15 LISTOPADA W HISTORII

15 listopada w Polsce:

• W 1290 r. książę kaliski i poznański Przemysł II wydał w Dłusku (woj. wielkopolskie) zgodę na lokację Słupcy (woj. wielkopolskie) na prawie magdeburskim.
• W 1416 r. synod duchowieństwa prawosławnego wybrał w Nowogródku (Kresy Wschodnie) mnicha bułgarskiego Grzegorza Cambłaka na metropolitę kijowskiego.
• W 1520 r. podczas wojny pruskiej, Krzyżacy po jednodniowym oblężeniu zdobyli Dobre Miasto (woj. warmińsko-mazurskie) i dokonali rzezi obrońców (oddziału zaciężnych czeskich i polskich) oraz warmińskich chłopów, którzy schronili się tam z dobytkiem.

• W 1620 r. niezrównoważony psychicznie szlachcic Michał Piekarski usiłował dokonać zamachu na króla Zygmunta III Wazę w Warszawie (woj. mazowieckie).
• W 1702 r. zainaugurowała działalność Akademia Leopoldyńska (późniejszy Uniwersytet Wrocławski) we Wrocławiu (woj. dolnośląskie).
• W 1773 r. ur. się Euzebiusz Tomasz Słowacki, teoretyk i historyk literatury, tłumacz, dramatopisarz, poeta i pedagog; ojciec Juliusza Słowackiego.
• W 1822 r. uruchomiona została latarnia morska na Rozewiu (woj. pomorskie).
• W 1822 r. założone zostało Wyższe Seminarium Duchowne w Tarnowie (woj. małopolskie).
• W 1858 r. otwarty został dworzec Rzeszów Główny (woj. podkarpackie).
• W 1861 r. ur. się Juliusz Franciszek Leo, polityk galicyjski, ekonomista, prawnik, prezydent Krakowa (woj. małopolskie), Prezes Koła Polskiego, przewodniczący Naczelnego Komitetu Narodowego.
• W 1867 r. ur. się Władysław Studnicki-Gizbert, polityk i publicysta, członek tymczasowego zarządu Polskiego Skarbu Wojskowego, germanzil.
• W 1877 r. ur. się Leopold Skulski, inżynier chemik, farmaceuta i polityk, nadburmistrz Łodzi, premier II RP, prezes klubu Narodowego Zjednoczenia Ludowego w Sejmie Ustawodawczym, aresztowany w 1939 r. przez sowieckie NKWD i zamordowany.
• W 1880 r. ur. się Wacław Wincenty Makowski, prawnik i polityk, marszałek Sejmu, wicemarszałek Sejmu, wicemarszałek Senatu, wolnomularz, członek Zarządu Głównego Partii Pracy.
• W 1890 r. ur. się Józef Broel-Plater, hrabia, bobsleista, olimpijczyk, żołnierz Wojska Polskiego, zginął w 1941 r. w niemieckim obozie KL Dachau.
• W 1901 r. ur. się Franciszek Gajowniczek, sierżant Wojska Polskiego II RP, więzień niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz. Swoje życie oddał za niego święty Kościoła katolickiego Maksymilian Maria Kolbe.
• W 1902 r. uruchomiona została Kolej Warszawsko-Kaliska.

• W 1904 r. ur. się Antoni Buzuk, kompozytor muzyki rozrywkowej, obrońca Lwowa (woj. lwowskie, Kresy Wschodnie) w 1920 roku.
• W 1907 r. uruchomiona została elektrownia wodna na rzece Wadąg w Olsztynie (woj. warmińsko-mazurskie).
• W 1913 r. ur. się Benno Zerbst, dowódca wojskowy, major Wojska Polskiego II RP, zicer II Korpusu gen. Andersa Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, walczył na Monte Cassino i pod Ankoną (Włochy), zamordowany przez komunistów w 1953 r.
• W 1915 r. ponownie otwarty został Uniwersytet Warszawski i Politechnika Warszawska (woj. mazowieckie).
• W 1918 r. ur. się Bronisław Kamiński ps. „Zapadka”, podporucznik piechoty Polskich Sił Zbrojnych i Armii Krajowej, cichociemny, kawaler Orderu Virtuti Militari, poległ w walce z Niemcami w 1944 r.
• W 1918 r. papież Benedykt XV wystosował przesłanie do narodu polskiego w chwili odzyskania niepodległości.
• W 1920 r. utworzone zostało Wolne Miasto Gdańsk (woj. pomorskie).
• W 1922 r. ur. się Waldemar Baczak ps. „Henryk”, kapral podchorąży Armii Krajowej, żołnierz pułku Baszta, Powstaniec Warszawski, zamordowany przez komunistów w 1947 r.
• W 1934 r. polskie i niemieckie poselstwa podniesione zostały do rangi ambasad.
• W 1942 r. Polityczny Komitet Porozumiewawczy zaakceptował statut Delegatury Rządu na Kraj, opracowany przez Delegata Jana Piekałkiewicza.
• W 1950 r. utworzony został Ośrodek Pracy Więźniów w Piechcinie (woj. kujawsko-pomorskie).
• W 1951 r. 16 osób zginęło w katastrzie samolotu Li-2 pod Tuszynem (woj. łódzkie).
• W 1954 r. ur. się Aleksander Kwaśniewski, polityk, komunista, prezydent III RP.
• W 1955 r. zwodowany został pierwszy polski dziesięciotysięcznik „Marceli Nowotko”.
• W 1962 r. w Warszawie (woj. mazowieckie) oddana do użytku została odbudowana po II wojnie światowej zachodnia Hala Mirowska.

• W 1966 r. rasa psów „ogar polski” zrekonstruowana przez Piotra Kartawika została zarejestrowana w Międzynarodowej Federacji Kynologicznej.
• W 1978 r. 30 osób zginęło, a 9 odniosło obrażenia w dwóch katastrzach autobusów pod Żywcem (woj. śląskie).
• W 1982 r. założone zostało Polskie Towarzystwo Alergologiczne.
• W 1985 r. na rozkaz ministra spraw wewnętrznych PRL gen. Czesława Kiszczaka, Milicja Obywatelska rozpoczęła Akcję „Hiacynt”, polegającą na zbieraniu materiałów o polskich homoseksualistach i ich środowisku, w wyniku której zarejestrowano ok. 11.000 akt.
• W 1987 r. podpisana została deklaracja wskrzeszająca przedwojenną Polską Partię Socjalistyczną.
• W 1998 r. weszła w życie ustawa umożliwiająca zawieranie tzw. ślubów konkordatowych.
• W 2002 r. powstało Białoruskie Kulturalno-Naukowe Centrum w Poznaniu (woj. wielkopolskie).
• W 2005 r. otwarta została południowa obwodnica Torunia (woj. kujawsko-pomorskie).
• W 2007 r. pociąg osobowy zderzył się z naczepą samochodu ciężarowego na przejeździe kolejowym w Polednie (woj. kujawsko-pomorskie). Zginęli maszynista i pasażerka pociągu, a około 20 osób odniosło obrażenia.
• W 2010 r. wprowadzony został zakaz palenia tytoniu w miejscach publicznych.
• W 2019 r. zaprzysiężony został drugi rząd Mateusza Morawieckiego.

15 listopada na świecie:

• W 655 r. wojska Nortumbrii pokonały wojska Mercji w bitwie pod Winwaed (Wielka Brytania).
• W 1028 r. Roman III Argyros został cesarzem bizantyńskim.
• W 1315 r. wojska szwajcarskie pokonały austriackie w bitwie pod Morgarten (Szwajcaria).
• W 1316 r. ur. się Jan I Pogrobowiec, król Nawarry i Francji.
• W 1397 r. ur. się Mikołaj V, papież.

• W 1492 r. w dzienniku wyprawy do Nowego Świata Krzysztza Kolumba pojawiła się pierwsza wzmianka o tytoniu.
• W 1533 r.  konkwistador Francisco Pizarro ostatecznie pokonał Państwo Inków, zajmując w imieniu króla Hiszpanii ich stolicę Cuzco (obecnie Peru).
• W 1553 r. odkopana została brązowa rzeźba Chimera z Arezzo (Włochy) datowana na pierwszą połowę IV wieku p.n.e.
• W 1573 r. hiszpański konkwistador Juan de Garay założył miasto Santa Fe (Argentyna).
• W 1577 r. Francis Drake wyruszył na wyprawę przeciw hiszpańskim posiadłościom na Pacyfiku, podczas której jako drugi opłynął Ziemię. Za swe zasługi został uszlachcony przez angielską królową Elżbietę I Tudor.
• W 1615 r. ur. się Veríssimo de Lencastre, portugalski duchowny katolicki, arcybiskup Bragi, kardynał, generalny inkwizytor Portugalii.
• W 1626 r. podczas wojny chłopskiej w Austrii, klęską powstańców zakończyła się bitwa pod Pinsdorf.
• W 1635 r. ur. się Małgorzata Jolanta Sabaudzka, księżniczka sabaudzka, księżna Parmy i Piacenzy.
• W 1666 r. szwedzki feldmarszałek Carl Gustaf Wrangel został zmuszony do zawarcia pokoju w Habenhausen (Niemcy) po nieudanej próbie zdobycia Bremy (Niemcy).
• W 1703 r. podczas wojny o sukcesję hiszpańską, zwycięstwo odniosły wojska francuskie nad siłami Hesji-Kassel i Palatynatu w bitwie pod Spirą (Niemcy).
• W 1715 r. Holandia i Austria zawarły tzw. trzeci traktat barierowy wyznaczający granicę belgijsko (wówczas Austriackie Niderlandy)-holenderską.
• W 1745 r. ur. się Salomon Leclerc, francuski lasalinin, męczennik, święty.
• W 1770 r. dwa hiszpańskie statki przypłynęły na Wyspę Wielkanocną (Chile), jako druga europejska wyprawa po 48 latach od jej odkrycia przez Holendra Jacoba Roggeveena.

• W 1777 r. w Yorku w stanie Pensylwania (USA) Kongres Kontynentalny przyjął tzw. Artykuły konfederacji i wieczystej unii.
• W 1784 r. ur. się Hieronim Bonaparte, król Westfalii.
• W 1790 r. Leopold II Habsburg koronowany został na króla Węgier w Bratysławie (Słowacja).
• W 1796 r. podczas I koalicji antyfrancuskiej, rozpoczęła się bitwa pod Arcole (Włochy).
• W 1806 r. ur. się Elżbieta Romanowa, cesarzowa rosyjska.
• W 1812 r. podczas inwazji Napoleona Bonaparte na Rosję, rozpoczęła się bitwa pod Krasnym (Rosja).
• W 1822 r. ur. się Ferdynand Sabaudzki, książę Genui.
• W 1839 r. po 4 miesiącach istnienia upadła zbuntowana Republika Juliana w Brazylii.
• W 1852 r. ur. się Taufik Pasza, kedyw Egiptu i Sudanu.
• W 1852 r. niemiecki astronom Hermann Goldschmidt odkrył planetoidę (21) Lutetia.
• W 1854 r. założone zostało Francuskie Stowarzyszenie Fotograficzne (SFP).
• W 1863 r. Chrystian IX został królem Danii.
• W 1864 r. podczas wojny secesyjnej w USA, rozpoczął się tzw. marsz Shermana.
• W 1868 r. doszło do erupcji Wezuwiusza (Włochy).
• W 1884 r. rozpoczęła się tzw. konferencja berlińska w sprawie podziału kontynentu afrykańskiego.
• W 1885 r. założone zostało miasto Nederland w stanie Kolorado (USA).
• W 1887 r. ur. się Georgia O’Keeffe, amerykańska malarka.
• W 1889 r. ur. się Manuel II Patriota, król Portugalii.
• W 1889 r. mjr Deodoro da Fonseca obalił cesarstwo w Brazylii i proklamował republikę.
• W 1892 r. francuski astronom Auguste Charlois odkrył planetoidę (344) Desiderata.
• W 1893 r. założony został szwajcarski klub piłkarski FC Basel.
• W 1894 r. Prudente de Morais został prezydentem Brazylii.
• W 1895 r. ur. się Olga Romanowa, wielka księżna Rosji, święta prawosławna.
• W 1898 r. Campos Sales został prezydentem Brazylii.

• W 1901 r. otwarty został Kanał Kaliningradzki (Rosja).
• W 1902 r. Rodrigues Alves został prezydentem Brazylii.
• W 1906 r. Afonso Pena został prezydentem Brazylii.
• W 1906 r. odkryta została kometa 97P/Metcalf-Brewington.
• W 1906 r. Japończycy zwodowali pancernik „Satsuma”.
• W 1907 r. ur. się Claus Schenk Graf von Stauffenberg, niemiecki zicer, wykonawca nieudanego zamachu na Adolfa Hitlera.
• W 1908 r. utworzone zostało Kongo Belgijskie.
• W 1910 r. Hermes de Fonseca został prezydentem Brazylii.
• W 1911 r. Del Rio w Teksasie (USA) uzyskało prawa miejskie.
• W 1914 r. Venceslau Brás został prezydentem Brazylii.
• W 1918 r. Delfim Moreira został prezydentem Brazylii.
• W 1920 r. w Genewie (Szwajcaria) po raz pierwszy zebrało się Zgromadzenie Ligi Narodów.
• W 1922 r. Artur da Silva Bernardes został prezydentem Brazylii.
• W 1922 r. Republika Dalekiego Wschodu została włączona do sowieckiej ZSRR.
• W 1926 r. Washington Luís został prezydentem Brazylii.
• W 1926 r. Francuzi zwodowali niszczyciel „Le Fortune”.
• W 1935 r. Manuel Luis Quezon został prezydentem Filipin.
• W 1940 r. Husajn Sirri został premierem Egiptu.
• W 1942 r. Niemcy dokonali oblotu myśliwca Heinkel He 219.
• W 1942 r. podczas II w.ś. na Pacyfiku, zwycięstwo odnieśli Amerykanie w II bitwie pod Guadalcanalem (Wyspy Salomona).
• W 1942 r. w Timișoarze (Rumunia) uruchomiona została komunikacja trolejbusowa.
• W 1943 r. podczas II w.ś. Minister spraw wewnętrznych Niemiec Heinrich Himmler wydał postanowienie, że Cyganie i „częściowi Cyganie” mają być traktowani tak samo jak Żydzi (Porajmos).

• W 1945 r. ur. się Anni-Frid Lyngstad, szwedzka piosenkarka pochodzenia norwesko-niemieckiego, członkini zespołu ABBA.
• W 1945 r. w Augsburgu (Niemcy) założona została emigracyjna Ukraińska Wolna Akademia Nauk.
• W 1945 r. Zoltán Tildy został ostatnim premierem Królestwa Węgier.
• W 1947 r. syryjski niedźwiedź brunatny Wojtek, który adoptowany został przez żołnierzy 22. Kompanii Zaopatrywania Artylerii w 2. Korpusie Polskim dowodzonym przez gen. broni Władysława Andersa, przeszedł szlak bojowy z Iranu do Włoch i został przekazany do ogrodu zoologicznego w Edynburgu (Szkocja).
• W 1948 r. Louis St. Laurent został premierem Kanady.
• W 1948 r. założone zostały izraelskie linie lotnicze El Al.
• W 1949 r. w mieście Ambala (Indie) powieszony został zabójca Mahatmy Gandhiego Nathuram Godse.
• W 1950 r. Jacobo Arbenz Guzmán wygrał wybory prezydenckie w Gwatemali.
• W 1955 r. uruchomione zostało metro w Leningradzie (ZSRR).
• W 1955 r. w Japonii założona została Partia Liberalno-Demokratyczna.
• W 1959 r. Perry Smith i Richard Hickock zamordowali 4 członków rodziny Clutterów w Holcomb w stanie Kansas (USA). Zbrodnia ta stała się znana dzięki powieści Trumana Capote’a pt. Z zimną krwią.
• W 1964 r. 29 osób zginęło w katastrzie lotu Bonanza Air Lines 114 pod Sloan w stanie Nevada (USA).
• W 1966 r. wystartował drugi kanał Telewizji Hiszpańskiej (TVE).
• W 1967 r. rozbił się amerykański samolot rakietowy North American X-15, w którym zginął pilot.
• W 1971 r. firma Intel wprowadziła na rynek pierwszy na świecie mikroprocesor (Intel 4004).
• W 1971 r. powstała międzynarodowa organizacja łączności satelitarnej Intersputnik.

• W 1972 r. zwycięstwo odnieśli komunistyczni rebelianci nad wojskami rządowymi w bitwie o Płaskowyż Bolovens (Laos).
• W 1977 r. odbyła się premiera filmu science fiction pt. Bliskie spotkania trzeciego stopnia w reżyserii Stevena Spielberga.
• W 1978 r. 183 osoby zginęły w katastrzie wyczarterowanego islandzkiego samolotu Douglas DC-8 na Sri Lance.
• W 1980 r. rozpoczęła się wizyta Jana Pawła II w niemieckiej RFN.
• W 1982 r. w Moskwie (ZSRR) odbył się pogrzeb komunistycznego przywódcy Leonida Breżniewa.
• W 1983 r. ogłoszona została niepodległość tureckiej części Cypru (Cypru Północnego).
• W 1985 r. premierzy Margaret Thatcher i Garret FitzGerald podpisali tzw. porozumienie z Hillsborough, po raz pierwszy przyznające Irlandii rolę doradczą w sprawach Irlandii Północnej.
• W 1987 r. 28 spośród 82 osób na pokładzie zginęło w katastrzie należącego do linii lotniczych Continental Airlines samolotu McDonnell Douglas DC-9, który rozbił się w czasie burzy śnieżnej krótko po starcie z Denver w stanie Kolorado (USA).
• W 1988 r. odbył się jedyny, bezzałogowy lot sowieckiego wahadłowca Buran.
• W 1988 r. Palestyńska Rada Narodowa jednostronnie proklamowała powstanie państwa palestyńskiego.
• W 1989 r. Lech Wałęsa jako trzeci w historii niepełniący funkcji głowy państwa bądź szefa rządu cudzoziemiec (po markizie Marie Jospephie de La Fayette i Winstonie Churchillu) wygłosił przemówienie do połączonych izb Kongresu Stanów Zjednoczonych. Tłumaczem był Jacek Kalabiński.
• W 1990 r. Ludowa Republika Bułgarii została przemianowana na Republikę Bułgarii.
• W 1990 r. rozpoczęła się amerykańska misja STS-38 wahadłowca Atlantis.
• W 1994 r. 78 osób zginęło, a 225 zostało rannych w trzęsieniu ziemi na wyspie Mindoro (Filipiny).
• W 1995 r. rozpoczęła się misja Polskiego Kontyngentu Wojskowego na Haiti.

• W 2000 r. 39 osób zginęło w katastrzie samolotu pasażerskiego An-24 koło stolicy Angoli Luandy.
• W 2000 r. utworzony został stan Dźharkhand (Indie).
• W 2002 r. 12 izraelskich osadników zginęło, a 15 zostało rannych w wyniku ataku palestyńskich terrorystów w Hebronie (Izrael).
• W 2002 r. 4 pasażerów autobusu zginęło, a 9 zostało rannych w dokonanym przez czeczeńskiego terrorystę samobójczym zamachu z użyciem granatu w Malgobeku (Inguszetia, Rosja).
• W 2002 r. Hu Jintao został sekretarzem generalnym Komunistycznej Partii Chin.
• W 2003 r. 18 osób zginęło, a 27 zostało rannych w stoczni w Saint-Nazaire (Francja), gdy pod grupą osób zwiedzających nowo wybudowany statek pasażerski „Queen Mary 2” zerwał się trap.
• W 2003 r. otwarty został Most Kinieszemski na Wołdze w obwodzie iwanowskim (Rosja).
• W 2003 r. w Kopenhadze (Dania) odbył się I Konkurs Piosenki Eurowizji dla Dzieci.
• W 2003 r. 25 osób zginęło, a ponad 300 zostało rannych w wybuchach samochodów-pułapek przed dwiema synagogami w Stambule (Turcja).
• W 2006 r. Joseph Kabila wygrał pierwsze od 22 lat wybory prezydenckie w Demokratycznej Republice Konga.
• W 2007 r. ok. 3,5 tys. osób zginęło w Bangladeszu w wyniku uderzenia cyklonu Sidr.
• W 2008 r. rozpoczęła się amerykańska misja STS-126 wahadłowca Endeavour.
• W 2008 r. piraci somalijscy porwali tankowiec „Sirius Star” z 2 milionami baryłek ropy.
• W 2011 r. Sprent Dabwido został prezydentem Nauru.
• W 2012 r. Xi Jinping został sekretarzem generalnym Komunistycznej Partii Chin.
• W 2017 r. na południowym Atlantyku zaginął argentyński okręt podwodny ARA „San Juan” z 44-osobową załogą.
• W 2019 r. w Budapeszcie (Węgry) otwarty został stadion piłkarski Puskás Aréna.