15 STYCZNIA W HISTORII

15 stycznia w Polsce:

• W 1547 r. Siedlce (woj. mazowieckie) uzyskały prawa miejskie.
• W 1582 r. w Jamie Zapolskim (Kresy Wschodnie) zawarty został rozejm polsko-rosyjski, który zakończył wojnę o Inflanty.
• W 1734 r. w krypcie na Wawelu w Krakowie (woj. małopolskie) odbyły się trzy ostatnie pogrzeby królewskie. Zostali pochowani: Jan III Sobieski, jego żona Maria Kazimiera i August II Mocny.
• W 1791 r. odbyła się premiera komedii politycznej pt. Powrót posła autorstwa Juliana Ursyna Niemcewicza.

• W 1808 r. ur. się Marceli Tarnawiecki, ziemianin, prawnik, działacz społeczny.
• W 1813 r. podczas VI koalicji antyfrancuskiej, wojska rosyjskie rozpoczęły oblężenie Gdańska (woj. pomorskie).
• W 1837 r. ur. się Walery Łoziński, pisarz, publicysta.
• W 1863 r. w Warszawie (woj. mazowieckie) rozpoczęła się tzw. branka, która przyspieszyła wybuch Powstania styczniowego.
• W 1863 r. w Warszawie (woj. mazowieckie) ukazało się pierwsze wydanie tygodnika religijnego pt. „Zwiastun Ewangeliczny”.
• W 1865 r. ur. się Marceli Godlewski, duchowny katolicki, prałat, działacz społeczny, polityk endecki, członek Komitetu Narodowego Polskiego, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
• W 1869 r. ur. się Stanisław Wyspiański, dramaturg, poeta, malarz, grafik, architekt, projektant mebli.
• W 1871 r. powstało Warszawskie Towarzystwo Muzyczne.
• W 1876 r. ur. się Jan Piłsudski, prawnik, społecznik, działacz państwowy II RP, wolnomularz. Brat Józefa Piłsudskiego.
• W 1882 r. ur. się Ignacy Kozielewski ps. „Starzeńczyk”, żołnierz Legionów i Wojska Polskiego II RP, pedagog, dziennikarz, autor prac popularnonaukowych, współtwórca harcerstwa polskiego, poeta, współautor hymnu ZHP.
• W 1882 r. ur. się Florian Witold Znaniecki, filozz i socjolog. Twórca polskiej socjologii akademickiej, współtwórca (z Williamem Thomasem) metody biograficznej w socjologii. Jego prace są znane w świecie, szczególnie w USA, gdzie mieszkał i pracował przez wiele lat.

• W 1885 r. ur. się Czesław Paweł Michałowski, prawnik, polityk, minister sprawiedliwości i naczelny prokurator Rzeczypospolitej Polskiej. Zginął w 1940 r.
• W 1896 r. ur. się Tytus Komarnicki, doktor habilitowany prawa, dyplomata Rządu II RP na uchodźstwie, historyk.
• W 1900 r. ur. się Zzia Maternowska ps. „Przemysława”, żołnierz Wojska Polskiego II RP, SZP, ZWZ, Armii Krajowej, NIE i WiN, uczestniczka obrony Lwowa (Kresy Wschodnie) i wojny polsko-bolszewickiej, Powstaniec Warszawski, represjonowana przez komunistów, lekarka, dama orderów Virtuti Militari, Krzyża Walecznych i Złotego Krzyża Zasługi z Mieczami.
• W 1902 r. ur. się Roman Stanisław Niewiarowicz ps. „Łada”, Rotmistrz Wojska Polskiego II RP, ZWZ i Armii Krajowej, więzień niemieckiego obozy Groß-Rosen, aktor i reżyser teatralny oraz filmowy, pisarz, scenarzysta.
• W 1903 r. ur. się Cecylia Rozwadowska także Cecylia Jordan-Rozwadowska ps. „Barbara”, porucznik Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski, więźniarka i organizatorka oświaty dla kobiet w niemieckim obozie Oberlangen. Odznaczona Krzyżem Walecznych.
• W 1907 r. ur. się Janusz Tadeusz Kusociński, ps. „Kusy”, lekkoatleta, złoty medalista olimpijski, srebrny medalista pierwszych mistrzostw Europy. Wielokrotny mistrz i rekordzista Polski. Rozstrzelany przez Niemców w Palmirach (woj. mazowieckie) w 1940 r.
• W 1908 r. ur. się Edward Prus Kobyliński, żołnierz Wojska Polskiego II RP, wioślarz, ośmiokrotny mistrz Polski, medalista olimpijski.
• W 1912 r. ur. się Jan Leonowicz ps. „Burta”, żołnierz Wojska Polskiego II RP, SZP, ZWZ, Armii Krajowej i WiN. Zginął w obławie UB w 1951 r.

• W 1914 r. ur. się Stefan Klemens Bałuk ps. „Michał Zawistowski”, żołnierz Wojska Polskiego II RP, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i Armii Krajowej, cichociemny, Powstaniec Warszawski, fotografik, fotoreporter wojenny.
• W 1927 r. ur. się Józef Świder ps. „Mściciel”, żołnierz powstania antykomunistycznego, dowódca oddziału „Wiarusy”. zginął w walce z KBW i UB w 1948 r.
• W 1928 r. podczas spaceru po linie rozwieszonej pomiędzy budynkami przy ul. Akademickiej we Lwowie (woj. lwowskie, Kresy Wschodnie) zginął wspinacz i akrobata Stefan Poliński.
• W 1928 r. Władysław Bończa-Uzdowski został prezesem Polskiego Związku Piłki Nożnej.
• W 1928 r. zainaugurowała działalność rozgłośnia Polskiego Radia w Wilnie (woj. wileńskie, Kresy Wschodnie).
• W 1930 r. zainaugurowała działalność rozgłośnia Polskiego Radia we Lwowie (woj. lwowskie, Kresy Wschodnie).
• W 1935 r. dokonany został oblot samolotu RWD-13.
• W 1935 r. zainaugurowała działalność rozgłośnia Polskiego Radia w Toruniu (woj. kujawsko-pomorskie).
• W 1938 r. ur. się Barbara Wrzesińska, aktorka teatralna i filmowa.
• W 1940 r. ur. się Paweł Nowisz, aktor teatralny i filmowy.
• W 1940 r. podczas II w.ś. dekretem Rady Najwyższej Białoruskiej SRR na okupowanych Kresach Wschodnich II RP w obwodach białostockim, baranowickim, brzeskim, wilejskim i pińskim zlikwidowanych zostało 101 powiatów, a w ich miejsce okupanci utworzyli rejony.

• W 1940 r. podczas II w.ś. Niemcy wypędzili ok. 5 tys. mieszkańców osiedla im. Józefa Montwiłła-Mireckiego w Łodzi (woj. łódzkie).
• W 1941 r. podczas II w.ś. w niemieckim obozie Stalag VIII A w dzisiejszym Zgorzelcu (woj. dolnośląskie) odbyła się prapremiera kompozycji pt. Quatuor pour la fin du temp autorstwa Oliviera Messiaena.
• W 1943 r. podczas II w.ś. Niemcy przeprowadzili w Warszawie (woj. mazowieckie) olbyrzymią łapankę, w odwecie za trzy zamachy bombowe, w tym dwa nieudane na kina „Nur fur Deutsche” (tylko dla Niemców) przez partyzantów komunistycznej GL.
• W 1944 r. podczas II w.ś. 27. Wołyńska Dywizja Piechoty Armii Krajowej rozpoczęła Akcję „Burza” na Wołyniu (Kresy Wschodnie).
• W 1944 r. podczas II w.ś. oddział ukraińskiej UPA dokonał mordu 55 mieszkańców Markowej (woj. tarnopolskie, Kresy Wschodnie).
• W 1945 r. podczas II w.ś. Niemcy zamordowali 79 osób w dzielnicy Dąbie w Krakowie (woj. małopolskie), była to ostatnia egzekucja niemieckiej okupacji.
• W 1945 r. podczas II w.ś. oddziały ukraińskiej UPA dokonały mordów na polskich mieszkańcach wsi Błyszczanka i Latacz, położonych w dawnym powiecie zaleszczyckim (woj. tarnopolskie, Kresy Wschodnie).
• W 1947 r. ur. się Witold Stachurski, bokser, medalista mistrzostw Europy i mistrzostw Polski, olimpijczyk.
• W 1948 r. ur. się Joanna Helander, fotografka, reżyserka filmów dokumentalnych, pisarka i tłumaczka.

• W 1949 r. ur. się Wiesław Komasa, aktor teatralny, filmowy, telewizyjny i dubbingowy, reżyser.
• W 1954 r. ur. się Mirosław Sarwiński, szachista, mistrz międzynarodowy.
• W 1972 r. ur. się Michał Konarski, aktor teatralny, filmowy i dubbingowy, reżyser.
• W 1977 r. Radio Katowice wyemitowało premierową audycję kabaretu pt. Zespół Adwokacki Dyskrecja.
• W 1979 r. odbyła się premiera filmu pt. Bilet powrotny w reżyserii Ewy i Czesława Petelskich.
• W 1990 r. w Krakowie (woj. małopolskie) rozpoczęła nadawanie pierwsza polska komercyjna stacja radiowa RMF FM.
• W 1993 r. odbyła się premiera filmu pt. Kawalerskie życie na obczyźnie w reżyserii Andrzeja Barańskiego.
• W 2008 r. na antenie TVP1 wyemitowany został 1000. odcinek serialu pt. Plebania.
• W 2016 r. rozpoczęły się XII Mistrzostwa Europy w Piłce Ręcznej Mężczyzn, po raz pierwszy organizowane w Polsce.
• W 2017 r. odbył się 25. Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy.

15 stycznia na świecie:

• W 69 r. cesarz rzymski Galba padł ziarą spisku uknutego przez Othona, który został obwołany przez pretorian nowym cesarzem.
• W 708 r. Syzyniusz został wybrany papieżem.
• W 1432 r. ur. się Alfons V Afrykańczyk, król Portugalii.
• W 1481 r. ur. się Yoshizumi Ashikaga, japoński siogun.

• W 1491 r. ur. się Nicolò da Ponte, doża Wenecji.
• W 1552 r. na zamku w Chambord (Francja) niemieccy książęta protestanccy i król Francji Henryk II Walezjusz zawarli układ skierowany przeciw cesarzowi NiemiecKarolowi V Habsburgowi.
• W 1559 r. Elżbieta I Tudor została koronowana na królową Anglii.
• W 1609 r. w Wolfenbüttel w Dolnej Saksonii (Niemcy) ukazało się pierwsze wydanie gazety pt. „Aviso”.
• W 1708 r. Niemiec Johann Friedrich Böttger opracował recepturę europejskiej porcelany.
• W 1759 r. w Londynie (Wielka Brytania) otwarte zostało Muzeum Brytyjskie.
• W 1776 r. ur. się Wilhelm Fryderyk Hanowerski, książę Wielkiej Brytanii i Irlandii oraz Hanoweru.
• W 1777 r. powstała niepodległa Republika Vermontu (obecnie stan w USA).
• W 1793 r. podczas Rewolucji francuskiej, król Ludwik XVI skazany został na karę śmierci.
• W 1797 r. w Londynie (Wielka Brytania) po raz pierwszy na głowach panów pojawił się cylinder.
• W 1804 r. podczas wojny rosyjsko-perskiej, wojska rosyjskie zdobyły Gandżę (Azerbejdżan).
• W 1826 r. ukazało się pierwsze wydanie francuskiego dziennika pt. „Le Figaro”.
• W 1826 r. rozbita została działająca na Ukrainie tajna rewolucyjna organizacja dekabrystów tzw. Towarzystwo Południowe.
• W 1831 r. pod Charleston w Karolinie Południowej (USA) uruchomiona została pierwsza w USA regularna linia kolejowa.
• W 1837 r. podczas I wojny karlistowskiej, hiszpańskie Kortezy wykluczyły potomków byłego króla Portugalii Michała I Uzurpatora jako możliwych następców tronu hiszpańskiego.

• W 1841 r. ur. się Frederick Stanley, brytyjski arystokrata, polityk, gubernator generalny Kanady, fundator Pucharu Stanleya amerykańskiej ligi hokejowej NHL.
• W 1842 r. ur. się Maria MacKillop, australijska zakonnica, święta.
• W 1859 r. obalony został cesarz Haiti Faustyn I.
• W 1869 r. w Hiszpanii odbyły się wybory do Kortezów Ustawodawczych.
• W 1870 r. Ignaz von Plener został premierem Austrii.
• W 1871 r. podczas wojny francusko-pruskiej, zwycięstwo odniosły wojska pruskie w bitwie pod Lisaine (France).
• W 1875 r. otwarta została Opera Garnier w Paryżu (Francja).
• W 1885 r. Amerykanin Wilson Bentley wykonał pierwsze mikroskopowe zdjęcia płatków śniegu.
• W 1890 r. w Teatrze Maryjskim w Petersburgu (Rosja) odbyła się prapremiera baletu pt. Śpiąca królewna z muzyką Piotra Czajkowskiego.
• W 1892 r. w Kanadzie opublikowane zostały reguły gry w koszykówkę wymyślonej przez Jamesa Naismitha.
• W 1895 r. podczas I wojny włosko-abisyńskiej, zwycięstwo odniosły wojska włoskie w bitwie pod Senafé (Erytrea).
• W 1907 r. w stolicy Wenezueli Caracas uruchomiona została pierwsza linia tramwaju elektrycznego.
• W 1908 r. w Chicago (USA) ukazało się pierwsze wydanie polonijnego dziennika pt. „Dziennik Związkowy”.
• W 1910 r. powstała Francuska Afryka Równikowa.
• W 1913 r. ur. się Lloyd Bridges, amerykański aktor.

• W 1914 r. wszedł do służby niemiecki lekki krążownik SMS „Karlsruhe”.
• W 1919 r. 21 osób zginęło, a 150 zostało rannych w wyniku przejścia fali powodziowej po wycieku ogromnej ilości melasy z destylarni alkoholu na przedmieściach Bostonu (USA).
• W 1919 r. w Berlinie (Niemcy) zamordowani zostali marksiści Karl Liebknecht i Róża Luksemburg.
• W 1919 r. założony został tunezyjski klub piłkarski Espérance Sportive de Tunis.
• W 1921 r. w Genewie (Szwajcaria) podpisane zostało polsko-rumuńskie porozumienie o wzajemnej pomocy wojskowej w przypadku agresji ze strony Rosji Radzieckiej.
• W 1925 r. Hans Luther został kanclerzem Niemiec.
• W 1925 r. Lewisville w Teksasie (USA) uzyskało prawa miejskie.
• W 1929 r. ur się Martin Luther King, amerykański pastor baptystyczny, działacz na rzecz zniesienia dyskryminacji rasowej, laureat Pokojowej Nagrody Nobla.
• W 1934 r. ponad 30 tys. osób zginęło w trzęsieniu ziemi w Biharze (Indie).
• W 1934 r. utworzony został Czeczeńsko-Inguski Obwód Autonomiczny.
• W 1937 r. Amerykanie dokonali oblotu samolotu pasażerskiego Beechcraft Model 18.
• W 1938 r. w stoczni w Vlissingen (Holandia) zwodowany został okręt podwodny ORP „Orzeł”.
• W 1940 r. podczas II w.ś. w czasie odprawy u Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego zapadła decyzja o utworzeniu we Francji Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich.
• W 1941 r. odkryta została Kometa de Kocka-Paraskevopulosa.
• W 1942 r. podczas II w.ś. brytyjski niszczyciel HMS „Hesperus” zatopił niemieckiego U-Boota U-93, zginęło 6 członków załogi, 40 uratowano.

• W 1942 r. podczas II w.ś. dowódca niemieckiej Grupy Armii Południe, feldmarszałek Walter von Reichenau doznał pod Połtawą (Ukraina) zawału serca, zmarł 17 stycznia podczas transportu samolotem do Lipska (Niemcy).
• W 1943 r. oddany został do użytku gmach Pentagonu w Waszyngtonie (USA).
• W 1943 r. odbyła się premiera krótkiego animowanego filmu Education for Death wytwórni filmowej Walta Disneya.
• W 1944 r. ponad 10 tys. osób zginęło w trzęsieniu ziemi w San Juan (Argentyna).
• W 1945 r. założona została włoska agencja prasowa ANSA.
• W 1948 r. ur. się Ronnie Van Zant, amerykański wokalista, autor tekstów, członek zespołu Lynyrd Skynyrd.
• W 1949 r. podczas chińskiej wojny domowej, wojska komunistyczne zdobyły Tiencin (Chiny).
• W 1951 r. Niemka Ilse Koch, strażniczka obozowa i żona Karla Otto, komendanta obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie, została skazana na karę dożywotniego pozbawienia wolności.
• W 1951 r. opublikowany został słownik pt. Interlingua-English Dictionary, inicjując życie drugiego co do popularności języka sztucznego interlingua. Dzień 15 stycznia jest obchodzony przez środowisko jako Le die de Interlingua (Dzień Interlingwy).
• W 1952 r. Jean Van Houtte został premierem Belgii.
• W 1957 r. odbyła się premiera filmu pt. Tron we krwi w reżyserii Akiry Kurosawy.
• W 1961 r. otwarty został Port lotniczy Rzym-Fiumicino (Włochy).
• W 1962 r. pod Salonikami (Grecja) odkryty został tzw. Papirus z Derveni, najstarszy znany zachowany tekst literacki w Europie.

• W 1963 r. Katanga została przyłączona do Demokratycznej Republiki Konga.
• W 1965 r. w Kazachskiej SRR przeprowadzony został próbny wybuch jądrowy, w wyniku którego powstało radioaktywne jezioro Szagan.
• W 1965 r. w zamachu w stolicy Burundi Bużumburze zginął premier Pierre Ngendandumwe.
• W 1966 r. podczas wojskowego zamachu stanu zamordowany został premier Nigerii Abubakar Tafawa Balewa.
• W 1966 r. 56 osób zginęło w katastrzie samolotu Douglas DC-6 w okolicy miasta Cartagena de Indias (Kolumbia).
• W 1967 r. w USA rozegrany został Super Bowl, pierwszy finał o mistrzostwo amerykańskiej National Football League.
• W 1967 r. w Moskwie (ZSRR) otwarty został Hotel „Rossija”.
• W 1969 r. rozpoczęła się sowiecka załogowa misja kosmiczna na statku Sojuz 5.
• W 1970 r. Mu’ammar al-Kaddafi został premierem Libii.
• W 1970 r. po 32 miesiącach walk o niepodległość upadł zbuntowany nigeryjski region Biafra.
• W 1971 r. oddana została do użytku Wielka Tama w Asuanie (Egipt).
• W 1971 r. odbyła się premiera filmu pt. Znikający punkt w reżyserii Richarda Sarafiana.
• W 1973 r. papież Paweł VI przyjął na audiencji premier Izraela Goldę Meir.
• W 1973 r. na Księżycu wylądowała sowiecka sonda Łuna 21.
• W 1977 r. 22 osoby zginęły w katastrzie samolotu Vickers Viscount na przedmieściach Sztokholmu (Szwecja).

• W 1981 r. papież Jan Paweł II przyjął na audiencji delegację NSZZ „Solidarność” na czele z byłym tajnym współpracownikiem SB Lechem Wałęsą.
• W 1982 r. terroryści z OWP zdetonowali bombę w żydowskiej restauracji (Mifgash-Israel Restaurant) w Berlinie Zachodnim (Niemcy), zginęła 1 osoba, a 25 zostało rannych.
• W 1985 r. Tancredo Neves wybrany został przez kolegium elektorskie na prezydenta Brazylii. Z powodu ciężkiej choroby nie objął urzędu.
• W 1990 r. 23 osoby na pokładzie zginęły w katastrzie samolotu CASA C-212 Aviocar należącego do linii SANSA na Kostaryce.
• W 1990 r. w Port Campbell National Park (Australia) zawaliła się skała morska nazywana London Arch.
• W 1991 r. minął termin ultimatum wzywającego go do wyczania wojsk z Kuwejtu postawionego przez ONZ Irakowi. Dało to międzynarodowej koalicji podstawę do rozpoczęcia operacji „Pustynna Burza”.
• W 1992 r. kraje EWG uznały niepodległość Chorwacji i Słowenii.
• W 1992 r. Rada Najwyższa Ukrainy zatwierdziła melodię hymnu państwowego, którego tekst miał być ustalony później odrębną ustawą.
• W 1993 r. w Palermo (Włochy) aresztowany został szef mafii Salvatore Riina.
• W 1996 r. król Lesotho Moshoeshoe II zginął w wypadku samochodowym w górach Maluti (Lesotho).
• W 1997 r. odbyła się premiera filmu pt. Zagubiona autostrada w reżyserii Davida Lyncha.
• W 1999 r. 45 Albańczyków zostało zamordowanych przez serbskie wojsko w Raczaku (Kosowo).

• W 2000 r. dwaj ochroniarze usiłowali zastrzelić w pałacu prezydenckim prezydenta Gambii Yahyę Jammeha. Zamach udaremnili pozostali członkowie ochrony.
• W 2001 r. powstała Wikipedia. Dzień 15 stycznia jest obchodzony przez wikipedystów jako Dzień Wikipedii.
• W 2003 r. Lucio Gutiérrez został prezydentem Ekwadoru.
• W 2003 r. na Ziemi bezpiecznie wylądowała amerykańska sonda Stardust z próbkami materii komety Wild 2.
• W 2006 r. Michelle Bachelet wygrała w II turze wybory prezydenckie w Chile.
• W 2006 r. szejk Sad al-Abd Allah as-Salim as-Sabah został emirem Kuwejtu.
• W 2007 r. Rafael Correa został prezydentem Ekwadoru.
• W 2007 r. stracony został przez powieszenie Barzan Ibrahim at-Tikriti, przyrodni brat Saddama Husajna i były szef irackiej służby bezpieczeństwa.
• W 2009 r. należący do amerykańskich linii lotniczych US Airways Airbus A320 ze 155 osobami na pokładzie krótko po starcie szczęśliwie wylądował awaryjnie na rzece Hudson w Nowym Jorku(USA) po tym, jak utracił moc w obu silnikach po zderzeniu ze stadem dzikich gęsi.
• W 2010 r. miało miejsce najdłuższe obrączkowe zaćmienie Słońca w obecnym milenium.
• W 2011 r. watykańska Kongregacja Nauki Wiary erygowała pierwszy ordynariat personalny dla anglikanów przystępujących do pełnej wspólnoty z Kościołem katolickim.
• W 2011 r. otwarty został stadion Türk Telekom Arena w Stambule (Turcja).
• W 2011 r. odbyło się referendum niepodległościowe w Sudanie Południowym. Za secesją opowiedziało się 98,83% głosujących.

• W 2013 r. podczas wojny domowej w Syrii, znalezione zostało 150 ciał ziar masowych egzekucji w wiosce Howajsa w pobliżu Hims (Syria).
• W 2014 r. 98,13% spośród głosujących w referendum obywateli Egiptu opowiedziało się za przyjęciem nowego projektu konstytucji.
• W 2015 r. Filipe Nyusi został prezydentem Mozambiku.
• W 2016 r. 30 osób zginęło, w tym 4 napastników, a 56 zostało rannych w serii ataków terrorystycznych w stolicy Burkina Faso Wagadugu.