9 LISTOPADA W HISTORII

9 listopada w Polsce:

• W1692 r. król Jan III Sobieski nadał prawa miejskie Szczuczynowi (woj. podlaskie).
• W 1794 r. podczas Insurekcji kościuszkowskiej, wojska rosyjskie wkroczyły do zdobytej Warszawy (woj. mazowieckie).
• W 1811 r. w Warszawie (woj. mazowieckie) odbyła się premiera opery pt. Pałac Lucypera z muzyką Karola Kurpińskiego i librettem Alojzego Żółkowskiego.
• W 1845 r. ur. się Józef Teodor Stanisław Kościelski, poeta, dramaturg, wielkopolski działacz polityczny, mecenas sztuki i filantrop.

• W 1873 r. ur. się Tadeusz Miciński, pisarz i poeta okresu Młodej Polski. Autor mistycznych powieści, poematów prozą i wierszy kontemplacyjnych. Jeden z czołowych pisarzy polskiego ekspresjonizmu, prekursor surrealizmu.
• W 1883 r. w Gdańsku (woj. podlaskie) zainstalowane zostały pierwsze telefony. Aparat z nr 1 otrzymał miejscowy browar.
• W 1885 r. założona została Macierz Szkolna dla Księstwa Cieszyńskiego (obecnie Macierz Ziemi Cieszyńskiej).
• W 1892 r. ur. się Józef Kojder, żołnierz Legionów i POW, major administracji Wojska Polskiego II RP, zamordowany przez Sowietów w 1940 r. w Charkowie (ZSRR).
• W 1907 r. ur. się Mieczysław Milecki, właściwie Mieczysław Loretz, aktor, teatralny, filmowy i telewizyjny, reżyser radiowy, żołnierz Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski.
• W 1916 r. Otwock (woj. mazowieckie) otrzymał prawa miejskie.
• W 1915 r. ur. się Hanka Bielicka, właśc. Anna Weronika Bielicka, aktorka, artystka kabaretowa i romanistka.
• W 1919 r. założone zostało Towarzystwo Żeglugowe „Sarmacja”.
• W 1920 r. ur. się Henryk Humięcki ps. „Olbrzymek”, plutonowy podchorąży, Powstaniec Warszawski w szeregach 1. kompanii II plutonu batalionu „Parasol” Armii Krajowej, zginął w Powstaniu.
• W 1920 r. zawarta została tzw. Konwencja polsko-gdańska.
• W 1928 r. odbyła się premiera filmu niemego pt. Pan Tadeusz w reżyserii Ryszarda Ordyńskiego.
• W 1932 r. prymas kard. August Hlond został odznaczony Orderem Orła Białego.
• W 1939 r. Łódź (woj. łódzkie) została anektowana przez niemiecką III Rzeszę.
• W 1939 r. ok. 120 osób zostało aresztowanych w tzw. Zweite Sonderaktion Krakau, drugiej niemieckiej akcji pacyfikacyjnej elity intelektualnej Krakowa (woj. małopolskie).
• W 1939 r. w Lublinie (woj. lubelskie) rozpoczęła się niemiecka akcja Sonderaktion Lublin.
• W 1939 r. w Łodzi (woj. łódzkie) rozpoczęła się niemiecka akcja Intelligenzaktion Litzmannstadt.

• W 1939 r. Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski nadał Warszawie order Virtuti Militari V klasy.
• W 1939 r. w Warszawie (woj. mazowieckie) założona została konspiracyjna Tajna Armia Polska.
• W 1941 r. Niemcy rozstrzelali 1500 Żydów w Mirze pod Grodnem (Kresy Wschodnie).
• W 1942 r. 1100 Żydów z getta w Skałacie koło Tarnopola (Kresy Wschodnie) wywiezionych zostało do niemieckiego obozu zagłady w Bełżcu (woj. lubelskie).
• W 1942 r. Niemcy rozpoczęli likwidację getta w Lublinie (woj. lubelskie).
• W 1943 r. oddział ukraińskiej UPA dokonał mordu na ok. 300 Polakach w Lubieszowie (Kresy Wschodnie).
• W 1958 r. ukazało się premierowe wydanie Telewizyjnego Kuriera Warszawskiego.
• W 1980 r. odbyła się premiera 1. odcinka serialu telewizyjnego pt. Dom w reżyserii Jana Łomnickiego.
• W 1989 r. kanclerz niemieckiej RFN Helmut Kohl rozpoczął zicjalną wizytę w Polsce.
• W 1990 r. Sejm RP przyjął ustawę o przejęciu przez skarb państwa majątku po byłej partii komunistycznej PZPR.
• W 1995 r. odbyła się premiera 1. odcinka serialu sensacyjnego pt. Ekstradycja w reżyserii Wojciecha Wójcika.
• W 2000 r. budynek PASTy w Warszawie (woj. mazowieckie) przekazany został środowiskom kombatanckim, w imieniu których administruje nim Fundacja Polskiego Państwa Podziemnego.
• W 2001 r. odbyła się premiera filmu fantasy pt. Wiedźmin w reżyserii Marka Brodzkiego.
• W 2002 r. wystartował edukacyjny kanał telewizyjny Edusat.
• W 2012 r. odbyła się premiera filmu pt. Pokłosie w reżyserii Władysława Pasikowskiego.
• W 2016 r. wystartował kanał telewizyjny Nowa TV.

9 listopada na świecie:

• W 324 r. papież Sylwester I poświęcił bazylikę laterańską w Rzymie (Włochy) Jezusowi Chrystusowi.
• W 1282 r. po przyjęciu przez Piotra III Wielkiego korony papieskiego lenna Sycylii, papież Marcin IV obłożył klątwą jego oraz następców.
• W 1313 r. książę Bawarii Ludwik IV pokonał w bitwie pod Gammelsdorfem (Niemcy) swego kuzyna, księcia Austrii i Styrii Fryderyka III Pięknego.
• W 1330 r. rozpoczęła się bitwa pod Posadą (Rumunia), w trakcie której hospodar wołoski Basarab I rozgromił wojska króla Węgier Karola Roberta.
• W 1383 r. ur. się Mikołaj III d’Este, markiz Ferrary i Modeny.
• W 1389 r. ur. Izabela de Valois, księżniczka francuska, królowa Anglii.
• W 1414 r. ur. się Albrecht III Achilles, elektor Brandenburgii.
• W 1456 r. węgierski arystokrata i dowódca wojskowy Władysław Hunyady, w odwecie za nieudany zamach na swoje życie, zamordował ostatniego hrabiego Celje Ulryka II.
• W 1492 r. król Francji Karol VIII Walezjusz i król Anglii Henryk VII Tudor zawarli tzw. traktat w Étaples (Francja), na mocy którego Karol VIII zobowiązywał się wypłacić wysokie odszkodowanie oraz zgodził się nie popierać pretendenta do tronu angielskiego Perkina Warbecka, w zamian za co Henryk VII uznał francuskie zwierzchnictwo nad Bretanią.
• W 1494 r. obalona przez mieszkańców rodzina Medyceuszy uciekła z Florencji (Włochy). W mieście przywrócony został ustrój republikański, a majątek rodziny został złupiony.
• W 1520 r. podczas tzw. krwawej łaźni sztokholmskiej, duńscy najeźdźcy dokonali egzekucji 82 magnatów szwedzkich w tzw. w Sztokholmie (Szwecja).
• W 1601 r. ur. się Fryderyk Wilhelm, książę cieszyński.
• W 1618 r. podczas wojny trzydziestoletniej, zwycięstwo odniosły wojska czeskie nad cesarskimi w bitwie pod Lomnicą (Czechy).

• W 1655 r. we Florencji (Włochy) padła w wieku 25 lat słonica indyjska o imieniu Hansken, która podróżując z cyrkiem objazdowym po wielu europejskich krajach zdobyła sławę i stała się bohaterką kilku dzieł malarskich. Uwiecznił ją na obraziw m.in. Rembrandt.
• W 1671 r. zainaugurował działalność Dorset Garden Theatre w Londynie (Wielka Brytania).
• W 1687 r. konsekrowana została bazylika Santa Maria della Salute w Wenecji (Włochy).
• W 1723 r. ur. się Anna Amalia Pruska, kompozytorka księżniczka pruska.
• W 1729 r. w Sewilli (Hiszpania) podpisany został traktat pokojowy kończący wojnę hiszpańsko-angielską.
• W 1732 r. Alfons Maria Liguori założył zgromadzenie redemptorystów.
• W 1799 r. ur. się Gustaw von Holstein-Gottorp-Vasa, szwedzki książę.
• W 1799 r. Napoleon Bonaparte dokonał zamachu stanu i przejął władzę we Francji.
• W 1812 r. podczas Inwazji Napoleona na Rosję, stoczona została bitwa nad rzeką Wop.
• W 1815 r. utworzony został brytyjski protektorat Zjednoczone Kraje Wysp Jońskich.
• W 1818 r. weszła w życie pierwsza konstytucja Liechtensteinu.
• W 1840 r. ur. się Robert Orleański, książę Chartres.
• W 1841 r. ur. się Edward VII, król Wielkiej Brytanii.
• W 1846 r. papież Pius IX ogłosił encyklikę pt. Qui Pluribus zawierającą krytykę racjonalizmu.
• W 1848 r. w Wiedniu (Austria) został rozstrzelany niemiecki rewolucjonista i poeta Robert Blum.
• W 1857 r. Charles Rogier został po raz drugi premierem Belgii.
• W 1863 r. doszło do buntu w Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu (Rosja), który doprowadził do wyodrębnienia się ruchu pieriedwiżników.
• W 1870 r. podczas wojny francusko-pruskiej, zwycięstwo odniosły wojska francuskie w bitwie pod Coulmiers (Francja).
• W 1872 r. w Bostonie (USA) wybuchł pożar, w którym zginęło 30 osób, a 776 budynków uległo zniszczeniu.

• W 1888 r. tzw. Kuba Rozpruwacz zamordował swą piątą i ostatnią ziarę w Wielkiej Brytanii.
• W 1906 r. Theodore Roosevelt jako pierwszy urzędujący prezydent USA odbył podróż zagraniczną (wizytował budowę Kanału Panamskiego).
• W 1907 r. ur. się Ludwik Ferdynand (II) Hohenzollern, książę Prus, głowa rodu Hohenzollernów.
• W 1907 r. król Wielkiej Brytanii Edward VII otrzymał w prezencie urodzinowym największy i najczystszy diament Cullinan.
• W 1907 r. w Wielkiej Brytanii rozegrane zostało pierwsze w historii angielskiej Football League First Division derby Londynu pomiędzy Chelsea FC i Arsenalem.
• W 1908 r. Elizabeth Garrett Anderson jako pierwsza kobieta w Anglii wybrana została na urząd burmistrza miasta Aldeburgh.
• W 1911 r. Francuzi zbudowali największy żaglowiec w historii „France II”.
• W 1913 r. ponad 250 osób zginęło w wyniku potężnego sztormu na Wielkich Jeziorach (USA, Kanada).
• W 1914 r. podczas I w.ś w bitwie koło Wysp Kokosowych, australijska marynarka zniszczyła niemiecki krążownik SMS „Emden”.
• W 1915 r. podczas I w.ś. niemiecki okręt podwodny U-35 zatopił u wybrzeży Grecji amerykański statek pasażerski „Californian”, znany z nieudzielenia pomocy tonącemu „Titanicowi” w 1912 r.
• W 1917 r. podczas I w.ś. wojska brytyjskie zdobyły Aszkelon (obecnie Izrael).
• W 1917 r. odbyła się premiera pierwszego w historii pełnometrażowego filmu animowanego pt. El Apóstol wyprodukowanego w Argentynie.
• W 1918 r. podczas tzw. Rewolucji listopadowej w Niemczech, w Berlinie wybuchł strajk generalny. Nastąpiła fraternizacja robotników z żołnierzami. O godzinie 12:00 Philipp Scheidemann na stopniach Reichstagu ogłosił powstanie Republiki Niemiec. O godzinie 16:00 Karl Liebknecht, z balkonu pałacu cesarskiego, proklamował powstanie Wolnej Socjalistycznej Republiki. Był to wynik ścierania się 2 partii socjalistycznych – USPD i działającego w jej ramach Związku Spartakusa z bardziej umiarkowaną SPD. Zdetronizowany został cesarz Wilhelma II.

• W 1918 r. w Użhorodzie (Ukraina) powstała tzw. Rada Węgro-Ruskiego Narodu na czele z Eugeniuszem Szabo, Augustynem Wołoszynem i Augustynem Stephanem.
• W 1919 r. założona została Komunistyczna Partia Danii.
• W 1921 r. Albert Einstein został ogłoszony laureatem Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za wyjaśnienie efektu fotoelektrycznego.
• W 1923 r. fiaskiem zakończył się pucz monachijski zorganizowany przez Adolfa Hitlera.
• W 1925 r. Niemcy utworzyli nazistowską formację Schutzstaffel (SS).
• W 1932 r. Nadieżda Alliłujewa, druga żona sowieckiego dyktatora Józefa Stalina popełniła samobójstwo.
• W 1934 r. w Australii powstał trzeci gabinet Josepha Lyonsa.
• W 1937 r. podczas wojny chińsko-japońskiej, wojska japońskie zdobyły Szanghaj (Chiny).
• W 1938 r. sformowana została ukraińska nacjonalistyczna Sicz Karpacka jako siły zbrojne autonomicznej Ukrainy Karpackiej w II Republice Czechosłowackiej.
• W 1938 r. w Niemczech odbyła się tzw. Noc Kryształowa (niem. Kristallnacht), w której naziści dokonali pogromu Żydów.
• W 1942 r. Erik Scavenius został premierem Danii.
• W 1944 r. Amerykanie dokonali oblotu wojskowego samolotu transportowego Boeing C-97 Stratzreighter.
• W 1951 r. Oscar Torp został premierem Norwegii.
• W 1953 r. Kambodża ogłosiła niepodległość od Francji.
• W 1953 r. wybuchła wojna domowa Laosie.
• W 1956 r. nad Trójkątem Bermudzkim zaginął patrolowy bombowiec amerykańskiej marynarki wojennej z 10-osobową załogą.

• W 1961 r. zakończył się trwający od 4 czerwca tzw. kryzys berliński wywołany ponowieniem przez Nikitę Chruszczowa swego wystosowanego w 1958 roku ultimatum, w którym żądał przekształcenia Berlina Zachodniego (Niemcy) w wolne miasto. Efektem kryzysu była budowa muru berlińskiego.
• W 1962 r. zabrany Polsce Stanisławów (woj. lwowskie, Kresy Wschodnie) przemianowany został na ukraiński Iwano-Frankowsk.
• W 1963 r. 458 górników zginęło, a 839 zostało rannych w eksplozji w kopalni węgla kamiennego Miike na wyspie Kiusiu (Japonia).
• W 1963 r. 162 osoby zginęły, a 120 zostało rannych w zderzeniu trzech pociągów pod Jokohamą (Japonia).
• W 1964 r. Eisaku Satō został premierem Japonii.
• W 1965 r. 22-letni Amerykanin Roger Allen LaPorte dokonał samospalenia przed siedzibą ONZ w Nowym Jorku (USA), protestując w ten sposób przeciwko wojnie wietnamskiej.
• W 1965 r. tzw. Blackout w północno-wschodnich stanach USA i prowincji Ontario w Kanadzie pozbawił prądu kilkadziesiąt milionów osób.
• W 1965 r. Ferdinand Marcos wygrał wybory prezydenckie na Filipinach.
• W 1967 r. amerykańska NASA wystrzeliła bezzałogowy statek kosmiczny Apollo 4.
• W 1973 r. powołany został Lapoński Parlament Finlandii z siedzibą w Inari.
• W 1976 r. założona została Ukraińska Grupa Helsińska.
• W 1981 r. San Yu został prezydentem Birmy.
• W 1981 r. Mauretania, jako ostatni kraj na świecie, zicjalnie zniosła niewolnictwo.
• W 1984 r. odbyła się premiera horroru pt. Koszmar z ulicy Wiązów w reżyserii Wesa Cravena.
• W 1985 r. Rosjanin Garri Kasparow został mistrzem świata w szachach.
• W 1986 r. Atif Sidki został premierem Egiptu.
• W 1988 r. odbyła się premiera horroru pt. Laleczka Chucky w reżyserii Toma Hollanda.
• W 1989 r. podczas tzw. jesieni ludów rozpoczęło się burzenie Muru Berlińskiego (Niemcy).

• W 1989 r. Turgut Özal został prezydentem Turcji.
• W 1990 r. odbyła się premiera filmu pt. Tańczący z wilkami w reżyserii Kevina Costnera.
• W 1991 r. Dżochar Dudajew został pierwszym prezydentem Czeczeńskiej Republiki Iczkerii.
• W 1993 r. w stolicy Hercegowiny Mostarze chorwacka armia zburzyła szesnastowieczny Stary Most na Neretwie.
• W 1994 r. odkryty został pierwiastek chemiczny darmsztadt.
• W 1995 r. Macedonia i Ukraina zostały przyjęte do Rady Europy.
• W 1997 r. wystartował angielski kanał BBC News.
• W 2000 r. odkryty został Albioriks, jeden z księżyców Saturna.
• W 2000 r. utworzony został stan Uttarakhand (Indie).
• W 2001 r. wojska amerykańskie i siły Sojuszu Północnego zdobyły zajmowane przez talibów miasto Mazar-i Szarif (Afganistan).
• W 2005 r. Europejska Agencja Kosmiczna wystrzeliła sondę Venus Express w kierunku Wenus.
• W 2005 r. 60 osób zginęło, a ponad 100 zostało rannych w samobójczych zamachach bombowych na 3 hotele w stolicy Jordanii Ammanie.
• W 2008 r. rozstrzelani zostali trzej zamachowcy skazani na karę śmierci za dokonanie zamachów bombowych w 2002 r. na wyspie Bali (Indonezja).
• W 2009 r. Sad al-Hariri został premierem Libanu.
• W 2009 r. opublikowana została wydana 4 listopada 2009 r. przez Benedykta XVI konstytucja apostolska pt. Anglicanorum coetibus, powołująca ordynariaty personalne dla anglikanów, którzy chcą uznać zwierzchnictwo papieża i zachować jednocześnie elementy dotychczasowej tradycji liturgicznej.
• W 2010 r. zniesiony został urząd premiera Zanzibaru.
• W 2012 r. w południowej Francji rozbił się algierski wojskowy samolot transportowy CASA C-295, zginęła cała, 6-osobowa załoga.
• W 2014 r. Chalid Bahah został premierem Jemenu.
• W 2016 r. 7 osób zginęło, a 58 zostało rannych w wyniku wykolejenia tramwaju w dzielnicy Croydon w Londynie (Wielka Brytania).
• W 2018 r. 53 osoby zginęły, a ponad 100 zostało rannych w serii zamachów bombowych w Mogadiszu (Somalia), przeprowadzonych przez somalijską islamistyczną organizację Asz-Szabab.