19 LUTEGO W HISTORII

19 lutego w Polsce: 

• W 1457 r. Skierniewice (woj. łódzkie) otrzymały prawa miejskie.
• W 1473 r. ur. się Mikołaj Kopernik, astronom, matematyk, ekonomista, lekarz, strateg wojskowy, dyplomata i duchowny katolicki.
• W 1654 r. w Oleśnicy (woj. dolnośląskie) odbyła się egzekucja seryjnego mordercy Melchiora Hedlzfa, który zabił 251 osób.
• W 1695 r. ur. się Konstancja Czartoryska, arystokratka, matka króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

• W 1699 r. ur. się Józef Tuławski, kanonik dobromiejski, kaznodzieja, geometra, matematyk, konstruktor, astronom, autor.
• W 1737 r. ur. się Paweł Twardy, duchowny ewangelicko-augsburski, wydawca i pisarz.
• W 1748 r. ur. się Józef Szymanowski, poeta i krytyk literacki polskiego oświecenia, tłumacz, prawnik, szambelan Stanisława Augusta Poniatowskiego, poseł na sejm.
• W 1767 r. ur. się Józef Peszka, artysta, malarz.
• W 1807 r. podczas IV koalicja antyfrancuskiej, ok. 1200 powstańców z Wielkopolski i Mazowsza oraz 500 żołnierzy regularnej armii pod wodzą gen. Michała Sokolnickiego zaatakowało w nocy z 18 na 19 lutego Słupsk (woj. pomorskie), w celu zdławienia organizowanej tam pruskiej partyzantki. W walkach w mieście zginęło ok. 200 Polaków i 50 Prusaków.
• W 1807 r. na Starym Rynku w Bydgoszczy (woj. kujawsko-pomorskie) uroczyście odczytany został dekret Napoleona Bonapartego o utworzeniu Księstwa Warszawskiego.
• W 1831 r. podczas Powstania Listopadowego, zwycięstwo odnieśli powstańcy w bitwie pod Nową Wsią (woj. mazowieckie).
• W 1846 r. ruchy chłopskie rozpoczęły masową rzeź ziemian, tzw. rzeź galicyjska.
• W 1851 r. ur. się Zbigniew Leon Horodyński herbu Korczak, ziemianin, wojskowy, marszałek powiatu tarnobrzeskiego (woj. podkarpackie).
• W 1863 r. podczas Powstania Styczniowego, zwycięstwo odniosły wojska rosyjskie w bitwie pod Krzywosądzą (woj. kujawsko-pomorskie).
• W 1870 r. ur. się Leon Świeżawski, lekarz, działacz społeczny, literat, publicysta.
• W 1874 r. ur. się Adolf Gużewski, muzyk, pianista, kompozytor, dyrygent orkiestr symfonicznych, pedagog.

• W 1884 r. ur. się Maciej Rataj, polityk, marszałek Sejmu i zastępujący Prezydenta RP, działacz ludowy i publicysta, zastępca komisarza cywilnego przy Dowództwie Głównym Służby Zwycięstwu Polski, członek Głównej Rady Politycznej. Zamordowany w 1940 r. przez Niemców w Palmirach (woj. mazowieckie).
• W 1897 r. ur. się Michał Czartoryski, właśc. Jan Franciszek książę Czartoryski, książę, duchowny katolicki, dominikanin, wychowawca, inżynier architektury. Kapelan Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski, Błogosławiony i męczennik Kościoła katolickiego. Zamordowany przez Niemców w Powstaniu.
• W 1897 r. ur. się Aniela Menkes, żydowska-polska artystka, malarka, graficzka. Zamordowana przez Niemców w 1941 r.
• W 1900 r. ur. się Konrad Guderski ps. „Konrad”, zicer Wojska Polskiego II RP, inżynier wodny, dowódca obrony Poczty Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku (woj. pomorskie) 1 września 1939 r. Poległ w czasie obrony Poczty.
• W 1904 r. ur. się Józef Oksiutycz, kolarz, rekordzista świata, olimpijczyk.
• W 1908 r. ur. się Jan Oderfeld, żołnierz Armii Krajowej, przesor, wykładowca Politechniki Warszawskiej, twórca polskiej szkoły teorii maszyn i mechanizmów, pionier zastosowań optymalizacji w technice, konstruktor silników lotniczych, pionier badań nad napędem odrzutowym, wynalazca bębnowej pamięci magnetycznej.
• W 1919 r. opuszczony przez Niemców Białystok (woj. podlaskie) zajęty został przez Wojsko Polskie i przyłączony do Rzeczypospolitej.
• W 1920 r. ur. się Henryk Wójcik, artysta, malarz, rysownik, rzeźbiarz, pedagog.
• W 1920 r. podczas plebiscytu na Górnym Śląsku, w Bytomiu (woj. śląskie) powołany został Polski Komitet Plebiscytowy z Wojciechem Korfantym na czele.

• W 1921 r. ur. się Konrad Bryzek, muzyk, skrzypek, pedagog, i dyrygent. Stworzył i prowadził kilkanaście orkiestr rozrywkowych.
• W 1921 r. Polska zawarła umowę sojuszniczą z Francją.
• W 1921 r. utworzone został województwa poleskie i wołyńskie.
• W 1922 r. ur. się Władysław Bartoszewski ps. „Tezil”, żołnierz Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski, historyk, publicysta, dziennikarz, pisarz, działacz społeczny, polityk oraz dyplomata.
• W 1923 r. rozpoczęła działalność Książnica Kopernikańska w Toruniu (woj. kujawsko-pomorskie).
• W 1925 r. ur. się Bogusław Choiński, poeta, autor tekstów piosenek, scenarzysta.
• W 1928 r. ur. się Zzia Janukowicz-Pobłocka, śpiewaczka operowa.
• W 1930 r. ur. się Zbigniew Ziomecki, łącznik Armii Krajowej, rysownik-satyryk.
• W 1937 r. ur. się Krzysztz Karasek, poeta, eseista oraz krytyk literacki.
• W 1940 r. ur. się Andrzej Strejlau, piłkarz nożny i ręczny, trener, działacz sportowy, komentator telewizyjny.
• W 1943 r. Jan Stanisław Jankowski został Delegatem Rządu na Kraj, zastępując aresztowanego przez Niemców Jana Piekałkiewicza.
• W 1943 r. Kierownictwo Walki Cywilnej skazało na karę infamii i nagany polskich aktorów występujących w nazistowskim filmie propagandowym pt. Powrót do ojczyzny.
• W 1944 r. ur. się Elżbieta Borkowska-Szukszta, znana również jako Ewa Borkowska-Szukszta, aktorka teatralna i filmowa.
• W 1944 r. podczas II w.ś. oddział ukraińskiej UPA dokonał zbrodni na ok. 60 polskich mieszkańcach wsi Podkamień (woj. stanisławowskie, Kresy Wschodnie).
• W 1947 r. komunistyczny Sejm Ustawodawczy uchwalił tzw. Małą Konstytucję.
• W 1956 r. ur. się Jolanta Banak, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, pedagog.
• W 1961 r. ur. się Grzegorz Pawlak, aktor teatralny i telewizyjny, lektor.

• W 1963 r. ur. się Wiesław Gola ps. „Jacek”, muzyk, perkusista, członek zespołów: Mech, Oddział Zamknięty, Lady Pank. Zmarł w 2015 r. w USA.
• W 1964 r. ur. się Beata Iwanek-Rozwód, łuczniczka, olimpijka.
• W 1964 r. ur. się Jacek Sykulski, muzyk, kompozytor i dyrygent.
• W 1973 r. otwarte zostało Planetarium w Olsztynie (woj. warmińsko-mazurskie).
• W 1975 r. ur. się bliźniacy Łukasz i Paweł Golec, muzycy, kompozytorzy, wokalisci, twórcy zespołu Golec uOrkiestra.
• W 1978 r. ur. się Joanna Gleń, aktorka filmowa i telewizyjna.
• W 1987 r. USA zniosła sankcje gospodarcze wobec PRL, nałożone po wprowadzeniu stanu wojennego.
• W 1988 r. odbyła się premiera 1. odcinka serialu kryminalnego pt. Na kłopoty… Bednarski w reżyserii Pawła Pitery.
• W 1992 r. odbyła się premiera filmu pt. Odjazd w reżyserii Magdaleny i Piotra Łazarkiewiczów.
• W 1993 r. w Wojsku Polskim wprowadzona została ponownie dewiza Bóg, Honor, Ojczyzna.

19 lutego na świecie:

• W 290 p.n.e. Kōrei został cesarzem Japonii.
• W 197 r. cesarz rzymski Septymiusz Sewer pokonał uzurpatora Klodiusza Albinusa w bitwie pod Lugdunum (Lyon, Francja).
• W 607 r. Bonifacy III został wybrany papieżem.
• W 982 r. św. Wojciech został biskupem praskim.
• W 1349 r. król Francji Jan II Dobry ożenił się z Joanną z Owernii.

• W 1476 r. podczas wojny szwajcarsko-burgundzkiej, wojska księcia Burgundii Karola Zuchwałego rozpoczęły oblężenie Grandson (Szwajcaria).
• W 1559 r. ur. się Filip II, margrabia Baden-Baden.
• W 1594 r. Henryk Fryderyk Stuart, hrabia Carrick, książę Rothesay.
• W 1595 r. ur. się Jadwiga, księżniczka brunszwicka, księżna pomorska.
• W 1594 r. król Polski Zygmunt III Waza został koronowany w Uppsali (Szwecja) na króla Szwecji.
• W 1600 r. odbył się największy w historii Ameryki Południowej wybuch wulkanu Huaynaputina w Peru.
• W 1627 r. ur. się Śiwadźi, założyciel Imperium Marathów w Indiach.
• W 1642 r. ur. się Zzia Luiza, księżniczka wirtemberska, margrabina Bayreuth.
• W 1649 r. podczas wojny holendersko-portugalskiej o Brazylię, klęska wojsk holenderskich zakończyła się II bitwa pod Guararapes (Brazylia).
• W 1674 r. podpisany został tzw. traktat pokojowy w Westminster (Wielka Brytania) kończący III wojnę angielsko-holenderską.
• W 1695 r. podczas VII wojny wenecko-tureckiej, odbyła się nierozstrzygnięta II bitwa morska pod Karaburun na morzu egipskim.
• W 1797 r. podpisany został tzw. traktat z Tolentino (Włochy) na mocy którego papież Pius VI zgodził się na aneksję hrabstwa Venaissin przez Francję.
• W 1799 r. podczas wyprawy Napoleona Bonapartego do Egiptu, wojska francuskie zdobyły miasto Al-Arisz.
• W 1800 r. Napoleon Bonaparte przeprowadził się do odrestaurowanego pałacu Tuileries w Paryżu (Francja).

• W 1803 r. Napoleon Bonaparte wydał Akt Mediacyjny znoszący Republikę Helwecką, który wprowadził w jej miejsce w charakterze państwa stowarzyszonego z Francją luźny związek 19 kantonów.
• W 1809 r. ur. się Paweł Maria Bonaparte, francuski książę, bratanek Napoleona.
• W 1811 r. podczas Wojny na Półwyspie Iberyjskim, zwycięstwo odniosły wojska francuskie nad hiszpańskimi w bitwie nad Geborą (Hiszpania).
• W 1812 r. we Francji ur. się Zygmunt Krasiński hrabia herbu Ślepowron, jeden z trójcy wieszczów, największych poetów polskiego romantyzmu. II Ordynat na Opinogórze (woj. mazowieckie).
• W 1817 r. ur. się Wilhelm III, król Holandii i wielki książę Luksemburga.
• W 1819 r. brytyjski żeglarz William Smith odkrył Szetlandy Południowe w Antarktyce. Największą wyspę archipelagu nazwał Wyspą Króla Jerzego.
• W 1836 r. w Paryżu (Francja) zgilotynowany został Korsykanin Giuseppe Fieschi, sprawca nieudanego zamachu na króla Ludwika Filipa podczas parady wojskowej 28 lipca 1835 roku, w którym zginęło 19 postronnych osób.
• W 1843 r. Gioacchino Pecci (późniejszy papież Leon XIII) otrzymał sakrę biskupią.
• W 1846 r. USA przejęły zicjalnie władzę nad Republiką Teksasu.
• W 1851 r. na Białorusi ur. się Konrad Prószyński ps. „Kazimierz Promyk”, „Pisarz Gazety Świątecznej”, polski działacz oświatowy, pisarz, wydawca.
• W 1860 r. brytyjski transatlantyk „Hungarian” rozbił się na wyspie Sable (Kanada), zginęło wszystkich 205 osób na pokładzie.
• W 1866 r. ur. się Mary Anderson, amerykańska bizneswoman, wynalazca, twórca wycieraczek samochodowych.
• W 1868 r. w Montevideo (Urugwaj) zginął w zamachu prezydent Urugwaju Venancio Flores.
• W 1878 r. Amerykanin Thomas Alva Edison opatentował fonograf.

• W 1879 r. we Włoszech ur. się Józef Dunin-Borkowski, dowódca w Legionach Polskich oraz kawalerii Wojska Polskiego II RP, kawaler Orderu Virtuti Militari. Poległ podczas wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r.
• W 1893 r. płynący z Liverpoolu (Wielka Brytania) do Nowego Jorku (USA) brytyjski statek pasażerski „Naronic” zatonął po zderzeniu z górą lodową na Atlantyku (według znalezionego później listu w butelce napisanego prawdopodobnie przez członka załogi), zginęły wszystkie 74 osoby na pokładzie.
• W 1903 r. amerykański astronom Raymond Smith Dugan odkrył planetoidę (507) Laodica.
• W 1905 r. podczas wojny rosyjsko-japońskiej, rozpoczęła się bitwa pod Mukdenem (Chiny).
• W 1910 r. Winston Churchill został ministrem spraw wewnętrznych Wielkiej Brytanii.
• W 1910 r. założona została węgierska Narodowa Partia Pracy.
• W 1913 r. Victoriano Huerta został prezydentem Meksyku.
• W 1915 r. podczas I w.ś. flota brytyjska i francuska podjęły nieudaną próbę sforsowania cieśniny Dardaneli (Turcja).
• W 1918 r. powołany został Estoński Komitet Ocalenia.
• W 1920 r. podczas wojny domowej w Rosji, wobec zbliżania się do miasta oddziałów bolszewickiej Armii Czerwonej członkowie Tymczasowego Rządu Obwodu Północnego, organu wykonawczego Białych w północnej Rosji, ewakuowali się drogą morską z Archangielska wraz z wyższymi urzędnikami, wojskowymi i ich rodzinami.
• W 1926 r. Niemcy dokonali oblotu samolotu wojskowego Dornier Do N.
• W 1928 r. w Sankt Moritz (Szwajcaria) zakończyły się II Zimowe Igrzyska Olimpijskie.
• W 1931 r. Abchaska SRR została, jako republika autonomiczna, przyłączona do Gruzińskiej SRR.

• W 1937 r. namiestnik Włoskiej Afryki Wschodniej Rodolfo Graziani został ciężko ranny w zamachu. W odwecie Włosi dokonali serii masakr w Addis Abebie (Etipoia) w których zamordowanych zostało ok 30 tys. Etiopczyków, a ich domy zostały spalone.
• W 1937 r. przyjęty został obecnie obowiązujący wzór flagi Holandii.
• W 1940 r. ur. się Smokey Robinson, amerykański piosenkarz.
• W 1940 r. podczas II w.ś. rozpoczęła się operacja „Wikinger”, nieudany wypad niemieckich niszczycieli przeciwko brytyjskiemu rybołówstwu.
• W 1942 r. podczas II w.ś. prezydent USA Franklin Delano Roosevelt wydał dekret umożliwiający internowanie Amerykanów pochodzenia japońskiego.
• W 1942 r. podczas II w.ś. 250 osób zginęło w japońskim bombardowaniu miasta Darwin (Australia).
• W 1942 r. podczas II w.ś. rozpoczęła się bitwa w cieśninie Badung.
• W 1944 r. podczas II w.ś. Adolf Hitler zdymisjonował admirała Wilhelma Canarisa z funkcji szefa Abwehry.
• W 1944 r. podczas II w.ś. utworzona została Ludowa Republika Słowenii.
• W 1945 r. podczas II w.ś. rozpoczęła się bitwa o Iwo Jimę (Japonia).
• W 1948 r. w Norymberdze (Niemcy) zakończył się proces 10 wysokiej rangi dowódców niemieckiego Wehrmachtu, którzy dopuścili się zbrodni w okupowanych przez III Rzeszę krajach bałkańskich tj. Jugosławii, Albanii i Grecji i Norwegii.
• W 1954 r. obwód krymski został przyłączony do Ukraińskiej SRR.
• W 1955 r. ur. się Jeff Daniels, amerykański aktor, reżyser i scenarzysta filmowy, muzyk, dramatopisarz.
• W 1955 r. uruchomione zostało regularne połączenie kolejowe Moskwa (ZSRR) – Berlin (Niemcy).
• W 1957 r. ur. się Falco, właśc. Johann (Hans) Hölzel, austriacki muzyk, wokalista. Zginął w wypadku samochodowym w 1988 r.

• W 1959 r. podczas negocjacji pomiędzy Wielką Brytanią, Grecją i Turcją ustalono przyznanie niepodległości Cyprowi.
• W 1960 r. ur. się Andrzej, książę Yorku.
• W 1963 r. ur. się Seal, brytyjski muzyk, kompozytor, piosenkarz.
• W 1964 r. obalony 17 lutego w wojskowym zamachu stanu prezydent Gabonu Léon M’ba powrócił do władzy dzięki francuskiej interwencji wojskowej.
• W 1964 r. odbyła się premiera francusko-niemieckiego filmu muzycznego pt. Parasolki z Cherbourga w reżyserii Jacques’a Demy’ego.
• W 1969 r. krótko po starcie rozbiła się sowiecka rakieta nośna z księżycowym pojazdem samobieżnym Łunochod.
• W 1973 r. 66 osób zginęło w katastrzie należącego do Aerzłotu samolotu Tu-154 w Pradze (Czechy).
• W 1978 r. na lotnisku w Larnace (Cypr) nieuzgodniona z cypryjskimi władzami interwencja egipskich sił specjalnych, próbujących odbić 11 zakładników przetrzymywanych w samolocie przez palestyńskich terrorystów, spotkała się z oporem cypryjskich żołnierzy. Spośród 74 egipskich komandosów zginęło 15, terroryści uwolnili zakładników i zostali ujęci.
• W 1982 r. Amerykanie dokonali oblotu Boeinga 757.
• W 1984 r. w Sarajewie (Jugosławia, obecnie Bośnia i Hercegowina) zakończyły się XIV Zimowe Igrzyska Olimpijskie.
• W 1985 r. należący do China Airlines Boeing 747, odbywający rejs z Taoyuan (Tajwan) do Los Angeles (USA), w wyniku groźnego incydentu w powietrzu (awaria jednego z silników i wpadnięcie w korkociąg) został zmuszony do awaryjnego lądowania na lotnisku w San Francisco (USA). Spośród znajdujących się na pokładzie 251 pasażerów i 23 członków załogi ranne zostały 24 osoby.

• W 1985 r. po uderzeniu w wieżę telewizyjną rozbił się Boeing 727 hiszpańskich linii Iberia pod Bilbao w Kraju Basków (Hiszpania), zginęło 148 osób.
• W 1986 r. Armia Sri Lanki dokonała mordu 80 tamilskich robotników rolnych na wschodzie kraju.
• W 1986 r. sowiecka stacja orbitalna Mir została wyniesiona na orbitę okołoziemską.
• W 1989 r. w Sztokholmie (Szwecja) otwarta została hala widowiskowo-sportowa Globen, jest to największy kulisty obiekt na świecie.
• W 1992 r. przyjęta została flaga Turkmenistanu.
• W 1999 r. w Brazylii przeprowadzona została po raz pierwszy w historii transplantacja nerki i płata wątroby od żywego dawcy.
• W 2000 r. Caetano N’Tchama został premierem Gwinei Bissau.
• W 2002 r. Brazylijczycy dokonali oblotu samolotu pasażerskiego Embraer 170.
• W 2003 r. 302 osoby zginęły w górach koło Kermanu (Iran) w katastrzie wojskowego Iła-76.
• W 2006 r. 65 górników zginęło w eksplozji metanu w kopalni węgla kamiennego pod Nueva Rosita (Meksyk).
• W 2007 r. 68 osób zginęło w zamachu bombowym na pociąg „Przyjaźń”, kursujący między Indiami a Pakistanem.
• W 2008 r. komunista Fidel Castro ogłosił swoją rezygnację z funkcji przewodniczącego kubańskiej Rady Państwa.
• W 2008 r. Serż Sarkisjan wygrał wybory prezydenckie w Armenii.
• W 2010 r. pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 112 otrzymał na cześć Mikołaja Kopernika nazwę copernicium.
• W 2010 r. Justyna Kowalczyk zdobyła brązowy medal w narciarskim biegu łączonym podczas XXI Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Vancouver (Kanada).

• W 2010 r. 41 osób zginęło, a ponad 80 zostało rannych w wyniku zawalenia się minaretu meczetu Bab Bardain w mieście Meknes (Maroko).
• W 2011 r. w nocy z 18 na 19 lutego islamscy terroryści wysadzili w powietrze jeden ze słupów nośnych kolei linowej na najwyższej górze Kaukazu i Rosji Elbrusie, w wyniku czego spadło 30 z 45 wagoników.
• W 2015 r. Kolinda Grabar-Kitarović jako pierwsza kobieta została prezydentem Chorwacji.
• W 2020 r. 43-letni neonazista Tobias Rathjen w dwóch atakach na bary w Hanau (Niemcy) zastrzelił 9 osób, ranił 6, po czym popełnił samobójstwo w swym mieszkaniu, gdzie znaleziono też zwłoki jego matki zamordowanej przed zamachami.
• W 2020 r. Zoran Milanović został prezydentem Chorwacji.