Nieistniejący warszawski Pawiak w okresie międzywojennym (fot. domena publiczna)
Była to jedna z ostatnich akcji warszawskiego Kedywu Armii Krajowej przed Powstaniem Warszawskim na terenie Warszawy. Celem akcji „Pawiak” było uwolnienie więźniów politycznych z III Oddziału nieistniejącego już dziś Pawiaka.
Sama inicjatywa uwolnienia więźniów wyszła od samych więźniów, którym udało się nawiązać kontakt z Kedywem Komendy Głównej AK. Plan akcji przewidywał koncentrację kilku oddziałów w tym m.in. Oddział Specjalny „Sawicz” na Cmentarzu Powązkowskim, w którym służyli żołnierze Zbigniew i Andrzej Horodyńscy. Dwaj bracia, którzy rok wcześniej przeżyli mord swojej rodziny w Zbydniowie na Podkarpaciu (film o mordzie rodziny Horodyńskich > TUTAJ).
Zginęli akcji
Dwaj bracia Horodyńscy akcji nie przeżyli. W wyniku utracenia kontaktu z Pawiakiem dowódca akcji ppłk. Jan Mazurkiewicz ps. „Sęp” (późniejszy „Radosław”) nakazał odwołanie akcji. Wówczas nie wszyscy zdołali się wyczać z cmentarza, gdy pojawili się tam Niemcy. Otoczeni przez Niemców żołnierze OS „Sawicz” podjęli walkę z Niemcami w wyniku, której poległo sześciu żołnierzy i czterech zostało rannych. Wśród zabitych żołnierzy był Andrzej Horodyński. Ciężko ranny Zbigniew oraz trzech innych żołnierzy zostało schwytanych i zabranych przez Niemców na Pawiak. Zbigniewa i jego towarzyszy, Niemcy rzekomo zabili na Pawiaku 31 lipca 1944 r. Andrzej został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim, ciało Zbigniewa nigdy nie zostało odnalezione.
W wyniku nieudanej akcji OS „Sawicz” tracąc wielu żołnierzy, stracił zdolność dyspozycyjną i w efekcie uległ rozsypce. Kilka dni później gdy wybuchło Powstanie Warszawskie, OS „Sawicz” nie mógł z tego powodu podjąć walki jak samodzielne zgrupowanie. Żołnierze oddziału „Sawicz” w czasie Powstania nie złożyli jednak broni i dołączyli do innych walczących oddziałów.
Poniżej film opowiadający o mordzie rodziny Horodyńskich, który przeżyli Andrzej i Zbigniew Horodyńscy.
Marek Wróblewski
COPYRIGHT © 2020-2023 TerazHistoria.pl. Wszelkie Prawa zastrzeżone. Kopiowanie i powielanie tekstów, zdjęć lub filmów bez zgody autora zabronione!