29 MARCA W HISTORII

29 marca w Polsce:

• W 1507 r. ur. się Henryk II Podiebradowicz, książę ziębicki, oleśnicki i bierutowski, tytularny hrabia kłodzki.
• W 1593 r. założone zostało Seminarium Duchowne w Kaliszu (woj. wielkopolskie).
• W 1668 r. we wsi Kocioł (woj. warmińsko-mazurskie) odbył się synod braci polskich.
• W 1790 r. zawarte zostało przymierze polsko-pruskie.
• W 1805 r. ur. się Bolesław Potocki, ziemianin, filantrop, społecznik.

• W 1837 r. ur. się Władysław Sabowski ps. „Kwiryn Anastazy”, „Wołody Skiba”, „Bolesław Bolesny”, „Omikron”, poeta, pisarz, dramatopisarz, dziennikarz, publicysta, tłumacz.
• W 1865 r. ur. się Gabriel Narutowicz, inżynier, hydrotechnik, elektryk, przesor, minister robót publicznych, minister spraw zagranicznych, pierwszy prezydent II RP. Funkcję prezydenta pełnił przez 5 dni, został zastrzelony przez zamachowca w 1922 r.
• W 1890 r. ur. się Eustachy Białoborski, wynalazca, publicysta, popularyzator nauki. Opracował metodę odtwarzania dźwięku i prowadził prace nad udźwiękowieniem filmu.
• W 1896 r. ur. się Zbigniew Dymmek, muzyk, pianista, kompozytor, dyrygent, pedagog.
• W 1903 r. ur. się Franciszek Lubelski, aktor teatralny.
• W 1922 r. ur. się Stanisław Santor, muzyk, skrzypek, koncertmistrz Orkiestry Polskiego Radia i Telewizji.
• W 1923 r. Kartuzy (woj. pomorskie) uzyskały prawa miejskie.
• W 1925 r. policjant Józef Muraszko zastrzelił podczas wymiany więźniów na granicy polsko-sowieckiej w Stołpcach (Kresy Wschodnie) byłych zicerów WP Antoniego Wieczorkiewicza i Walerego Bagińskiego, skazanych na wieloletnie pozbawienie wolności za działalność komunistyczną i organizację zamachów bombowych, które miały miejsce w kwietniu i maju 1923 r. w Warszawie i Krakowie.
• W 1928 r. weszło w życie rozporządzenie prezydenta Ignacego Mościckiego, wprowadzające nowy wzór godła państwowego, autorstwa Zygmunta Kamińskiego oraz ustalające cynober odpowiednikiem koloru czerwieni polskich barw państwowych.
• W 1930 r. odbyła się premiera pierwszego polskiego filmu dźwiękowego pt. Moralność Pani Dulskiej w reżyserii Bolesława Newolina.
• W 1930 r. utworzony został pierwszy rząd Walerego Sławka.

• W 1933 r. ur. się Andrzej Stojowski, właśc. Andrzej Jordan-Stojowski, prozaik, autor powieści i opowiadań historycznych, publicysta.
• W 1943 r. podczas II w.ś. partyzancki oddział „Jędrusiów” wspólnie z patrolem bojowym Armii Krajowej rozbili więzienie niemieckie w Mielcu (woj. podkarpackie), uwalniając ok. 180 więźniów.
• W 1943 r. podczas II w.ś. oddziały ukraińskiej UPA zamordowały 150 Polaków w Pendykach i 40 Polaków w Halinówce na Wołyniu (Kresy Wschodnie).
• W 1945 r. założone zostało Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie (woj. warmińsko-mazurskie).
• W 1949 r. dokonany został oblot szybowca IS-5 Kaczka.
• W 1952 r. założona została Wytwórnia Filmów Fabularnych we Wrocławiu (woj. dolnośląskie).
• W 1959 r. ur. się Dariusz Muszer, prozaik, poeta, eseista, dramaturg, krytyk literacki, publicysta, tłumacz.
• W 1962 r. ur. się Stanisław Olejniczak, lektor radiowy i dubbingowy.
• W 1969 r. ur. się Michał Banach, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny.
• W 1970 r. ur. się Danuta Gruszka z d. Kłusek, szachistka, mistrzyni FIDE.
• W 1970 r. zlikwidowana została komunikacja trolejbusowa w Poznaniu (woj. wielkopolskie).
• W 1971 r. ur. się Mariola Wawrzusiak, artystka, rzeźbiarka, wykładowczyni sztuki.
• W 1971 r. ur. się Maciej Zieliński, muzyk, kompozytor.
• W 1972 r. powstał drugi rząd Piotra Jaroszewicza.
• W 1974 r. ur. się Reni Jusis, muzyk, kompozytorka, piosenkarka, autorka tekstów, producentka muzyczna.
• W 1974 r. ur. się Sławomira Szpek, sportowiec, uprawia strzelectwo, olimpijka, zicer Marynarki Wojennej RP.

• W 1975 r. w Bydgoszczy (woj. kujawsko-pomorskie) oddany został do użytku nowy dworzec autobusowy.
• W 1979 r. ur. się Anna Grycewicz, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna.
• W 1980 r. ur. się Piotr Głowacki, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny.
• W 1995 r. powstała Rada Etyki Mediów.
• W 2005 r. ogłoszone zostały wyroki sądu pierwszej instancji w sprawie tzw. afery FOZZ.
• W 2008 r. na lotniczych przejściach granicznych zaczął obowiązywać Układ z Schengen.
• W 2008 r. wystartowała górnośląska regionalna stacja telewizyjna TVS.

29 marca na świecie:

• W 537 r. Wigiliusz został wybrany papieżem.
• W 1139 r. papież Innocenty II wydał bullę pt. Omne datum optimum, biorąc pod swą opiekę zakon templariuszy i nadając mu liczne przywileje.
• W 1187 r. ur. się Artur I Plantagenet, książę Bretanii, hrabia Andegawenii.
• W 1368 r. Chōkei został cesarzem Japonii.
• W 1430 r. sułtan Imperium Osmańskiego Murad II zdobył Saloniki (Grecja).
• W 1461 r. podczas tzw. wojny Dwóch Róż, zwycięstwo odnieśli Yorkowie pod dowództwem króla Edwarda IV Yorka nad Lancasterami w bitwie pod Towton (Wielka Brytania).
• W 1464 r. Maciej Korwin został koronowany na króla Węgier i Chorwacji w katedrze Panny Marii w Székesfehérvár (Węgry).
• W 1468 r. ur. się Karol I Wojownik, książę Sabaudii i Piemontu.
• W 1516 r. w Wenecji (Włochy) utworzone zosto pierwsze na świecie getto żydowskie.
• W 1549 r. założone zostało miasto Salvador (Brazylia).

• W 1561 r. ur. się Santorio Santorio, włoski lekarz, fizyk, przesor medycyny, wynalazca. Jako pierwszy opisał w 1612 r. konstrukcję termometru.
• W 1588 r. ur. się Małgorzata Aldobrandini, księżna Carpineto, Parmy i Piacenzy oraz Castro.
• W 1624 r. do Ameryki Północnej przybyła pierwsza grupa kolonistów holenderskich.
• W 1638 r. w Ameryce Północnej założona została kolonia Nowa Szwecja (obecnie USA).
• W 1640 r. młodemu hiszpańskiemu rolnikowi Miguelowi Pellicerowi rzekomo odrosła amputowana 2,5 roku wcześniej noga (tzw. cud z Calandy).
• W 1644 r. podczas angielskiej wojny domowej, zwycięstwo odniosły wojska Parlamentu nad Rojalistami w bitwie pod Cheriton (Wielka Brytania).
• W 1790 r. ur. się John Tyler, amerykański polityk, wiceprezydent i 10. prezydent USA.
• W 1792 r. Gustaw IV Adolf został królem Szwecji.
• W 1807 r. niemiecki astronom Heinrich Wilhelm Olbers odkrył planetoidę (4) Westa.
• W 1809 r. Gustaw IV Adolf został zmuszony do abdykacji po klęskach wojennych i utracie Finlandii na rzecz Rosji.
• W 1809 r. utworzone zostało Wielkie Księstwo Finlandii.
• W 1812 r. feldmarszałek Nikołaj Sałtykow został przewodniczącym Komitetu Ministrów Imperium Rosyjskiego.
• W 1813 r.przyszły prezydent USA John Tyler ożenił się z Letitią Christian.
• W 1827 r. w Wiedniu (Austria) odbył się pogrzeb Ludwiga van Beethovena.
• W 1828 r. w Lipsku (Niemcy) odbyła się premiera opery pt. Wampir autrstwa Heinricha Marschnera.
• W 1831 r. w Bośni wybuchło antytureckie powstanie.
• W 1836 r. w Magdeburgu (Niemcy) odbyła się premiera opery komicznej pt. Zakaz miłości albo nowicjuszka z Palermo autorstwa Richarda Wagnera.

• W 1848 r. Gottfried Ludolf Camphausen został premierem Prus.
• W 1848 r. z inicjatywy Adama Mickiewicza, w Rzymie (Włochy) powstała formacja wojskowa zwana Legionem Mickiewicza.
• W 1849 r. Wielka Brytania anektowała Pendżab.
• W 1859 r. ukazał się pierwszy numer dziennika pt. „The Irish Times”.
• W 1861 r. Śląsk Austriacki odzyskał autonomię wraz z jej atrybutami w postaci śląskiego Sejmu Krajowego i rządu krajowego w Opawie (Czechy).
• W 1864 r. Wielka Brytania przekazała Grecji Wyspy Jońskie.
• W 1867 r. brytyjski parlament przyjął ustawę o utworzeniu Konfederacji Kanady.
• W 1868 r. podczas wojny boshin, zwycięstwo odnieśli stronnicy cesarscy nad siłami siogunatu w bitwie pod Kōshū-Katsunumą (Japonia).
• W 1871 r. otwarty został Royal Albert Hall w Londynie (Wielka Brytania).
• W 1875 r. miała miejsce erupcja wulkanu Askja (Islandia).
• W 1879 r. w Moskwie (Rosja) odbyła się premiera opery pt. Eugeniusz Oniegin autorstwa Piotra Czajkowskiego.
• W 1879 r. zwycięstwo odniosły wojska brytyjskich nad Zulusami w bitwie pod Kambulą (Południowa Afryka).
• W 1882 r. w USA założony został zakon Rycerzy Kolumba.
• W 1886 r. Austriak Wilhelm Steinitz został pierwszym mistrzem świata w szachach.
• W 1899 r. pionier radia Guglielmo Marconi przeprowadził pierwszą transmisję za pomocą telegrafu bezprzewodowego między Wielką Brytanią a kontynentem europejskim.
• W 1901 r. w Australii odbyły się pierwsze wybory parlamentarne.
• W 1911 r. Iwan Geszow został premierem Bułgarii.

• W 1913 r. założony został argentyński klub piłkarski Aldosivi Mar del Plata.
• W 1918 r. podczas I w.ś. pocisk z niemieckiego tzw. działa paryskiego trafił w trakcie Mszy Świętej w kościół św. Gerwazego i Protazego położony naprzeciw ratusza w Paryżu (Francja) i spowodował zawalenie sklepienia, zginęło 88 osób, a 68 zostało rannych.
• W 1919 r. w Czechosłowacji wyprodukowany został pierwszy samochód marki Tatra.
• W 1924 r. Bawaria i Stolica Apostolska zawarły konkordat.
• W 1928 r. ukazała się powieść kryminalna pt. Tajemnica Błękitnego Expressu autorstwa Agathy Christie.
• W 1941 r. podczas II w.ś. zakończyła się bitwa u przylądka Matapan (Grecja), okręty marynarek brytyjskiej i australijskiej odniosły miażdżące zwycięstwo nad włoską Regia Marina.
• W 1942 r. podczas II w.ś. na Pacyfiku, zwycięstwem Japończyków zakończyła się bitwa o Sumatrę.
• W 1943 r. w Niemczech ur. się Heinz-Dieter Banas, w 1967 r. zmienił imię i nazwisko na Jan Banaś, polsko-niemiecki piłkarz, reprezentant Polski, mistrz Polski.
• W 1943 r. ur. się Eric Idle, brytyjski aktor, członek grupy Monty Pythona.
• W 1943 r. w USA wprowadzona została reglamentacja mięsa, masła i sera.
• W 1947 r. na Madagaskarze wybuchło antyfrancuskie powstanie.
• W 1949 r. gen. Husni al-Za’im obalił w bezkrwawym zamachu stanu prezydenta Syrii Szukriego al-Kuwatli i zajął jego miejsce.
• W 1951 r. amerykańscy komuniści Julius i Ethel Rosenbergowie zostali uznani przez sąd winnymi szpiegostwa na rzecz sowieckiej ZSRR i 5 kwietnia skazani na śmierć.
• W 1951 r. w USA odbyła się 23. ceremonia wręczenia Oscarów.
• W 1959 r. ur. się Perry Farrell, amerykański muzyk, wokalista, członek zespołu Jane’s Addiction.
• W 1959 r. odbyła się premiera komedii filmowej pt. Pół żartem, pół serio w reżyserii Billy’ego Wildera.

• W 1959 r. we francuskim dzienniku pt. „Sud-Ouest Dimnache” ukazała się pierwsza historyjka o przygodach Mikołajka René Goscinny’ego i Jean-Jacques’a Sempé.
• W 1959 r. 9 osób zginęło, w tym prezydent Republiki Środkowoafrykańskiej Barthélemy Boganda w katastrzie lotniczej pod stolicą Republiki Środkowoafrykańskiej – Bangi.
• W 1960 r. Sowieci dokonali oblotu samolotu pasażerskiego Tu-124.
• W 1960 r. w Londynie (Wielka Brytania) odbył się 5. Konkurs Piosenki Eurowizji.
• W 1962 r. José María Guido został prezydentem Argentyny.
• W 1964 r. ur. się Elle Macpherson, australijska modelka, aktorka.
• W 1967 r. zwodowany został pierwszy francuski atomowy okręt podwodny „Le Redoutable”.
• W 1969 r. w Madrycie (Hiszpania) odbył się 14. Konkurs Piosenki Eurowizji.
• W 1971 r. amerykański przywódca sekty Charles Manson i jego wspólnicy zostali skazani na karę śmierci.
• W 1973 r. ostatnie wojska amerykańskie opuściły Wietnam Południowy po wojnie wietnamskiej.
• W 1974 r. utworzony został pierwszy litewski Auksztocki Park Narodowy.
• W 1974 r. chińscy rolnicy odkryli grobowiec cesarza Qin Shi Huanga z III wieku p.n.e. ze słynną Terakotową Armią w pobliżu miasta Xi’an (Chiny).
• W 1976 r. USA odbyła się 48. ceremonia wręczenia Oscarów.
• W 1977 r. Maung Maung Kha został premierem Birmy.
• W 1982 r. w USA odbyła się 54. ceremonia wręczenia Oscarów.
• W 1983 r. w USA wszedł do handlu pierwszy laptop.
• W 1985 r. w Rzymie (Włochy) rozpoczęły się I Światowe Dni Młodzieży.
• W 1987 r. na Haiti w referendum przyjęta została nowa konstytucja.

• W 1989 r. dwóch czeskich nastolatków porwało w Pradze (Czechy) samolot węgierskich linii lotniczych Malév żądając lotu do USA. Samolot ostatecznie wylądował we Frankfurcie nad Menem (Niemcy).
• W 1989 r. w USA odbyła się 61. ceremonia wręczenia Oscarów.
• W 1990 r. Sowieci dokonali oblotu samolotu pasażerskiego Ił-114.
• W 1992 r. podczas wojny o Naddniestrze, rosyjska 14. Armia włączyła się do walk po stronie separatystów.
• W 1993 r. Édouard Balladur został premierem Francji.
• W 1993 r. w USA odbyła się 65. ceremonia wręczenia Oscarów.
• W 1994 r. przedstawiciele chorwackiego rządu i Republiki Serbskiej Krajiny podpisali w Zagrzebiu (Chorwacja) porozumienie rozejmowe.
• W 1994 r.  zawarty został tzw. kompromis z Janiny dotyczący sposobu głosowania w Radzie Unii Europejskiej po rozszerzeniu Unii w 1995 roku.
• W 1996 r. Amerykanie dokonali oblotu rozpoznawczego aparatu latającego RQ-3 DarkStar.
• W 1998 r. Boeing 727 należący do Ariana Afghan Airlines rozbił się w górach w Afganistanie, zginęło 45 osób.
• W 1998 r. w Portugalii otwarty został najdłuższy w Europie Most Vasco da Gamy.
• W 1999 r. Luis González został prezydentem Paragwaju.
• W 2002 r. armia izraelska rozpoczęła operację „Ochronna Tarcza” na Zachodnim Brzegu Jordanu.
• W 2002 r. odbyła się premiera amerykańskiego thrillera pt. Azyl w reżyserii Davida Finchera.
• W 2003 r. podczas II wojny w Zatoce Perskiej, zwycięstwo odniosły wojska amerykańskie w bitwie pod Nasirijją (Irak).

• W 2003 r. wyłączony został jedyny reaktor w prototypowej elektrowni atomowej Fugen w pobliżu miasta Tsuruga na wyspie Honsiu (Japonia).
• W 2004 r. Bułgaria, Estonia, Litwa, Łotwa, Rumunia, Słowacja i Słowenia przystąpiły do NATO.
• W 2004 r. w Irlandii jako pierwszym kraju na świecie wprowadzony został całkowity zakaz palenia tytoniu w pubach i restauracjach.
• W 2006 r. miało miejsca całkowite zaćmienie Słońca widoczne w północnej Afryce, Turcji i Kazachstanie.
• W 2006 r. Isma’il Hanijja został premierem Autonomii Palestyńskiej.
• W 2006 r. ścigany pod zarzutem popełnienia zbrodni wojennych oraz zbrodni przeciw ludzkości były prezydent Liberii Charles Taylor został aresztowany podczas próby przedostania się z Nigerii do Kamerunu.
• W 2007 r. ok. 80 osób zginęło, a ponad 100 zostało rannych w samobójczym zamachu na targowisku w szyickiej dzielnicy Szab w północnym Bagdadzie (Irak).
• W 2008 r. w Zimbabwe odbyły się wybory prezydenckie i parlamentarne.
• W 2009 r. w Czarnogórze odbyły się wybory parlamentarne.
• W 2010 r. 39 osób zginęło, a 102 zostały ranne w dwóch samobójczych zamachach bombowych w metrze w Moskwie (Rosja).
• W 2011 r. amerykańska sonda MESSENGER przesłała pierwsze zdjęcia Merkurego.
• W 2011 r. 65 osób zginęło, a około 100 zostało rannych w czasie akcji odbijania zajętej przez rebeliantów siedziby władz lokalnych w Tikricie (Irak).
• W 2014 r. Andrej Kiska zwyciężył w II turze wyborów prezydenckich na Słowacji, pokonując urzędującego premiera Roberta Fico.
• W 2015 r. ubiegający się o reelekcję Islom Karimov wygrał po raz czwarty wybory prezydenckie w Uzbekistanie, uzyskując w I turze 90,39% głosów.