Król Stanisław August Poniatowski na portrecie Marceli Bacciarelli z 1792 r.
Stanisław August Poniatowski urodził się 17 stycznia 1732 r. w Wołczynie, na dzisiejszej Białorusi. Był synem kasztelana krakowskiego Stanisława Poniatowskiego i arystokratki Konstancji Czartoryskiej. Miał pięciu braci i dwie siostry.
Jako młody szlachcic edukację odbywał w domu oraz w konwikcie księży teatynów. Miał talent do języków obcych, władał kilkoma językami.
Jak nastoletni chłopiec wyjechał za granice Polski, by zdobyć doświadczenie wojskowe. To także umożliwiło mu pozwiedzać Europę gdzie zainteresował się sztuką i malarstwem.
W 1751 r. został mianowany pułkownikiem łanowym, a następnie wybrany komisarzem z ziemi łomżyńskiej na Trybunał Skarbowy Koronny. W 1752 r. został wybrany posłem na sejm z ziemi łomżyńskiej. W czasie sejmu stał się właścicielem starostwa grodowego przemyskiego, które zakupił dla niego ojciec.
W kwietniu 1755 r. uczestniczył z ramienia rodziny Czartoryskich w przegranej reasumpcji Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego w Wilnie, gdzie z poparcia Czartoryskich objął urząd stolnika litewskiego. Jeszcze w 1755 roku za staraniem rodziny objął posadę sekretarza ambasadora Anglii w Sankt Petersburgu w Rosji. W Petersburgu Poniatowski poznał żonę następcy tronu carskiego Katarzynę, przyszłą cesarzową Rosji Katarzynę II, z którą w wyniku romansu urodziła się im córka Ania.
Przez kilka lat piastował funkcję posła inflanckiego i posła saskiego. Po śmierci ojca w sierpniu 1762 r. odziedziczył spadek warty ok. 4 mln złotych.
Poniatowski królem Polski
7 września 1764 r. dzięki carycy Katarzynie i wsparciu rodziny Czartoryskich został wybrany na króla Polski. W czasie swojego panowania utworzył ograniczoną formę rządu tzw. konferencję króla z ministrami i kancelarię królewską, którą nazwano gabinetem.
Król Stanisław August Poniatowski był autorem wielu zmian w polskiej armii, w której kawalerię zastąpiła piechota.
Król Poniatowski był także twórcą komisji menniczej i Komisji Dobrego Porządku, których celem było uporządkowanie finansów polskich miast. W 1765 r. założył w Warszawie Teatr Narodowy i mającą kształcić przyszłych kadetów Szkołę Rycerską. Tego samego roku także patronował powstaniu tygodnika „Monitor”.
W 1768 r. dzięki Katarzynie II, I RP podpisała z Rosją traktat o wieczystej przyjaźni, a sama Katarzyna była gwarantem niezmienności granic i ustroju Rzeczpospolitej.
Jednak reformy króla nie spodobały się Rosji co doprowadziło do jej interwencji pod pretekstem „obrony ustroju Rzeczypospolitej” i „praw dysydentów”. W odpowiedzi na wkroczenie wojsk rosyjskich doszło do zawiązania antykrólewskiej i antyrosyjskiej Konfederacji Barskiej, co nasiliło kryzys w RP. W następstwie tej klęski w 1772 r. doszło do I rozbióru Polski.
Mimo strat terytorialnych po rozbiorze, król Stanisław August nie ustawał w reformach. Na jego wniosek w 1773 r. została powołana Komisja Edukacji Narodowej.
Jednym z największych osiągnięć króla Stanisława Augusta Poniatowskiego było uchwalenie konstytucji 3 maja 1791 roku, której był jednym z głównych autorów. Konstytucja 3 maja była pierwszą w Europie i drugą na świecie nowoczesną konstytucją. Niestety nowa konstytucja także nie spodobała się Rosji, co do doprowadziło do kolejnego wkroczenia wojsk rosyjskich do Polski.
W obronie RP zawiązała się tzw. Konfederacja targowicka, do której przystąpił król Poniatowski licząc, że przynajmniej w części uda się zachować zmiany z nowej konstytucji. Niestety w 1793 r. w Petersburgu Rosja i Prusy dokonały II rozbioru Polski, który kilka miesięcy później zatwierdził sejm w Grodnie.
W 1794 r. mimo niechętnej postawy, król przyłączył się do insurekcji kościuszkowskiej, na którą nie miał jednak wpływu. Gdy w 1795 r. doszło do III rozbioru Polski, król Poniatowski opuścił Warszawę i udał się do Grodna, pod opiekę i nadzór namiestnika rosyjskiego. W listopadzie 1795 r. abdykował na rzecz Rosji. Ostatnie lata życia spędził na wygnaniu w Petersburgu gdzie marł 12 lutego 1798 roku.
Król początkowo został pochowany w Kościele św. Katarzyny w Petersburgu, gdzie jego sarkzag znajdował się do czasu zamknięcia świątyni w 1938 r. Następnie trumna przekazana została przez władze sowieckie Polsce i został pochowany w tajemnicy w krypcie kaplicy św. Trójcy w rodzinnym Wołczynie na dzisiejszej Białorusi.
W 1988 r. sowieci kolejny raz przekazali trumnę ze szczątkami króla Poniatowskiego, która złożona została na Zamku Królewskim w Warszawie. Tam pozostała do 1995 r. Ostatecznie król Poniatowski został uroczyście pochowany w archikatedrze św. Jana w Warszawie, 14 lutego 1995 roku – gdzie spoczywa do dziś.
MW
COPYRIGHT © 2020-2024 TerazHistoria.pl. Wszelkie Prawa zastrzeżone. Kopiowanie i powielanie tekstów, zdjęć lub filmów bez zgody autora zabronione!