28 STYCZNIA W HISTORII

28 stycznia w Polsce:

• W 1520 r. podczas wojny pruskiej, nocą z 28 na 29 stycznia czterystoosobowa grupa żołnierzy polskich z Grudziądza i Łasina (woj. kujawsko-pomorskie) usiłowała bez powodzenia zdobyć Kwidzyn (woj. pomorskie).
• W 1547 r. ur. się Amelia pomorska, księżniczka pomorska, córka Filipa I z dynastii Gryfitów.
• W 1573 r. podpisana została tzw. konfederacja warszawska, akt polityczny gwarantujący tolerancję religijną.
• W 1576 r. szlachta na zjeździe w Jędrzejowie (woj. świętokrzyskie) uznała elekcję Stefana Batorego na króla Polski.

• W 1606 r. wojska polskie pod wodzą hetmana Stanisława Żółkiewskiego pokonały Tatarów w bitwie nad Udyczem (Kresy Wschodnie).
• W 1611 r. ur. się Jan Heweliusz, gdański astronom, matematyk i konstruktor instrumentów naukowych.
• W 1708 r. podczas III wojny północnej, wojska szwedzkie zajęły Grodno (Kresy Wschodnie).
• W 1712 r. ur. się Udalryk Krzysztz Radziwiłł herbu Trąby, książę Świętego Cesarstwa Rzymskiego, pisarz wielki litewski, generał kawalerii litewskiej, koniuszy litewski, poseł na sejmy. Poeta, pisarz, tłumacz, mówca i erudyta. Odznaczony Orderem Orła Białego.
• W 1724 r. ur. się Nataniel Mateusz Wolf, niem. Nathanael Matthäus von Wolf, niemiecki lekarz, przyrodnik i astronom związany z Gdańskiem (woj. pomorskie). Był prekursorem stosowania surowicy w celu szczepienia przeciwko ospie. Członek Towarzystwa Przyrodniczego w Gdańsku i Royal Society w Londynie (Wielka Brytania).
• W 1745 r. ur. się Andrzej Rostworowski, hrabia, polityk.
• W 1875 r. ur. się Karol Juliusz Drac, wynalazca, konstruktor i badacz w dziedzinie fotografii barwnej, konstruktor Chromografu.
• W 1802 r. ur. się Karol Szlegel, zicer, uczestnik Powstania Listopadowego, członek Sprzysiężenia Wysockiego, działacz emigracyjny.
• W 1806 r. ur. się Rufin Piotrowski, uczestnik Powstania Listopadowego, polityk, działacz emigracyjny, emisariusz, pamiętnikarz.
• W 1828 r. założony został Bank Polski Królestwa Polskiego.
• W 1886 r. na Cytadeli w Warszawie (woj. mazowieckie) stracony został Stanisław Kunicki i trzech innych działaczy I Proletariatu.
• W 1887 r. ur. się Artur Rubinstein, żydowsko-polski muzyk, pianista.

• W 1889 r. ur. się Leon Lucjan Moszczeński, komandor Marynarki Wojennej II RP, doktor wszechnauk lekarskich. Zamordowany przez Sowietów w Katyniu (ZSRR) w 1940 r.
• W 1892 r. ur. się Władysław Zalewski, inżynier mechanik, konstruktor samolotów i silników lotniczych. Skonstruował samolot dwupłatowy WZ I.
• W 1903 r. ur. się Aleksander Kamiński, przybrane nazwisko: Aleksander Kędzierski, ps. „Bambaju”, pedagog, wychowawca, przesor nauk humanistycznych, współtwórca metodyki zuchowej, instruktor harcerski, harcmistrz, jeden z ideowych przywódców Szarych Szeregów, przewodniczący Prezydium Rady Naczelnej Związku Harcerstwa Polskiego, żołnierz Armii Krajowej. Autor książki pt. Kamienie na szaniec.
• W 1904 r. ur. się Kazimierz Gołba, pisarz.
• W 1904 r. ur. się Jan Zahradnik, poeta i krytyk literacki.
• W 1905 r. PPS ogłosiła strajk powszechny, co dało początek rewolucji w Królestwie Polskim.
• W 1909 r. ur. się Mieczysław Forlański ps. „Mietek”, bokser, pierwszy polski medalista mistrzostw Europy. Żołnierz Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski, żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
• W 1911 r. z powodu strajku studentów zamknięty został Uniwersytet Jagielloński w Krakowie (woj. małopolskie).
• W 1915 r. ur. się Juliusz Walerian Krzyżewski ps. „Ehren”, poeta i radiowiec, żołnierz Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski. Zginął w Powstaniu.
• W 1915 r. ur. się Zdzisław Radomski, kapitan pilot Wojska Polskiego II RP, kapitan Królewskich Sił Powietrznych RAF (ang. Flight Lieutenant), kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari.

• W 1915 r. ur. się Mieczysław Ubysz, żołnierz Wojska Polskiego II RP, Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski, spiker powstańczej radiostacji „Błyskawica”, poeta.
• W 1920 r. Wojsko Polskie zajęło Pelplin i Kamień Krajeński (woj. kujawsko-pomorskie).
• W 1928 r. ur. się Irena Szydłowska, łuczniczka, olimpijka, trenerka, działaczka sportowa.
• W 1931 r. ur. się Jerzy Antoni Wojciechowski, chemik, naukowiec i wynalazca, pionier w dziedzinie katalizy heterogenicznej w Polsce.
• W 1932 r. ur. się Zbigniew Kiwka, prozaik i poeta.
• W 1933 r. ur. się Krzysztz Teodor Toeplitz, dziennikarz, publicysta, scenarzysta i krytyk filmowy. Współtwórca serialu Czterdziestolatek.
• W 1935 r. ur. się Helena Sawicka, artysta plastyk, twórca wielu ekslibrisów i grafik.
• W 1936 r. ur. się Halina Wojtczak, spikerka telewizyjna, laureatka „Superwiktora”.
• W 1943 r. podczas II w.ś. niemiecka żandarmeria rozpoczęła dwudniową pacyfikację wsi Dzierążnia na Zamojszczyźnie (woj. lubelskie), w której zginęło ponad 60 mieszkańców.
• W 1945 r. podczas II w.ś. sowiecka Armia Czerwona zajęła Chorzów, Kęty, Krzyż Wielkopolski, Maków Podhalański, Mysłowice, Tychy i Nowe Kramsko.
• W 1945 r. podczas II w.ś. niemiecki oddział Waffen-SS zamordował sześciu włoskich generałów-jeńców wojennych w Kuźnicy Żelichowskiej (woj. wielkopolskie).
• W 1949 r. ur. się Jerzy Szczakiel, żużlowiec, pierwszy polski indywidualny mistrz świata.
• W 1950 r. na Krakowskim Przedmieściu w Warszawie (woj. mazowieckie) odsłonięty został zrekonstruowany pomnik Adama Mickiewicza.
• W 1952 r. rozpoczęło działalność Archiwum Akt Nowych.
• W 1960 r. skoczek narciarski Zdzisław Hryniewiecki uległ wypadkowi podczas treningu na skoczni w Wiśle-Malince (woj. śląskie), w wyniku którego został sparaliżowany i do końca życia poruszał się na wózku inwalidzkim.

• W 1966 r. ur. się Krzysztz Bara ps. „Bufet”, wokalista zespołu Wańka Wstańka. Zmarł w 2017 r.
• W 1966 r. ur. się Bożena Bąk, technik rolnik, badmintonistka, olimpijka.
• W 1968 r. oddany został do użytku pierwszy blok mieszkalny na Osiedlu Piastowskim w Poznaniu (woj. wielkopolskie).
• W 1969 r. odbyła się premiera filmu pt. Wszystko na sprzedaż w reżyserii Andrzeja Wajdy.
• W 1970 r. ur. się Magdalena Warzecha, aktorka teatralna i filmowa.
• W 1977 r. odbyła się premiera filmu pt. Barwy ochronne w reżyserii Krzysztza Zanussiego.
• W 1979 r. odbył się ingres abp. Franciszka Macharskiego do katedry wawelskiej w Krakowie (woj. małopolskie).
• W 1985 r. odbyła się premiera filmu science fiction pt. O-bi, o-ba. Koniec cywilizacji w reżyserii Piotra Szulkina.
• W 2003 r. 8 spośród 13 członków z wyprawy Uczniowskiego Klubu Sportowego „Pion”, działającego przy I LO w Tychach (woj. śląskie) zginęło w wyniku zejścia lawiny śnieżnej pod Rysami (woj. małopolskie).
• W 2006 r. podczas wystawy gołębi pocztowych, pod ciężarem nieusuniętego śniegu zawalił się dach jednej z hal Międzynarodowych Targów Katowickich (woj. śląskie), zginęło 65 osób, a 170 zostało rannych.
• W 2017 r. odbył się ingres arcybiskupa Marka Jędraszewskiego do katedry wawelskiej w Krakowie (woj. małopolskie).

28 stycznia na świecie:

• W 814 r. Ludwik I Pobożny został królem Franków.
• W 893 r. Karol III Prostak został koronowany na antykróla króla zachodnich Franków Odona.

• W 1077 r. papież Grzegorz VII zdjął w Canossie (Włochy) klątwę z cesarza niemieckiego Henryka IV Salickiego.
• W 1311 lub 1312 r. ur. się Joanna II, królowa Nawarry.
• W 1393 r. król Francji Karol VI Szalony omal nie zginął podczas balu w swym dworze, gdy ogień objął łatwopalne kostiumy satyrów z pierza i smoły, jakie oprócz niego założyło jeszcze pięć innych osób, cztery osoby zginęły.
• W 1457 r ur. się Henryk VII Tudor, król Anglii.
• W 1521 r. cesarz Karol V Habsburg otworzył obrady Sejmu Rzeszy w Wormacji (Niemcy), podczas których zajęli się sprawą Marcina Lutra.
• W 1539 r. ur. się Nicolò Donato, doża Wenecji.
• W 1547 r. Edward VI Tudor został królem Anglii.
• W 1624 r. na wyspie Saint Kitts założona została pierwsza angielska kolonia na Karaibach.
• W 1629 r. Safi I został koronowany na szacha Iranu.
• W 1701 r. w Niemczech ur. się Piotr Paweł Sapieha herbu Lis, polski ziemianin, polityk, stolnik wielki litewski, wojewoda smoleński, starosta wschowski, pułkownik województwa smoleńskiego.
• W 701 r. wojska chińskie pokonały tybetańskie w bitwie pod Kangding (Chiny).
• W 1712 r. ur. się Ieshige Tokugawa, japoński siogun.
• W 1717 r. ur. się Mustafa III, sułtan Imperium Osmańskiego.
• W 1724 r. car Piotr I Wielki wydał dekret o utworzeniu Petersburskiego Uniwersytetu Państwowego (Rosja).
• W 1730 r. odkryty został przez Francuzów archipelag Alphonse, obecnie należący do Seszeli.
• W 1754 r. pisarz i hrabia Horace Walpole użył w liście do przyjaciela po raz pierwszy angielskiego terminu serendipity, na oznaczenie sytuacji, w której przypadkowo dokonuje się szczęśliwego odkrycia, zwłaszcza wtedy, gdy szuka się czegoś innego.

• W 1768 r. ur. się Fryderyk VI Oldenburg, król Danii i Norwegii.
• W 1770 r. Frederick North został premierem Wielkiej Brytanii.
• W 1775 r. ur. się John Baskerville, angielski drukarz, grawer i odlewnik czcionek. Odnowiciel sztuki drukarskiej w XVIII wieku. Autor kroju antykwy barokowej baskerville, a także kursywy.
• W 1813 r. ukazała się drukiem powieść pt. Duma i uprzedzenie, najpopularniejsza powieść angielskiej pisarki Jane Austen.
• W 1816 r. ur. się Paula Elżbieta Cerioli, włoska zakonnica, święta.
• W 1820 r. rosyjska wyprawa Fabiana Bellingshausena i Michaiła Łazariewa dopłynęła jako pierwsza do Antarktydy.
• W 1841 r. Brytyjczyk James Clark Ross odkrył lodowiec szelfowy na Antarktydzie, nazwany jego imieniem.
• W 1843 r. Carlos Soublette został po raz drugi prezydentem Wenezueli.
• W 1846 r. stolica stanu Alabama (USA) została przeniesiona z Tuscaloosa do Montgomery.
• W 1846 r. wojska brytyjskie pokonały Sikhów w bitwie pod Aliwal (Chiny).
• W 1847 r. w Jerozolimie (Palestyna, obecnie Izrael) założone zostało katolickie wydawnictwo Franciscan Printing Press.
• W 1855 r. ur. się William Seward Burroughs, amerykański przedsiębiorca, wynalazca pierwszego zapisującego wyniki sumatora.
• W 1859 r. stolica stanu Waszyngton, Olympia (USA), otrzymała prawa miejskie.
• W 1870 r. zaginął bez śladu po wypłynięciu z portu Halifax (Kanada) w rejs do Liverpoolu (Wielka Brytania) brytyjski statek pasażerski „City z Boston” ze 191 osobami na pokładzie.
• W 1871 r. podczas wojny francusko-pruskiej, po trwającym ponad 4 miesiące oblężeniu Paryża (Francja) ogłoszona została kapitulacja Francji.

• W 1881 r. podczas I wojny burskiej, zwycięstwo odniosły wojska burskie nad brytyjskimi w bitwie na przełęczy Laing (Południowa Afryka).
• W 1885 r. w Gruzji ur. się Władysław Raczkiewicz, polityk, prezydent RP na uchodźstwie.
• W 1900 r. w Lipsku (NIemcy) założony został Niemiecki Związek Piłki Nożnej (DFB).
• W 1905 r. podczas wojny rosyjsko-japońskiej, zakończyła się nierozstrzygnięta bitwa pod Sandepu (Chiny).
• W 1909 r. USA zakończyły sprawowanie bezpośredniej kontroli nad Kubą. José Manuel Gómez objął urząd prezydenta.
• W 1915 r. decyzją Kongresu USA utworzona została Straż Wybrzeża USA (United States Coast Guard).
• W 1918 r. bolszewicka Gwardia Czerwona została przemianowana na Armię Czerwoną.
• W 1918 r. wybuchła wojna domowa w Finlandii.
• W 1919 r. założony został Uniwersytet Masaryka w Brnie (Czechy).
• W 1920 r. utworzona została Hiszpańska Legia Cudzoziemska.
• W 1921 r. ur. się Arthur Allen Hoag, amerykański astronom, szczególnie znany z odkrycia obiektu Hoaga, galaktyki pierścieniowej.
• W 1930 r. hiszpański dyktator Miguel Primo de Rivera został zmuszony do ustąpienia.
• W 1932 r. wojska japońskie zaatakowały Szanghaj (Chiny).
• W 1933 r. prezydent Niemiec Paul von Hindenburg zdymisjonował rząd Kurta von Schleichera i dwa dni później powierzył misję utworzenia nowego rządu Adolfowi Hitlerowi.
• W 1935 r. Islandia jako jeden z pierwszych krajów na świecie zalegalizowała aborcję z przyczyn pozamedycznych.
• W 1942 r. podczas II w.ś. utworzony został Front Krymski sowieckiej Armii Czerwonej.

• W 1942 r. podczas II w.ś. we Władykaukazie (wówczas Ordżonikidze, ZSRR) czeczeński pisarz Chasan Israiłow założył antysowiecką organizację Specjalna Partia Kaukaskich Braci.
• W 1945 r. podczas II w.ś. z japońskiego obozu jenieckiego w Sandakanie (Malezja) na Borneo wyruszył pierwszy marsz śmierci.
• W 1951 r. Reprezentacja niemieckiej NRD w hokeju na lodzie mężczyzn przegrała z Polską 3:8 w swym pierwszym zicjalnym meczu rozegranym w Berlinie (Niemcy).
• W 1955 r. podczas kryzysu w Cieśninie Tajwańskiej, w obliczu chińskiej inwazji Kongres USA upoważnił prezydenta Dwighta Eisenhowera do użycia sił zbrojnych w celu zabezpieczenia suwerenności Tajwanu.
• W 1956 r. ur. się Peter Schilling, niemiecki muzyk, piosenkarz, autor tekstów piosenek.
• W 1956 r. Niemiecka Republika Demokratyczna została przyjęta do Układu Warszawskiego.
• W 1958 r. Ferenc Münnich został premierem Węgier.
• W 1961 r. Rwanda została proklamowana republiką przez rząd tymczasowy.
• W 1966 r. 46 osób zginęło na lotnisku w Bremie (Niemcy) w katastrzie należącego do Lufthansy samolotu Convair CV440.
• W 1968 r. ur. się Sarah McLachlan, kanadyjska muzyk, pianistka, kompozytorka, wokalistka.
• W 1969 r. Finlandia została przyjęta do OECD.
• W 1970 r. Lubomír Štrougal został premierem Czechosłowacji.
• W 1972 r. odbyła się premiera samochodu osobowego Renault 5.
• W 1977 r. północno-wschodnie Stany Zjednoczone i południowo-wschodnia Kanada zostały zaatakowane przez tzw. blizzard, który do 1 lutego spowodował śmierć 29 osób.
• W 1982 r. ormiańscy ekstremiści zamordowali Kemala Arikana, tureckiego konsula generalnego w Los Angeles (USA).

• W 1982 r. włoscy antyterroryści odbili amerykańskiego generała Jamesa Doziera, uprowadzonego 42 dni wcześniej przez włoskie Czerwone Brygady.
• W 1985 r. 45 amerykańskich artystów pod nazwą „USA for Africa” nagrało singiel charytatywny pt. We Are the World.
• W 1986 r. krótko po wystrzeleniu eksplodowała rakieta nośna amerykańskiego wahadłowca Challenger, w wyniku eksplozji zginęło wszystkich 7 astronautów na pokładzie.
• W 1989 r. założone zostało stowarzyszenie Memoriał, zajmujące się badaniami historycznymi i propagowaniem wiedzy o ziarach represji sowieckich i ochroną praw człowieka w krajach byłej sowieckiej ZSRR.
• W 1992 r. 47 osób zginęło w wyniku zestrzelenia przez Ormian azerskiego helikoptera cywilnego Mi-8 koło Stepanakertu (Górski Karabach).
• W 1992 r. przyjęta została flaga Ukrainy.
• W 1993 r. w stolicy Zairu (obecnie Demokratyczna Republika Kongo) Kinszasie wybuchły zamieszki wywołane przez niezadowolonych z wysokości żołdu żołnierzy, w zamieszkach zginęło ok. tysiąca osób, w tym ambasador Francji Philippe Bernard.
• W 1994 r. Mieczysłau Hryb został przewodniczącym Rady Najwyższej Białorusi.
• W 1994 r. trzech włoskich dziennikarzy z telewizji RAI zginęło w ostrzale Mostaru (Bośnia i Hercegowina) przez bośniackich Chorwatów.
• W 1996 r. trzech brytyjskich żołnierzy zginęło w wybuchu miny pod ich pojazdem opancerzonym koło miasta Mrkonjić Grad (Bośnia i Hercegowina).
• W 1998 r. 26 osób powiązanych z Tamilskimi Tygrysami ze Sri Lanki skazanych zostało na śmierć przez indyjski sąd za udział w zamachu na premiera Rajiva Gandhiego w maju 1991 r.
• W 1998 r. otwarty został pierwszy odcinek metra w Szii (Bułgaria).

• W 1998 r. pod Paryżem (Francja) otwarty został stadion Stade de France.
• W 2002 r. 94 osoby zginęły w katastrzie ekwadorskiego Boeinga 727 w Kolumbii.
• W 2002 r. Siim Kallas został premierem Estonii.
• W 2008 r. 5 amerykańskich żołnierzy zginęło w wybuchu przydrożnej miny koło Mosulu (Irak).
• W 2008 r. Samak Sundaravej został premierem Tajlandii.
• W 2009 r. ok. 29 osób zginęło w pożarze supermarketu sieci Nakumatt w Nairobi (Kenia).
• W 2009 r. Raúl Castro jako pierwszy kubański przywódca od zakończenia zimnej wojny przybył z wizytą do Rosji.
• W 2010 r. wykonane zostały wyroki śmierci na 5 zicerach oskarżonych o zamordowanie prezydenta Bangladeszu Sheikha Mujibura Rahmana podczas wojskowego zamachu stanu w 1975 r.
• W 2011 r. podczas Rewolucji w Egipcie, w tzw. akcji „Piątek Gniewu” doszło do masowych protestów i krwawych starć z siłami bezpieczeństwa, zginęło kilkadziesiąt osób.
• W 2014 r. premier Ukrainy Mykoła Azarow podał się do dymisji.
• W 2016 r. Hilda Heine jako pierwsza kobieta objęła urząd prezydenta Wysp Marshalla.
• W 2018 r. ubiegający się o reelekcję Sauli Niinistö wygrał w pierwszej turze wybory prezydenckie w Finlandii.
• W 2020 r. Chalid ibn Chalifa ibn Abd al-Aziz Al Sani został premierem Kataru.