11 WRZEŚNIA W HISTORII

11 września w Polsce:

• W 1579 r. podczas I wojny polsko-rosyjskiej, wojska polskie zdobyły twierdzę Sokół (Kresy Wschodnie).
• W 1638 r. wybuchł pożar Krosna (woj. podkarpackie).
• W 1661 r. utworzony został Związek Braterski będący konfederacją wojsk Wielkiego Księstwa Litewskiego.
• W 1769 r. ur. się Antoni Protazy Potocki, polski szlachcic, polityk.

• W 1780 r. pisarz i polityk Józef Wybicki ożenił się po raz drugi z Esterą Wierusz-Kowalską w Wełnie w (woj. wielkopolskie).
• W 1790 r. ur. się Prot Adam Lelewel, ziemianin, zicer, odznaczony Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari i Orderem Legii Honorowej.
• W 1818 r. ogłoszona została poszerzona wersja Konstytucji Wolnego Miasta Krakowa (woj. małopolskie).
• W 1833 r. ogłoszona została nowa Konstytucja Wolnego Miasta Krakowa (woj. małopolskie).
• W 1858 r. w Pałacu Lubomirskich w Krakowie (woj. małopolskie) otwarta została wystawa starożytności i zabytków sztuki.
• W 1865 r. król Prus Wilhelm I Hohenzollern nadał prawa miejskie Katowicom (woj. śląskie).
• W 1869 r. w Warszawie (woj. mazowieckie) założone zostało przedsiębiorstwo cukiernicze Blikle.
• W 1883 r. z okazji 200-lecia odsieczy wiedeńskiej w budynku Sukiennic w Krakowie (woj. małopolskie) otwarte zostało Muzeum Narodowe.
• W 1905 r. ur. się Jan Górski, major Wojska Polskiego, żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, żołnierz Armii krajowej, cichociemny.
• W 1906 r. ur. się Antoni Bohdziewicz ps. „Wiktor”, reżyser i scenarzysta filmowy, żołnierz Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski.
• W 1911 r. ur. się Zbigniew Kiedacz, podpułkownik dyplomowany kawalerii Wojska Polskiego, dowódca pułku w 2 Korpusie Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
• W 1911 r. w stoczni AG Vulcan Stettin w Szczecinie (woj. zachodniopomorskie) zwodowany został niemiecki niszczyciel V 1.
• W 1914 r. podczas I w.ś. wojska rosyjskie pokonały austro-węgierskie w bitwie pod Rawą Ruską (Kresy Wschodnie).
• W 1916 r. ur. się Wiktor Stryjewski ps. „Zbyszko”, żołnierz Wojska Polskiego, AK i NSZ, zamordowany przez komunistów w więzieniu na Mokotowie w 1951 r.

• W 1920 r. otwarty został Konsulat Generalny Niemiec w Toruniu (woj. kujawsko-pomorskie).
• W 1920 r. założona została masońska Wielka Loża Narodowa Polski.
• W 1921 r. ur. się Marian Buczyński ps. „Bliźniak”, żołnierz Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski, zginął w Powstaniu.
• W 1922 r. ur się Jan Wuttke ps. „Czarny Jaś”, żołnierz Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski, zginął w Powstaniu.
• W 1927 r. Wisła Kraków pokonała TKS Toruń 15:0. Jest to najwyższy dotychczas wynik w historii polskiej Ekstraklasy piłkarskiej.
• W 1928 r. ur. się Leszek Kazimierz Klajnert, członek konspiracyjnej grupy „Orlęta”, architekt obiektów sakralnych.
• W 1930 r. ur. się Adam Strzembosz, prawnik, pierwszy prezes Sądu Najwyższego III RP.
• W 1932 r. ur. się Halina Chmielewska, reżyserka i scenarzystka filmowa.
• W 1934 r. Polska odrzuciła Pakt wschodni.
• W 1938 r. otwarte zostało Muzeum Adama Mickiewicza w Nowogródku (Kresy Wschodnie).
• W 1939 r. 31. Pułk Strzelców Kaniowskich pod dowództwem ppłka Wincentego Wnuka dokonał kontrataku na znajdujące się już w Mszczonowie (woj. mazowieckie) oddziały niemieckiego Wehrmachtu, kompletnie je rozbijając. Po zwycięstwie pułk wyczał się z miasta, które w odwecie zostało spalone przez Niemców.
• W 1939 r. skapitulowały polskie wojska zamknięte w tzw. „kotle radomskim”.
• W 1939 r. niemiecki Sondergericht Bromberg (Sąd Specjalny w Bydgoszczy) skazał na karę śmierci pierwszych trzech Polaków za udział w wydarzeniach tzw. bydgoskiej „krwawej niedzieli”.
• W 1939 r. wojska niemieckie przełamały polską obronę na linii Sanu.
• W 1939 r. wojska niemieckie zajęły Siedlce (woj. mazowieckie).
• W 1939 r. w wyniku pożaru wywołanego przez niemieckich dywersantów spłonęła większa część Biłgoraja (woj. lubelskie).

• W 1939 r. wojska polskie pokonały Niemców w Bitwie pod Kałuszynem (woj. mazowieckie).
• W 1942 r. Niemcy dokonali publicznej egzekucji 20 osób w Rudnikach koło Częstochowy (woj. śląskie).
• W 1943 r. Niemcy zlikwidowali getto żydowskie w Przemyślu (woj. podkarpackie).
• W 1944 r. w 42. dniu Powstania Warszawskiego, sowiecka Armia Czerwona zdobyła Krosno (woj. podkarpackie).
• W 1944 r. komunistyczna Krajowa Rada Narodowa uchwaliła tzw. Ustawę o organizacji i zakresie działania rad narodowych.
• W 1946 r. komuniści rozstrzelali 6 członków konspiracji antykomunistycznej, wśród nich Aleksandra Rybnika, prezesa Okręgu Białystok WiN w więzieniu w Białymstoku (woj. podlaskie).
• W 1969 r. odbyła się premiera 1. odcinka serialu telewizyjnego pt. Do przerwy 0:1 w reżyserii Stanisława Jędryki i Barbary Sass.
• W 1976 r. Antoni Macierewicz, Piotr Naimski i Wojciech Onyszkiewicz opracowali wstępną wersję dokumentu powołującego Komitet Obrony Robotników.
• W 1980 r. w Hucie Katowice w Dąbrowie Górniczej (woj. śląskie) podpisane zostało czwarte z porozumień sierpniowych.
• W 1981 r. założony został zespół Lady Pank.
• W 1981 r. zwodowany został okręt hydrograficzny ORP „Heweliusz”.
• W 1985 r. 5 górników zginęło w kopalni KWK „Thorez” w Wałbrzychu (woj. dolnośląskie).
• W 1985 r. na Stadionie Śląskim w Chorzowie (woj. śląskie) reprezentacja Polski zremisowała bezbramkowo z Belgią i wywalczyła awans do Mistrzostw Świata w Meksyku.
• W 1986 r. po stanie wojennym w ramach trzeciej amnestii uwolnionych zostało 225 działaczy komunistycznej opozycji.
• W 1990 r. Thomas Simons został ambasadorem USA w Polsce.
• W 1995 r. 5 górników zginęło wskutek tąpnięcia w kopalni KWK „Polska Wirek” w Rudzie śląskiej (woj. śląskie), kolejnych 4 żywych wydobytych zostało po 5 dniach.

11 września na świecie:

• W 1041 r. wybuchł wielki pożar Bremy (Niemcy).
• W 1217 r. podpisany został angielsko-francuski traktat w Lambeth (Wielka Brytania).
• W 1297 r. podczas Powstania Williama Wallacea, pierwsze zwycięstwo odnieśli szkoccy powstańcy w bitwie o most Stirling (Szkocja).
• W 1476 r. ur. się Ludwika Sabaudzka, księżna Angoluême, Andegawenii, Nemours i Owernii.
• W 1525 r. ur. się Jan Jerzy Hohenzollern, elektor Brandenburgii.
• W 1541 r. konkwistadorka Inés Suárez, podczas nieobecności gubernatora Pedro de Valdivii, obroniła Santiago (Chile) przed atakiem Indian Mapuche.
• W 1541 r. spływ błotny ze zbocza Volcán de Agua zniszczył pierwszą stolicę Gwatemali Ciudad Vieja.
• W 1557 r. ur. się Józef Kalasanty, hiszpański duchowny katolicki, założyciel zakonu pijarów, święty.
• W 1565 r. zakończyło się nieudane, czteromiesięczne oblężenie Malty przez Turków osmańskich.
• W 1598 r. Borys Godunow został koronowany na cara Rosji.
• W 1609 r. Henry Hudson odkrył wyspę Manhattan (Nowy Jork, USA).
• W 1609 r. król Filip III Habsburg wydał edykt o wypędzeniu wszystkich 300 tysięcy morysków z Hiszpanii.
• W 1620 r. wojska habsburskie pokonały szwajcarskie w bitwie pod Tirano (Włochy).
• W 1649 r. podczas irlandzkiej wojny konfederackiej, w trakcie kampanii Olivera Cromwella jego wojska zdobyły po oblężeniu miasto Drogheda i dokonały mordu mieszkańców.
• W 1679 r. ur. się Leopold I Józef, książę cieszyński.
• W 1697 r. podczas V wojny austriacko-tureckiej, w bitwie pod Zentą (Serbia) wojska cesarskie księcia Eugeniusza Sabaudzkiego rozgromiły armię turecką.

• W 1709 r. podczas wojny o sukcesję hiszpańską, połączone wojska brytyjsko-holendersko-austriackie pokonały Francuzów w bitwie pod Malplaquet (Francja).
• W 1714 r. podczas wojny o sukcesję hiszpańską, wojska hiszpańsko-francuskie zdobyły Barcelonę (Hiszpania), tłumiąc powstanie antyhiszpańskie w Katalonii.
• W 1772 r. markiz Donatien-Alphonse-François de Sade i jego lokaj zostali skazani zaocznie na karę śmierci za sodomię i trucicielstwo.
• W 1777 r. podczas wojny o niepodległość USA, w bitwie nad Brandywine gen. Kazimierz Pułaski uratował życie gen. George’owi Waszyngtonowi.
• W 1784 r. ur. się Ludwik Pavoni, włoski duchowny katolicki, święty.
• W 1792 r. podczas Rewolucji francuskiej w Paryżu (Francja) rozpoczęło się trwające niemal tydzień plądrowanie upaństwowionych zbiorów królewskich (zdeponowanych w Hôtel de la Marine), w trakcie którego skradzione zostały francuskie klejnoty koronne, w tym błękitny diament Bleu de France, który przeszlifowany pojawił się na rynku w 1830 r. (obecnie znany jest pod nazwą Hope).
• W 1795 r. wojska perskie zdobyły i zniszczyły Tbilisi (Gruzja).
• W 1800 r. na Malcie rozwiązane zostały Bataliony Kongresu Narodowego, nieregularna armia sformowana po rebelii przeciwko rządom francuskim we wrześniu 1798 r.
• W 1802 r. Francja anektowała Republikę Subalpejską na terytorium Piemontu (Włochy).
• W 1814 r. podczas wojny brytyjsko-amerykańskiej, zwycięstwo odnieśli Amerykanie w bitwie pod Plattsburghiem (USA).
• W 1816 r. ur. się Carl Zeiss, niemiecki mechanik, przedsiębiorca.
• W 1822 r. ur. się Olga Romanowa, wielką księżna Rosji, królowa Wirtembergii.
• W 1822 r. Kongregacja Indeksu w Rzymie (Włochy) obwieściła, że nauka Mikołaja Kopernika o obrocie Ziemi wokół Słońca może być rozpowszechniana.
• W 1825 r. w Petersburgu (Rosja) oddany został do użytku Pałac Michajłowski.
• W 1834 r. w Petersburgu (Rosja) odsłonięta została Kolumna Aleksandrowska.

• W 1836 r. proklamowana została niepodległa Republika Rio-Grandense w Brazylii.
• W 1846 r. dekretem króla Francuzów Ludwika Filipa I została założona francuska szkoła archeologiczna w Atenach (Grecja).
• W 1855 r. podczas wojny krymskiej, wojska brytyjsko-francusko-tureckie zdobyły po oblężeniu Sewastopol (Rosja).
• W 1857 r.  mormońscy osadnicy w Utah (USA) dokonali mordu 120 kolonistów udających się z Arkansas do Kalifornii (USA). ( ang. Mountain Meadows Massacre).
• W 1878 r. 268 górników, w tym 55 chłopców zginęło w eksplozji w kopalni węgla kamiennego w Abercarn (Walia).
• W 1879 r. niemiecki astronom Christian Peters odkrył planetoidę (202) Chryseïs.
• W 1881 r. papież Leon XIII ogłosił Madonnę z Montserrat patronką Katalonii (Hiszpania).
• W 1899 r. w mieście Flagstaff (USA) założony został Uniwersytet Arizony Północnej.
• W 1901 r. Cesáreo Chacaltana Reyes został po raz drugi premierem Peru.
• W 1905 r. pancernika „Mikasa” zatonął po eksplozji w rufowej komorze amunicyjnej w porcie Sasebo (Japonia), zginęło 339 członków załogi.
• W 1906 r. uruchomiona została komunikacja tramwajowa w Uppsali (Szwecja).
• W 1909 r. niemiecki astronom Max Wolf jako pierwszy zauważył na fotografii powracającą Kometę Halleya.
• W 1919 r. Rhee Syng-man stanął na czele emigracyjnego Koreańskiego Rządu Tymczasowego z siedzibą w Szanghaju (Chiny).
• W 1919 r. wojska amerykańskie dokonały inwazji na Honduras.
• W 1921 r. żydowscy osadnicy założyli w Dolinie Jezreel (obecnie Izrael) pierwszy spółdzielnię rolniczą tzw. moszaw Nahalal.
• W 1922 r. Palestyna została ogłoszona brytyjskim terytorium mandatowym.
• W 1922 r. w Grecji doszło do wojskowego zamachu stanu.

• W 1922 r. w Salzburgu (Austria) powołane zostało Międzynarodowe Towarzystwo Muzyki Współczesnej (ISCM).
• W 1922 r. założona została brytyjska firma motoryzacyjna Jaguar.
• W 1924 r. Ahmad Tajuddin został sułtanem Brunei.
• W 1926 r. anarchista Gino Lucetti usiłował dokonać zamachu na Benito Mussoliniego, rzucając bombę na jego limuzynę w Rzymie (Włochy).
• W 1928 r. założony został Uniwersytet Aarhus (Dania).
• W 1932 r. w katastrzie samolotu RWD-6 w Cierlicku na Śląsku Cieszyńskim (Czechosłowacja) zginęli Polacy Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura.
• W 1932 r. wystartowała najwyższa francuska liga piłkarska Ligue 1.
• W 1933 r. pod Kazaniem (Rosja) zginął w katastrzie lotniczej polski pilot kpt. Józef Lewoniewski.
• W 1941 r. owdowiały w 1935 r. król Belgów Leopold III Koburg ożenił się potajemnie po raz drugi z Mary Lilian Baels.
• W 1941 r. w Waszyngtonie (USA) rozpoczęła się budowa Pentagonu.
• W 1941 r. w niemieckiej III Rzeszy opatentowany został metadon.
• W 1942 r. ustanowiony został Order Lwa Finlandii.
• W 1944 r. 107 górników, głównie rosyjskich robotników przymusowych, zginęło w eksplozji metanu w kopalni węgla kamiennego w Bergkamen (Niemcy).
• W 1944 r. 11,5 tys. osóbw zginęło w nocy z 11 na 12 września w nalocie dywanowym brytyjskiej Royal Air Force na Darmstadt (Niemcy).
• W 1948 r. Henri Queuille został premierem Francji.
• W 1952 r. cesarz Etiopii Haile Selassie I podpisał akt federacji Etiopii i Erytrei.
• W 1953 r. Ólafur Thors został po raz czwarty premierem Islandii.
• W 1960 r. w Rzymie (Włochy) zakończyły się XVII Letnie Igrzyska Olimpijskie.
• W 1967 r. amerykańska sonda Surveyor 5 wylądowała na Księżycu.

• W 1968 r. 95 osób zginęło w katastrzie samolotu Sud Aviation Caravelle 3 pod miastem Antibes (Francja).
• W 1969 r. zakończył się według zasady prawa międzynarodowego tzw. status quo ante bellum, radziecko-chiński konflikt graniczny nad Ussuri.
• W 1971 r. ur. się Richard Ashcrzt, brytyjski wokalista, członek zespołu The Verve.
• W 1971 r. sowiecka sonda Łuna 18 rozbiła się o powierzchnię Księżyca.
• W 1971 r. Bahrajn i Katar zostały przyjęte do Ligi Państw Arabskich.
• W 1971 r. doszło do włamania do oddziału Lloyds Bank w Londynie (Wielka Brytania). Nieustaleni nigdy sprawcy wydrążyli 15-metrowy tunel do skarbca i zrabowali ze skrytek depozytowych biżuterię i pieniądze wartości w milionów funtów brytyjskich.
• W 1971 r. przyjęta w referendum została nowa konstytucja Egiptu.
• W 1972 r. w Monachium (Niemcy) zakończyły się XX Letnie Igrzyska Olimpijskie.
• W 1973 r. w Chile doszło do przewrotu wojskowego. Gen. Augusto Pinochet obalił socjalistycznego prezydenta Salvadora Allende, który zginął lub popełnił samobójstwo w zbombardowanym i oblężonym pałacu prezydenckim.
• W 1974 r. 70 osób zginęło w katastrzie samolotu McDonnell Douglas DC-9 w Karolinie Północnej (USA).
• W 1974 r. odbyła się premiera 1. odcinka amerykańskiego serialu telewizyjnego pt. Domek na prerii.
• W 1974 r. założona została brytyjska grupa The Stranglers.
• W 1978 r. w szpitalu w Londynie (Wielka Brytania) zmarł bułgarski pisarz i dysydent Georgi Markow, ugodzony 4 dni wcześniej zatrutym rycyną parasolem.
• W 1978 r. zmarła 40-letnia Brytyjka Janet Parker, ostatnia znana śmiertelna ziara czarnej ospy.
• W 1980 r. attaché misji Kuby przy ONZ w Nowym Jorku (USA) Félix García Rodríguez zginął w zamachu przeprowadzonym przez organizację terrorystyczną Omega 7.
• W 1980 r. przyjęta została w referendum nowa konstytucja Chile.

• W 1982 r. 46 osób zginęło w katastrzie amerykańskiego śmigłowca wojskowego Boeing CH-47 Chinook pod Mannheim (Niemcy).
• W 1985 r. 118 osób zginęło w zderzeniu pociągów w Nelas (Portugalia).
• W 1987 r. zakończyła się wojna libijsko-czadyjska.
• W 1987 r. zastrzelony został jamajski muzyk reggae Peter Tosh.
• W 1989 r. władze Węgier zdecydowały o otwarciu granicy z Austrią dla uchodźców z byłej niemieckiej NRD.
• W 1991 r. prezydent ZSRR Michaił Gorbaczow ogłosił zamiar wyczania wojsk sowieckich z Kuby.
• W 1991 r. wykonany został ostatni wyrok śmierci w historii Estonii.
• W 1995 r. w południowej wieży nieistniejącego już World Trade Center w Nowym Jorku (USA) rozpoczął się mecz o szachowe mistrzostwo świata między Rosjaninem Garri Kasparowem a Hindusem Viswanathanem Anandem.
• W 1997 r. 74% spośród głosujących w referendum Szkotów opowiedziało za ponownym utworzeniem, po blisko 300 latach przerwy, własnego parlamentu.
• W 1997 r. amerykańska sonda Mars Global Surveyor osiągnęła orbitę Marsa.
• W 1998 r. Jewgienij Primakow został premierem Rosji.
• W 2001 r. ok. 3 tys. osób zginęło w serii największych w historii USA ataków terrorystycznych na World Trade Center w Nowym Jorku oraz Pentagon i Kapitol w Waszyngtonie. Zamachy wykonali członkowie terrorystycznej Al-Ka’idy przy użyciu uprowadzonych samolotów pasażerskich.
• W 2004 r. 17 osób, w tym prawosławny patriarcha Aleksandrii Piotr VII) zginęło w katastrzie wojskowego śmigłowca Boeing CH-47 Chinook, lecącego z Aten na Górę Athos (Grecja).
• W 2005 r. Izrael zicjalnie ogłosił koniec 38-letniej okupacji Strefy Gazy.
• W 2005 r. w Japonii odbyły się przedterminowe wybory parlamentarne.
• W 2006 r. George Tupou V został zaprzysiężony jako piąty król Tonga.

• W 2007 r. przeprowadzony został pierwszy test rosyjskiej bomby paliwowo-lotniczej zwanej „ojcem wszystkich bomb”.
• W 2009 r. były prezydent Tajwanu Chen Shui-bian został skazany na karę dożywotniego pozbawienia wolności za sprzeniewierzenie funduszy państwowych.
• W 2009 r. Chorwacja i Słowenia zawarły porozumienie w sprawie spornej granicy morskiej na Zatoce Pirańskiej.
• W 2009 r. prezydent Mołdawii Vladimir Voronin ustąpił ze stanowiska. Tymczasowym prezydentem został przewodniczący parlamentu Mihai Ghimpu.
• W 2012 r. 289 osób zginęło w pożarze fabryki ubrań w Karaczi (Pakistan).
• W 2012 r. w Kairze (Egipt) i Bengazi (Libia) rozpoczęły się antyamerykańskie demonstracje wywołane informacjami na temat antyislamskiego filmu pt. Innocence z Muslims. W ataku na amerykański konsulat w Bengazi zginęło czterech dyplomatów, w tym ambasador J. Christopher Stevens.
• W 2013 r. prezydent Zimbabwe Robert Mugabe zniósł ponownie urząd premiera.
• W 2015 r. 118 osób zginęło, a 394 zostało rannych po upadku żurawia budowlanego w Świętym Meczecie w Mekce (Arabia Saudyjska).