3 STYCZNIA W HISTORII

3 stycznia w Polsce:

• W 1594 r. dziedzic Maciej Przyłubski wystawił w Toruniu (woj. kujawsko-pomorskie) dokument przekazujący w dzierżawę osadnikom olęderskim wieś Przyłubie koło Solca Kujawskiego.
• W 1661 r. w Krakowie (woj. małopolskie) ukazało się pierwsze wydanie gazety pt. „Merkuriusza Polskiego”.
• W 1664 r. podczas IV wojny polsko-rosyjskiej, wojska polskie rozpoczęły nieudane oblężenie Głuchowa (Kresy Wschodnie).
• W 1665 r. na rynku w Warszawie (woj. mazowieckie) ścięty został wicemarszałek Związku Braterskiego płk Konstanty Kotowski, jeden spośród skazanych na śmierć za porwanie i zamordowanie w 1662 r. hetmana polnego litewskiego Wincentego Gosiewskiego.

• W 1741 r. podczas I wojny śląskiej, król pruski Fryderyk II Wielki wkroczył do opuszczonego przez Austriaków Wrocławia (woj. dolnośląskie).
• W 1795 r. Austria, nie biorąca formalnie udziału w II rozbiorze Polski, zawarła za plecami Prus tajną konwencję z Rosją o III rozbiorze, na mocy której cesarz Franciszek II Habsburg przystępował do traktatu II rozbioru, ale tylko w granicach zaboru rosyjskiego.
• W 1841 r. we Fromborku (woj. warmińsko-mazurskie) zamordowany został biskup warmiński Andrzej Stanisław von Hatten.
• W 1863 r. Komitet Centralny Narodowy podjął decyzję o wybuchu Powstania styczniowego z chwilą ogłoszenia branki.
• W 1884 r. ur. się Raul Koczalski, polski pianista, kompozytor.
• W 1887 r. w stoczni AG Vulcan w Szczecinie (woj. zachodniopomorskie) zwodowany został chiński krążownik pancerny „Jingyuan”.
• W 1890 r. ur. się Mieczysław Kotarbiński, artysta, malarz, grafik, zamordowany przez Niemców w 1943 r.
• W 1891 r. ukazało się pierwsze wydanie „Gazety Robotniczej”.
• W 1896 r. ur. się Pola Negri, właśc. Apolonia Chalupec, aktorka teatralna i filmowa, międzynarodowa gwiazda kina niemego.
• W 1898 r. ukazało się pierwsze wydanie „Gońca łódzkiego”.
• W 1902 r. ur. się Bohdan Korewicki, pisarz.
• W 1903 r. ur. się Seweryn Wielanier, inżynier, współkonstruktor pistoletu maszynowego „Błyskawica”, Powstaniec Warszawski.

• W 1908 r. ur. się Marian Tadeusz Józef Strzelbicki, inżynier, podporucznik rezerwy kawalerii Wojska Polskiego, zamordowany przez Sowietów w Katyniu w 1940 r.
• W 1912 r. ur. się Marian Pisarek, major pilot Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, as myśliwski, pilot 303 Dywizjonu, kawaler Orderu Virtuti Militari, zginął podczas walki w 1942 r.
• W 1912 r. ur. się Florian Stępniak OFMCap., duchowny katolicki, kapucyn, błogosławiony Kościoła katolickiego, zamordowany przez Niemców w KL Dachau w 1942 r.
• W 1915 r. ur. się Władysław Flont ps. „Klawiszon”, podzicer Wojska Polskiego II RP i Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, podporucznik łączności Armii Krajowej, cichociemny.
• W 1922 r. ur. się Leon Karłowicz, żołnierz 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej, nauczyciel, pisarz.
• W 1924 r. ur. się Zygfryd Kuliński, ps. „Albin”, rolnik, żołnierz Armii Krajowej, ROAK, NSZ i NZW, zamordowany przez komunistów w 1950 r.
• W 1926 r. w Katowicach (woj. śląskie) odbyła się konsekracja pierwszego biskupa katowickiego Augusta Hlonda, późniejszego arcybiskupa metropolity gnieźnieńskiego i warszawskiego oraz prymasa Polski.
• W 1927 r. ur. się Tytus Karlikowski, żołnierz Szarych Szeregów, Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski, prz. dr hab. inż., specjalista w zakresie inżynierii środowiska, ochrony przeciwpożarowej lasu oraz ochrony środowiska, działacz kombatancki, przewodniczący Środowiska Żołnierzy Batalionu Armii Krajowej „Zośka” i Komitetu Opieki nad Grobami Poległych Żołnierzy Batalionu „Zośka”.
• W 1933 r. ur. się Jerzy Płodziszewski, kolarz torowy, mistrz Polski, trener.

• W 1937 r. ur. się Zygmunt Konieczny , kompozytor piosenki literackiej, muzyki teatralnej i filmowej.
• W 1938 r. ur. się Włodzimierz Smoliński, zapaśnik, mistrz Polski, olimpijczyk, trener.
• W 1945 r. komunistyczna Krajowa Rada Narodowa podjęła decyzję o odbudowie Warszawy (woj. mazowieckie).
• W 1946 r. komunistyczna Krajowa Rada Narodowa przyjęła ustawę o nacjonalizacji przemysłu.
• W 1947 r. ur. się Seweryn Krajewski, polski piosenkarz, muzyk, kompozytor, były lider zespołu Czerwone Gitary.
• W 1950 r. Wyższa Szkoła Filmowa w Łodzi (woj. łódzkie) przekształcona została w Państwową Wyższą Szkołę Filmową.
• W 1953 r. wprowadzona w roku poprzednim reglamentacja żywności została zniesiona ale podniesione zostały ceny.
• W 1957 r. w wyniku połączenia Rewolucyjnego Związku Młodzieży i Związku Młodzieży Robotniczej powstał komunistyczny Związek Młodzieży Socjalistycznej.
• W 1964 r. odbyła się premiera komedii wojennej pt. Gdzie jest generał… w reżyserii Tadeusza Chmielewskiego.
• W 1965 r. założony został zespół Czerwone Gitary.
• W 1975 r. odbyła się premiera 1. odcinka serialu telewizyjnego pt. Droga w reżyserii Sylwestra Chęcińskiego.
• W 1982 r. ur. się Kasia Wilk, piosenkarka.
• W 1993 r. odbył się 1. Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy.
• W 1998 r. wydobyta została ostatnia tona węgla w kopalni KWK „Sosnowiec”.

3 stycznia na świecie:

• W 106 p.n.e. ur. się Cyceron, rzymski polityk, filozz.
• W 313 r. ur. się Nintoku, cesarz Japonii.
• W 936 r. Leon VII został wybrany papieżem.
• W 1117 r. ok. 30 tys. osób zginęło w trzęsieniu ziemi w północnych Włoszech.
• W 1196 r. ur. się Tsuchimikado, cesarz Japonii.
• W 1239 r. ur. się Jan II, hrabia Richmond, książę Bretanii.
• W 1290 r. ur. się Konstancja, infantka portugalska, królowa Kastylii i Leónu.
• W 1307 r. ur. się Otton IV, książę Dolnej Bawarii.
• W 1431 r. Joanna d’Arc została przekazana w ręce trybunału biskupiego.
• W 1496 r. Leonardo da Vinci przeprowadził nieudaną próbę swojej machiny latającej.
• W 1521 r. papież Leon X ekskomunikował Marcina Lutra.
• W 1537 r. Marcin Luter zakończył pracę nad tzw. Artykułami szmalkaldzkimi.
• W 1542 r. usunięty z urzędu były metropolita moskiewski Joazaf został przewieziony siłą do monastyru Świętego Cyryla Biełozierskiego w Kiriłłowie (Rosja).
• W 1591 r. ur. się Valentin de Boulogne, zw. Valentin, francuski artysta, malarz okresu baroku, caravaggionista.
• W 1602 r. podczas irlandzkiej wojny dziewecięcioletniej, wojska angielskie zdobyły Kinsale (Irlandia).
• W 1619 r. (lub 11 grudnia 1618) zawarty został rozejm w Dywilinie (Rosja), który zakończył II wojnę polsko-rosyjską, będącą następstwem tzw. dymitriad.

• W 1628 r. ur. się Alvise Mocenigo, doża Wenecji.
• W 1680 r. ur. się Johann Baptist Zimmermann, bawarski artysta, malarz i sztukator, jeden z najznamienitszych przedstawicieli baroku i rokoko w Niemczech.
• W 1694 r. ur. się Paweł od Krzyża, włoski duchowny katolicki, pasjonista, święty.
• W 1701 r. Antoni I Grimaldi został księciem Monako.
• W 1777 r. ur. się Eliza Bonaparte, francuska księżna.
• W 1777 r. podczas wojna o niepodległość USA, zwycięstwo odniosły wojska amerykańskie w bitwie pod Princeton.
• W 1815 r. podpisany został tajny traktat austriacko-francusko-brytyjski, przewidujący wspólne wystąpienie w przypadku zaatakowania którejś ze stron przez państwo trzecie.
• W 1840 r. ur. się Damian z Molokaʻi, belgijski misjonarz, święty.
• W 1840 r. ukazało się pierwsze wydanie australijskiego dziennika pt. „The Herald” (obecnie „Herald Sun”).
• W 1843 r. w Théâtre Italien w Paryżu (Francja) odbyła się premiera opery pt. Don Pasquale z muzyką Gaetana Donizettiego i librettem Giovanniego Ruffiniego.
• W 1848 r. Joseph Jenkins Roberts został pierwszym prezydentem Liberii.
• W 1852 r. pierwsi chińscy robotnicy-emigranci przybyli na Hawaje (USA).
• W 1859 r. w USA oddany został do użytku pierwszy odcinek wodociągu Washington Aqueduct.
• W 1868 r. Restauracja Meiji w Japonii obaliła feudalny siogunat i przywróciła władzę cesarską. Był to początek zwrotu w gospodarce i polityce japońskiej, który w XX wieku doprowadził ją do potęgi.
• W 1870 r. Edward Roye został prezydentem Liberii.

• W 1870 r. rozpoczęła się budowa Mostu Brooklińskiego w Nowym Jorku (USA).
• W 1871 r. podczas wojny francusko-pruskiej, strategiczne zwycięstwo odniosły wojska pruskie w bitwie pod Bapaume (Francja).
• W 1876 r. James Spriggs-Payne został po raz drugi prezydentem Liberii.
• W 1888 r. w Obserwatorium Licka na Mount Hamilton koło San Jose w Kalifornii (USA) uruchomiony został refraktor o średnicy soczewki 36 cali (91 cm), największy wówczas teleskop na świecie.
• W 1889 r. niemiecki filozz Friedrich Nietzsche doznał na ulicy w Turynie (Włochy) załamania nerwowego po bezskutecznej próbie obrony konia okładanego batem przez woźnicę.
• W 1892 r. ur. się John Ronald Reuel Tolkien, brytyjski pisarz oraz przesor filologii klasycznej i literatury staroangielskiej, autor powieści Władca Pierścieni.
• W 1911 r. trzęsienie ziemi o sile 7,7 stopnia w skali Richtera zniszczyło Ałmaty (Kazachstan). Zginęły 452 osoby, a 740 zostało rannych.
• W 1913 r. ur. się Mircea, książę Rumunii.
• W 1920 r. podczas łotewskiej wojny o niepodległość, w pierwszym dniu bitwy pod Dyneburgiem (Łotwa) połączone siły łotewsko-polskie odbiły miasto z rąk bolszewików.
• W 1920 r. zawarte zostało zawieszenie broni w wojnie estońsko-bolszewickiej.
• W 1925 r. Benito Mussolini rozwiązał włoski parlament i ogłosił się dyktatorem Włoch.
• W 1926 r. ur. się George Martin, muzyk, kompozytor, dyrygent, aranżer, brytyjski producent muzyczny.
• W 1926 r. powstała marka samochodowa Pontiac należąca do koncernu General Motors. Zlikwidowana w 2010 r.

• W 1934 r. Gheorghe Tătărescu został premierem Rumunii.
• W  1934 r. 142 górników zginęło w eksplozji w kopalni węgla kamiennego w miejscowości Osek (Czechy).
• W 1938 r. BBC World Service nadał pierwszą audycję w obcym języku (po arabsku).
• W 1941 r. podczas II w.ś. wojska brytyjskie rozpoczęły w Afryce szturm na zajmowane przez Włochów miasto Bardija (Libia).
• W 1943 r. podczas II w.ś. sowiecka Armia Czerwona wyzwoliła Nalczyk (ZSRR).
• W 1944 r. William Tubman został prezydentem Liberii.
• W 1945 r. ur. się Stephen Stills, amerykański muzyk, członek zespołów Buffalo Springfield i Crosby, Stills and Nash.
• W 1946 r. ur. się John Paul Jones, brytyjski muzyk, autor tekstów, członek zespołu Led Zeppelin, producent.
• W 1946 r. wprowadzony został przymusowy zarząd francuski nad kopalniami w Zagłębiu Saary (Niemcy).
• W 1949 r. Alfred Hitchcock i wytwórnia Warner Bros. zawarli umowę na realizację 4 filmów w ciągu 6 lat.
• W 1954 r. wystartował włoski kanał telewizyjny Rai Uno.
• W 1956 r. ur. się Mel Gibson, australijsko-amerykański aktor, reżyser i producent filmowy.
• W 1956 r. w wyniku pożaru stacji przekaźnikowej na Wieży Eiffla w Paryżu (Francja) połowa mieszkańców Paryża pozbawiona została sygnału telewizyjnego.
• W 1958 r. z połączenia brytyjskich kolonii na Karaibach powstała Federacja Indii Zachodnich.

• W 1959 r. Alaska jako 49. stan przystąpiła do Unii (USA).
• W 1959 r. mieszkańcy południowych atoli Malediwów ogłosili niezależność od Wielkiej Brytanii i powołali Zjednoczoną Republikę Suwadiwów.
• W 1961 r. na plantacji bawełny w Baixa de Cassanje w Portugalskiej Afryce Zachodniej (obecnie Angola) rozpoczął się strajk chłopów domagających się od władz kolonialnych poprawy warunków pracy.
• W 1961 r. USA zerwały stosunki dyplomatyczne z Kubą.
• W 1961 r. 25 osób zginęło w katastrzie samolotu Douglas DC-3 w Koivulahti (Finlandia).
• W 1961 r. 3 osoby zginęły w wyniku awarii eksperymentalnego reaktora atomowego w Atomic City w stanie Idaho (USA).
• W 1963 r. niemiecki przedsiębiorstwo Telefunken zaprezentowało w Hanowerze (Niemcy) system telewizji kolorowej PAL.
• W 1966 r. płk Sangoulé Lamizana przejął w zamachu stanu władzę w Górnej Wolcie (obecnie Burkina Faso).
• W 1970 r. w Lost City w stanie Oklahoma (USA) spadł meteoryt.
• W 1976 r. 61 osób zginęło w katastrzie samolotu Tu-124 w Moskwie (ZSRR).
• W 1980 r. Francisco Sá Carneiro został premierem Portugalii.
• W 1983 r. rozpoczęła się trwająca nieprzerwanie do dzisiaj erupcja wulkanu Kīlauea na Hawajach (USA).
• W 1986 r. na zdjęciach wykonanych przez amerykańską sondę Voyager 2, odkryte zostały księżyce Urana: Julia i Porcja.

• W 1987 r. Aretha Franklin jako pierwsza kobieta została wprowadzona do Rock and Roll Hall z Fame w Cleveland w stanie Ohio (USA).
• W 1987 r. 50 osób zginęło w katastrzie Boeinga 707 należącego do brazylijskich linii Varig w Abidżanie na Wybrzeżu Kości Słoniowej.
• W 1990 r.  podczas amerykańskiej inwazji na Panamę, obalony panamski dyktator Manuel Noriega opuścił ambasadę watykańską i został aresztowany przez amerykańskich żołnierzy.
• W 1992 r. Chiny Kazachstan nawiązały stosunki dyplomatyczne.
• W 1992 r. władze Serbii i Czarnogóry ogłosiły utworzenie tzw. trzeciej Jugosławii.
• W 1993 r. w Moskwie (Rosja) podpisane zostało rosyjsko-amerykańskie porozumienie rozbrojeniowe START II.
• W 1994 r. 125 osób zginęło w katastrzie rosyjskiego samolotu Tu-154 w Irkucku (Rosja).
• W 1996 r. 7 osób zginęło, a 20 zostało rannych po wybuchu bomby podłożonej przez separatystów z Kaszmiru na bazarze w Nowym Delhi (Indie).
• W 1999 r. Amerykanie wystrzelili w kierunku Marsa sondę Mars Polar Lander.
• W 1999 r. Víctor Joy Way został premierem Peru.
• W 1999 r. 4 osoby zginęły w nieudanym zamachu bombowym na premiera Pakistanu Nawaza Sharifa przed jego rezydencją pod Lahore (Pakistan).
• W 2000 r. otwarty został stadion Westpac Stadium w stolicy Nowej Zelandii Wellington.
• W 2000 r. palestyńscy terroryści ostrzelali ambasadę Rosji w Bejrucie (Liban) w proteście przeciwko wojnie w Czeczenii. Zginął libański policjant i jeden z napastników.
• W 2004 r. 148 osób zginęło w katastrzie egipskiego Boeinga 737 w Szarm el-Szejk (Egipt).

• W 2005 r. w klinice w Rijadzie (Arabia Saudyjska) przeprowadzona została operacja rozdzielenia polskich bliźniaczek syjamskich z Janikowa (woj. kujawsko-pomorskie).
• W 2008 r. 6 osób zginęło, a 68 zostało rannych w zamachu bombowym na konwój wojskowy w mieście Diyarbakır (Turcja).
• W 2009 r. John Atta-Mills został wybrany na prezydenta Ghany.
• W 2009 r. podczas tzw. operacji „Płynny Ołów”, wojska izraelskie wkroczyły do Strefy Gazy.
• W 2009 r. z Buenos Aires (Argentyna) wystartował Rajd Dakar 2009, odbywający się po raz pierwszy poza Europą i Afryką.
• W 2009 r. wygenerowany został zerowy blok #0 (tzw. blok genezy, z ang. Genesis Block), co uznawane jest za początek funkcjonowania kryptowaluty Bitcoin.
• W 2011 r. u południowych wybrzeży Jemenu zatonęły 2 łodzie z ok. 80 uchodźcami z Afryki.
• W 2012 r. Christopher Loeak został wybrany przez parlament na urząd prezydenta Wysp Marshalla.
• W 2013 r. australijski astronom Robert McNaught odkrył kometę C/2013 A1, która 19 października 2014 r. minęła Marsa w odległości 143 tys. km.
• W 2013 r. samorozwiązana została powiązana z ETA i zdelegalizowana w 2003 roku baskijska partia polityczna Batasuna.
• W 2015 r. miasto Baga (Nigeria) zajęte zostało przez islamistów z organizacji Boko Haram, którzy do 8 stycznia dokonali mordu od 100 do ponad 2 tys. miejscowych chrześcijan.
• W 2019 r. chińska sonda Chang’e 4 wylądowała na niewidocznej z Ziemi stronie Księżyca.
• W 2020 r. Oliwer Spasowski został premierem Macedonii Północnej.
• W 2020 r. 9 osób zginęło, w tym irański generał i dowódca sił Ghods Ghasem Solejmani w amerykańskim ataku powietrznym w Bagdadzie (Irak).