20 GRUDNIA W HISTORII

20 grudnia w Polsce:

• W 1261 r. po zniesieniu przez papieża Urbana IV klątwy z księcia wrocławskiego Bolesława II Rogatki, ukorzył się on wraz z setką rycerzy przed biskupem Tomaszem I pod katedrą we Wrocławiu (woj. dolnośląskie) i wręczył mu przywilej gwarantujący pełny immunitet dla posiadłości biskupich, a także obiecał przez 6 lat płacić co roku po grzywnie złota na budowę nowej katedry.
• W 1409 r. Zakon krzyżacki zawarł antypolski sojusz z królem Węgier Zygmuntem Luksemburskim.
• W 1576 r. ur. się Jan Sarkander, duchowny katolicki, męczennik, święty.
• W 1602 r. biskup Bernard Maciejowski erygował seminarium krakowskie.

• W 1632 r. podczas VI wojny polsko-rosyjskiej, rozpoczęło się regularne oblężenie Smoleńska (Kresy Wschodnie) przez główne siły rosyjskie pod wodzą Michaiła Szeina.
• W 1655 r. podczas Potopu szwedzkiego, w czasie oblężenia Jasnej Góry w Częstochowie (woj. śląskie) obrońcy pod wodzą Stefana Zamojskiego dokonali brawurowego wypadu z twierdzy, podczas którego zagwoździli dwa szwedzkie działa i wybili kopiących tunel olkuskich górników.
• W 1708 r. ur. się Stanisław Kostka Dembiński, szlachcic, polityk.
• W 1812 r. zarządzeniem władz Księstwa Warszawskiego sformowana została lekka polska kawaleria o charakterze narodowym, której członków nazwano Krakusami.
• W 1840 r. ur. się Kazimierz Alchimowicz, artysta, malarz. Był starszym bratem malarza Hiacynta Alchimowicza.
• W 1863 r. ur. się Józef Unierzyski, artysta, malarz, przesor rysunku Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie (woj. małopolskie), uczeń i zięć Jana Matejki, małżonek jego córki Heleny.
• W 1879 r. ur. się Irena Kosmowska, działaczka niepodległościowa, ludowa i oświatowa, poseł na Sejm Ustawodawczy II RP. Podczas II w.ś. działała w konspiracji ludowej, zginęła w niemieckim obozie w 1945 r.
• W 1885 r. ur. się Adam Chętnik, etnograf, muzealnik, działacz społeczny i polityczny, poseł na Sejm II RP.
• W 1889 r. ur. się Alicja Halicka, malarka.
• W 1899 r. ur. się Teresa Jadwiga Grodzińska, sanitariuszka, która odznaczyła się bohaterską postawą i zginęła zamordowana podczas wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. Była pierwszą kobietą odznaczoną Orderem Virtuti Militari (pośmiertnie).
• W 1901 r. ur. się Tezila Koronkiewicz, aktorka teatralna i filmowa.

• W 1902 r. ur. się Jerzy Nel, właściwie Jerzy Zyms, żołnierz Wojska Polskiego II RP i Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski, scenarzysta, autor oraz współautor tekstów znanych piosenek dwudziestolecia międzywojennego.
• W 1903 r. konsekrowany został kościół Najświętszej Maryi Panny Różańcowej w Pabianicach (woj. łódzkie).
• W 1905 r. ur. się Alina Rossman ps. „Maria”, członek tajnej Organizacji Polskiej, przywódczyni konspiracyjnej organizacji Wiara i Wola.
• W 1908 r. ur. sie Władysława z Kostaków Śliwińska, pierwsza Miss Polonia, wybrana w 1929 r. Dzięki wygranej reprezentowała Polskę w konkursie Miss Europe organizowanym w Paryżu (Francja) gdzie została pierwszą wicemiss Europy. Podczas II w.ś. była szyfrantką i agentką sieci morskiej podporządkowanej Ekspozyturze „Francja”. W konspiracji działała pod ps. operacyjnym „Maria”.
• W 1909 r. ur. się Jerzy Chojnacki, rzeźbiarz, fotoreporter i malarz. Powstaniec Warszawski i autor dokumentacji fotograficznej z okresu walk.
• W 1914 r. podczas I w.ś. odparciem przez Rosjan ataku niemieckiego zakończyła się bitwa nad Bzurą (woj. łódzkie).
• W 1919 r. ur. się Tamara Wiszniewska, aktorka filmowa okresu międzywojennego.
• W 1919 r. założony został Polski Związek Piłki Nożnej.
• W 1922 r. Stanisław Wojciechowski wybrany został przez Zgromadzenie Narodowe na urząd prezydenta II RP.
• W 1923 r. ur. się Wiesław Marian Chrzanowski, adwokat i polityk, przesor nauk prawnych, żołnierz Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski, założyciel i pierwszy prezes Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego, poseł i marszałek Sejmu I kadencji, senator IV kadencji, minister sprawiedliwości i prokurator generalny w rządzie Jana Krzysztza Bieleckiego. Kawaler Orderu Orła Białego.

• W 1924 r. ur. się Ewa Zdzieszyńska, właściwie Ewa Zdzieszyńska-Sykała, aktorka teatralna i filmowa, reżyser i pedagog.
• W 1934 r. odbyła się premiera filmu pt. Czarna perła w reżyserii Michała Waszyńskiego.
• W 1938 r. uruchomiona została kolej linowo-terenowa na Gubałówce (woj. małopolskie).
• W 1940 r. podczas II w.ś. Katowice (woj. śląskie) stały się stolicą niemieckiej Prowincji Górnośląskiej (Gau Oberschlesien).
• W 1942 r. podczas II w.ś. Niemcy spacyfikowali wieś Rachodoszcze (woj. lubelskie) zabijając 46 osób w odwecie za pomoc udzieloną przez mieszkańców żołnierzom polskiego podziemia.
• W 1943 r. ur. się Jerzy Tarsiński, muzyk, gitarzysta, członek zespołu Skaldowie.
• W 1959 r. ur. się Kazimierz Marcinkiewicz, polityk, poseł na Sejm i premier III RP.
• W 1968 r. album pt. Dziwny jest ten świat autorstwa Czesława Niemena jako pierwsze polskie wydawnictwo muzyczne otrzymał status Złotej Płyty.
• W 1970 r. Władysław Gomułka został odsunięty od władzy. Na nowego pierwszego sekretarza komunistycznej KC PZPR wybrany został Edward Gierek.
• W 1981 r. zakończył się strajk w Porcie Gdańskim (woj. pomorskie).
• W 1991 r. Polska została przyłączona do Internetu.
• W 1993 r. Henryk Apostel został selekcjonerem reprezentacji Polski w piłce nożnej.
• W 2003 r. otwarta została stacja Dworzec Gdański metra w Warszawie (woj. mazowieckie).
• W 2003 r. wystartowały kanały telewizyjne Kino Polska i MiniMini.
• W 2012 r. wykonany został oblot motoszybowca z napędem elektrycznym AOS-71.
• W 2012 r. z linii montażowej fabryki w Tychach (woj. śląskie) zjechał ostatni Fiat Panda, którego produkcję przeniesiono do Włoch.

20 grudnia na świecie:

• W 69 r. zwolennicy Wespazjana opanowali Rzym (Włochy).
• W 860 r. Ethelbert został królem Wesseksu.
• W 1046 r. cesarz niemiecki Henryk III Salicki zdetronizował papieża Grzegorza VI.
• W 1191 r. sascy osiedleńcy w Siedmiogrodzie założyli swe pierwsze probostwo w Hermannstadt (Rumunia).
• W 1192 r. wracający z III wyprawy krzyżowej król Anglii Ryszard I Lwie Serce wzięty został pod Wiedniem (Austria) do niewoli przez księcia Austrii Leopolda V Babenberga, a następnie przekazany cesarzowi Niemiec Henrykowi VI Hohenstaufowi. Uwolniony został w 1194 r. po zapłaceniu okupu.
• W 1281 r. Hartmann, 18-letni syn króla Niemiec Rudolfa I Habsburga, utonął w katastrzie łodzi na Renie wraz z 14 lub 16 towarzyszami.
• W 1334 r. francuski kardynał Jacques Fournier wybrany został na trzeciego papieża niewoli awiniońskiej i przyjął imię Benedykt XII.
• W 1537 r. ur. się Jan III Waza, król Szwecji.
• W 1565 r. rozpoczęło się konklawe, które 7 stycznia następnego roku wybrało na następcę Piusa IV św. Piusa V.
• W 1582 r. we Francji wprowadzony został kalendarz gregoriański.
• W 1606 r. na okrętach „Susan Constant”, „Godspeed” i „Discovery” rozpoczęła się wyprawa ok. 100 osadników, którzy następnie założyli miasto Jamestown w Wirginii (USA), pierwszą stałą angielską osadę w Ameryce Północnej.
• W 1621 r. podczas wojny trzydziestoletniej, stoczona została bitwa pod Kirdorfem (Niemcy).
• W 1625 r. założone zostało miasto Hoogeveen (Holandia).

• W 1658 r. podczas II wojny północnej podpisany został szwedzko-rosyjski traktat rozejmowy.
• W 1676 r. ur. się Leonard z Porto Maurizio, włoski franciszkanin, święty.
• W 1712 r. podczas III wojny północnej, zwycięstwo odnieśli Szwedzi nad wojskami duńsko-saskimi w bitwie pod Gadebusch (Niemcy).
• W 1784 r. ur. się Jerzy I Wilhelm, książę Schaumburg-Lippe.
• W 1786 r. w New London w stanie Connecticut (USA) wykonana została egzekucja na 12-letniej zabójczyni Hannah Ocuish, najmłodszej kobiecie skazanej na karę śmierci w amerykańskiej historii.
• W 1803 r. zakupiona od Francji Luizjana została formalnie przyłączona do USA.
• W 1804 r. ur. się Aleksander Fryderyk, książę Wirtembergi, generał rosyjski.
• W 1805 r. ur. się Thomas Graham, szkocki chemik i fizyk nazywany „ojcem chemii koloidów”, sformułował prawo nazwane prawem Grahama.
• W 1806 r. Fryderyk August I został królem Saksonii.
• W 1808 r. podczas wojny na Półwyspie Iberyjskim, wojska francusko-polskie rozpoczęły II oblężenie Saragossy (Hiszpania).
• W 1812 r. po 5 miesiącach istnienia zlikwidowane zostało zależne od Francji Księstwo Kurlandii, Semigalii i Piltynia.
• W 1820 r. 20 rozbitków z zatopionego na Pacyfiku przez wieloryba amerykańskiego statku wielorybniczego „Essex” wylądowało trzema szalupami na bezludnej wyspie Henderson, skąd odpłynęli po tygodniu po uzupełnieniu zapasów.
• W 1835 r. ogłoszona została niepodległość Teksasu (USA) od Meksyku.
• W 1848 r. Karol Ludwik Napoleon Bonaparte został prezydentem Francji.
• W 1851 r. ur. się Izabela, księżna Asturii.

• W 1860 r. Karolina Południowa (USA) jako pierwszy ze stanów amerykańskiego Południa dokonała secesji. Za jej przykładem poszły kolejne, co doprowadziło do wybuchu wojny secesyjnej.
• W 1864 r. podczas wojny secesyjnej w USA, wojska Unii zdobyły Savannah wraz z Fortem Jackson w Georgii.
• W 1866 r. ur. się Juliusz Álvarez Mendoza, meksykański duchowny katolicki, męczennik, święty.
• W 1876 r. ur. się Walter Sydney Adams, amerykański astronom, wiceprezes Międzynarodowej Unii Astronomicznej; współtwórca metody paralaks spektroskopowych.
• W 1880 r. podczas I wojny burskiej, zwycięstwo odniosły wojska burskie nad brytyjskimi w bitwie pod Bronkhorstspruit (Południowa Afryka).
• W 1892 r. w stoczni w Elswick (WIelka Brytania) zwodowany został japoński krążownik pancernopokładowy „Yoshino”.
• W 1900 r. odkryta została kometa okresowa 21P/Giacobini-Zinner.
• W 1901 r. ur. się Robert Jemison Van de Graaff, amerykański fizyk i konstruktor. Znany z konstrukcji generatora według własnego pomysłu, nazwanego później jego imieniem.
• W 1902 r. ur. się Jerzy, książę Kentu.
• W 1902 r. w Wiedniu (Austria) odbyła się premiera operetki pt. Druciarz autorstwa Ferenca Lehára.
• W 1906 r. w armii USA wprowadzone zostały regulaminowe nieśmiertelniki.
• W 1906 r. w Malmö (Szwecja) uruchomiona została pierwsza linia tramwaju elektrycznego.
• W 1915 r. podczas I w.ś. ostatnie oddziały australijskie ewakuowały się spod Gallipoli (Turcja).
• W 1917 r. w bolszewickiej ZSRR powstała tajna policja Cze-Ka, na czele której stanął Feliks Dzierżyński.
• W 1924 r. w Austrii szyling zastąpił koronę austro-węgierską.
• W 1934 r. utworzona została Mordwińsks ASRR.

• W 1939 r. Sowieci dokonali oblotu samolotu szturmowego Ił-2.
• W 1939 r. w Dolinie Krzemowej w Kalifornii (USA) założone zostało Centrum Badawcze im. Josepha Amesa, obecnie jeden z ośrodków NASA.
• W 1942 r. ok. 3 tys. osób zginęło w trzęsieniu ziemi w mieście Erbaa (Turcja).
• W 1945 r. dotychczasowy kanclerz Karl Renner został wybrany na urząd prezydenta Austrii, a nowym kanclerzem został Leopold Figl.
• W 1946 r. odbyła się premiera filmu pt. To wspaniałe życie w reżyserii Franka Capry.
• W 1946 r. trzęsienie ziemi i wywołane nim tsunami zabiło na wyspach Honsiu i Kiusiu (Japonia) 1362 osób, ok. 2600 zostało rannych, a 100 uznano za zaginione.
• W 1948 r. ur. się Alan Parsons, brytyjski muzyk, inżynier dźwięku, producent muzyczny.
• W 1951 r. Oman uzyskał niepodległość od Wielkiej Brytanii.
• W 1951 r. reaktor jądrowy EBR-1 w elektrowni w Idaho Falls w stanie Idaho (USA) jako pierwszy w świecie dostarczył energii elektrycznej, zapalając 4 żarówki po 200 W.
• W 1954 r. Francja uznała niepodległość Kambodży.
• W 1955 r. Cardiff zostało stolicą Walii.
• W 1960 r. Wietkong ogłosił utworzenie Narodowego Frontu Wyzwolenia Wietnamu Południowego.
• W 1962 r. Juan Bosch zwyciężył w pierwszych od 1924 r. wyborach prezydenckich na Dominikanie.
• W 1963 r. we Frankfurcie nad Menem (Niemcy) rozpoczął się drugi tzw. proces oświęcimski.
• W 1966 r. w Hagen (Niemcy) zakończył się proces załogi obozu zagłady w Sobiborze (woj. lubelskie).
• W 1971 r. powstała międzynarodowa organizacja Lekarze bez Granic.
• W 1971 r. Zulfikar Ali Bhutto został prezydentem Pakistanu.

• W 1972 r. podczas wojny wietnamskiej, polski drobnicowiec „Józef Conrad” został uszkodzony w czasie amerykańskiego bombardowania portu Hajfong (Wietnam Północny), zginęło 4 marynarzy, a 3 zostało rannych.
• W 1973 r. premier Hiszpanii Luis Carrero Blanco zginął w zamachu bombowym dokonanym w Madrycie (Hiszpania) przez baskijską organizację ETA.
• W 1979 r. odbyła się premiera filmu pt. Cały ten zgiełk w reżyserii Boba Fosse’a.
• W 1987 r. ponad 4 tys. osób zginęło w kolizji promu pasażerskiego „Doña Paz” z tankowcem na Filipinach.
• W 1987 r. u wybrzeży Kuby rozbił się na skale polski jacht „Dar Przemyśla”, na pokładzie którego Henryk Jaskuła jako pierwszy Polak opłynął samotnie Ziemię bez zawijania do portów.
• W 1989 r. rozpoczęła się amerykańska inwazja wojskowa na Panamę.
• W 1990 r. Dimityr Popow został premierem Bułgarii.
• W 1991 r. Paul Keating został premierem Australii.
• W 1991 r. odbyła się premiera filmu pt. JFK w reżyserii Olivera Stone’a.
• W 1993 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ ustanowiło 3 maja Światowym Dniem Wolności Prasy.
• W 1994 r. nagła dewaluacja peso wywołała kryzys walutowy w Meksyku.
• W 1995 r. 160 osób zginęło w katastrzie należącego do American Airlines Boeinga 757 w górach na północ od Cali (Kolumbia).
• W 1995 r. NATO rozpoczęło operację IFOR w Bośni i Hercegowinie.
• W 1997 r. odbyła się premiera filmu pt. Życie jest piękne w reżyserii Roberta Benigniego.
• W 1999 r. Okil Okilow został premierem Tadżykistanu.
• W 1999 r. kolonia Makau (Portugalia) przeszła pod administrację chińską.
• W 2004 r. Traian Băsescu został zaprzysiężony na urząd prezydenta Rumunii.

• W 2004 r. Węgry ratyfikowały Konstytucję europejską.
• W 2005 r. Binjamin Netanjahu został ponownie przewodniczącym izraelskiego prawicowego ugrupowania Likud.
• W 2007 r. Elżbieta II została najstarszym monarchą w historii Wielkiej Brytanii.
• W 2008 r. Boliwia zadeklarowała, że jest wolna od analfabetyzmu.
• W 2009 r. Albert Camille Vital został premierem Madagaskaru.
• W 2010 r. uruchomiona została komunikacja tramwajowa typu translohr w Mestre, leżącej na stałym lądzie miejskiej części Wenecji (Włochy).
• W 2014 r. papież Franciszek mianował kamerlingiem francuskiego kardynała Jeana-Louisa Taurana.
• W 2015 r. 77 osób zginęło, a 16 zostało rannych w wyniku osunięcia milionów ton odpadów przemysłowych połączonych z błotem ze wzgórz wokół trzech parków przemysłowych w Shenzhen (Chiny).
• W 2016 r. 42 osoby zginęły, a 84 zostały ranne eksplozji fajerwerków na targowisku w Tultepec k. miasta Mexico City (Meksyk).
• W 2018 r. 13 górników zginęło, w tym 12 Polaków i jeden Czech, a 10 zostało rannych w wybuchu metanu w kopalni węgla kamiennego w Stonawie (Czechy).
• W 2018 r. prezydent Irlandii Michael Daniel Higgins podpisał ustawę legalizującą tzw. aborcję w Irlandii.