28 WRZEŚNIA W HISTORII

28 września w Polsce:

• W 1466 r. podczas wojny trzynastoletniej, wojska polskie zdobyły Chojnice (woj. pomorskie).
• W 1591 r. włoski podróżnik Jan Bernard Bonifacio, w zamian za dożywocie w Domu Przesorów, przekazał Gdańskowi (woj. pomorskie) swój księgozbiór uratowany ze statku zatopionego 25 sierpnia.
• W 1618 r. odbyła się nierozstrzygnięta polsko-tatarska bitwa pod Oryninem (Kresy Wschodnie).
• W 1633 r. otwarta została protestancką szkołę średnią Collegium Groeningianum w Stargardzie (woj. zachodniopomorskie).

• W 1651 r. w Białej Cerkwi (Kresy Wschodnie) zawarta została tzw. ugoda polsko-kozacka kończąca powstanie Chmielnickiego.
• W 1794 r. podczas Insurekcji kościuszkowskiej rozpoczęła się bitwa pod Łabiszynem (woj. wielkopolskie).
• W 1817 r. ur. się Władysław Majeranowski, malarz.
• W 1821 r. ur. się Karol Brzozowski, inżynier, poeta, tłumacz Biblii, powstaniec wielkopolski, styczniowy i działacz niepodległościowy. Także botanik, geolog, geograf, etnolog i urzędnik.
• W 1829 r. ur. się Jan Kanty Działyński, hrabia, działacz społeczny i polityczny, Powstaniec, prezes towarzystwa literacko-historycznego, wydawca bibliotek nauk ścisłych, redaktor, ostatni z rodu Działyńskich.
• W 1849 r. biskup Łukasz Baraniecki został mianowany arcybiskupem metropolitą lwowskim.
• W 1865 r. ur. się Wacław Wolski, inżynier, wynalazca, przedsiębiorca naftowy i działacz społeczny, obrońca Lwowa (Kresy Wschodnie).
• W 1865 r. w Teatrze Wielkim w Warszawie (woj. mazowieckie) odbyła się prapremiera opery pt. Straszny dwór z muzyką Stanisława Moniuszki i librettem Jana Chęcińskiego, po której doszło do wielkiej manifestacji patriotycznej.
• W 1878 r. w Krakowie (woj. małopolskie) zaprezentowany został publicznie obraz pt. Bitwa pod Grunwaldem autorstwa Jana Matejki.
• W 1893 r. w Krakowie (woj. małopolskie) ukazało się pierwsze wydanie dziennika „Głos Narodu”.
• W 1896 r. ur. się Wacław Lipiński, doktor hab. historii, żołnierz Legionów, podpułkownik Wojska Polskiego II RP, żołnierz antyniemieckiego i antykomunistycznego podziemia niepodległościowego.

• W 1900 r. ur. się Michał Oziębłowski, duchowny katolicki, błogosławiony Kościoła katolickiego, męczennik, zginął w 1942 r. w niemieckim obozie KL Dachau.
• W 1901 r. otwarty został Teatr Wielki w Łodzi (woj. łódzkie).
• W 1902 r. w Sanoku (woj. podkarpackie) odsłonięty został pomnik Tadeusza Kościuszki.
• W 1915 r. ur. się Michał Czajczyk, koszykarz, mistrz i reprezentant Polski, żołnierz antyniemieckiej konspiracji, zginął w 1945 r. w obozie Flossenbürgu.
• W 1915 r. ur. się Tadeusz Miller, piosenkarz, żołnierz konspiracji, Powstaniec Warszawski, zginął w w 1947 r. w wypadku.
• W 1915 r. ur. się Wacław Stacherski ps. „Nowina”, poeta, żołnierz Wojska Polskiego II RP, ZWZ i Armii Krajowej, komendant inspektoratu Armii Krajowej w Katowicach (woj. świętokrzyskie), zginął w 1944 r. w niemieckim obozie KL Auschwitz.
• W 1917 r. ur. się Eugeniusz Horbaczewski ps. „Dziubek”, żołnierz Wojska Polskiego II RP, kapitan i pilot Polskich Sił Powietrznych, major Królewskich Sił Powietrznych (RAF), as myśliwski II wojny światowej, kawaler Krzyża Złotego Orderu Wojennego Virtuti Militari, zginął w 1944 r.
• W 1920 r. podczas wojny polsko-bolszewickiej, wojska polskie stoczyły z Bolszewikami bitwę pod Krwawym Borem (Kresy Wschodnie).
• W 1924 r. ur. się Andrzej Stanisław Ciechanowiecki, historyk sztuki, marszand, mecenas kultury i kolekcjoner sztuki, antykwariusz, filantrop, założyciel Fundacji im. Ciechanowieckich na Zamku Królewskim w Warszawie (woj. mazowieckie), honorowy przesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, członek Polskiej Akademii Umiejętności. Członek honorowy, dożywotni lub zwykły wielu towarzystw naukowych polskich i zagranicznych, odznaczony wieloma orderami w Polsce i na świecie.

• W 1929 r. zainaugurowało działalność Państwowe Konserwatorium Muzyczne w Katowicach (woj. świętokrzyskie).
• W 1933 r. w obawie przed represjami do Czechosłowacji wyjechali czołowi działacze Stronnictwa Ludowego: Wincenty Witos, Władysław Kiernik i Kazimierz Bagiński.
• W 1938 r. 100 Polaków rostrzelanych zostało w ramach tzw. operacji polskiej, na mocy decyzji trójki miejscowego urzędu sowieckiej NKWD w Żytomierzu (Kresy Wschodnie).
• W 1939 r. podpisany został akt kapitulacji Warszawy (woj. mazowieckie).
• W 1939 r. niemiecka III Rzesza i sowiecka ZSRR dokonały, wbrew prawu międzynarodowemu, wytyczenia granicy niemiecko-sowieckiej na okupowanym wojskowo terytorium Polski, realizując wcześniejszy niemiecko-sowiecki Pakt Ribbentrop-Mołotow.
• W 1939 r. rozpoczęły się niemieckie masowe egzekucje Polaków i Żydów w Tryszczynie koło Bydgoszczy (woj. kujawsko-pomorskie).
• W 1939 r. Ukraińcy zamordowali w Mokranach na Polesiu (Kresy Wschodnie) 2 polskich zicerów i 16 podzicerów.
• W 1939 r. Niemcy dokonali tzw. Zbrodni w Zakroczymiu (woj. mazowieckie) na 500 polskich jeńcach i 100 cywilach.
• W 1944 r. w 59. dniu Powstania Warszawskiego od tego dnia punktami oporu powstańczego były Żoliborz i Śródmieście.
• W 1946 r. 21 osób zginęło, a ponad 40 odniosło obrażenia w katastrzie kolejowej, do której doszło na stacji Łódź Kaliska (woj. łódzkie).
• W 1947 r. Stanisław Grzelak wygrał 6. Tour de Pologne.

• W 1953 r. po aresztowaniu prymasa Stefana Wyszyńskiego przewodnictwo w Konferencji Episkopatu Polski przejął, na żądanie władz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, biskup łódzki Michał Klepacz.
• W 1953 r. koło Tarnobrzega (woj. podkarpackie) odkryte zostały złoża siarki.
• W 1958 r. w katedrze na Wawelu w Krakowie (woj. małopolskie) przyszły papież Karol Wojtyła otrzymał sakrę biskupią z rąk arcybiskupa Eugeniusza Baziaka.
• W 1961 r. ur. się Paweł Mścisławski, basista, członek zespołów Oddział Zamknięty i Lady Pank.
• W 1963 r. ur. się Adam Nowak, gitarzysta, wokalista, kompozytor, członek zespołu Raz, Dwa, Trzy.
• W 1963 r. ur. się Andrzej Zeńczewski, polski gitarzysta, wokalista, członek zespołów Daab i T.Love.
• W 1977 r. w Zamościu (woj. lubelskie) odnotowana została najniższa wrześniowa temperatura –6,0 °C.
• W 1978 r. arcybiskup metropolita krakowski kardynał Karol Wojtyła dokonał otwarcia dzisiejszego Muzeum Katedralnego im. Jana Pawła II na Wawelu w Krakowie (woj. małopolskie).
• W 1990 r. wystartowało Radio Zet (jako Radio Gazeta), była to druga po RMF FM komercyjna stacja radiowa w Polsce.
• W 1991 r. Sejm III RP przyjął ustawy o lasach i o Urzędzie Kontroli Skarbowej (woj. opolskie).
• W 1999 r. utworzony został Stobrawski Park Krajobrazowy.
• W 2001 r. odbyła się premiera filmu pt. Cześć Tereska w reżyserii Roberta Glińskiego.

28 września na świecie:

• W 551 p.n.e. r ur. się Konfucjusz, chiński filozz.
• W 480 p.n.e. podczas II wojny perskiej, flota grecka pod dowództwem Temistoklesa pokonała Persów w bitwie pod Salaminą (Attyka, Grecja).

• W 48 p.n.e. Gnejusz Pompejusz zamordowany został z polecenia władcy Egiptu Ptolemeusza XIII.
• W 351 r. cesarz rzymski Konstancjusz II pokonał Magnencjusza w bitwie pod Mursą (Chorwacja).
• W 365 r. podczas rozruchów w Konstantynopolu (obecnie Stambuł, Turcja) uzurpator Prokopiusz ogłosił się cesarzem rzymskim.
• W 935 r. (lub 929) książę Czech Wacław I Święty zamordowany został w mieście Stará Boleslav (Czechy) na polecenie swego młodszego brata Bolesława I Srogiego, który zajął jego miejsce.
• W 995 r. Przemyślidzi i Wrszowcy dokonali rzezi czeskiego rodu Sławnikowiców, z którego wywodził się św. Wojciech.
• W 1066 r. Wilhelm I Zdobywca wraz ze swą armią wylądował w Wielkiej Brytanii. Rozpoczęła się inwazja Normanów.
• W 1106 r. król Anglii Henryk I Beauclerc pokonał księcia Normandii Roberta II Krótkoudego w bitwie pod Tinchebray (Francja).
• W 1198 r. zwycięstwo zodniosły wojska angielskie nad francuskimi w bitwie pod Gisors (Francja).
• W 1238 r. podczas tzw. Rekonkwisty, król Aragonii Jakub I Zdobywca wyzwolił Walencję spod panowania arabskiego.
• W 1302 r. Mamelucy zdobyli wyspę Arwad (Syria), ostatnią twierdzę templariuszy w Ziemi Świętej.
• W 1322 r. zwycięstwo odniosły wojska bawarskie nad austriackimi w bitwie pod Mühldorfem (Niemcy).
• W 1362 r. w okresie tzw. niewoli awiniońskiej wybrany papieżem został francuski benedyktyna Guillaume de Grimoarda, który przyjął imię Urban V.
• W 1394 r. dokonany został wybór antypapieża Benedykta XIII.

• W 1448 r. Chrystian I Oldenburg został koronowany na króla Danii.
• W 1538 r. podczas I wojny ausrtiacko-tureckej, Turcy pokonali Austryjaków w bitwie morskiej pod Prewezą (Grecja).
• W 1542 r. Juan Rodriguez Cabrillo jako pierwszy Europejczyk dotarł do Kalifornii (USA).
• W 1624 r. car Rosj Michał I Romanow poślubił Marię Dołgoruką.
• W 1705 r. 121 osób zginęło w pożarze schroniska dla pielgrzymów na Svatým Kopečku w Ołomuńcu (Czechy).
• W 1708 r. podczas wojny o sukcesję hiszpańską, wojska angielsko-austriacko-holenderskie pokonały wojska francuskie w bitwie pod Wijendaal (Belgia).
• W 1739 r. ur. się Klemens Wacław Wettyn, książę saski, królewicz polski, elektor i arcybiskup Trewiru, arcybiskup Fryzyngi, biskup Ratyzbony i Augsburga.
• W 1748 r. Cyryl V został patriarchą Konstantynopola.
• W 1781 r. podczas wojny o niepodległość USA, wojska amerykańskie i francuskie rozpoczęły oblężenie Yorktown w Wirginii (USA).
• W 1823 r. kardynał Annibale Sermattei della Genga został wybrany papieżem i przyjął imię Leon XII.
• W 1828 r. ur. się Antoinette Grimaldi, księżna Monako.
• W 1838 r. ur. się Shirdi Sai Baba, indyjski mistyk muzułmański.
• W 1842 r. papież Grzegorz XIV erygował diecezję San Salvador (Salwador).
• W 1846 r. przyszły książę Monako Karol III Grimaldi ożenił się w Brukseli (Belgia) z Antoinette de Merode.
• W 1863 r. ur. się Karol I Dyplomata, król Portugalii.
• W 1864 r. w Londynie (Wielka Brytania) utworzona została socjalistyczna I Międzynarodówka.

• W 1865 r. ur. się Amelia Orleańska, królowa Portugalii.
• W 1867 r. ur. się Kiichirō Hiranuma, japoński baron, polityk, premier Japonii.
• W 1867 r. Toronto (Kanada) zostało stolicą prowincji Ontario.
• W 1870 r. podczas wojny francusko-pruskiej, skapitulował Strasburg (Francja).
• W 1876 r. kanadyjski astronom James Craig Watson odkrył planetoidę (168) Sibylla.
• W 1893 r. w Paragwaju założona została utopijna osada australijskich socjalistów tzw. Nowa Australia.
• W 1893 r. założony został portugalski klub sportowy FC Porto.
• W 1895 r. w Grave (Holandia) założone zostało zgromadzenie zakonne Misjonarzy Świętej Rodziny.
• W 1917 r. przyjęta został flaga Tajlandii.
• W 1918 r. Émile Reuter został premierem Luksemburga.
• W 1919 r. obywatele Luksemburga opowiedzieli się w referendum za pozostawieniem monarchii.
• W 1919 r. wybuchły dwudniowe krwawe zamieszki rasowe w Omaha w stanie Nebraska (USA).
• W 1919 r. założony został Uniwersytet Łotwy w Rydze (Łotwa).
• W 1921 r. niemiecki astronom Karl Wilhelm Reinmuth odkrył planetoidę (958) Asplinda.
• W 1923 r. Etiopia wstąpiła do Ligi Narodów.
• W 1928 r. szkocki bakteriolog i lekarz Alexander Fleming odkrył pierwszy antybiotyk – penicylinę.
• W 1931 r. w Pradze (Czechy) otwarty został ogród zoologiczny.
• W 1934 r. ur. się Brigitte Bardot, francuska aktorka.
• W 1934 r. Ekwador wstąpił do Ligi Narodów.
• W 1936 r. gen. Francisco Franco został mianowany dowódcą sił nacjonalistycznych w Hiszpanii.
• W 1938 r. ur. się Ben E. King, amerykański muzyk, kompozytor, piosenkarz.

• W 1938 r. w Monachium (Niemcy) rozpoczęło się zorganizowane z inicjatywy Benito Mussoliniego spotkanie kanclerza III Rzeszy oraz premierów Włoch, Wielkiej Brytanii i Francji w sprawie rozwiązania kwestii czechosłowackiej.
• W 1939 r. podczas II w.ś. sowiecka ZSRR i niemiecka III Rzesza zawarły w Moskwie (ZSRR) traktat o granicach i przyjaźni.
• W 1941 r. podczas II w.ś. Adolf Hitler ustanowił niemieckie odznaczenie tzw. Krzyż Niemiecki.
• W 1944 r. podczas II w.ś. sowiecka Armia Czerwona wyzwoliła obóz koncentracyjny Klooga (Estonia).
• W 1950 r. Indonezja została członkiem ONZ.
• W 1951 r. amerykański astronom Seth Barnes Nicholson odkrył Ananke, jeden z księżyców Jowisza.
• W 1952 r. Francuzi dokonali oblotu samolotu myśliwsko-bombowego Dassault MD 454 Mystère IV.
• W 1954 r. rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa rozpoczęła nadawanie cyklu audycji z udziałem ppłka MBP Józefa Światły, który zbiegł w grudniu poprzedniego roku do Berlina Zachodniego (Niemcy).
• W 1958 r. Francuzi przyjęli w referendum nową konstytucję początkując tzw. V Republikę.
• W 1960 r. Chińska Republika Ludowa i Kuba nawiązały stosunki dyplomatyczne.
• W 1960 r. Mali i Senegal zostały członkami ONZ.
• W 1961 r. syryjscy zicerowie sprzeciwiający się unii z Egiptem dokonali zamachu stanu i rozwiązali federację Zjednoczonej Republiki Arabskiej.
• W 1962 r. spłonęła zajezdnia wraz z 65 tramwajami w Brisbane w stanie Queensland (Australia).
• W 1968 r. ur. się Naomi Watts, australijska aktorka.

• W 1968 r. 58 osób zginęło w katastrzie samolotu Douglas C-54 Skymaster należącego do Pan African Airlines w Port Harcourt (Nigeria).
• W 1968 r. zlikwidowana została ostatnia linia Bornholmskich Kolei Żelaznych (Dania).
• W 1969 r. w stanie Wiktoria (Australia) spadł meteoryt Murchison.
• W 1969 r. partia SPD Willy’ego Brandta odniosła zwycięstwo w wyborach do Bundestagu w niemieciej RFN.
• W 1971 r. Sowieci wystrzelili sondę księżycową Łuna 19.
• W 1971 r. komunistyczne władze zgodziły się na wyjazd z Węgier arcybiskupa Ostrzyhomia i prymasa kardynała Józsefa Mindszenty’ego, przebywającego od 1956 roku w amerykańskiej ambasadzie w Budapeszcie (Węgry).
• W 1973 r. arabscy terroryści z grupy As-Sa’ika opanowali w Bratysławie (Słowacja) pociąg z 39 sowieckimi Żydami, jadącymi z Moskwy (ZSRR) do Wiednia (Austria). Następnie z 5 zakładnikami udali się na lotnisko w Wiedniu skąd, po spełnieniu ich żądań, odlecieli do Libii.
• W 1978 r. w zasadzce zastawionej przez funkcjonariuszy sowieckiej KGB nad rzeką Võhandu (Estonia) poległ August Sabbe, ostatni antykomunistyczny partyzant w ówczesnej Estońskiej SRR.
• W 1980 r. oddkryta została kometa 89P/Russell.
• W 1984 r. odbyła się premiera 1. odcinka amerykańskiego serialu kryminalnego pt. Policjanci z Miami (Miami Vice).
• W 1985 r. Eric Arturo del Valle został prezydentem Panamy.
• W 1986 r. została założona tajwańska Demokratyczna Partia Postępowa.
• W 1988 r. judoka Waldemar Legień zdobył złoty medal w kategorii wagowej do 78 kg podczas XXIV Letnich Igrzysk Olimpijskich w Seulu (Korea Południowa).

• W 1989  r. japoński koncern Sony kupił amerykańską wytwórnię filmową Columbia Pictures za 3,4 mld dolarów.
• W 1991 r. założony został Uniwersytet Ostrawski (Czechy).
• W 1992 r. 167 osób zginęło w stolicy Nepalu Katmandu w katastrzie samolotu Airbus A300 należącego do linii Pakistan International Airlines.
• W 1994 r. Souley Abdoulaye został premierem Nigru.
• W 1994 r. zatonął prom pasażerski „Estonia” płynący z Tallinna (Estonia) do Sztokholmu (Szwecja), zginęły 852 osoby.
• W 1995 r. w Waszyngtonie (USA) premier Izraela Icchak Rabin i przewodniczący Organizacji Wyzwolenia Palestyny Jasir Arafat podpisali w obecności prezydenta USA Billa Clintona tzw. porozumienie z Oslo.
• W 2000 r. Duńczycy odrzucili w referendum możliwość przyjęcia waluty euro.
• W 2000 r. Ariel Szaron, lider opozycyjnej izraelskiej partii politycznej Likud, odwiedził meczet Al-Aksa znajdujący się na szczycie Wzgórza Świątynnego w Jerozolimie (Izrael), co zostało uznane przez część Palestyńczyków za prowokację i doprowadziło do wybuchu tzw. intifady Al-Aksa.
• W 2003 r. pierwsza satelita europejska SMART-1, wysłana została na orbitę księżycową.
• W 2003 r. przez kilka godzin Włochy pozbawione zostały prądu z powodu awarii w elektrowniach we Francji i Szwajcarii, w których 2 z 4 linii doprowadzających prąd do Włoch zostały zerwane.
• W 2003 r. utworzona została Agencja Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Lotniczego (EASA).
• W 2005 r. amerykański Departament Obrony ostatecznie zaaprobował rozpoczęcie seryjnej produkcji samolotu wielozadaniowego Bell-Boeing V-22 Osprey.
• W 2006 r. otwarty został Port lotniczy Bangkok-Suvarnabhumi (Tajlandia).

• W 2006 r. prochy Marii Fiodorownej, żony cesarza Rosji Aleksandra III Romanowa, sprowadzone z Roskilde (Dania), złożone zostały obok prochów jej męża w krypcie cesarskiej soboru św. Piotra i Pawła w Petersburgu (Rosja).
• W 2008 r. w USA wystrzelona została prywatna rakieta kosmiczna Falcon 1.
• W 2008 r. Etiopczyk Haile Gebrselassie ustanowił w Berlinie (Niemcy) rekord świata w biegu maratońskim o czasie 2:03:59.
• W 2008 r. Talibowie uprowadzili w Pakistanie polskiego geologa Piotra Stańczaka.
• W 2008 obywatele Ekwadoru opowiedzieli się w referendum za zwiększeniem uprawnień prezydenta.
• W 2008 r. w Austrii odbyły się przedterminowe wybory parlamentarne.
• W 2009 r. 157 osób zginęło, a ponad 1000 odniosło obrażenia podczas brutalnego tłumienia przez juntę wojskową protestów, które wybuchły w stolicy Gwinei Konakry.
• W 2010 r. Jurij Łużkow został odwołany ze stanowiska mera Moskwy (Rosja).
• W 2012 r. 19 osób zginęło w katastrzie lotu Sita Air 601 w stolicy Nepalu, Katmandu.
• W 2013 r. Filipinka Megan Young zdobyła tytuł Miss World na wyspie Bali (Indonezja).
• W 2013 r. Nikolaos Michaloliakos, lider skrajnie prawicowej greckiej partii Złoty Świt, został aresztowany pod zarzutem tworzenia organizacji przestępczej.
• W 2018 r. 4340 osób zginęło, a ponad 10 tys. zostało rannych w trzęsieniu ziemi i wywołanym nim tsunami na wyspie Celebes (Indonezja).