5 SIERPNIA W HISTORII

5 sierpnia w Polsce:

• W 1222 r. książę Konrad I mazowiecki potwierdził mocą tzw. Dokumentu łowickiego nadanie miasta Grudziądza (woj. kujawsko-pomorskie) wraz z ziemią chełmińską biskupowi Prus Chrystianowi z Oliwy.
• W 1358 r. Będzin (woj. śląskie) uzyskał prawa miejskie.
• W 1460 r. podczas wojny trzynastoletniej, wojska polskie odbiły Malbork (woj. pomorskie).
• W 1461 r. ur. się Aleksander Jagiellończyk, król Polski, wielki książę litewski.

• W 1598 r. flota z królem Polski i Szwecji Zygmuntem III Wazą na czele wypłynęła z Helu (woj. pomorskie) w celu stłumienia buntu księcia Karola Sudermańskiego.
• W 1559 r. ur. się Wawrzyniec Gembicki, duchowny katolicki, arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski.
• W 1730 r. skonfliktowany z ojcem Fryderykiem Wilhelmem I późniejszy król Prus Fryderyk II został schwytany podczas próby ucieczki z kraju i uznany za dezertera, osadzony został w twierdzy w Kostrzynie nad Odrą (woj. lubuskie).
• W 1772 r. w Petersburgu (Rosja) podpisane zostały trzy traktaty rozbiorowe pomiędzy Rosją, Prusami i Austrią, ustalające granice zaboru i I rozbiór Polski.
• W 1804 r. wybuchł pożar Nidzicy (woj. warmińsko-mazurskie).
• W 1827 r. ur. się Marian Langiewicz, wojskowy, generał, dyktator powstania styczniowego. 
• W 1852 r. otwarta została linia kolejowa Bydgoszcz-Tczew-Gdańsk.
• W 1863 r. podczas Powstania styczniowego, zwycięstwo odnieśli powstańcy w bitwie pod Depułtyczami Królewskimi (woj. lubelskie).
• W 1864 r. na stokach Cytadeli w Warszawie (woj. mazowieckie) Rosjanie powiesili przywódców powstania styczniowego: Romualda Traugutta, Rafała Krajewskiego, Józefa Toczyskiego, Romana Żulińskiego i Jana Jeziorańskiego.
• W 1882 r. ur. się Roman Archutowski, duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony.
• W 1884 r. ur. się Władysław Demski, duchowny katolicki, męczennik, błogosławiony.
• W 1900 r. ur. się Leonard Buczkowski, reżyser i scenarzysta filmowy.
• W 1901 r. ur. się Witold Czerwiński, ekonomista, prawnik, działacz emigracyjny, przewodniczący Egzekutywy Zjednoczenia Narodowego.
• W 1909 r. w Częstochowie (woj. śląskie) rozpoczęła się Wystawa Przemysłu i Rolnictwa.
• W 1915 r. podczas I w.ś. wojska niemieckie wkroczyły do opuszczonej przez Rosjan Warszawy (woj. mazowieckie).

• W 1920 r. podczas wojny polsko-bolszewickiej, klęską wojsk polskich zakończyła się bitwa o Ostrołękę (woj. mazowieckie).
• W 1922 r. w Krakowie (woj. małopolskie) rozpoczął się I zjazd legionistów Piłsudskiego.
• W 1923 r. założony został klub piłkarski Concordia Knurów.
• W 1923 r. założone zostało Muzeum Okręgowe w Bydgoszczy (woj. kujawsko-pomorskie).
• W 1941 r. niemiecki oddział SD z Łucka (Kresy Wschodnie) i ukraińska policja rozstrzelali na cmentarzu 682 żydowskich mężczyzn w Ołyce na Wołyniu (Kresy Wschodnie).
• W 1942 r. Jan Piekałkiewicz został Delegatem Rządu na Kraj.
• W 1942 r. Niemcy zlikwidowali prowadzony przez Janusza Korczaka Dom Sierot w Warszawie (woj. mazowieckie).
• W 1943 r. oddział Kedywu Armii Krajowej przeprowadził w nocy z 5 na 6 sierpnia akcję „Pensjonat”, w której uwolnionych zostało ok. 135 więźniów z więzienia w Jaśle (woj. podkarpackie).
• W 1944 r. w 5. dzień Powstania Warszawskiego, Batalion „Zośka” Armii Krajowej wyzwolił obóz Gęsiówka i uwolnił ok. 350 więźniów pochodzenia żydowskiego. Niemcy rozpoczęli tzw. rzeź Woli.
• W 1944 r. oddziały partyzanckie AK, BCh i AL stoczyły bitwę pod Skalbmierzem (woj. świętokrzyskie) z niemiecką ekspedycją karną w sile 900 żołnierzy.
• W 1945 r. żołnierze antykomunistycznego powstania pod dowództwem kpt. Antoniego Hedy ps. „Szary” uwolniło kilkuset więźniów z więzienia MBP przy ul. Zamkowej w Kielcach (woj. świętokrzyskie).
• W 1960 r. podczas Mistrzostw Polski Seniorów w Lekkoatletyce, rozgrywanych na Stadionie Leśnym w Olsztynie (woj. warmińsko-mazurskie) Józef Schmidt ustanowił rekord świata w trójskoku o dystansie 17,03 m.
• W 1963 r. ur. się Anna Jurksztowicz, piosenkarka, wokalistka jazzowa, producentka muzyczna.
• W 1965 r. kanadyjska piosenkarka Monique Leyrac wygrała V Międzynarodowy Konkurs Piosenki w Sopocie (woj. pomorskie).

• W 2010 r. Sejm RP przyjął ustawę o ochronie informacji niejawnej.
• W 2019 r. w Bełku (woj. śląskie) w trakcie trzeciego etapu 76. Tour de Pologne ciężko ranny w wypadku został belgijski kolarz Bjorg Lambrecht, zmarł tego samego dnia w szpitalu w Rybniku (woj. śląskie).

5 sierpnia na świecie:

• W 642 r. władca Mercji Penda pokonał w bitwie pod Maserfield (Wielka Brytania) króla Oswalda z Nortumbrii.
• W 910 r. zwycięstwo odniosły wojska anglo-saskie nad duńskimi najeźdźcami w bitwie pod Tettenhall (Wielka Brytania).
• W 1068 r. podczas wojny Bizancjum z Normanami, wojska normańskie rozpoczęły 3-letnie oblężenie Bari, ostatniej bizantyjskiej twierdzy w południowych Włoszech.
• W 1100 r. Henryk I Beauclerc został koronowany na króla Anglii.
• W 1192 r. podczas III wyprawy krzyżowej, zwycięstwo odnieśli krzyżowcy w bitwie pod Jafą (Izrael).
• W 1301 r. ur. się Edmund Woodstock, angielski książę.
• W 1388 r. zwycięstwo odniosły wojska szkockie nad angielskimi w bitwie pod Otterburn (Wielka Brytania).
• W 1421 r. podczas II krucjaty antyhusyckiej, porażką czeskich husytów zakończyła się bitwa pod Mostem (Czechy).
• W 1435 r. flota genueńska pokonała flotę aragońską w bitwie pod Ponzą (Italy).
• W 1473 r. Leonardo da Vinci wykonał swój najstarszy znany rysunek pt. Pejzaż z rzeką.
• W 1529 r. został zawarty pokój w Cambrai (Francja) kończący wojnę między Niemcami i Hiszpanią a Francją.

• W 1578 r. ur. się Karol de Luynes, francuski arystokrata, konetabl i par Francji.
• W 1581 r. ur. się Jadwiga Oldenburg, księżniczka duńska i norweska, elektorowa Saksonii.
• W 1583 r. Humphrey Gilbert zicjalnie ogłosił Nową Fundlandię kolonią angielską, pierwszą na kontynencie północnoamerykańskim.
• W 1600 r. król Francji Henryk IV Burbon poślubił swoją drugą żonę Marię Medycejską.
• W 1600 r. miał miejsce nieudany spisek hrabiego Gowrie i jego brata przeciwko królowi Szkocji Jakubowi VI Stuartowi (późniejszemu królowi Anglii Jakubowi I Stuartowi). Podczas próby uwięzienia króla w trakcie polowania obaj bracia zostali zabici przez towarzyszących mu możnych.
• W 1619 r. podczas wojny trzydziestoletniej, zwycięstwo odniosły wojska morawsko-czeskie nad cesarskimi w bitwie pod Dolními Věstonicami (Czechy).
• W 1666 r. podczas II wojny angielsko-holenderskiej, zwycięstwo odnieśli Anglicy w bitwie morskiej pod North Foreland.
• W 1681 r. konsekrowany został kościół Matki Bożej Cudownej w Rzymie (Włochy).
• W 1689 r. Indianie z plemienia Mohawków dokonali rzezi francuskich osadników w Lachine (Nowa Francja, dzisiejsza dzielnica Montrealu, Kanada).
• W 1716 r. podczas VI wojny austriacko-tureckiej, zwycięstwo odniosły wojska austriackie w bitwie pod Petrovaradinem (Serbia).
• W 1735 r. nowojorski drukarz, wydawca, redaktor i dziennikarz John Peter Zenger został uniewinniony od zarzutów o działalność wywrotową i zniesławienie Williama Cosby’ego, ówczesnego gubernatora kolonii Nowy Jork (USA). Proces stał się znaczącym i ważnym czynnikiem w rozwoju wolności prasy na kontynencie północnoamerykańskim.
• W 1763 r. podczas Powstania Pontiaka, zwycięstwo odniosły wojska brytyjskie nad powstańcami indiańskimi w bitwie pod Bushy Run (USA).
• W 1765 r. przyszły cesarz rzymsko-niemiecki Leopold II Habsburg poślubił infantkę hiszpańską Marię Ludwikę Burbon.

• W 1781 r. podczas IV wojny angielsko-holenderskiej, miała miejsce nierozstrzygnięta bitwa morska na Dogger Bank.
• W 1789 r. francuska Konstytuanta przyjęła ustawę, która stanowiła, że obywatele są równi wobec prawa, znosiła przywileje stanowe, resztki poddaństwa osobistego chłopów i obowiązek płacenia dziesięciny.
• W 1796 r. podczas I koalicji antyfrancuskiej, Napoleon Bonaparte pokonał armię austriacką gen. Dagoberta von Wurmsera w bitwie pod Castiglione (Włochy).
• W 1823 r. założony został Royal Hibernian Academy w Dublinie (Irlandia).
• W 1827 r. ur. się Deodoro da Fonseca, brazylijski major, polityk, pierwszy prezydent Brazylii.
• W 1828 r. ur. się Ludwika Orańska, księżniczka holenderska, królowa szwedzka i norweska.
• W 1833 r. ur. się Karola von Holstein-Gottorp-Vasa, królowa Saksonii.
• W 1846 r. USA i Wielka Brytania podpisały traktat oregoński wytyczający granicę amerykańską na odcinku z Kolumbią Brytyjską i Terytoriami Północno-Zachodnimi.
• W 1858 r. zakończyło się układanie pierwszego transatlantyckiego kabla telegraficznego.
• W 1860 r. w Oslo (Norwegia) odbyła się norweska koronacja króla Szwecji i Norwegii Karola XV (Karola IV).
• W 1861 r. w USA zniesiona została kara chłosty.
• W 1862 r. podczas wojny secesyjnej w USA, zwycięstwo odniosły wojska Unii w bitwie pod Baton Rouge.
• W 1864 r. podczas wojny secesyjnej w USA, zwycięstwo odniosły wojska Unii w bitwie w Zatoce Mobile.
• W 1871 r. papież Pius XI w encyklice pt. Saepe Venerabilis nadał formalny charakter zwyczajowi przekazywania świętopietrza.
• W 1872 r. założone zostało zgromadzenie Córek Maryi Wspomożycielki (siostry Salezjanki).

• W 1873 r. Siuksowie Brulé pod wodzą Pstrego Ogona dokonali mordu ok. 100 Paunisów polujących nad rzeką Republican w Nebrasce (USA).
• W 1881 r. Indianin Pstry Ogon został skrytobójczo zastrzelony przez swego współplemieńca Wroniego Psa.
• W 1884 r. w południowej Afryce Burowie utworzyli Nieuwe Republiek.
• W 1888 r. Bertha Benz wraz z dwoma nastoletnimi synami wybrała się bez wiedzy męża Carla skonstruowanym przez niego pojazdem Benz Patent-Motorwagen Nummer 3 w podróż z Mannheim do rodzinnego Pforzheim (Niemcy). Tym samym zapisała się w historii jako pierwsza osoba, której udało się samodzielnie pokonać automobilem ponad stukilometrowy dystans.
• W 1900 r. w Odessie (Rosja) odbył się pogrom Żydów.
• W 1908 r. w południowych Niemczech rozbił się i spłonął sterowiec LZ 4.
• W 1912 r. w Karlowych Warach (Czechy) uruchomiona została Kolej linowo-terenowa „Diana”.
• W 1914 r. w Cleveland w stanie Ohio (USA) uruchomiona została pierwsza elektryczna sygnalizacja świetlna.
• W 1917 r. Niemcy dokonali oblotu myśliwca Fokker Dr.I.
• W 1920 r. Pando (Urugwaj) uzyskało prawa miejskie.
• W 1920 r. w obliczu bolszewickiej inwazji papież Benedykt XV skierował do biskupów świata przesłanie pt. O zmiłowanie Boga nad nieszczęsną Polską.
• W 1930 r. ur. się Neil Armstrong, amerykański pilot wojskowy, astronauta, który jako pierwszy stanął nogą na księżycu.
• W 1931 r. w Kownie (Litwa) otwarta została Kolej linowa na Zielonej Górze.
• W 1939 r. ur. się Irena Emma Elżbieta, księżniczka holenderska, tytularna księżna Parmy.
• W 1940 r. Łotwa została anektowana przez sowiecką ZSRR.
• W 1940 r. podpisana została brytyjsko-polska umowa wojskowa.
• W 1943 r. podczas II w.ś. sowiecka Armia Czerwona wyzwoliła Orzeł (Rosja).

• W 1949 r. trzęsienie ziemi zniszczyło miasto Ambato (Ekwador) i ok. 50 okolicznych miejscowości, zginęło ponad 5 tysięcy osób.
• W 1950 r. niemieckie związki wypędzonych przyjęły tzw. Kartę niemieckiego wypędzonego w Stuttgarcie (Niemcy).
• W 1953 r. odbyła się premiera filmu wojennego pt. Stąd do wieczności w reżyserii Freda Zinnemanna.
• W 1955 r. w zakładach w Wolfsburgu (Niemcy) wyprodukowany został milionowy egzemplarz Volkswagena Garbusa zleconego w latach trzydziestych przez Adolfa Hitlera.
• W 1957 r. w Tanzanii spadł meteoryt Ufana.
• W 1960 r. Burkina Faso (jako Górna Wolta) uzyskała niepodległość od Francji.
• W 1962 r. południowoafrykański polityk Nelson Mandela został osadzony w więzieniu, które opuścił po 28 latach.
• W 1963 r. w Moskwie (ZSRR) sowiecka ZSRR, USA i Wielka Brytania podpisały układ o zakazie doświadczeń z bronią jądrową w atmosferze, przestrzeni kosmicznej i pod wodą.
• W 1964 r. Kisangani (Demokratyczna Republika Konga) zostało zajęte przez rebeliantów z Ludowej Armii Wyzwolenia, którzy rozpoczęli rzeź czarnych mieszkańców miasta i wzięli jako zakładników 1600 obcokrajowców.
• W 1964 r. podczas wojny wietnamskiej, lotnictwo amerykańskie rozpoczęło bombardowanie Wietnamu Północnego.
• W 1966 r. rozpoczęto budowę World Trade Center w Nowym Jorku (USA).
• W 1966 r. ukazał się album pt. Revolver brytyjskiej grupy The Beatles.
• W 1967 r. amerykańska sonda Lunar Orbiter 5 weszła na orbitę Księżyca.
• W 1971 r. na spotkaniu w Wellington (Nowa Zelandia) powołane zostało Forum Południowego Pacyfiku.

• W 1973 r. 2 palestyńskich terrorystów z ugrupowania „Czarny Wrzesień” ostrzelało pasażerów na lotnisku w Atenach (Grecja), zginęło 3 osoby i 55 rannych.
• W 1973 r. sowiecie wystrzelili sondę Mars 6.
• W 1979 r. amerykańska sonda Voyager 2 zakończyła fazę obserwacji Jowisza.
• W 1981 r. prezydent USA Ronald Reagan zwolnił z pracy 11.359 strajkujących kontrolerów lotów.
• W 1995 r. wojska chorwackie w trakcie operacji „Burza” zdobyły będące w rękach serbskich miasto Knin. Data zdobycia Knina jest w Chorwacji obchodzona jako Dzień Zwycięstwa.
• W 1995 r. przyjęta została konstytucja Armenii.
• W 2002 r. Michael Somare został po raz trzeci premierem Papui-Nowej Gwinei.
• W 2004 r. w Alabamie (USA) wykonany został wyrok śmierci na 74-letnim mordercy Jamesie Hubbardzie. Był najstarszą straconą osobą w USA od lat 40. XX wieku.
• W 2005 r. 12 osób zginęło, a około 150 zostało rannych w zamachu bombowym na hotel Marriott w Dżakarcie (Indonezja), przeprowadzonym przez ugrupowanie Dżama’a Islamijja.
• W 2005 r. László Sólyom został prezydentem Węgier.
• W 2009 r. 74 osoby zginęły u wybrzeży wysp Tonga w wyniku zatonięcia promu pasażerskiego „Princess Ashika”.
• W 2009 r. Muhammad uld Abd al-Aziz został prezydentem Mauretanii.
• W 2010 r. doszło do katastrzy w kopalni miedzi i złota w pobliżu miasta Copiapó (Chile), w wyniku której pod ziemią zostało uwięzionych 33 górników.
• W 2013 r. 6 osób zginęło, 29 zostało rannych w wyniku wybuchu samochodu-pułapki w mieście Cotabato na wyspie Mindanao (Filipiny).
• W 2014 r. Akila Salih Isa został przewodniczącym Izby Reprezentantów Libii (głową państwa).
• W 2016 r. Biesłan Barcyc został premierem Abchazji.
• W 2016 r. w Rio de Janeiro (Brazylia) rozpoczęły się XXXI Letnie Igrzyska Olimpijskie.
• W 2017 r. Mauretańczycy zdecydowali w referendum o dodaniu u góry i na dole flagi państwowej dwóch czerwonych pasków, mających symbolizować krew przelaną przez walczących o niepodległość kraju od Francji.
• W 2018 r. 563 osoby zginęły, a 1477 zostało rannych w wyniku trzęsienia ziemi na wyspie Lombok (Indonezja).