29 LISTOPADA W HISTORII

29 listopada w Polsce:

• W 1587 r. wojska pretendującego do tronu polskiego arcyksięcia Maksymiliana III Habsburga zakończyły nieudane oblężenie Krakowa (woj. małopolskie).
• W 1662 r. Hetman polny litewski Wincenty Korwin Gosiewski został zamordowany przez członków Związku Braterskiego.
• W 1766 r. w Warszawie (woj. mazowieckie) zakończył obrady Sejm Czaplica.
• W 1772 r. zakończyła się obrona klasztoru oo. karmelitów bosych w Zagórzu (woj. podkarpackie). Była to ostatnia bitwa podczas konfederacji barskiej.

• W 1813 r. podczas VI koalicji antyfrancuskiej, Wolne Miasto Gdańsk (woj. pomorskie) skapitulowało przed wojskami rosyjskimi.
• W 1816 r. ur. się Aniela Aszpergerowa z d. Kamińska, aktorka teatralna.
• W 1821 r. ur. się Karol Brzozowski, inżynier, poeta, tłumacz Biblii, Powstaniec Wielkopolski i Styczniowy, działacz niepodległościowy, botanik, geolog, geograf, etnolog i urzędnik.
• W 1830 r. młodzi słuchacze Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie (woj. mazowieckie) pod wodzą porucznika Piotra Wysockiego wraz z cywilnymi spiskowcami rozpoczęli Powstanie listopadowe.
• W 1841 r. w Warszawie (woj. mazowieckie) odsłonięty został nieistniejący już dziś Pomnik zicerów-lojalistów poległych w Noc Listopadową.
• W 1860 r. w 30. rocznicę wybuchu Powstania listopadowego w dawnym kościele oo. karmelitów na Lesznie w Warszawie (woj. mazowieckie) po raz pierwszy wykonana została pieśń pt. Boże, coś Polskę, w wersji poprawionej przez Antoniego Goreckiego.
• W 1887 r. ur. się Michał Malinowski, Sługa Boży Kościoła katolickiego, zakonnik Towarzystwa Jezusowego i misjonarz, więziony w niemieckich obozach koncentracyjnych, zamordowany został w 1942 r. w niemieckim obozie KL Dachau.
• W 1892 r. ur. się Franciszek Brodniewicz, aktor filmowy i teatralny, zmarł podczas Powstania Warszawskiego w 1944 r.
• W 1909 r. ur. się Barbara Orwid, właśc. Przemysława Kordasiewiczówna, przedwojenna aktorka filmowa, przyrodnia siostra aktora Jerzego Marra.
• W 1910 r. lewicowi studenci Uniwersytetu Jagiellońskiego nie dopuścili do wykładu ks. Kazimierza Zimmermanna, w odpowiedzi na co relegowano 3 z nich, 16 ukaranych zostało naganą, a 36 upomnieniem, co doprowadziło do wybuchu strajku studentów, po którym uczelnia została czasowo zamknięta.

• W 1916 r. ur. się Bolesław Andrzej Własnowolski, podporucznik pilot Wojska Polskiego II RP, porucznik brytyjskich Królewskich Sił Powietrznych RAF, as myśliwski Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari, zestrzelony przez Niemców w 1940 r.
• W 1918 r. Józef Piłsudski objął urząd głowy państwa jako Tymczasowy Naczelnik Państwa. Urząd ten piastował do 20 lutego 1919 r. kiedy to Sejm Ustawodawczy zatwierdził go jako Naczelnika Państwa.
• W 1918 r. w Warszawie (woj. mazowieckie) otwarta została kawiarnia artystyczna Pod Picadorem.
• W 1920 r. w Bytomiu (woj. śląskie) uruchomiona została Elektrociepłownia Szombierki.
• W 1921 r. ur. się Leon Zdzisław Stroiński ps. Marek Chmura, poeta pokolenia Kolumbów, żołnierz Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski, zginął w Powstaniu.
• W 1922 r. ur. się Zbigniew Franciszek Dębski ps. „Prawdzic”, Powstaniec Warszawski, podpułkownik WP, członek Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari, sekretarz Klubu Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari, zginął w katastrzie samolotu rządowego w Smoleńsku (Rosja) w 2010 r.
• W 1925 ur. się Kazimierz Kordas, spadochroniarzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, walczył w Bitwie pod Arnhem (Holandia), prozaik, autor utworów dla dzieci i młodzieży.
• W 1926 r. ur. się Krzysztz Głuchowski, żołnierz Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski, żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, działacz emigracyjny, publicysta i wydawca pisma Chartered Engineer.
• W 1926 r. rozpoczął działalność Zakład Karny Tarnów (woj. małopolskie).
• W 1929 r. odbyła się inauguracja pierwszego roku akademickiego na Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie (woj. mazowieckie).
• W 1936 r. zwodowany został stawiacz min ORP „Gryf”.
• W 1939 r. w nocy z 29 na 30 listopada Niemcy spalili Wielką Synagogę w Oświęcimiu (woj. małopolskie).

• W 1944 r. Tomasz Arciszewski został premierem RP na uchodźstwie.
• W 1945 r. ukraińska UPA po raz drugi zaatakowała Birczę (woj. podkarpackie).
• W 1957 r. w Teatrze Dramatycznym w Warszawie (woj. mazowieckie) odbyła się światowa prapremiera dramatu pt. Iwona, księżniczka Burgunda autorstwa Witolda Gombrowicza.
• W 1966 r. odbył się oblot szybowca SZD-32 Foka 5.
• W 1969 r. odsłonięty został Pomnik Bohaterskim Lotnikom Dęblińskiej Szkoły „Orląt” w Dęblinie (woj. lubelskie).
• W 1970 r. odbył się oblot szybowca SZD-35 Bekas.
• W 1972 r. Sejm PRL uchwalił reformę władz terenowych. Zlikwidowanych zostało 4 tys. gromad i osiedli, a wprowadzono w ich miejsce gminy, które istniały do 1954 r. Na czele każdej z 2 tys. gmin miał stanąć naczelnik, podlegający wyższym organom administracji państwowej.
• W 1975 r. uruchomiona została Rafineria Nafty Gdańsk (woj. pomorskie).
• W 1982 r. odbyła się premiera filmu pt. Amnestia w reżyserii Stanisława Jędryki.
• W 1987 r. odbyło się niewiążące referendum na temat dalszych reform gospodarczych i demokratyzacji życia w PRL.
• W 1989 r. rozwiązane zostało komunistyczne Zjednoczone Stronnictwo Ludowe.
• W 1990 r. zlikwidowane zostały restrykcje w sprzedaży napojów alkoholowych. Wódkę znów można było kupować przed godziną 13:00.
• W 1990 r. odbył się oblot szybowca SZD-56 Diana.
• W 2000 r. udostępniony został bankom system informacji Biura Informacji Kredytowej.
• W 2004 r. utworzony został Żorski Park Przemysłowy (woj. śląskie).
• W 2016 r. 8 górników zginęło w wyniku wstrząsu w kopalni rudy miedzi „Rudna” w Polkowicach (woj. dolnośląskie).

29 listopada na świecie:

• W 939 r. Edmund Starszy został koronowany na króla Anglii.
• W 968 r. ur. się Kazan, cesarz Japonii.
• W 1206 r. ur. się Bela IV, król Węgier i Chorwacji.
• W 1223 r. papież Honoriusz III zatwierdził regułę zakonu franciszkanów, napisaną przez św. Franciszka z Asyżu (Włochy).
• W 1226 r. Ludwik IX Święty został koronowany w katedrze w Reims (Francja) na króla Francji.
• W 1249 r. Prusowie pokonali krzyżaków w bitwie pod Krukami (Rosja).
• W 1293 r. ur. się Matylda z Hainaut, księżna Achai.
• W 1329 r. ur. się Jan I Dziecię, książę Dolnej Bawarii.
• W 1338 r. ur. się Lionel z Antwerpii, książę Clarence.
• W 1394 r. król Yi Song-gye przeniósł stolicę Korei z Kaesŏng do Hanyang (obecnie Seul, Korea Południowa).
• W 1427 r. ur. się Zhu Qizhen, cesarz Chin.
• W 1516 r. podpisany został szwajcarsko-francuski tzw. Wieczny Pokój.
• W 1549 r. rozpoczęło się konklawe, na którym wybrany został papieżem Juliusz III.
• W 1612 r. rozpoczęła się portugalsko-angielska bitwa morska pod Suvali u wybrzeży Indii.
• W 1627 r. Emilio Bonaventura Altieri, późniejszy papież Klemens X, mianowany został biskupem Camerino (Włochy).
• W 1641 r. podczas irlandzkiej wojny konfederackiej, zwycięstwo odnieśli powstańcy irlandzcy nad wojskiem angielskim w bitwie pod Julianstown (Irlandia).
• W 1679 r. ur. się Antoni Farnese, książę Parmy.
• W 1694 r. ur. się Leopold, książę Anhalt-Köthen.
• W 1777 r. hiszpanie założyli El Pueblo de San José de Guadalupe, dzisiejsze miasto San Jose w Kalifornii (USA).

• W 1780 r. po śmierci cesarzowej Austrii Marii Teresy Habsburg pełnię władzy w cesarstwie przejął jej syn Józef II Habsburg.
• W 1781 r. załoga płynącego na Jamajkę brytyjskiego statku niewolniczego „Zong” wyrzuciła za burtę 133 Afrykanów w celu uzyskania odszkodowania za niewolników „zaginionych na morzu”.
• W 1791 r. brytyjczycy objęli w posiadanie Wyspy Chatham na Pacyfiku.
• W 1797 r. sułtan Hiszam ibn Muhammad abdykował na rzecz swego brata Mulaja Sulajmaja, kończąc 5-letni okres dwuwładzy w Maroku.
• W 1803 r. podczas II wojni z Imperium Marathów, zwycięstwo odniosły wojska brytyjskie w bitwie pod Argaon (Indie).
• W 1806 r. u wybrzeży wyspy Lifuka w archipelagu Tonga tubylcy napadli na stojący na kotwicy brytyjski okręt korsarski „Port-au-Prince”, zabijając kapitana i 35 członków załogi. Po ograbieniu statku z co cenniejszych dla Polinezyjczyków rzeczy, został on zatopiony wraz z ładunkiem złota i srebra, który nie przedstawiał dla nich żadnej wartości.
• W 1811 r. król Neapolu Joachim Murat zamknął Szkołę Medyczną w Salerno (Włochy).
• W 1812 r. podczas inwazji Napoleona na Rosję, zakończyła się bitwa nad Berezyną (Białoruś).
• W 1814 r. w Londynie (Wielka Brytania) po raz pierwszy na świecie rozpoczęło się drukowanie dziennika „The Times” na cylindrycznej maszynie konstrukcji Niemca Friedricha Koeniga.
• W 1815 r. podczas wojny o niepodległość Argentyny, zwycięstwo odnieśli rojalisci w bitwie pod Sipe-Sipe (Boliwia).
• W 1844 r. Francisco María Oreamuno Bonilla został prezydentem Kostaryki.
• W 1847 r. Indianie dokonali mordu kilkunastu osadników na misji pod Walla-Walla w Oregonie (USA).
• W 1847 r. zakończyła się wojna domowa w Szwajcarii.
• W 1849 r. ur. się Sir John Ambrose Fleming, fizyk, elektrotechnik i radiotechnik angielski, skonstruował diodę próżniową.

• W 1850 r. w Ołomuńcu (Czechy) zawarte zostało, za pośrednictwem cara Mikołaja I, porozumienie prusko-austriackie, oznaczające rezygnację Prus z projektów unii i uznanie przez nie ustroju Związku Niemieckiego.
• W 1856 r. ur. się Theobald von Bethmann Hollweg, niemiecki polityk, kanclerz Niemiec, premier Prus.
• W 1863 r. podczas wojny secesyjnej w USA, zwycięstwo oniosły wojska Unii w bitwie pod Fort Sunders.
• W 1863 r. założony został Wyższy Instytut Techniczny (obecnie Politechnika Mediolańska) w Mediolanie (Włochy).
• W 1864 r. podczas wojny secesyjnej w USA, zwycięstwo odniosły wojska Unii w bitwie pod Spring Hill.
• W 1864 r. podczas wojny z indianami, oddziały milicji z Kolorado (USA) pod dowództwem Johna Chivingtona dokonały mordu ok. 150 indiańskich mieszkańców wioski z plemion Czejenów i Arapahów nad strumieniem Sand Creek.
• W 1869 r. w Neapolu (Włochy) odbyła się premiera opery pt. Gabriella di Vergy autorstwa Gaetano Donizettiego.
• W 1872 r. podczas wojny z Modokami w USA, zwycięstwo odniosła armia amerykańska w bitwie nad Lost River.
• W 1877 r. Thomas Alva Edison zaprezentował działanie fonografu.
• W 1879 r. król Hiszpanii Alfons XII Burbon ożenił się po raz drugi z arcyksiężniczką austriacką Marią Krystyną Austryjacką.
• W 1890 r. w Japonii weszła w życie konstytucja Meiji.
• W 1891 r. ur. się Julius Raab, austriacki polik, kanclerz Austrii.
• W 1897 r. „Kaiser Wilhelm der Große” jako pierwszy niemiecki statek zdobył Błękitną Wstęgę Atlantyku.

• W 1899 r. Joan Gamper założył wraz z przyjaciółmi hiszpański klub piłkarski FC Barcelona.
• W 1906 r. założone zostało włoskie przedsiębiorstwo motoryzacyjne Lancia.
• W 1912 r. dzień po ogłoszeniu niepodległości w Albanii powstał rząd Ismaila Qemala.
• W 1912 r. założony został niemiecki klub piłkarski SV Meppen (jako Amisia Meppen).
• W 1913 r. założona został Międzynarodowa Federacja Szermiercza (FIE) z siedzibą w Lozannie (Szwajcaria).
• W 1915 r. Afonso Costa został po raz drugi premierem Portugalii.
• W 1918 r. podczas wojny estońsko-bolszewickiej, bolszewicka Armia Czerwona zdobyła Narwę (Estonia).
• W 1920 r. w wyniku rokowań polsko-litewskich w Kownie (Litwa) zawarty został traktat przewidujący zakończenie działań zbrojnych między Litwą i Litwą Środkową oraz wymianę jeńców i oddanie Komisji Kontrolnej Ligi Narodów prawa wytyczenia pasa neutralnego.
• W 1928 r. w Australii utworzony został trzeci gabinet Stanleya Bruce’a.
• W 1930 r. ukazało się pierwsze wydanie francuskiego prawicowego dziennika „Je suis partout”.
• W 1932 r. ur. się Jacques Chirac, francuski polityk, premier i prezydent Francji.
• W 1932 r. Francja i sowiecka ZSRR zawarły pakt o nieagresji.
• W 1937 r. w Australii powstał czwarty gabinet Josepha Lyonsa.
• W 1939 r. Rada Najwyższa sowieckiej ZSRR wydała dekret o przymusowym nadaniu obywatelstwa sowieckiego „byłym obywatelom polskim”.
• W 1943 r. podczas II w.ś. niemiecki U-Boot U-86 został zatopiony przez brytyjskie niszczyciele HMS „Tumult” i HMS „Rocket”.
• W 1943 r. założona została Armeńska Akademia Nauk.
• W 1944 r. podczas II w.ś. na południe od wyspy Honsiu (Japonia) zatonął japoński lotniskowiec „Shinano” po storpedowaniu przez amerykański okręt podwodny USS „Archerfish”.

• W 1945 r. delegacja 80 byłych więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych podziękowała papieżowi Piusowi XII za wysiłki na rzecz ratowania Żydów w czasie II wojny światowej.
• W 1945 r. powstała Federacyjna Ludowa Republika Jugosławii.
• W 1947 r. na wniosek ONZ Palestyna została podzielona na część żydowską i arabską, które przekształciły się następnie w Izrael i arabską Palestynę.
• W 1949 r. otwarta została Słowacka Galeria Narodowa.
• W 1951 r. na poligonie w Nevadzie (USA) przeprowadzona została pierwsza amerykańska podziemna próba jądrowa.
• W 1953 r. zainaugurował działalność Teatr Opery i Baletu w Tiranie (Albania).
• W 1954 r. w Nowym Jorku (USA) zamknięte zostało centrum imigracyjne na wyspie Ellis Island.
• W 1956 r. rozpoczęła emisję programu Telewizja Armeńska.
• W 1961 r. szympans o imieniu Enos dwukrotnie okrążył Ziemię podczas amerykańskiej misji kosmicznej Mercury-Atlas 5.
• W 1961 r. komuniści wysadzili w powietrze kościół Najświętszej Maryi Panny w Grodnie (Białoruś).
• W 1962 r. podpisana została francusko-brytyjska umowa o wspólnej budowie pasażerskiego samolotu naddźwiękowego Concorde.
• W 1963 r. 118 osób zginęło koło miasta Sainte-Thérèse w Quebecu (Kanada) w katastrzie należącego do Trans-Canada Airlines samolotu Douglas DC-8, lecącego z Montrealu do Toronto (Kanada).
• W 1963 r. prezydent USA Lyndon B. Johnson powołał komisję śledczą mającą zbadać sprawę zabójstwa swego poprzednika Johna F. Kennedy’ego. Na jej czele stanął prezes Sądu Najwyższego Earl Warren.
• W 1967 r. Australijczycy wystrzelili pierwszą satelitę WRESAT.
• W 1971 r. w Herten (Niemcy) został porwany Theo Albrecht, współwłaściciel niemieckiej sieci supermarketów Aldi. Po wpłaceniu 7 mln marek okupu zwolniony został 17 dni później.

• W 1972 r. odbyła się premiera konsoli do gier elektronicznych Pong firmy Atari.
• W 1974 r. współzałożycielka Frakcji Czerwonej Armii (RAF) Ulrike Meinhz skazana została na karę 8 lat pozbawienia wolności za zamach bombowy z 1972 r. na wydawnictwo Springera w Hamburgu (Niemcy).
• W 1975 r. otwarty został Port lotniczy Montreal-Mirabel (Kanda).
• W 1975 r. w katastrzie awionetki pod Londynem (Wielka Brytania) zginęli brytyjscy kierowcy Tony Brise i Graham Hill oraz 4 innych członków zespołu F1 Embassy Hill.
• W 1986 r. podczas wojny domowej w Suriname, wojska rządowe Surinamu dokonały pacyfikacji i mordu 35 mieszkańców wsi Moiwana.
• W 1987 r. 155 osób zginęło po wybuchu bomby zegarowej podłożonej przez agentów północnokoreańskich na pokładzie południowokoreańskiego samolotu Boeing 707 lecącego nad Morzem Andamańskim.
• W 1993 r. w Mołdawii wszedł do obiegu tzw. lej mołdawski.
• W 1996 r. Emil Constantinescu został prezydentem Rumunii.
• W 2001 r. pierwsza czeczeńska szahidka Aiza Gazujewa dokonała udanego zamachu w Urus-Martan (Czeczenia, Rosja) na dowódcę miejscowego okręgu wojskowego majora Gajdara Gadżijewa, którego obwiniała za śmierć swojego męża.
• W 2003 r. 7 hiszpańskich agentów wywiadu zginęło w zasadzce pod Bagdadem (Irak). W innym incydencie, w Tikricie, zginęło dwóch dyplomatów japońskich.
• W 2004 r. w Chile opublikowany został tzw. Raport Valecha dotyczący zbrodni popełnionych przez reżim gen. Augusto Pinocheta.
• W 2007 r. prezydent Pakistanu gen. Pervez Musharraf został zaprzysiężony na drugą kadencję, tym razem jako cywil.
• W 2008 r. ok. 400 osób zginęło, a kilkaset zostało rannych w zamieszkach na tle religijnym pomiędzy chrześcijanami a muzułmanami w Dżos (Nigeria).

• W 2009 r. obywatele Szwajcarii opowiedzieli się w referendum za wprowadzeniem zakazu budowy minaretów.
• W 2011 r. Abdelilah Benkirane został premierem Maroka.
• W 2011 r. powstała metropolia lwowska (Ukraina) Kościoła katolickiego obrządku bizantyjsko-ukraińskiego.
• W 2011 r. Sąd Najwyższy unieważnił wyniki wyborów prezydenckich w Osetii Południowej, w których zwyciężyła kandydatka opozycji Ałła Dżyojewa.
• W 2012 r. Palestyna uzyskała status nieczłonkowskiego państwa-obserwatora ONZ.
• W 2013 r. 33 osoby zginęły w katastrzie należącego do LAM Mozambique Airlines Embraera 190 w Parku Narodowym Bwabwata (Namibia).
• W 2015 r. były premier Roch Marc Christian Kaboré wygrał w I turze wybory prezydenckie w Burkina Faso.
• W 2015 r. fabrykę w Long Beach w Kalifornii (USA) opuścił ostatni 279. wojskowy samolot transportowy Boeing C-17 Globemaster III, przeznaczony dla sił powietrznych Kataru.