5 LIPCA W HISTORII

5 lipca w Polsce:

• W 1330 r. podczas wojny polsko-krzyżackiej wojska zakonne po ośmiodniowym oblężeniu zdobyły gród biskupi w Raciążku (woj. kujawsko-pomorskie), gdzie przechowywany był w nim m.in. skarbiec katedry włocławskiej.
• W 1486 r. papież Innocenty VIII wydał bullę krucjatową dzięki której król Polski mógł zachować ¾ dochodów z odpustów na walkę z niewiernymi.
• W 1600 r. wydany został akt fundacyjny Akademii Zamojskiej.

• W 1607 r. podczas Rokoszy Zebrzydowskiego, wojska królewskie rozbiły buntowników w bitwie pod Guzowem (woj. mazowieckie).
• W 1634 r. papież Urban VIII wydał bullę zatwierdzającą fundację ustanowionego przez króla Władysława IV Wazę Orderu Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny, który miał być pierwszym polskim nowożytnym odznaczeniem, niestety został zlikwidowany w 1638 r. i nie został nim nik odznaczony.
• W 1665 r. w katedrze w Warszawie (woj. mazowieckie) odbył się zicjalny ślub (po tajnym zawartym 14 maja) przyszłej pary królewskiej Jana Sobieskiego i Marii Kazimiery d’Arquien.
• W 1809 r. podczas wojny polsko-austriackiej, rozpoczęła się polska zensywa z rejonu Radomia (woj. mazowieckie) na południe.
• W 1844 r. podczas Powstania tkaczy śląskich, 3 tys. tkaczy wdarło się na teren zakładów Christiana Gotloba Dieriga oraz do jego domu w Bielawie (woj. dolnośląskie). W wyniku interwencji wojska zginęło 11 osób, a 24 zostały ranne.
• W 1845 r. w Pszczynie (woj. śląskie) ukazało się pierwsze wydanie „Tygodnika Polskiego”.
• W 1848 r. w Cieszynie (woj. śląskie) ukazało się pierwsze wydanie czasopisma „Nowiny dla ludu wiejskiego”.
• W 1865 r. w Warszawie (woj. mazowieckie) ukazało się pierwsze wydanie tygodnika „Kłosy”.
• W 1881 r. ur. się August Hlond, sługa Boży i prymas Polski, biskup katowicki, arcybiskup metropolita gnieźnieńsko-poznański, następnie gnieźnieńsko-warszawski, kardynał.
• W 1900 r. rozpoczęło działalność obserwatorium meteorologiczne na Śnieżce (woj. dolnośląskie).
• W 1906 r. powstał Komitet Organizacyjny polskiej męskiej szkoły średniej w Łodzi (woj. łódzkie) pod przewodnictwem Ludwika Frankowskiego.
• W 1909 r. we Włodawie (woj. lubelskie) odsłonięty został pomnik Tadeusza Kościuszki.
• W 1909 r. założony został klub piłkarski JKS 1909 Jarosław.

• W 1920 r. podczas wojny polsko-bolszewickiej, stoczona została bitwa pod Głębokiem (Kresy Wschodnie).
• W 1921 r. zakończyło się III powstanie śląskie.
• W 1927 r. we Wrocławiu (woj. dolnośląskie) założone zostało ogólnoniemieckie Towarzystwo Podróży Kosmicznych.
• W 1931 r. na lotnisku w Gliwicach (woj. śląskie) zacumował sterowiec „Graf Zeppelin”.
• W 1937 r. Bolesław Napierała wygrał IV Tour de Pologne.
• W 1940 r. w lesie w Sitnie koło Radzynia podlaskiego (woj. lubelskie) Niemcy rozstrzelali nauczyciela i harcmistrza Michała Lisowskiego i 15 harcerzy ze zorganizowanej przez niego grupy konspiracyjnej.
• W 1940 r. w nocy z 5 na 6 lipca na wzgórzu Gruszka pod Tarnawą Dolną (woj. podkarpackie) Niemcy rozstrzelali 112 polskich więźniów politycznych z Sanoka (woj. podkarpackie).
• W 1943 r. utworzone zostało Kierownictwo Walki Podziemnej, komórka Komendy Głównej AK.
• W 1945 r. Szczecin (woj. zachodniopomorskie) został przekazany zicjalnie administracji polskiej, z wyjątkiem drogi wodnej na Odrze, portu i dzielnic północnych.
• W 1945 r. USA i Wielka Brytania uznały komunistyczny Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej.
• W 1946 r. wydany został dekret o utworzeniu Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk.
• W 1953 r. komuniści rozbili oddział Wacława Grabowskiego ps. „Puszczyk”, ostatniej formacji NZW działającej na Mazowszu Północnym.
• W 1978 r. w wyniku wybuchu metanu w kopalni KWK „Staszic” w Katowicach (woj. śląskie) zginęło 4 górników, a 13 zostało rannych.
• W 1990 r. weszła w życie ustawa pt. Prawo o zgromadzeniach.
• W 1993 r. weszła w życie ustawa wprowadzająca podatek od wartości dodanej (VAT).
• W 2014 r. w katastrzie lotniczej w Topolowie (woj. śląskie) zginęło 11 osób, a 1 została ranna.

5 lipca na świecie:

• W 83 p.n.e. spłonęła doszczętnie świątynia Jowisza na Kapitolu w Rzymie (Włochy).
• W 518 r. Justyn I został cesarzem bizantyńskim.
• W 649 r. Marcin I został wybrany papieżem.
• W 767 r. wybrany został antypapież Konstantyn.
• W 907 r. Węgrzy pokonali wojska bawarskie w bitwie pod Bratysławą (Słowacja).
• W 1044 r. zwycięstwo odniosły wojska niemieckie nad węgierskimi w bitwie pod Ménfő (Węgry).
• W 1294 r. Piotr z Morrone został wybrany na papieża i przybrał imię Celestyn V.
• W 1336 r. japońskie wojska cesarskie pokonały rebeliantów w bitwie nad rzeką Minato (Japonia).
• W 1560 r. w Edynburgu (Szkocja) zawarty został traktat między komisarzami królowej Anglii Elżbiety I Tudor z przyzwoleniem szkockich lordów Kongregacji oraz wysłannikami Francji w Szkocji w celu formalnego zakończenia oblężenia Leith (Wielka Brytania) i zastąpienia przymierza Szkocji z Francją (Auld Alliance) nową umową Anglii ze Szkocją. Utrzymany został przy tym pokój między Anglią i Francją uzgodniony na mocy traktatu z Cateau-Cambresis.
• W 1601 r. podczas wojny osiemdziesięcioletniej, wojska hiszpańskie rozpoczęły oblężenie Ostendy (Belgia).
• W 1610 r. 40 kolonistów wypłynęło z Bristolu (WIelka Brytania) w rejs na Nową Fundlandię (Kanada).
• W 1641 r. angielski Długi Parlament przyjął ustawy znoszące Sąd Izby Gwiaździstej i odpowiednie sądy rejonowe oraz Sąd Wysokiej Komisji.
• W 1643 r. podczas angielskiej wojny domowej, pyrrusowe zwycięstwo odnieśli Rojaliści w bitwie pod Lansdowne.
• W 1682 r. w obecności regentki Zzii Romanowej na Kremlu (Rosja) odbyła się debata o prawdach wiary pomiędzy patriarchą moskiewskim Joachimem i innymi hierarchami a przedstawicielem staroobrzędowców Nikitą Pustoswiatem.

• W 1687 r. Isaac Newton opublikował dzieło pt. Philosophiae naturalis principia mathematica, w którym opisał odkryte przez siebie zasady dynamiki oraz prawo powszechnego ciążenia.
• W 1770 r. podczas V wojny rosyjsko-tureckiej, rozpoczęła się bitwa morska pod Czesmą.
• W 1778 r. wojska pruskie przekroczyły granicę Czech rozpoczynając tym prusko-austriacką wojnę o sukcesję bawarską.
• W 1792 r. Franciszek II Habsburg został wybrany na cesarza rzymsko-niemieckiego.
• W 1793 r. podczas Powstania w Wandei, klęska wojsk republikańskich zakończyła się bitwa pod Châtillon (Francja).
• W 1799 r. wojska napoleońskie zdobyły po 5 dniach oblężenia Maceratę (Włochy), przanując następnie kościoły, grabiąc i mordując 360 osób.
• W 1809 r. podczas V koalicji antyfrancuskiej, rozpoczęła się bitwa pod Wagram (Austria).
• W 1811 r. kongres zwołany z inicjatywy Simóna Bolívara proklamował w Caracas (Wenezuela) pełną niepodległość Wenezueli.
• W 1814 r. podczas wojny brytyjsko-amerykańskiej, zwycięstwo odniosły wojska amerykańskie w bitwie pod Chippawa (Kanada).
• W 1830 r. wojska francuskie zdobyły Algier.
• W 1833 r. podczas wojny domowej w Portugalii, eskadra brytyjsko-portugalska pod dowództwem gen. Charesa Napiera, po wysadzeniu posiłków dla wojsk walczących po stronie prawowitej królowej Marii II, zaatakowała i pokonała w bitwie przy Przylądku Św. Wincentego dwukrotnie silniejszą eskadrę uzurpatora do tronu portugalskiego Michała I.
• W 1854 r. w wyniku pożaru muzeum w Filadelfii (USA) uległ zniszczeniu tzw. Mechaniczny Turek, będący XVIII-wieczną mistyfikacją autorstwa Austriaka Wolfganga von Kempelena. Rzekomo genialna maszyna rozgrywała po mistrzowsku partie szachów, w rzeczywistości ruchami jej figur sterował dzięki magnesom ukryty wewnątrz utalentowany szachista.
• W 1859 r. odkryty został atol Midway na Pacyfiku.

• W 1861 r. podczas wojny secesyjnej w USA, zwycięstwo odnieśli Konfederaci w bitwie pod Carthage.
• W 1865 r. utworzona została Tajna Służba Stanów Zjednoczonych.
• W 1865 r. w Wielkiej Brytaniii wprowadzone zostało pierwsze na świecie ograniczenie prędkości.
• W 1883 r. w Padwie (Włochy) wyjechał na trasę pierwszy tramwaj konny.
• W 1884 r. Kamerun został kolonią niemiecką.
• W 1890 r. Antonio Cánovas del Castillo został po raz piąty premierem Hiszpanii.
• W 1890 r. Siaosi Tukuʻaho został premierem Tonga.
• W 1896 r. w Sankt Moritz (Szwajcaria) uruchomiona została komunikacja tramwajowa.
• W 1902 r. 11-letnia Włoszka Maria Goretti została ugodzona 14 razy nożem przez sąsiada Alessandro Serenelliego broniąc swojego dziewictwa, wskutek czego zmarła następnego dnia w szpitalu w Nettuno (Włochy). W 1950 roku została kanonizowana przez papieża Piusa XII.
• W 1902 r. Erik Gustaf Boström został po raz drugi premierem Szwecji.
• W 1905 r. Alfred Deakin został premierem Australii.
• W 1905 r. w porcie Bizerta (Tunezja) zatonął francuski okręt podwodny „Farfadet”, zginęło 14 członków załogi.
• W 1910 r. Klaus Berntsen został premierem Danii.
• W 1911 r. Liberato Marcial Rojas został prezydentem Paragwaju.
• W 1912 r. założone zostało miasto Añatuya (Argentyna).
• W 1914 r. koło Canterbury na Wyspie Południowej (Nowa Zelandia) znaleziona została ostatnia (martwa) sowica białolica, endemita z rodziny puszczykowatych.
• W 1917 r. Rosyjska Akademia Nauk zatwierdziła reformę rosyjskiego alfabetu, która weszła w życie w roku następnym.
• W 1920 r. rozpoczęła się konferencja w Spa (Belgia).
• W 1922 r. podczas irlandzkiej wojny domowej, klęską IRA zakończyła się bitwa o Dublin.

• W 1927 r. Irlandka Mary Bailey ustanowiła na maszynie de Havilland DH.60 Moth rekord wysokości w kategorii samolotów lekkich na wysokości 5268 m.
• W 1929 r. założona została amerykańska spółka produkująca samoloty Curtiss-Wright Corporation.
• W 1932 r. António de Oliveira Salazar został premierem Portugalii.
• W 1933 r. George Mitchell został premierem Rodezji.
• W 1933 r. rozwiązała się Niemiecka Partia Centrum.
• W 1935 r. ur. się prz. Szewach Weiss, izraelski polityk, dyplomata, ambasador Izraela w Polsce.
• W 1937 r. w miejscowościach Midale i Yellow Grass w prowincji Saskatchewan odnotowana została najwyższa temperatura w historii Kanady (+45 °C).
• W 1937 r. założony został algierski klub piłkarski USM Algier.
• W 1940 r. drobnicowiec MS „Stalowa Wola” dowodzony przez kpt. Jana Strzembosza wydostał się brawurowo z będącego pod kontrolą francuskiego rządu Vichy portu w Dakarze (Senegal) i popłynął do Wielkiej Brytanii.
• W 1940 r. Wielka Brytania i rząd Vichy zerwały stosunki dyplomatyczne.
• W 1940 r. zarekwirowany przez brytyjską Admiralicję transatlantyk MS „Batory” wypłynął ze szkockiego portu Greenock (Szkocja) do Halifax (Kanada) z ładunkiem brytyjskiego złota, papierów wartościowych oraz 36 skrzyniami z wawelskimi arrasami i innymi precjozami ewakuowanymi z Polski.
• W 1941 r. podczas II w.ś. włoski okręt podwodny „Michele Bianchi” został zatopiony u wybrzeża francuskiego przez brytyjski okręt podwodny HMS „Tigris”, zginęła cała, 53-osobowa załoga.
• W 1941 r. w Londynie (Wielka Brytania) doszło do pierwszego spotkania premiera RP na uchodźstwie gen. Władysława Sikorskiego z sowieckim ambasadorem w Wielkiej Brytanii Iwanem Majskim. Negocjacje prowadzone za brytyjskim pośrednictwem doprowadziły do podpisania 30 lipca tzw. układu Sikorski-Majski.
• W 1943 r. podczas II w.ś. na Pacyfiku, rozpoczęła się bitwa w zatoce Kula.

• W 1944 r. Amerykanin Francis Gabreski, syn polskich emigrantów i najlepszy amerykański as myśliwski w czasie II w.ś. w Europie, zestrzelił swój rekordowy, 28. niemiecki samolot.
• W 1946 r. w Paryżu (Francja) pierwszy raz zaprezentowany został publicznie kostium bikini.
• W 1950 r. izraelski Kneset przyjął ustawę o tzw. prawie do powrotu.
• W 1950 r. podczas wojny koreańskiej,: miało miejsce pierwsze starcie wojsk amerykańskich i północnokoreańskich.
• W 1952 r. założone zostało miasto Anthony w Teksasie (USA).
• W 1956 r. w Rzymie (Włochy) odbyła się 1. ceremonia wręczenia włoskich nagród filmowych David di Donatello.
• W 1958 r. amerykańska wyprawa dokonała pierwszego wejścia na ośmiotysięcznik Gaszerbrum I w Karakorum.
• W 1958 r. Brytyjczycy dokonali oblotu śmigłowca transportowego Bristol Belvedere.
• W 1959 r. prezydent Indonezji Sukarno przywrócił konstytucję z 1945 r. i rozwiązał parlament.
• W 1959 r. uruchomiona została komunikacja trolejbusowa w Konstancy (Rumunia).
• W 1961 r. prezydent USA John F. Kennedy sformułował w orędziu skierowanym do Konferencji Sojuszu dla Postępu w Punta del Este (Urugwaj) swoją doktrynę zmieniającą amerykańską politykę zagraniczną w stosunku do państw Ameryki Łacińskiej.
• W 1962 r. Algieria uzyskała niepodległość od Francji.
• W 1966 r. w ramach amerykańskiego programu Apollo, odbył się próbny lot bezzałogowy z wykorzystaniem rakiety Saturn IB, nieformalnie określany jako Apollo 2.
• W 1969 r.  Chińczycy dokonali oblotu myśliwca Shenyang J-8.
• W 1970 r. 109 osób zginęło w katastrzie lecącego z Montrealu (Kanada) do Los Angeles (USA) samolotu Douglas DC-8 linii Air Canada w Brampton w prowincji Ontario (Kanada).
• W 1971 r. założony został meksykański klub piłkarski Estudiantes Tecos Guadalajara.

• W 1973 r. w Rwandzie doszło do wojskowego zamachu stanu, w wyniku którego władzę przejął gen. Juvénal Habyarimana.
• W 1975 r. Republika Zielonego Przylądka uzyskała niepodległość od Portugalii.
• W 1977 r. Jack Lynch został po raz drugi premierem Irlandii.
• W 1977 r. premier Pakistanu Zulfikar Ali Bhutto został obalony przez szefa sztabu armii gen. Muhammada Zia ul-Haqa.
• W 1978 r. prezydent Ghany Ignatius Kutu Acheampong został obalony przez gen. Fredericka Akuffo, który zajął jego miejsce.
• W 1978 r. zakończyła się sowiecka misja statku kosmicznego Sojuz 30 z pierwszym polskim kosmonautą towarzyszem Mirosławem Hermaszewskim na pokładzie.
• W 1982 r. w 20. rocznicę uzyskania niepodległości przez Algierię odsłonięty został w Algierze Pomnik Chwały i Męczeństwa, zaprojektowany przez polskiego rzeźbiarza Mariana Koniecznego.
• W 1986 r. w Moskwie (ZSRR) rozpoczęły się I Igrzyska Dobrej Woli.
• W 1990 r. Václav Havel został wybrany po raz drugi na urząd prezydenta Czechosłowacji, tym razem przez Zgromadzenie Federalne pochodzące z wolnych wyborów.
• W 1993 r. ukazał się album pt. Zooropa grupy U2.
• W 1994 r. prezydent Autonomii Palestyńskiej Jasir Arafat po raz pierwszy przybył na Zachodni Brzeg Jordanu do miasta Jerycho (Palestyna).
• W 1995 r. w Armenii odbyło się referendum zatwierdzające nową konstytucję.
• W 1996 r. w Szkocji urodziła się owca Dolly, pierwszy sklonowany z dorosłych komórek somatycznych ssak.
• W 2003 r. dwie czeczeńskie terrorystki-samobójczynie wysadziły się przy kasach biletowych przed koncertem na lotnisku Tuszyno (Rosja). Zginęło 16 osób, a około 60 zostało rannych.
• W 2003 r. w Azerbejdżanie utworzony został Park Narodowy Ağ göl i Szyrwański Park Narodowy.

• W 2006 r. Korea Północna przeprowadziła serię prób rakietowych, w tym nieudaną próbę rakiety dalekiego zasięgu Taep’o-dong 2.
• W 2009 r. 5 osób zginęło, a około 40 zostało rannych w zamachu bombowym przed kościołem w mieście Cotabato (Filipiny).
• W 2009 r. brytyjski poszukiwacz odkrył tzw. skarb ze Staffordshire, składający się ze złotych przedmiotów z ok. VII-VIII wieku o masie 7 kg.
• W 2009 r. ugrupowanie Obywatele na rzecz Europejskiego Rozwoju Bułgarii (GERB) zwyciężyło w wyborach parlamentarnych w Bułgarii.
• W 2009 r. w zamieszkach w Urumczi (Chin) zginęło ponad 180 osób, a ponad 800 zostało rannych.
• W 2012 r. w Londynie (Wielka Brytania) oddany został do użytku wieżowiec nazywany The Shard, o wysokości 309,6 m i obecnie drugi najwyższy budynek w Europie.
• W 2013 r. papież Franciszek ogłosił swoją pierwszą encyklikę Lumen fidei.
• W 2014 r. podczas konfliktu na wschodniej Ukrainie, armia ukraińska odzyskała kontrolę nad Słowiańskiem i Kramatorskiem.
• W 2015 r. Grecy odrzucili w referendum porozumienie finansowe zaproponowane przez Komisję Europejską, Europejski Bank Centralny i Międzynarodowy Fundusz Walutowy.
• W 2018 r. 47 osób zginęło, a 37 odniosło obrażenia w wyniku przewrócenia i zatonięcia podczas sztormu statku z chińskimi turystami niedaleko wyspy Phuket (Tajlandia).