31 GRUDNIA W HISTORII

31 grudnia w Polsce:

• W 1435 r. w Brześciu Kujawskim (woj. kujawsko-pomorskie) podpisany został traktat pokojowy kończący polsko-krzyżacką wojnę nieszawską.
• W 1530 r. podczas polsko-mołdawskiej wojny o Pokucie, klęska wojsk polskich zakończyła się bitwa pod Chocimiem (Kresy Wschodnie).
• W 1725 r. ur. się Stefan Odrowąż Łuskina, jezuita, matematyk, fizyk, astronom, po kasacie zakonu właściciel i wydawca pierwszego regularnego dziennika w Polsce pt. Gazeta Warszawska oraz tygodnika pt. Kurier Polski.

• W 1770 r. wojska rosyjskie pod wodzą płk. Iwana Drewicza zaatakowały Jasną Górę w Częstochowie (woj. śląskie) bronioną przez Konfederatów barskich.
• W 1785 r. ur. się Antoni Paweł Sułkowski, książę, generał dywizji Księstwa Warszawskiego, naczelny wódz wojsk polskich Księstwa Warszawskiego, trzeci ordynat Ordynacji Sułkowskich.
• W 1796 ur. się Ignacy Pietraszewski, orientalista.
• W 1861 r. ur. się Włodzimierz Tetmajer, artysta, malarz i grafik, jeden z czołowych przedstawicieli Młodej Polski, polityk, działacz ludowy i niepodległościowy.
• W 1863 r. podczas Powstania styczniowego, porażka powstańców zakończyła się bitwa pod Ossową (woj. lubelskie).
• W 1873 r. założone zostało Galicyjskie Towarzystwo Tatrzańskie.
• W 1875 r. ur. się Wacław Bajkowski, adwokat, prezydent Lublina (woj. lubelskie), działacz społeczny, zginął w niemieckim obozie KL Dachau w 1941 r.
• W 1879 r. ur. się Mieczysław Oxner, oceanograf, zoolog, zginął w niemieckim obozie KL Auschwitz w 1941 r.
• W 1904 r. ur. się Zzia Barwińska, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna.
• W 1931 r. w nocy z 30 na 31 grudnia w willi architekta Henryka Zaremby pod Lwowem (woj. lwowskie, Kresy Wschodnie) doszło do zabójstwa podczas snu jego 17-letniej córki Elżbiety. Proces oskarżonej o dokonanie zbrodni guwernantki Rity Gorgonowej był jednym z najgłośniejszych w II RP.
• W 1940 r. odbyła się premiera filmu pt. Żołnierz królowej Madagaskaru w reżyserii Jerzego Zarzyckiego.
• W 1943 r. podczas II w.ś. powstała komunistyczna Krajowa Rada Narodowa.
• W 1944 r. podczas II w.ś. komunistyczna KRN powołała Rząd Tymczasowy.

• W 1944 r. podczas II w.ś. ukraińskie oddziały UPA i SKW dokonały tzw. Zbrodni w Uhryńkowcach (Kresy Wschodnie) na ok. 150 Polakach.
• W 1947 r. dokonany został oblot szybowca IS-3 ABC.
• W 1949 r. rozpoczęła działalność Wojskowa Centrala Handlowa.
• W 1953 r. zaprezentowany został pierwszy, przedprototypowy egzemplarz samochodu Syrena.
• W 1956 r. Ustroń (woj. śląskie) otrzymał prawa miejskie.
• W 1958 r. dokonany został oblot szybowca SZD-19 Zefir.
• W 1959 r. Karczew (woj. mazowieckie), Karpacz (woj. dolnośląskie) i Szklarska Poręba (woj. dolnośląskie) otrzymały prawa miejskie.
• W 1960 r. Zielonka (woj. mazowieckie) otrzymała prawa miejskie.
• W 1960 r. odbyła się polska premiera premiera filmu pt. Psychoza w reżyserii Alfreda Hitchcocka.
• W 1961 r. Nowa Dęba (woj. podkarpackie) otrzymała prawa miejskie.
• W 1966 r. ur. się Konrad Typek, szachista, mistrz międzynarodowy.
• W 1969 r. dokonany został oblot szybowca SZD-36 Cobra 15.
• W 1972 r. odbyła się polska premiera remiera filmu pt. Ojciec chrzestny w reżyserii Francis Ford Coppola.
• W 1977 r. zakończyła się zicjalna trzydniowa wizyta prezydenta USA Jimmy’ego Cartera.
• W 1977 r. odbyła się polska premiera premiera filmu pt. Gorączka sobotniej nocy w reżyserii Johna Badhama.
• W 1978 r. rozpoczęła się tzw. zima stulecia.
• W 1980 r. dokonany został oblot szybowca SZD-51 Junior.
• W 1982 r. komunistyczne władze PRL zawiesiły stan wojenny.
• W 1986 r. założone zostało Muzeum Historii Fotografii w Krakowie (woj. małopolskie).

• W 1989 r. komunistyczny prezydent Wojciech Jaruzelski podpisał pakiet ustaw składających się na tzw. plan Balcerowicza.
• W 1989 r. weszła w życie tzw. nowela grudniowa o zmianie Konstytucji PRL.
• W 1992 r. decyzją władz wojewódzkich zlikwidowany został Śląski Instytut Naukowy.
• W 1993 r. Bieżuń, Działoszyn, Kamieńsk, Pilica, Torzym i Wąchock otrzymały prawa miejskie.
• W 2013 r. Telekomunikacja Polska i PTK Centertel połączyły się w Orange Polska.

31 grudnia na świecie:

• W 192 r. w noc noworoczną zamordowany został cesarz Kommodus. Do spiskowców należeli jego pokojowy Eclectus i konkubina Marcja. Zabójstwo było końcem panowania dynastii Antoninów i początkiem wojny domowej w Imperium rzymskim.
• W 406 r. Wandalowie, Swebowie i Alanowie przekroczyli rzekę Ren, rozpoczynają inwazję na Galię.
• W 535 r. wódz bizantyjski Belizariusz wylądował na Sycylii (Włochy) i wkroczył do Syrakuz (Włochy).
• W 1229 r. wojska Jakuba I Zdobywcy zdobyły bronioną po trzymiesięcznym oblężeniu przez muzułmanów stolicę Majorki Palma de Mallorca (Hiszpania).
• W 1378 r. ur. się Kalikst III, papież.
• W 1494 r. podczas wojny o Neapol (Włochy), papież Aleksander VI wpuścił do Rzymu (Włochy) wojska króla Francji Karola VIII Walezjusza.
• W 1504 r. ur. się Beatrycze Aviz, infantka portugalska, księżna Sabaudii.
• W 1514 r. ur. się Andreas Vesalius, Wesaliusz, właśc. Andries van Wesel lub Andre Wesale, flamandzki uczony, twórca nowożytnej anatomii.
• W 1522 r. Jeremiasz I został ekumenicznym patriarchą Konstantynopola (obecnie Stambuł, Turcja).

• W 1549 r. Henryk I de Guise, francuski książę, dowódca wojskowy.
• W 1564 r. ur. się Ernest II, książę Brunszwiku-Lüneburga.
• W 1572 r. ur. się Go-Yōzei, cesarz Japonii.
• W 1578 r. król Henryk III Walezy ustanowił Order Ducha Świętego, najwyższe odznaczenie w Królestwie Francji.
• W 1586 r. ur. się Magdalena Sybilla Hohenzollern, księżniczka pruska, księżna-elektorowa Saksonii.
• W 1600 r. królowa Elżbieta I Tudor powołała Kompanię Wschodnioindyjską.
• W 1615 r. król Danii i Norwegii Chrystian IV Oldenburg zawarł małżeństwo morganatyczne ze swą drugą żoną Kirsten Munk.
• W 1621 r. książę Siedmiogrodu Gábor Bethlen zawarł w Mikulovie (Czechy) z przedstawicielami cesarza Ferdynanda II porozumienie kończące przegrane antyhabsburskie powstanie na Wegrzech i Morawach.
• W 1632 r. ur. się Abbas II, szach Persji.
• W 1660 r. późniejszy król Anglii i Szkocji Jakub II Stuart otrzymał od króla Ludwika XIV francuski tytuł księcia Normandii.
• W 1703 r. ok. 10 tys. osób zginęło w trzęsieniu ziemi z epicentrum w okolicy Edo (obecnie Tokio, Japonia).
• W 1726 r. papież Benedykt XIII kanonizował patrona młodzieży Polaka Stanisława Kostkę.
• W 1738 r. ur. się Charles Cornwallis, brytyjski arystokrata, generał, polityk, gubernator Indii.
• W 1741 r. ur. się Izabela Maria Burbon-Parmeńska, księżniczka Parmy.
• W 1755 r. ur. się Antoni Burbon, infant hiszpański, książę Neapolu i Sycylii.
• W 1757 r. podczas wojny siedmioletniej, rozpoczęła się rosyjska okupacja Królewca (Rosja).

• W 1759 r. Arthur Guinness podpisał umowę wynajmu na 9000 lat za 45 funtów rocznie browaru St. James’s Gate Brewery w Dublinie (Irlandia), gdzie do dziś produkowane jest piwo Guinness.
• W 1768 r. wszedł w życie kodeks karny cesarzowej Austrii Marii Teresy pt. Constitutio Criminalis Theresiana.
• W 1775 r. podczas wojna o niepodległość USA, zwycięstwo odniosły wojska brytyjskie w bitwie pod Quebekiem (Kanada).
• W 1800 r. zakończyło istnienie Królestwo Wielkiej Brytanii, zastąpione następnego dnia przez Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii.
• W 1805 r. 31 grudnia był ostatnim dniem obowiązywania francuskiego kalendarza rewolucyjnego we Francji .
• W 1830 r. ur. się Isma’il Pasza, kedyw Egiptu i Sudanu.
• W 1837 r. Gioacchino Vincenzo, przyszły papież Leon XIII, otrzymał święcenia kapłańskie.
• W 1841 r. Wolne Państwo Przesmyku (obecnie Panama) zostało reinkorporowane do Republiki Nowej Granady.
• W 1850 r. król Saksonii Fryderyk August II Wettyn ustanowił Order Alberta.
• W 1851 r. cesarz Franciszek Józef I wydał tzw. patent sylwestrowy, który zastąpił konstytucję Austrii z 1849 roku. Przywrócił on władzę absolutną w ręce cesarza, ograniczał swobody obywatelskie, wolność słowa, stowarzyszeń i zgromadzeń oraz potwierdzał uwłaszczenie chłopów.
• W 1853 r. w Monachium (Niemcy) rozpoczęta została budowa Pałacu Szklanego.
• W 1853 r. podczas wojny krymskiej, rozpoczęła się turecko-rosyjska bitwa pod Cetate (Rumunia).
• W 1856 r. we Francji ur. się Wojciech Horacy Kossak, polski artysta, malarz, przedstawiciel nurtu malarstwa o tematyce historycznej i batalistycznej. Wraz z Janem Styką był współautorem tzw. Bitwy pod Racławicami.

• W 1857 r. podczas II wojny opiumowej, zwycięstwo odniosły wojska francusko-brytyjskie nad chińskimi w bitwie o Kanton (Chiny).
• W 1857 r. Ottawa została stolicą Kanady.
• W 1860 r. ur. się John T. Thompson, amerykański konstruktor broni, twórca Thompson submachine gun.
• W 1862 r. podczas wojny secesyjnej w USA, rozpoczęła się bitwa nad Stones River w stanie Tennessee.
• W 1863 r. Ditlev Gothard Monrad został premierem Danii.
• W 1868 r. podczas wojny paragwajskiej, wojska brazylijskie zdobyły stolicę Paragwaju Asunción.
• W 1872 r. uruchomiona została Kolej Dniestrzańska łączącą Chyrów ze Stryjem (Ukraina) i będącą fragmentem Galicyjskiej Kolei Transwersalnej.
• W 1874 r. Antonio Cánovas del Castillo został premierem Hiszpanii.
• W 1879 r. Thomas Alva Edison zaprezentował publicznie oświetlenie elektryczne.
• W 1896 r. francuski astronom Auguste Charlois odkrył planetoidę (424) Gratia.
• W 1898 r. uruchomiona została linia telefoniczna Moskwa-Petersburg (Rosja).
• W 1905 r. austriacki astronom Johann Palisa odkrył planetoidę (583) Klotilde.
• W 1908 r. ur. się Szymon Wiesenthal, austriacki inżynier architekt, tropiciel zbrodniarzy nazistowskich, pisarz pochodzenia żydowskiego.
• W 1908 r. Amerykanin Wilbur Wright ustanowił rekord długości lotu samolotem o dystansie 124,7 km.
• W 1909 r. otwarty został Manhattan Bridge nad East River w Nowym Jorku (USA).
• W 1918 r. zakończyła się wojna armeńsko-gruzińska.
• W 1919 r. utworzone zostało Kolumbijskie Siły Powietrzne (FAC).

• W 1923 r. brytyjska rozgłośnia BBC po raz pierwszy transmitowała bicie dzwonów Big Bena z Londynu (Wielka Brytania).
• W 1925 r. Kyösti Kallio został po raz drugi premierem Finlandii.
• W 1925 r. w Turynie (Włochy) otwarty został Park Ruffini.
• W 1929 r. 71 dzieci zginęło, a 40 odniosło obrażenia w wyniku pożaru kina w Paisley (Szkocja).
• W 1929 r. papież Pius XI ogłosił encyklikę pt. Divini Illius Magistri o chrześcijańskim wychowaniu młodzieży.
• W 1930 r. papież Pius XI ogłosił encyklikę pt. Casti Connubii o małżeństwie chrześcijańskim.
• W 1931 r. niemiecki astronom Karl Wilhelm Reinmuth odkrył planetoidę (1208) Troilus.
• W 1935 r. ur. się Salman ibn Abd al-Aziz Al Su’ud, król Arabii Saudyjskiej.
• W 1935 r. Charles Darrow opatentował grę planszową pt. Monopoly.
• W 1937 r. ur. się Anthony Hopkins, brytyjski aktor.
• W 1938 r. Amerykanie dokonali oblotu Boeinga 307 Stratoliner, pierwszego samolotu pasażerskiego wyposażonego w kabinę ciśnieniową, umożliwiającą przeloty na dużej wysokości.
• W 1939 r. odbył się pierwszy koncert noworoczny Filharmoników Wiedeńskich.
• W 1942 r. ur. się Andy Summers, brytyjski muzyk, gitarzysta, członek zespołu The Police.
• W 1942 r. podczas II w.ś. taktyczne zwycięstwo odniosła flota brytyjska nad niemiecką w bitwie na Morzu Barentsa.
• W 1946 r. odbyła się premiera westernu pt. Pojedynek w słońcu w reżyserii Kinga Vidora.
• W 1946 r. prezydent USA Harry Truman ogłosił zakończenie amerykańskich działań wojennych podczas II wojny światowej.
• W 1948 r. ur. się Donna Summer, amerykańska piosenkarka.
• W 1948 r. zawarte zostało zawieszenie broni w I wojnie indyjsko-pakistańskiej.

• W 1955 r. General Motors jako pierwsza amerykańska korporacja osiągnął jednoroczny zysk wynoszący ponad miliard dolarów.
• W 1959 r. ur. się Val Kilmer, amerykański aktor, producent filmowy, teatralny i telewizyjny.
• W 1960 r. uruchomiona została komunikacja trolejbusowa w Wołgogradzie (ZSRR).
• W 1961 r. w Libanie miała miejsce nieudana próba zamachu stanu.
• W 1961 r. w Long Beach w Kalifornii (USA) odbył się pierwszy koncert grupy The Beach Boys.
• W 1963 r. ur. się Scott Ian, amerykański muzyk, gitarzysta, założyciel i lider zespołu Anthrax.
• W 1963 r. Fernando Schwalb López Aldana został premierem Peru.
• W 1963 r. rozwiązana została Federacja Rodezji i Niasy.
• W 1965 r. dowódca armii Republiki Środkowoafrykańskiej Jean-Bédel Bokassa obalił prezydenta Davida Dacko i następnego dnia zajął jego miejsce.
• W 1965 r. w Kownie (Litwa) uruchomiona została komunikacja tramwajowa.
• W 1968 r. Sowieci dokonali oblotu naddźwiękowego samolotu pasażerskiego Tu-144.
• W 1970 r. 93 osoby zginęły w katastrzie samolotu Ił-18B w Leningradzie (ZSRR).
• W 1973 r. w Sydney (Australia) odbył się pierwszy koncert grupy AC/DC.
• W 1973 r. w Izraelu odbyły się wybory do Knessetu.
• W 1974 r. doszło do nieudanego wojskowego zamach stanu na Madagaskarze.
• W 1975 r. zlikwidowana została komunikacja tramwajowa w Eisenach (Niemcy).
• W 1978 r. w miejscowości Ust-Czugor (ZSRR) odnotowana została najniższa temperatura w historii Europy −58,1 °C.
• W 1979 r. 48 osób zginęło, a około 50 odniosło obrażenia w pożarze Opémiska Community Hall w Chapais w prowincji Quebec (Kanada).

• W 1981 r. prezydent Ghany Hilla Limann obalony został w wojskowym zamachu stanu przeprowadzonym przez por. Jerry’ego Rawlingsa, który rozpoczął 19-letnie dyktatorskie rządy.
• W 1983 r. gen. Muhammadu Buhari dokonał wojskowego zamachu stanu i przejął władzę w Nigerii.
• W 1983 r. na dworcu kolejowym w Marsylii (Francja) i na pokładzie pociągu TGV Marsylia-Paryż wybuchły bomby, zabijając 5 osób i raniąc kilkadziesiąt.
• W 1984 r. USA wystąpiła z UNESCO.
• W 1986 r. 97 osób zginęło, a 140 zostało rannych w pożarze Dupont Plaza Hotel w San Juan na Portoryko (USA).
• W 1987 r. Robert Mugabe został prezydentem Zimbabwe.
• W 1988 r. Polak Krzysztz Wielicki dokonał pierwszego zimowego wejścia na ośmiotysięcznik Lhotse w Himalajach.
• W 1990 r. Rosjanin Garri Kasparow obronił tytuł szachowego mistrza świata pokonując swego rodaka Anatolija Karpowa.
• W 1990 r. uruchomiona została druga linia metra w Mińsku (Białoruś).
• W 1991 r. formalnie przestało istnieć sowieckie ZSRR.
• W 1993 r. weszła w życie nowa konstytucja Peru.
• W 1994 r. 15 osób zginęło, a 164 odniosły obrażenia w pożarze hotelu „Switel” w Antwerpii (Belgia).
• W 1994 r. podczas I wojny czeczeńskiej, wojska rosyjskie rozpoczęły szturm Groznego (Czeczenia).
• W 1999 r. Borys Jelcyn złożył dymisję ze stanowiska prezydenta Rosji. Tymczasowym prezydentem został premier Władimir Putin.
• W 1999 r. w Londynie (WIelka Brytania) otwarte zostało koło obserwacyjne London Eye.
• W 1999 r. Panama przejęła zarząd nad Kanałem Panamskim.

• W 1999 r. 5 islamskich porywaczy uwolniło na lotnisku w Kandaharze (Afganistan) 155 zakładników z uprowadzonego 24 grudnia samolotu Indian Airlines po wypuszczeniu z więzienia przez władze Indii 3 kleryków z Kaszmiru.
• W 1999 r. z Ashmolean Museum w Oksfordzie (Wielka Brytania) skradziony został obraz Paula Cézanne’a pt. Auvers-sur-Oise wyceniany na 4,8 miliona USD.
• W 2004 r. w Tajpej (Taiwan) otwarty został zicjalnie najwyższy wówczas budynek na świecie Taipei 101.
• W 2004 r. w elektrowni atomowej w Ignalinie (Litwa) wyłączony został reaktor nr 1.
• W 2006 r. 3 osoby zginęły, a 40 odniosło obrażenia w serii zamachów bombowych w stolicy Tajlandii Bangkoku.
• W 2006 r. iracki dyktator Saddam Husajn pochowany został w swojej rodzinnej miejscowości Al-Audża (Irak).
• W 2007 r. w Bhutanie odbyły się pierwsze w historii wybory parlamentarne.
• W 2009 r. w elektrowni atomowej w Ignalinie (Litwa) wyłączony został ostatni reaktor nr 2.
• W 2009 r. kosowski imigrant Ibrahim Shkupolli zamordował nożem swoją żonę i zastrzelił 4 osoby w pobliskim supermarkecie w Espoo (Finlandia), po czym popełnił samobójstwo.
• W 2011 r. podczas konfliktu wewnętrznego w Sudanie Południowym, ok. 6 tys. członków plemienia Lou Nuer i Białej Armii Nuerów rozpoczęło mord ok. 3 tys. członków plemienia Murle w okolicy miasta Pibor.
• W 2014 r. 36 osób zostało zadeptanych, a 47 odniosło obrażenia w wyniku wybuchu paniki podczas imprezy sylwestrowej na promenadzie w Szanghaju (Chiny).
• W 2018 r. 39 osób zginęło, a 17 zostało rannych w wybuchu gazu w wieżowcu w Magnitogorsku (Rosja).