25 SIERPNIA W HISTORII

25 sierpnia w Polsce:

• W 1591 r. na redzie portu w Gdańsku (woj. pomorskie) zatonął statek na pokładzie którego znajdował się m.in. włoski humanista, biblizil i podróżnik Jan Bernard Bonifacio. W wyniku obrażeń doznanych w czasie katastrzy stracił wzrok i pozostał do śmierci w Gdańsku.
• W 1599 r. wydana została drukiem Biblia w tłumaczeniu ks. Jakuba Wujka.
• W 1656 r. podczas Potopu szwedzkiego, dywizja hetmana Stefana Czarnieckiego rozbiła 1500-osobowy oddział szwedzki w bitwie pod Łowiczem (woj. łódzkie).

• W 1657 r. podczas Potopu szwedzkiego, wojska polsko-niemieckie odbiły po oblężeniu Kraków (woj. małopolskie).
• W 1758 r. po opanowaniu Prus Wschodnich i rozpoczęciu zensywy na Brandenburgię (Niemcy), armia rosyjska stoczyła ciężką bitwę z Prusakami pod Sarbinowem (woj. zachodniopomorskie) i wyczała się z Wielkopolski.
• W 1797 r. ur. się Ludwika Róża Ossolińska, pisarka, poetka, filantropka.
• W 1851 r. rozpoczął działalność Zakład Karny Racibórz (woj. śląskie).
• W 1863 r. podczas Powstania styczniowego, Rosjanie pokonali powstańców w bitwie pod Żelazną (woj. mazowieckie).
• W 1888 r. Adam Chmielowski założył Zgromadzenie Albertynów w Krakowie (woj. małopolskie).
• W 1891 r. ur. się Wacław Wąsowicz, malarz, grafik.
• W 1905 r. ur. się św. Siostra Faustyna.
• W 1907 r. ur. się Gustaw Billewicz, major Wojska Polskiego, żołnierz Armii Krajowej, walczył w Powstaniu Warszawskim, zginął w Powstaniu.
• W 1912 r. z inicjatywy Józefa Piłsudskiego w Zakopanem (woj. małopolskie) powołana została organizacja niepodległościowa Polski Skarb Wojskowy.
• W 1914 r. podczas I w.ś. zwycięstwo odniosły wojska austro-węgierskie nad rosyjskimi w trzydniowej bitwie pod Kraśnikiem (woj. lubelskie).
• W 1914 r. podczas I w.ś. rozpoczęła się bitwa pod Komarowem (woj. lubelskie).
• W 1917 r. Tymczasowa Rada Stanu podała się do dymisji.
• W 1920 r. na rozkaz polskiego dowództwa zakończone zostało II Powstanie śląskie i powołana została mieszana Policja Plebiscytowa.
• W 1920 r. podczas wojny polsko-bolszewickiej zakończyła się Bitwa Warszawska.
• W 1920 r. podczas wojny polsko-bolszewickiej wojska litewskie zajęły Wilno (Kresy Wschodnie).

• W 1921 r. ur. się Józef Turbasa, żołnierz Armii Krajowej, artysta, mistrz krawiectwa, założyciel Artystycznej Pracowni Krawieckiej nazywany Pierwszym Krawcem Rzeczpospolitej.
• W 1930 r. utworzony został drugi rząd Józefa Piłsudskiego.
• W 1935 r. odbyła się premiera filmu młodzieżowego pt. Dzień wielkiej przygody w reżyserii Józefa Lejtesa.
• W 1937 r. został zdławiony strajk chłopski. W starciach z policją zginęło 15 chłopów w Majele Sieniawskim (woj. podkarpackie).
• W 1939 r. pod pretekstem kurtuazyjnej wizyty przypłynął do Gdańska (woj. pomorskie) niemiecki szkolny okręt liniowy „Schleswig-Holstein”.
• W 1941 r. Niemcy zamordowali 2,5 tys. Żydów z pobliskiego Tykocina i okolic w lesie łopuchowskim na Białostocczyźnie (woj. podlaskie).
• W 1942 r. oddziały niemieckie i ukraińskie rozstrzelały 3680 Żydów podczas likwidacji getta w Bereźnem na Wołyniu (Kresy Wschodnie).
• W 1942 r. Niemcy rozstrzelali 72 osoby w Makowie Podhalańskim (woj. małopolskie) .
• W 1942 r. Niemcy rozstrzelali około 500 Żydów z getta w Bochni (woj. małopolskie) we wsi Proszówki (woj. małopolskie).
• W 1944 r. w 25. dniu Powstania Warszawskiego, stoczone zostały walki o Polską Wytwórnię Papierów Wartościowych.
• W 1946 r. powstał Polski Związek Głuchych.
• W 1948 r. we Wrocławiu (woj. dolnośląskie) rozpoczął się Światowy Kongres Intelektualistów w Obronie Pokoju.
• W 1951 r. została uruchomiona latarnia morska w Krynicy Morskiej (woj. pomorskie).
• W 1956 r. 30 górników zginęło w pożarze w kopalni KWK „Chorzów” (woj. śląskie).
• W 1961 r. rozpoczął się I Międzynarodowy Festiwal Piosenki w Sopocie (woj. pomorskie).

• W 1983 r. w Stoczni Gdańskiej (woj. pomorskie) odbyło się spotkanie komunistycznego wicepremiera PRL Mieczysława Rakowskiego z pracownikami.
• W 1986 r. Wojciech Łazarek został selekcjonerem piłkarskiej reprezentacji PRL.
• W 1989 r. odbyła się premiera filmu pt. Stan wewnętrzny w reżyserii Krzysztza Tchórzewskiego.
• W 1993 r. zakończyła się dwudniowa wizyta prezydenta Rosji Borysa Jelcyna.
• W 1994 r. pod Piasecznem (woj. mazowieckie) spadł meteoryt Baszkówka.
• W 2000 r. odbyła się premiera filmu pt. Duże zwierzę w reżyserii Jerzego Stuhra.

25 sierpnia na świecie:

• W 521 p.n.e. r. w Babilonie wybuchł bunt przeciwko królowi Persji Dariuszowi I Wielkiemu. Araka, syn Haldity, ogłosił się królem Babilonii jako Nabuchodonozor IV.
• W 383 r. cesarz rzymski Gracjan został schwytany i zamordowany pod Lugdunum (Lyon, Francja) przez żołnierzy Magnusa Maksymusa.
• W 450 r. Marcjan został cesarzem wschodniorzymskim.
• W 458 r. w Indiach ogłoszony został traktat Lokavibhaaga, w którym pojawił się współczesny symbol liczby 0.
• W 608 r. Bonifacy IV został wybrany papieżem.
• W 1248 r. Ommen (Holandia) uzyskało prawa miejskie.
• W 1270 r. Filip III Śmiały został królem Francji.
• W 1451 r. między 25 sierpnia a 31 października urodził się Krzysztz Kolumb, włoski żeglarz, odkrywca w służbie hiszpańskiej.
• W 1466 r. książę Burgundii Karol Zuchwały, po zdobyciu walońskiego miasta Dinant (Belgia), w odwecie za lżenie jego matki nakazał zabicie wszystkich mieszkańców.
• W 1499 r. podczas III wojny wenecko-tureckiej, zwycięstwo odniosła flota turecka w bitwie koło wyspy Sapienza (Grecja).

• W 1530 r. ur. się Iwan IV Groźny, wielki książę moskiewski, car Rosji.
• W 1536 r. papież Paweł III zatwierdził bullą Exponi vobis pierwsze konstytucje zakonu kapucynów.
• W 1573 r. ur. się Elżbieta, księżniczka duńska, księżna Brunszwiku-Wolfenbüttel.
• W 1580 r. zwycięstwo odniosły wojska hiszpańskiw nad portugalskimi w bitwie pod Alkantarą (Hiszpania).
• W 1609 r. Galileusz zademonstrował Wenecjanom swój pierwszy teleskop.
• W 1620 r. książę siedmiogrodzki Gábor Bethlen został wybrany na króla Węgier, jednak do koronacji nie doszło.
• W 1651 r. podczas angielskiej wojny domowej klęską Rojalistów zakończyła się bitwa pod Wigan Lane (WIelka Brytania).
• W 1654 r. podczas wojny francusko-hiszpańskiej, zwycięstwo odniosły wojska francuskie w bitwie pod Arras (Francja).
• W 1694 r. ur. się Teodor I Neuhzf, niemiecki wojskowy, dyplomata, król Korsyki.
• W 1699 r. Fryderyk IV Oldenburg został królem Danii i Norwegii.
• W 1707 r. ur. się Ludwik I Burbon, król Hiszpanii.
• W 1718 r. założony został Nowy Orlean w stanie Luizjana (USA).
• W 1754 r. konsekrowana została katedra w Padwie (Włochy).
• W 1767 r. ur. się Louis de Saint-Just, francuski polityk, przywódca rewolucji francuskiej.
• W 1768 r. kapitan James Cook wypłynął z Wielkiej Brytanii na okręcie „Endeavour” w swój pierwszy rejs dookoła świata.
• W 1770 r. Pinhel (Portugalia) uzyskało prawa miejskie.
• W 1785 r. ur się Adam Wilhelm Moltke, duński hrabia, polityk, premier Danii.
• W 1786 r. ur. się Ludwik I Wittelsbach, król Bawarii.
• W 1789 r. uchwalone zostało 10 pierwszych poprawek do Konstytucji USA.
• W 1807 r. został ustanowiony Order Ludwika, najwyższe odznaczenie Wielkiego Księstwa Hesji.

• W 1809 r. podczas wojny fińskiej, decydujące zwycięstwo odniosły wojska rosyjskie nad szwedzkimi w bitwie pod Piteå (Szwecja).
• W 1825 r. Urugwaj proklamował niepodległość od Brazylii.
• W 1830 r. wybuchło powstanie belgijskie przeciwko Królestwu Niderlandów.
• W 1835 r. amerykański dziennik „New York Sun” rozpoczął publikację artykułów o rzekomym odkryciu życia na Księżycu.
• W 1839 r. rozpadła się Konfederacja Peruwiańsko-Boliwijska.
• W 1845 r. ur. się Ludwik II Wittelsbach, król Bawarii.
• W 1851 r. ur. się Aleksander, książę Holandii.
• W 1859 r. przywódca powstania kaukaskich górali Imam Szamil został schwytany przez wojska rosyjskie.
• W 1865 r. niemiecki astronom Robert Luther odkrył planetoidę (84) Klio.
• W 1875 r. kapitan Matthew Webb po raz pierwszy w historii przebył wpław kanał La Manche (Wielka Brytania, Francja).
• W 1894 r. japoński lekarz Shibasaburō Kitasato odkrył bakterię Pasteurella pestis wywołującą dżumę.
• W 1896 r. Chalid ibn Barghasz został sułtanem Zanzibaru.
• W 1898 r. ok. 700 greckich cywilów, 17 brytyjskich strażników i brytyjski konsul zostało zamordowanych przez turecki motłoch w Heraklionie na Krecie (Grecja).
• W 1903 r. został utworzony Sąd Najwyższy Australii.
• W W 1912 r. ur. się Erich Honecker, niemiecki polityk komunistyczny, I sekretarz SED, przewodniczący Rady Państwa NRD.
• W 1912 r. w Chinach założona została Partia Narodowa Kuomintang.
• W 1916 r. w USA utworzona została Służba Parków Narodowych (National Park Service).
• W 1921 r. w Berlinie (Niemcy) podpisany został odrębny amerykańsko-niemiecki traktat pokojowy.

• W 1925 r. weszła w życie tzw. Konwencja Kłajpedzka.
• W 1930 r. ur. się Sean Connery, brytyjski aktor.
• W 1931 r. w prowincji Jiangsu (Chiny) wezbrane wody Wielkiego Kanału przerwały wały w pobliżu jeziora Gaoyou, zginęło ok. 200 tys osób.
• W 1933 r. przedstawiciele Agencji Żydowskiej i Niemieckiej Federacji Syjonistycznej zawarli porozumienie z niemieckim ministrem finansów, na mocy którego naziści zgodzili się nie utrudniać żydowskiej emigracji z III Rzeszy, w zamian za transfer kapitału w postaci niemieckich towarów. W latach 1933-1939 przetransferowanych zostało do Niemiec ogółem 40.419.000 dolarów, które umożliwiły ucieczkę 60 tys. Żydom niemieckim.
• W 1933 r. trzęsienie ziemi w prowincji Syczuan (Chiny) zabiło ok. 9 tys. osób.
• W 1934 r. szwed Harald Andersson ustanowił rekord świata w rzucie dyskiem z dystansem 52,42 m podczas zawodów w Oslo (Norwegia).
• W 1937 r. Sowieci dokonali oblotu samolotu szturmowego Su-2.
• W 1939 r. w Londynie (Wielka Brytania) podpisany został polsko-brytyjski układ sojuszniczy.
• W 1940 r. podczas II w.ś. w odwecie za zbombardowanie poprzedniej nocy dzielnicy mieszkaniowej East End w Londynie (Wielka Brytania) na rozkaz premiera Winstona Churchilla bombowce RAF dokonały nocnego, pierwszego w czasie wojny nalotu na Berlin (Niemcy).
• W 1940 r. Niemcy zniszczyli pomnik Rozstrzelanych z Lille (Francja), poświęcony pięciu członkom konspiracji antyniemieckiej, schwytanych i rozstrzelanych w czasie I wojny światowej.
• W 1941 r. podczas II w.ś. wojska niemieckie zdobyły Dniepr (Ukraina).
• W 1941 r. podczas II w.ś. rozpoczęła się brytyjsko-sowiecka interwencja w Iranie, który był miejscem silnej infiltracji wywiadu niemieckiego.
• W 1942 r. na stoku góry Morven (Szkocja) rozbiła się lecąca na Islandię łódź latająca Short Sunderland, zginęło 13 osób, w tym książę Kentu Jerzy, a jedna osoba została ranna.

• W 1942 r. podczas II w.ś na Pacyfiku, zwycięstwo odnieśli alianci w bitwach o Milne Bay (Papua-Nowa Gwinea) i koło wschodnich Wysp Salomona.
• W 1943 r. podczas II w.ś. na Pacyfiku, zwycięstwo odnieśli alianci w bitwie o Nową Georgię (Wyspy Salomona).
• W 1944 r. podczas II w.ś. wojska alianckie wyzwoliły Paryż (Francja).
• W 1945 r. podczas operacji kwantuńskiej, sowiecka Armia Czerwona zdobyła Toyoharę (obecnie Jużnosachalińsk, Rosja), stolicę prefektury Karafuto należącą od 1905 r. do Japonii.
• W 1944 r. Rumunia wypowiedziała wojnę Niemcom.
• W 1954 r. ur. się Elvis Costello, brytyjski piosenkarz.
• W 1958 r. ur. się Tim Burton, amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy.
• W 1959 r. w USA ustanowiony został Narodowy Medal Nauki.
• W 1960 r. w Rzymie (Włochy) rozpoczęły się XVII Letnie Igrzyska Olimpijskie.
• W 1961 r. prezydent Brazylii Jânio Quadros ustąpił ze stanowiska.
• W 1962 r. Sowieci wystrzelili sondę wenusjańska Sputnik 19. Z powodu awarii rakiety pozostała na orbicie okołoziemskiej.
• W 1967 r. w hrabstwie Arlington w stanie Wirginia (USA) zastrzelony został lider Amerykańskiej Partii Nazistowskiej George Lincoln Rockwell.
• W 1968 r. na Placu Czerwonym w Moskwie (Rosja) odbyła się kilkuosobowa demonstracja sowieckich dysydentów przeciwko interwencji wojsk państw Układu Warszawskiego w Czechosłowacji.
• W 1971 r. władze sowieckie podjęły decyzję o likwidacji Cmentarza Orląt Lwowskich we Lwowie (woj. lwowskie, Kresy Wschodnie).
• W 1975 r. Mainza Chona został premierem Zambii.
• W 1978 r. po śmierci papieża Pawła VI w Kaplicy Sykstyńskiej w Watykanie zebrało się konklawe.
• W 1978 r. odbył się strajk generalny w Nikaragui.

• W 1972 r. w Grecji wykonany został ostatni wyrok śmierci za morderstwo.
• W 1980 r. Zimbabwe zostało członkiem ONZ.
• W 1988 r. spłonęło zabytkowe centrum Lizbony (Portugalia).
• W 1989 r. 54 osoby zginęły w katastrzie pakistańskiego samolotu Fokker F27 lecącego z Gilgitu do Islamabadu (Pakistan).
• W 1991 r. białoruska Rada Najwyższa proklamowała niepodległość Białorusi od sowieckiej ZSRR.
• W 1991 r. Niemiec Michael Schumacher zadebiutował w wyścigu Formuły 1 na torze Circuit de Spa-Francorchamps w Belgii.
• W 1991 r. podczas wojny w Chorwacji, rozpoczęła się bitwa o Vukovar.
• W 1995 r. Francuzi dokonali oblotu samolotu Airbus A319.
• W 1995 r. odbyła się premiera filmu pt. Desperado w reżyserii Roberta Rodrigueza.
• W 1997 r. amerykańska NASA wystrzeliła sondę ACE przeznaczoną do badania wiatru słonecznego.
• W 1997 r. były działacz państwowy niemieckiej NRD Egon Krenz został uznany winnym śmierci osób zastrzelonych podczas ucieczki do Niemiec Zachodnich i skazany na karę 6 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.
• W 1999 r. odbyła się premiera filmu pt. Dziewiąte wrota w reżyserii Romana Polańskiego.
• W 2001 r. 8 osób zginęło, w tym amerykańska piosenkarka i aktorka Aaliyah w katastrzie lotniczej na Bahamach.
• W 2003 r. Indianie Tli Cho podpisali układ z rządem Kanady w kwestii należącego się im terytorium.
• W 2003 r. Paul Kagame po raz drugi wygrał wybory prezydenckie w Rwandzie.
• W 2003 r. amerykańska NASA wystrzeliła tzw. Kosmiczny Teleskop Spitzera, przeznaczony do obserwacji kosmosu w zakresie promieniowania podczerwonego.
• W 2003 r. 52 osoby zginęły, a ok. 300 zostało rannych w wybuchu dwóch samochodów-pułapek w Bombaju (Indie).

• W 2004 r. Mark Thatcher, syn byłej premier Wielkiej Brytanii Margaret Thatcher, został aresztowany w Kapsztadzie (RPA) pod zarzutem współudziału w przygotowaniu zamachu stanu w Gwinei Równikowej.
• W 2006 r. spłonął wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO sobór św. Trójcy w Petersburgu (Rosja).
• W 2007 r. w zamachach bombowych w Hajdarabadzie (Indie), zginęły 43 osoby, a ponad 80 zostało rannych.
• W 2008 r. prezydent Manuel Zelaya podpisał porozumienie o przystąpieniu Hondurasu do ALBA (Boliwariańskiej Alternatywy dla Ameryki).
• W 2009 r. Południowa Korea wystrzeliła pierwszą rakietę kosmiczną Naro-1.
• W 2009 r. po ponad stu latach Amerykanin Charles Burnett III poprawił w bazie lotniczej Edwards rekord prędkości dla pojazdu napędzanego parą (224 km/h).
• W 2009 r. 43 osoby zginęły, a 65 zostało rannych w samobójczym zamachu bombowym w Kandaharze (Afganistan).
• W 2010 r. 20 osób zginęło, a jedna została ranna w katastrzie samolotu Let L-410 Turbolet linii Filair w Bandundu (Demokratyczna Republika Konga).
• W 2010 r. Danny Philip został premierem Wysp Salomona.
• W 2014 r. prezydent Ukrainy Petro Poroszenko rozwiązał Radę Najwyższą i zarządził przedterminowe wybory na 26 października.
• W 2014 r. Umar al-Hasi został powołany na urząd premiera Libii przez Powszechny Kongres Narodowy, nieuznawany na arenie międzynarodowej islamistyczny parlament.
• W 2018 r. 17 osób zginęło, a 21 zostało rannych w katastrzie autokaru turystycznego koło Swoge (Bułgaria).
• W 2020 r. zlikwidowany został system trolejbusowy w Moskwie (Rosja).