28 MARCA W HISTORII

28 marca w Polsce:

• W 1241 r. podczas I najazdu mongolskiego na Polskę, wojska mongolskie zdobyły Kraków (woj. małopolskie).
• W 1364 r. arcybiskup gnieźnieński Jarosław Bogoria Skotnicki w obecności króla Kazimierza III Wielkiego konsekrował katedrę na Wawelu w Krakowie (woj. małopolskie).
• W 1514 r. król Zygmunt I Stary wydał przepisy dotyczące zarządzania dochodami folwarków i chłopów.
• W 1601 r. podczas II wojny polsko-szwedzkiej, wojska szwedzkie rozpoczęły oblężenie Kokenhausen (obecnie Koknese, Łotwa).

• W 1656 r. podczas Potopu szwedzkiego, klęskę poniosły wojska polskie w bitwie pod Niskiem (woj. podkarpackie).
• W 1689 r. filozz Kazimierz Łyszczyński został skazany na karę śmierci za ateizm.
• W 1767 r. ur. się Józef Herman Pawlikowski, wojskowy, pisarz, publicysta, pamiętnikarz, adwokat, polityk. Zmarł w rosyjskim więzieniu 1829 r.
• W 1781 r. ur. się Anna Nakwaska, pisarka, autorka książek dla dzieci, pedagog.
• W 1793 r. podczas II rozbioru Polski, wojska pruskie wkroczyły do Gdańska (woj. pomorskie).
• W 1795 r. podczas III rozbioru Polski, Sejm kurlandzki ogłosił przyłączenie Księstwa Kurlandii i Semigalii do Rosji.
• W 1799 r. Michał Karpowicz został pierwszym biskupem diecezji wigierskiej (woj. podlaskie).
• W 1836 r. ur. się Stanisław Janicki, inżynier budowlany, hydrolog, wynalazca. Był twórcą własnej, nowoczesnej koncepcji uspławniania rzek.
• W 1841 r. ur. się Alfons Burbon-Sycylijski, hrabia Caserty.
• W 1842 r. otwarty został Teatr Skarbkowski we Lwowie (Kresy Wschodnie).
• W 1874 r. ur. się Stanisław Downarowicz, inżynier, polityk, minister spraw wewnętrznych II RP. Zginął w niemieckim obozie KL Auschwitz w 1941 r.
• W 1880 r. ur. się Władysław Wójcik, duchowny, prezbiter katolicki, męczennik, Sługa Boży. Zamordowany w niemieckim obozie KL Auschwitz w 1940 r.
• W 1892 r. ur. się Rudolf Gundlach, major broni pancernych Wojska Polskiego II RP, inżynier, konstruktor broni pancernej, wynalazca czołgowego peryskopu odwracalnego tzw. peryskop odwracalny Gundlacha.
• W 1897 r. ur. się Jerzy Zabielski, żołnierz Wojska Polskiego II RP, major Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, szermierz, medalista olimpijski.

• W 1899 r. ur. się Jan Budzyński, aktor teatralny.
• W 1912 r. ur. się Stanisław Olszewski vel Stanisław Komar vel Stanisław Kossak ps. „Gama”, zicer Wojska Polskiego II RP, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i Armii Krajowej, cichociemny, współzałożyciel Związku Polskich Spadochroniarzy VII Oddział Katowice, nauczyciel.
• W 1913 r. ur. się Wojciech Czerwosz, artysta, rzeźbiarz, medalier, autor wycinanek.
• W 1913 r. ur. się Kajetan Sosnowski, artysta, malarz.
• W 1920 r. podczas wojny polsko-bolszewickiej, strona sowiecka, w odpowiedzi na polską propozycję rozpoczęcia rokowań pokojowych w Borysowie (Kresy Wschodnie), zażądała innego miejsca i całkowitego wstrzymania ognia.
• W 1920 r. w ujeżdżalni wojskowej przy ul. Zwierzynieckiej w Krakowie (woj. małopolskie) odbyły się zawody zapaśnicze i pierwszy w Polsce mecz bokserski.
• W 1921 r. ur. się Jerzy Bielecki, więzień niemieckiego obozu KL Auschwitz-Birkenau, żołnierz Armii Krajowej, działacz społeczny, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
• W 1926 r. ur. się Jan Gałkowski, poeta i autor tekstów piosenek.
• W 1927 r. ur. się Aleksander Menhard ps. „Paweł Trzyński”, żołnierz Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski, żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, dziennikarz Radia Wolna Europa.
• W 1927 r. ur. się Stanisław Ptak, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny.
• W 1928 r. ur. się Zbigniew Brzeziński, politolog, sowietolog, przesor nauk politycznych na Uniwersytecie Columbia (USA) oraz Uniwersytecie Johnsa Hopkinsa (USA), geostrateg i dyplomata, doradca prezydentów USA Lyndona Johnsona oraz Johna F. Kennedy’ego, doradca ds. bezpieczeństwa narodowego USA w czasie prezydentury Jimmy’ego Cartera. Kawaler Orderu Orła Białego.

• W 1929 r. ur. się Sylwia Julito, florecistka, medalistka mistrzostw Polski, olimpijka, trenerka.
• W 1929 r. ur. się Florian Kapała, żużlowiec, dwukrotny mistrz Polski, drużynowy mistrz świata.
• W 1929 r. wprowadzone zostało kapłaństwo niewiast w Kościele mariawitów i odbyła się konsekracja biskupia siostry Izabeli Wiłuckiej.
• W 1933 r. ur. się Zbigniew Puchalski, żeglarz regat oceanicznych, samotnie opłynął Ziemię na jachcie „Miranda”.
• W 1933 r. rozwiązany został Obóz Wielkiej Polski.
• W 1933 r. Sejm RP przyjął ustawę o kartelach.
• W 1935 r. ur. się Josef Schmidt, niemiecko-polski lekkoatleta, wielokrotny reprezentant Polski, dwukrotny mistrz olimpijski, dwukrotny mistrz Europy, rekordzista świata.
• W 1935 r. powstał trzeci rząd Walerego Sławka.
• W 1936 r. ur. się Olgierd Ciepły, lekkoatleta, pięciokrotny mistrz Polski, olimpijczyk.
• W 1938 r. ur. się Zzia Saretok-Polachowska, właśc. Zzia Taubwurcel, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna.
• W 1940 r. podczas II w.ś. w Warszawie (woj. mazowieckie) aresztowany został przez niemieckie Gestapo olimpijczyk Janusz Kusociński.
• W 1941 r. ur. się Władysław Włoch, poeta, eseista.
• W 1942 r. podczas II w.ś. utworzona została komunistyczna Gwardia Ludowa, zbrojna organizacja konspiracyjna Polskiej Partii Robotniczej (PPR), dokument powołania antydatowany był na 6 stycznia 1942 r.
• W 1943 r. ur. się Jerzy Ridan, reżyser, scenarzysta, pedagog, publicysta.
• W 1945 r. reaktywowany został Związek Nauczycielstwa Polskiego.
• W 1945 r. podczas II w.ś. wojska sowieckie i polskie zajęły Gdynię (woj. pomorskie).

• W 1947 r. w zasadzce pod Jabłonkami koło Baligrodu w Bieszczadach (woj. podkarpackie) zorganizowanej przez ukraińską UPA zginął generał komunistycznej LWP Karol Świerczewski.
• W 1952 r. ur. się Grzegorz Wons, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny.
• W 1952 r. założone zostały Zakłady Samochodowe w Jelczu (woj. dolnośląskie).
• W 1953 r. ur. się Wacław Grabkowski ps. „Rafał Czerwczyk”, pisarz, publicysta.
• W 1953 r. ur. się Alina Nowak z d. Pluskota, siatkarka, reprezentantka Polski, medalistka mistrzostw Polski.
• W 1954 r. ur. się Leszek Włodzimierz Biały, pisarz, tłumacz, dyplomata.
• W 1954 r. ur. się Roland Rowiński, reżyser, scenarzysta.
• W 1954 r. ur. się Paweł Szymański, muzyk, kompozytor.
• W 1955 r. ur. się Leszek Swornowski, szpadzista, mistrz Polski, olimpijczyk.
• W 1955 r. ur. się Aleksander Maciejewski, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny.
• W 1962 r. ur. się Mariusz Treliński, reżyser operowy, teatralny i filmowy, dyrektor artystyczny Teatru Wielkiego – Opery Narodowej w Warszawie (woj. mazowieckie).
• W 1965 r. ur. się Beata Rakowska, aktorka teatralna, filmowa, telewizyjna i dubbingowa.
• W 1966 r. ur. się Jacek Laszczkowski, śpiewak operowy, aktor.
• W 1969 r. odbyła się premiera filmu historycznego pt. Pan Wołodyjowski w reżyserii Jerzego Hzfmana.
• W 1972 r. ustanowiony został Order św. Marii Magdaleny, najwyższe odznaczenie nadawane przez Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny.
• W 1977 r. ur. się Anna Rybicka, florecistka, medalistka olimpijska, mistrzyni Europy i świata.
• W 1977 r. ur. się Rafał Skarżycki, pisarz, scenarzysta komiksowy.
• W 1978 r. ur. się Urszula Bartos-Gęsikowska, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna.

• W 1978 r. ur. się Hanna Piaseczna-Czerniak, aktorka filmowa i telewizyjna.
• W 1979 r. odbyła się premiera filmu pt. Szpital przemienienia w reżyserii Edwarda Żebrowskiego.
• W 1983 r. odbyła się premiera filmu pt. Austeria w reżyserii Jerzego Kawalerowicza.
• W 1996 r. w Gdańsku (woj. pomorskie) rozpoczął się proces oskarżonych o sprawstwo kierownicze śmierci 44 osób w grudniu 1970 r.
• W 2003 r. Sejm III RP przyjął tzw. specustawę kolejową.
• W 2007 r. prezydenci Gdańska, Gdyni i Sopotu (woj. pomorskie) oraz marszałek województwa pomorskiego podpisali tzw. Kartę Trójmiasta.
• W 2010 r. w Bydgoszczy (woj. kujawsko-pomorskie) odbyły się 38. Mistrzostwa Świata w Biegach Przełajowych.

28 marca na świecie:

• W 193 r. Didiusz Julianus został cesarzem rzymskim.
• W 364 r. Walens został cesarzem rzymskim.
• W 845 r. Paryż (Francja) został złupiony przez wikingów.
• W 1222 r. ur. się Herman II, landgraf Turyngii.
• W 1241 r. Eryk IV Denar od pługa został królem Danii.
• W 1461 r. podczas tzw. wojny Dwóch Róż, odbyła się nierozstrzygnięta bitwa pod Ferrybridge (Wielka Brytania).
• W 1462 r. Iwan III Srogi został wielkim księciem moskiewskim.
• W 1472 r. ur. się Fra Bartolomeo, włoski artysta, malarz.
• W 1483 r. ur. się Rafael Santi, włoski artysta, malarz, architekt.
• W 1503 r. w Moskwie (Rosja) zawarty został rozejm kończący II wojnę litewsko-moskiewską.

• W 1515 r. ur. się Teresa z Ávili, hiszpańska zakonnica, mistyczka, święta.
• W 1566 r. położony został kamień węgielny pod budowę miasta Valletta (Malta).
• W 1569 r. ur. się Ranuccio I Farnese, książę Parmy i Piacenzy oraz Castro.
• W 1611 r. podczas II wojny polsko-rosyjskiej, rozpoczęło się oblężenie Kremla w Moskwie (Rosja), okupowanego przez polską załogę wojskową po zwycięskiej bitwie pod Kłuszynem.
• W 1630 r. ur. się Silvestro Valiero, doża Wenecji.
• W 1675 r. ur. się Fryderyk Wilhelm, książę Meklemburgii-Schwerin.
• W 1677 r. podczas wojny Francji z koalicją hiszpańsko-austriacko-lotaryńską, wojska francuskie rozpoczęły oblężenie Cambrai (Flandria).
• W 1684 r. ur. się Tekle Hajmanot I, cesarz Etiopii.
• W 1703 r. podczas wojny o sukcesję hiszpańską, zwycięstwo odniosły wojska bawarskie nad cesarskimi w bitwie pod Schmidmühlen (Niemcy).
• W 1727 r. ur. się Maksymilian III Józef Wittelsbach, elektor Bawarii.
• W 1750 r. sformowany został pierwszy regiment Kozaków astrachańskich.
• W 1752 r. Stefano Lomellini został dożą Genui.
• W 1776 r. założony został Teatr Wielki w Moskwie (Rosja).
• W 1778 r. podczas wojny o niepodległość USA, gen. Kazimierz Pułaski rozpoczął formowanie w Baltimore (USA) swojego legionu wchodzącego w skład Armii Kontynentalnej.
• W 1800 r. irlandzki parlament przyjął ustawę ustanawiającą unię z Wielką Brytanią.
• W 1801 r. w Wiedniu (Austria) odbyła się premiera baletu pt. Twory Prometeusza z muzyką Ludwiga van Beethovena.
• W 1802 r. niemiecki astronom Heinrich Wilhelm Olbers odkrył planetoidę (2) Pallas.

• W 1809 r. podczas wojny na Półwyspie Iberyjskim, zwycięstwo odniosły wojska francuskiw nad hiszpańskimi w bitwie pod Medellín (Hiszpania).
• W 1811 r. ur. się Jan Nepomucen Neumann, czeski duchowny katolicki, biskup Filadelfii (USA), święty.
• W 1811 r. prezydent Haiti Henri Christophe wprowadził monarchię i ogłosił się królem Henrykiem I.
• W 1819 r. ur. się Roger Fenton, brytyjski artysta, malarz, pionier fotografii, jeden z pierwszych fotoreporterów wojennych na świecie.
• W 1831 r. Joseph Lebeau został premierem Belgii.
• W 1835 r. Campos (Brazylia) otrzymało prawa miejskie.
• W 1842 r. odbył się pierwszy koncert Filharmoników Wiedeńskich.
• W 1844 r. w Hiszpanii została utworzona Gwardia Cywilna.
• W 1849 r. podczas tzw. Wiosny Ludów, Parlament frankfurcki ogłosił konstytucję zjednoczonych federacyjnych Niemiec.
• W 1858 r. oddany został do użytku Chelsea Bridge w Londynie (Wielka Brytania).
• W 1860 r. zawarty został konkordat między Haiti a Stolicą Apostolską.
• W 1862 r. podczas wojny secesyjnej w USA, zwycięstwo odniosły wojska Unii w bitwie pod Glorieta Pass.
• W 1866 r. Jablonec nad Nysą (Czechy) otrzymał prawa miejskie.
• W 1876 r. rząd Japonii wydał dekret tzw. daishō, zakazujący samurajom noszenia broni.
• W 1878 r. ur. się Abraham Walkowitz, rosyjsko-żydowski artysta, malarz.
• W 1879 r. Armia Zulusów pokonała Brytyjczyków w bitwie pod Hlobane (Afryka Południowa).
• W 1884 r. w Berlinie (Niemcy) założona została Spółka na rzecz kolonizacji niemieckiej.
• W 1887 r. brytyjski Protektorat Zatoki Ambas został przyłączony do Kamerunu Niemieckiego.

• W 1891 r. w Londynie (Wielka Brytania) odbyły się I Mistrzostwa Świata w Podnoszeniu Ciężarów.
• W 1900 r. niemiecki astronom Friedrich Karl Arnold Schwassmann odkrył planetoidę (454) Mathesis.
• W 1905 r. Alessandro Fortis został premierem Włoch.
• W 1907 r. miasto Amsterdam (Holandia) wykupiło niszczejący Dom Rembrandta.
• W 1910 r. francuz Henri Fabre odbył pierwszy w historii lot na hydroplanie, startując z jeziora Berre pod Marsylią (Francja).
• W 1912 r. Thomas Mackenzie został premierem Nowej Zelandii.
• W 1913 r. ur. się Józef Sánchez del Río, meksykański męczennik, święty.
• W 1918 r. ur. się Samuel Moore Walton, amerykański przedsiębiorca, założyciel dwóch amerykańskich sieci sprzedaży detalicznej Walmart i Sam’s Club.
• W 1923 r. utworzone zostały Włoskie Siły Powietrzne.
• W 1923 r. założony został hiszpański klub piłkarski RC Celta de Vigo.
• W 1926 r. w Mińsku (Białoruś) ukazała się polskojęzyczna gazeta pt. „Orka”, wydawana przez organ Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Białorusi (wydawana do 1937 r.).
• W 1928 r. podpisany został traktat graniczny na mocy którego Nikaragua uznała prawa Kolumbii do archipelagu San Andrés i Providencia, w zamian za uznanie przez Kolumbię jej praw do Wysp Mangle i Wybrzeża Moskitów.
• W 1929 r. Henry Stimson został 46. sekretarzem stanu USA.
• W 1930 r. Konstantynopol i Angora zostały zicjalnie przemianowane na Stambuł i Ankarę (Turcja).
• W 1932 r. w Tel Awiwie (obecnie Izrael) rozpoczęła się I Olimpiada Machabejska (międzynarodowe igrzyska żydowskie).

• W 1933 r. pod Diksmuide (Belgia) rozbił się samolot pasażerski Armstrong Whitworth Argosy II brytyjskich Imperial Airways, zginęło 15 osób na pokładzie.
• W 1935 r. odbyła się premiera filmu propagandowego pt. Triumf woli, nakręconego przez Leni Riefenstahl w 1934 r. podczas zjazdu nazistowskiej NSDAP w Norymberdze (Niemcy).
• W 1939 r. podczas hiszpańskiej wojny domowej, wojska gen. Francisco Franco zdobyły Madryt (Hiszpania).
• W 1939 r. Jonas Černius został premierem Litwy.
• W 1941 r. 10 osób zginęło w katastrzie samolotu pasażerskiego Lockheed 18 w Elands Bay (Związku Południowej Afryki).
• W 1942 r. podczas II w.ś. brytyjskie lotnictwo dokonało nalotu dywanowego na Lubekę (niemcy).
• W 1942 r. podczas II w.ś. odbył się rajd brytyjskich komandosów na niemiecką bazę morską w Saint-Nazaire (Francja).
• W 1943 r. podczas II w.ś. brytyjski bombowiec zatopił na Morzu Śródziemnym niemiecki okręt podwodny U-77, w wyniku czego zginęło 38 spośród 47 członków załogi.
• W 1945 r. podczas II w.ś. biskup Győru (Węgry) Vilmos Apor został postrzelony przez sowieckiego żołnierza, gdy stanął w obronie kobiet i dzieci ukrywających się w piwnicy pałacu biskupiego. W wyniku odniesionych obrażeń zmarł 2 kwietnia.
• W 1945 r. podczas II w.ś. wojska amerykańskie wyzwoliły Talisay na wyspie Cebu (Filipiny).
• W 1949 r. Turcja jako pierwszy kraj muzułmański uznała państwo Izrael.
• W 1953 r. Libia została członkiem Ligi Państw Arabskich.
• W 1954 r. w USA wystartowała hiszpańskojęzyczna sieć telewizyjna Telemundo.
• W 1955 r. ur. się Reba McEntire, amerykańska piosenkarka country, aktorka.
• W 1956 r. odbyła się premiera filmu historycznego pt. Aleksander Wielki w reżyserii Roberta Rossena.

• W 1961 r. 52 osoby zginęły w katastrzie czechosłowackiego Iła-18 w NRD.
• W 1963 r. odbyła się premiera dreszczowca pt. Ptaki w reżyserii Alfreda Hitchcocka.
• W 1966 r. Cevdet Sunay został wybrany przez parlament na urząd prezydenta Turcji.
• W 1968 r. papież Paweł VI wydał dekret znoszący honorowy tytuł Asystenta Tronu Papieskiego.
• W 1970 r. trzęsienie ziemi o magnitudzie 7,2 stopnia zniszczyło miasto Gediz (Turcja), zginęło ok. 1086 osób, a 1260 zostało rannych.
• W 1973 r. Walia pokonała Polskę 2:0 w meczu eliminacyjnym do piłkarskich Mistrzostw Świata rozegranym w Cardiff (Walia).
• W 1974 r. Nicolae Ceaușescu został wybrany na nowo utworzone stanowisko prezydenta komunistycznej Rumunii.
• W 1977 r. Meksyk i Hiszpania wznowiły stosunki dyplomatyczne, zerwane w 1939 r. po ustanowieniu w Hiszpanii dyktatury gen. Francisco Franco.
• W 1977 r. w USA odbyła się 49. ceremonia wręczenia Oscarów.
• W 1979 r. doszło do awarii reaktora w elektrowni atomowej Three Mile Island (USA).
• W 1982 r. w Salwadorze odbyły się pierwsze od ponad 50 lat wolne wybory parlamentarne.
• W 1985 r. Wee Kim Wee został wybrany przez Zgromadzenie Ustawodawcze na urząd prezydenta Singapuru.
• W 1986 r. w USA odbyła się 58. ceremonia wręczenia Oscarów.
• W 1986 r. podczas wojny w Kambodży, oddziały Czerwonych Khmerów przeprowadziły rajd na Battambang, zabijając 100 wietnamskich żołnierzy i 2 sowieckich lekarzy.
• W 1987 r. premier Wielkiej Brytanii Margaret Thatcher przybyła z wizytą do sowieckiej ZSRR.
• W 1988 r. odbył się pierwszy komercyjny lot Airbusa A320 (linie Air France).

• W 1990 r. Amerykanin Michael Jordan ustanowił swój rekord zdobytych punktów (69) w jednym meczu w lidze koszykówki NBA.
• W 1991 r. ukazał się album pt. Joyride szwedzkiej Roxette.
• W 1992 r. w Mołdawii wprowadzony został stan wyjątkowy.
• W 1993 r. rozpoczęła się ONZ-owska operacja UNOSOM II w Somalii.
• W 1994 r. ok. 19 osób zginęło w Johannesburgu (RPA) w starciach między zwolennikami Afrykańskiego Kongresu Narodowego i zuluskiej Partii Wolności Inkatha.
• W 1994 r. podpisana została umowa o wydzierżawieniu przez Rosję na 20 lat kosmodromu Bajkonur w Kazachstanie.
• W 1997 r. 82 osoby zginęły w katastrzie albańskiego statku „Katri i Rades” z nielegalnymi imigrantami w Cieśninie Otranto.
• W 1999 r. podczas wojny w Kosowie, 146 Albańczyków zginęło w mordzie w Izbicy, którą dokonali serbskie jednostki paramilitarne.
• W 2001 r. w Albanii ukazało się pierwsze wydanie dziennika pt. „Korrieri”.
• W 2002 r. Gabriel Costa został premierem Wysp Świętego Tomasza i Książęcej.
• W 2003 r. francuskie terytoria zamorskie zostały zastąpione przez wspólnoty zamorskie.
• W 2003 r. prezydent Kiribati Teburoro Tito podał się do dymisji po udzieleniu mu wotum nieufności przez parlament. Tymczasowym prezydentem został Tion Otang.
• W 2005 r. po raz pierwszy od podziału Chin w 1949 r. do Pekinu (Chiny) przybyła delegacja rządzącego na Tajwanie Kuomintangu na czele z wiceprzewodniczącym Chiang Pin-kungiem.
• W 2005 r. ok. 1000 osób zginęło w trzęsieniu ziemi na Sumatrze.
• W 2010 r. Robert Kubica zajął drugie miejsce w wyścigu Formuły 1 o Grand Prix Australii na bolidzie Renault.

• W 2010 r. w Rosji zmniejszono z 11 do 9 ilość stref czasowych.
• W 2012 r. podczas wojny domowej w Syrii, członkowie prorządowej milicji zamordowali na północy kraju dwóch brytyjskich dziennikarzy pochodzenia algierskiego.
• W 2013 r. papież Franciszek mianował kardynała Mario Aurelio Poliego na swego następcę na urzędach arcybiskupa metropolity Buenos Aires i prymasa Argentyny.
• W 2014 r. były premier Norwegii Jens Stoltenberg został nominowany na stanowisko sekretarza generalnego NATO.
• W 2018 r. 68 osób zginęło, a 10 odniosło obrażenia. w pożarze więzienia w mieście Valencia (Wenezuela).