13 KWIETNIA W HISTORII

13 kwietnia w Polsce obchodzimy Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej:

• W 1603 r. podczas II wojny polsko-szwedzkiej, hetman polny litewski Jan Karol Chodkiewicz zdobył twierdzę Dorpat w Inflantach (obecnie Tartu, Estonia).
• W 1688 r. ur. się Nathanael Gottfried Ferber, burmistrz i burgrabia Gdańska (woj. pomorskie).
• W 1734 r. podczas wojny o sukcesję polską, wojska wierne Stanisławowi Leszczyńskiemu pokonały Sasów w bitwie pod Miechowem (woj. małopolskie).

• W 1740 r. ur. się Andrzej Ignacy Ogiński, sekretarz wielki litewski, marszałek sejmu skonfederowanego wojewoda trocki, marszałek Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego, sekretarz Rady Nieustającej.
• W 1771 r. ur. się Aleksandra Grabowska, szlachcianka, żona Franciszka Salezego Krasickiego.
• W 1794 r. ur. się Karl August Groddeck, nadburmistrz Gdańska (woj. pomorskie) w okresie panowania pruskiego.
• W 1794 r. kardynał Lorenzo Litta został nuncjuszem apostolskim w Polsce.
• W 1807 r. spłonął drewniany kościół Świętego Krzyża w Mysłowicach (woj. śląskie).
• W 1817 r. ur. się Józef Unger, żydowsko-polski drukarz, księgarz i wydawca.
• W 1836 r. ur. się August Teodor Werner, złotnik, przemysłowiec, współzałożyciel Towarzystwa Akcyjnego Fabryk Metalowych „Norblin, Bracia Buch i T. Werner” w Warszawie (woj. mazowieckie).
• W 1861 r. ur. się Cezary Jellenta, pisarz, publicysta, krytyk literacki i artystyczny. Odznaczony pośmiertnie Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
• W 1862 r. ur. się Stanisław Bergman, artysta, malarz.
• W 1864 r. ur. się Elżbieta Grabowska, poetka, pisarka, publicystka.
• W 1867 r. ur. się Leon Petrażycki, prawnik, filozz, socjolog prawa, etyk i logik, twórca psychospołecznej teorii prawa.
• W 1881 r. ur. się Artur Schroeder, prozaik, poeta, publicysta, krytyk literacki i teatralny.
• W 1883 r. przesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego, Zygmunt Wróblewski i Karol Olszewski, jako pierwsi na świecie dokonali skroplenia azotu.
• W 1889 r. ur. się Ludwik Piechoczek, działacz plebiscytowy, powstaniec śląski, polityk, poseł do Sejmu śląskiego i Sejmu II RP. Zginął w niemieckim obozie KL Auschwitz w 1941 r.
• W 1890 r. ur. się Ludwik Bronarski, muzykolog, pianista, publicysta.
• W 1891 r. ur. się Jerzy Fedkowicz, artysta, malarz.

• W 1891 r. ur. się Stanisław Helsztyński, anglista, historyk literatury, pisarz, publicysta.
• W 1892 lub 1897 r. ur. się Maja Berezowska, właśc. Maria Berezowska, ps. „Ditto”, artystka, malarka, graficzka, karykaturzystka i scenografka.
• W 1893 r. ur. się Paweł Szyfter, żołnierz Polskiej Organizacji Wojskowej, kapitan artylerii Wojska Polskiego II RP, Powstaniec Wielkopolski, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej. Zamordowany przez Sowietów w Katyniu w 1940 r.
• W 1899 r. ur. się Bolesław Orliński, pilot, sportowy i doświadczalny, pilot pułkownik Wojska Polskiego RP, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari. Zmarł w Kanadzie w 1992 r.
• W 1899 r. ur. się Paulina Tyszewska, żołnierz wywiadu II RP i podziemia antyniemieckiego. Wywieziona i zgilotynowana w Berlinie (Niemcy) w 1941 r.
• W 1900 r. ur. się Karol Kryński ps. „Waga”, kapitan rezerwy Wojska Polskiego II RP, uczestnik wojny 1920 r., artysta, malarz awangardowy. Powstaniec Warszawski, w powstaniu dowódca III batalionu Oddziałów Wojskowych Powstańczego Pogotowia Socjalistów im. Stefana Okrzei. Zginął w Powstaniu.
• W 1904 r. papież Pius X zatwierdził święto Matki Boskiej Częstochowskiej.
• W 1908 r. ur. się Marek Żuławski, artysta, malarz, grafik, krytyk i eseista.
• W 1909 r. ur. się Adolf Maria Bocheński, żołnierz Wojska Polskiego II RP, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, pisarz i publicysta polityczny, kawaler maltański. Zaginął we Włoszech w 1944 r.
• W 1909 r. ur. się Stanisław Ulam, matematyk, współtwórca amerykańskiej bomby termojądrowej. Zmarł w USA w 1984 r.
• W 1911 r. ur. się Jerzy Braun, wioślarz, wielokrotny mistrz Polski, dwukrotny medalista olimpijski.
• W 1913 r. ur. się Aleksander Rymkiewicz, poeta, publicysta.

• W 1918 r. ur. się Jerzy Biechoński ps. „Kłos”, kapitan Armii Krajowej, dowódca kompanii szturmowej „Dominika” w samodzielnym batalionie szturmowym 106 Dywizji Piechoty AK. Odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari. Zginął w 1944 r.
• W 1922 r. ur. się Barbara Rachwalska-Pawlicka, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna.
• W 1923 r. marszałek Francji Ferdinand Foch został mianowany marszałkiem Polski.
• W 1926 r. ur. się Zbigniew Kosiński, żołnierz Armii Krajowej, artysta, malarz, poeta.
• W 1929 r. ur. się Konstanty Puzyna, teatrolog, edytor, eseista, publicysta, poeta.
• W 1930 r. założone zostało Muzeum Sztuki w Łodzi (woj. łódzkie).
• W 1931 r. powstał rząd Aleksandra Prystora.
• W 1932 r. ur. się Przemysław Górny, działacz antykomunistyczny i antyustrojowy w okresie PRL, represjonowany i więziony przez komunistów. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
• W 1936 r. ur. się Piotr Wysocki, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny.
• W 1938 r. ur. się Andrzej Dąbrowski, piosenkarz, perkusista, kompozytor, dziennikarz, fotografik, a także kierowca rajdowy, wicemistrz Polski w rajdach samochodowych.
• W 1939 r. ur. się Andrzej Zaniewski, poeta, prozaik, autor tekstów piosenek.
• W 1940 r. ur. się Piotr Figiel, muzyk, kompozytor, aranżer.
• W 1942 r. ur. się Waldemar Marszałek, zawodnik sportów motorowodnych, mistrz Europy i świata, samorządowiec.
• W 1943 r. ur. się Tomasz Dziubiński, gitarzysta, kompozytor, wokalista.
• W 1943 r. w nocy z 13 na 14 kwietnia grupa ukraińskich nacjonalistów dokonała zbrodni na 10 polskich mieszkańcach wsi Bilcze w województwie wołyńskim (Kresy Wschodnie).
• W 1945 r. ur. się Danuta Wierzbowska, z d. Sobieska, lekkoatletka, wielokrotna reprezentantka, rekordzistka i mistrzyni Polski.
• W 1945 r. ur. się Bogdana Zagórska, piosenkarka.

• W 1945 r. założony został klub sportowy Unia Hrubieszów.
• W 1947 r. rozpoczęła się tzw. bitwa o handel, której celem było ograniczenie i wyeliminowanie sektora prywatnego.
• W 1948 r. ur. się Maciej Sadowski, artysta, grafik.
• W 1948 r. ur. się Piotr Sommer, poeta, eseista, tłumacz, publicysta.
• W 1952 r. ur. się Włodzimierz Bolecki, ps. „Jerzy Malewski”, teoretyk i historyk literatury polskiej, przesor, publicysta.
• W 1952 r. ur. się Jerzy Janikowski, szpadzista, trener, mistrz Polski, olimpijczyk.
• W 1955 r. ur. się Beata Habrzyk, lekkoatletka, wielokrotna mistrzyni Polski.
• W 1956 r. ur. się Hanna Anczykowska, gimnastyczka, dwukrotna Mistrzyni Polski.
• W 1957 r. kościół Mariacki w Krakowie (woj. małopolskie) odzyskał ołtarz Wita Stwosza, wywieziony do Niemiec w czasie II wojny światowej.
• W 1959 r. ur. się Witold Bieliński, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, reżyser.
• W 1967 r. w Sali Kongresowej w Warszawie (woj. mazowieckie) odbyły się dwa pierwsze polskie koncerty brytyjskiej grupy The Rolling Stones.
• W 1969 r. Agnieszka Czekańska, aktorka teatralna, filmowa i dubbingowa.
• W 1972 r. ur. się Mariusz Czerkawski, hokeista, zawodnik amerykańskiej NHL, olimpijczyk, menadżer.
• W 1973 r. ur. się Aleksandra Nieśpielak, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna.
• W 1975 r. ur. się Agata Jankowska, pływaczka, mistrzyni, reprezentantka i rekordzistka Polski.
• W 1975 r. ur. się Iwona Wszołkówna, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna.
• W 1977 r. ur. się Marcin Kobierski, kajakarz, dwukrotny mistrz świata, olimpijczyk.
• W 1979 r. ur. się Wojciech Solarz, aktor teatralny, filmowy, telewizyjny i dubbingowy.
• W 1985 r. dokonany został oblot szybowca SZD-48M Brawo.
• W 2007 r. odbyła się premiera filmu Aleja gówniarzy w reżyserii Piotra Szczepańskiego.

• W 2007 r. Sejm RP odrzucił projekt zmiany Konstytucji RP w sprawie ochrony życia poczętego.
• W 2009 r. w pożarze hotelu socjalnego w Kamieniu Pomorskim (woj. zachodniopomorskie) zginęły 23 osoby, a 21 zostało rannych.

13 kwietnia na świecie:

• W 989 r. w bitwie pod Abydos wojska cesarza bizantyńskiego Bazylego II Bułgarobójcy odniosły zwycięstwo nad wojskami uzurpatora do tronu Bardasa Fokasa.
• W 1055 r. Gebhard von Dollnstein-Hirschberg został wybrany papieżem i przybrał imię Wiktor II.
• W 1059 r. papież Mikołaj II na synodzie laterańskim promulgował dekret In Nomine Domini, w którym przyznał prawo wyboru papieża kolegium kardynalskiemu.
• W 1111 r. papież Paschalis II koronował króla niemieckiego Henryka V Salickiego na świętego cesarza rzymskiego.
• W 1180 r. na sejmie w zamku królewskim Gelnhausen (Niemcy) dokonany został rozbiór posiadłości księcia Saksonii i Bawarii Henryka Lwa.
• W 1229 r. ur. się Ludwik II Wittelsbach zwany Srogim, książę Górnej Bawarii, hrabia Palatynatu.
• W 1350 r. ur. się Małgorzata III, hrabina Flandrii, Artois, Burgundii, Rethel i Nevers.
• W 1438 r. podczas wojny stuletniej, wojska francuskie dowodzone przez Artura de Richemonta odzyskały okupowany przez Anglików Paryż (Francja).
• W 1455 r. podczas wojny trzynastoletniej, rozpoczęła się bitwa o Knipawę (Niemcy).
• W 1458 r. ur. się Jan II, książę Kleve, hrabia Mark.
• W 1486 r. ur. się Ahuitzotl, władca Azteków.
  W 1506 r. ur. się Piotr Faber, francuski jezuita, teolog, święty.
• W 1519 r. ur. się Katarzyna Medycejska, królowa Francji.
• W 1598 r. król Francji Henryk IV Burbon ogłosił edykt nantejski.
• W 1640 r. król Anglii Karol I Stuart zwołał tzw. Krótki Parlament.

• W 1742 r. w Dublinie (Irlandia) odbyła się premiera Mesjasza Georga Friedricha Händla.
• W 1743 r. ur. się Thomas Jefferson, amerykański prawnik, filozz, wynalazca, architekt, polityk, wiceprezydent i 3. prezydent USA.
• W 1747 r. ur. się Ludwik Filip Józef Burbon-Orleański, książę królewskiej krwi burbońskiej, polityk z czasów rewolucji francuskiej, ojciec króla Ludwika Filipa I.
• W 1748 r. ur. się Joseph Bramah, brytyjski mechanik i wynalazca. Opracował m.in. konstrukcję klozetu.
• W 1749 r. w Indiach zatonęły podczas cyklonu brytyjskie okręty HMS „Pembroke” i HMS „Namur”. Zginęło 850 osób, uratowało się 14.
• W 1756 r. ur. się Ludwik Henryk Burbon, książę de Condé.
• W 1759 r. ur. się Maksymilian Wettyn, książę saksoński.
• W 1759 r. podczas wojny siedmioletniej, zwycięstwo odniosły wojska francuskie nad brytyjsko-niemieckimi w bitwie pod Bergen (Niemcy).
• W 1777 r. Salamon II został cesarzem Etiopii.
• W 1791 r. papież Pius VI zagroził ekskomuniką wszystkim francuskim tzw. księżom konstytucyjnym, którzy w ciągu 40 dni nie odwołają przysięgi złożonej na Konstytucję cywilną kleru.
• W 1796 r. do Nowego Jorku (USA) przywieziony został z Indii pierwszy słoń.
• W 1808 r. w Austrii ur. się Leon Rzewuski herbu Krzywda, ziemianin, hrabia, ekonomista, publicysta. Kapitan artylerii wojska polskiego podczas powstania listopadowego, odznaczony krzyżem Virtuti Militari.
• W 1810 r. ur. się Félicien David, francuski kompozytor.
• W 1816 r. ur. się William Sterndale Bennett, brytyjski kompozytor, dyrygent, pianista.
• W 1819 r. ur. się Georg Eberlein, niemiecki malarz, architekt.
• W 1823 r. Tampico (Meksyk) uzyskało prawa miejskie.
• W 1824 r. zawarta została unia personalna pomiędzy Prusami Zachodnimi i Prusami Wschodnimi.

• W 1829 r. w Wielkiej Brytanii i Irlandii katolicy otrzymali prawa wyborcze.
• W 1839 r. Mariano Rivera Paz został po raz drugi prezydentem Gwatemali.
• W 1841 r. Jean-Baptiste Nothomb został premierem Belgii.
• W 1841 r. otwarta została opera w Dreźnie (Niemcy).
• W 1842 r. podczas I wojny brytyjsko-afgańskiej, wojska afgańskie zakończyły nieudane, pięciomiesięczne oblężenie Dżalalabadu (Afganistan).
• W 1860 r. ur. się James Ensor, belgijski malarz, grafik, pisarz, kompozytor.
• W 1862 r. ur. się Ahmad II, bej Tunisu.
• W 1865 r. podczas wojny secesyjnej (USA), wojska Unii zajęły stolicę Karoliny Północnej Raleigh.
• W 1866 r. ur. się Butch Cassidy, amerykański rewolwerowiec i przestępca dzikiego Zachodu.
• W 1872 r. amerykański lekarz George Huntington opisał po raz pierwszy w czasopiśmie medycznym chorobę nazwaną później pląsawicą Huntingtona.
• W 1873 r. w Rosji ur. się Albert Czeczott, polski inżynier, przesor Politechniki Warszawskiej, specjalista w zakresie badań lokomotyw parowych.
• W 1886 r. ur. się Nicolae Tonitza, rumuński malarz.
• W 1888 r. Theodor Rosetti został premierem Rumunii.
• W 1895 r. założone zostało Muzeum Rosyjskie w Sankt Petersburgu (Rosja).
• W 1903 r. otwarty został Berliński Ogród Botaniczny (Niemcy).
• W 1904 r. podczas wojny rosyjsko-japońskiej, w pobliżu Port Arthur (Chiny) wszedł na japońską minę i zatonął rosyjski pancernik „Pietropawłowsk”.
• W 1912 r. w Wielkiej Brytanii utworzona została Royal Flying Corps (obecnie Royal Air Force).
• W 1919 r. brytyjscy żołnierze otworzyli ogień do indyjskich demonstrantów w Amritsarze, w wyniku czego zginęło 379 osób, ponad 1100 zostało rannych.
• W 1919 r. w Monachium (Niemcy) proklamowana została Bawarska Republika Rad.
• W 1924 r. założony został grecki klub piłkarski AEK Ateny.

• W 1927 r. pierwsi badacze dotarli do miejsca katastrzy tunguskiej z 1908 roku.
• W 1934 r. ok. 150 osób zginęło w wyniku runięcia, będącego w trakcie budowy, mostu kolejowego przez Wołgę w Saratowie (Rosja).
• W 1936 r. Joanis Metaksas został premierem Grecji.
• W 1939 r. Francja i Wielka Brytania zagwarantowały niezawisłość Rumunii.
• W 1939 r. odbyła się premiera filmu pt. Wichrowe Wzgórza w reżyserii Williama Wylera.
• W 1941 r. podczas II w.ś. brytyjski krążownik pomocniczy HMS „Rajputana” został zatopiony u wybrzeży Islandii przez niemieckiego U-Boota U-108. Zginęło 41 członków załogi, a ok. 283 zostało uratowanych przez niszczyciele HMS „Legion” i ORP „Piorun”.
• W 1941 r. Japonia i sowiecka ZSRR podpisały układ o nieagresji.
• W 1942 r. ur. się William „Bill” Conti, amerykański kompozytor, dyrygent muzyki filmowej.
• W 1942 r. gen. Władysław Sikorski przesłał premierowi Wielkiej Brytanii Winstonowi Churchillowi memorandum w sprawie szybkiego utworzenia II frontu w Europie i skoordynowania powstań narodowych w państwach okupowanych przez III Rzeszę.
• W 1943 r. w niemieckim ministerstwie spraw zagranicznych odbyła się konferencja prasowa w sprawie odkrytych w Lesie Katyńskim zwłok ziar zbrodni katyńskiej. Radio berlińskie ogłosiło dodatkowe informacje, że dokonano już identyfikacji 150 zwłok i nie ma wątpliwości, że są to szczątki polskich zicerów zastrzelonycz trzy lata wcześniej.
• W 1945 r. sowiecka Armia Czerwona zajęła Wiedeń (Austria).
• W 1945 r. w pobliżu Gardelegen (NIemcy) niemieccy strażnicy spalili żywcem lub zastrzelili ponad 1000 więźniów prowadzonych w marszu śmierci z obozu koncentracyjnego Mittelbau-Dora (głównie Polaków). 11 osób zostało następnego dnia odnalezionych żywych przez żołnierzy amerykańskich.
• W 1948 r. podczas wojny domowej w Mandacie Palestyny, Arabowie rozbili żydowski konwój medyczny jadący z Dajr Jasin do Jerozolimy (Izrael), zabijając 75 osób.
• W 1950 r. ur. się Ron Perlman, amerykański aktor, reżyser i scenarzysta filmowy.

• W 1953 r. amerykańska CIA rozpoczęła ściśle tajny program badawczy MKUltra, dotyczący możliwości sterowania pracą ludzkiego mózgu.
• W 1960 r. Amerykanie wystrzelili satelitę Transit 1B, która testowała system nawigacji dla amerykańskich okrętów podwodnych.
• W 1961 r. Zgromadzenie Ogólne ONZ w rezolucji nr 1598, potępiło politykę apartheidu w RPA.
• W 1962 r. Ahti Karjalainen został premierem Finlandii.
• W 1964 r. w USA odbyła się 36. ceremonia wręczenia Oscarów.
• W 1966 r. w katastrzie lotniczej zginął prezydent Iraku Abd as-Salam Arif.
• W 1967 r. Pál Losonczi został prezydentem Węgier.
• W 1970 r. ur. się Ricky Schroder, amerykański aktor.
• W 1975 r. prezydent Czadu François Tombalbaye został zamordowany podczas wojskowego zamachu stanu. Władze w kraju przejął płk Félix Malloum.
• W 1975 r. wybuchła wojna domowa w Libanie.
• W 1976 r. w eksplozji w fabryce amunicji w Lapua (Finlandia) zginęło 40 osób.
• W 1979 r. amerykański Voyager 1 zakończył fazę obserwacji Jowisza.
• W 1986 r. Jan Paweł II jako pierwszy papież od czasów św. Piotra odwiedził synagogę.
• W 1987 r. podpisane zostało portugalsko-chińskie porozumienie o zwrocie Makau w 1999 roku.
• W 1988 r. Ciriaco De Mita został premierem Włoch.
• W 1990 r. podczas wizyty gen. Wojciecha Jaruzelskiego w Moskwie (ZSRR), prezydent sowieckiej ZSRR Michaił Gorbaczow przekazał pochodzące z radzieckich archiwów dokumenty dotyczące zbrodni katyńskiej, po raz pierwszy zicjalnie przyznając, że zbrodni dokonali Rosjanie.
• W 1992 r. miało miejsce trzęsienie ziemi o sile 5,3 stopnia w skali Richtera z epicentrum koło miasta Roermond (Holandia), odczuwalne w Holandii i północnych Niemczech.
• W 1999 r. Amangieldy Muralijew został premierem Kirgistanu.
• W 2001 r. odbyła się premiera filmu Dziennik Bridget Jones w reżyserii Sharon Maguire.

• W 2002 r. po nieudanym puczu wojskowym Hugo Chávez powrócił po dwóch dniach na urząd prezydenta Wenezueli.
• W 2005 r. do Grot Watykańskich pod bazyliką św. Piotra (Rzym, Włochy) wpuszczeni zostali pierwsi pielgrzymi mogący zobaczyć grób Jana Pawła II.
• W 2006 r. siły rządowe odparły atak rebeliantów na stolicę Czadu Ndżamenę. W walkach zginęło 350 osób.
• W 2009 r. prezydent Pakistanu Asif Ali Zardari zatwierdził porozumienie z talibami przywracające szariat (prawo koraniczne) w Dolinie Swat.
• W 2011 r. były prezydent Egiptu Husni Mubarak i jego dwaj synowie zostali aresztowani na 15 dni.
• W 2013 r. Boeing 737 indonezyjskich linii Lion Air wodował około 200–300 m od pasa lotniska w Denpasar na wyspie Bali (Indonezja), po czym osiadł na płyciźnie i przełamał się na pół. Rannych zostało 46 spośród 108 osób na pokładzie.
• W 2014 r. Howik Abrahamian został premierem Armenii.
• W 2014 r. rozpoczęła się ukraińska „operacja antyterrorystyczna” (ATO) wymierzona w prorosyjskich separatystów na wschodzie kraju.
• W 2016 r. Olivier Mahafaly Solonandrasana został premierem Madagaskaru.
• W 2016 r. Sooronbaj Dżeenbekow został premierem Kirgistanu.
• W 2017 r. z pokładu samolotu Lockheed C-130 Hercules Amerykanie po raz pierwszy w celach bojowych zrzucili swoją największą bombę lotniczą z konwencjonalnym ładunkiem wybuchowym GBU-43/B MOAB, której celem był należący do Państwa Islamskiego kompleks tuneli w prowincji Nangarhar (Afganistan).