28 KWIETNIA W HISTORII

28 kwietnia w Polsce:

• W 1512 r. hetman wielki litewski Konstanty Ostrogski pokonał Tatarów w bitwie pod Wiśniowcem (Kresy Wschodnie).
• W 1520 r. król Polski Zygmunt I Stary wydał w Toruniu (woj. kujawsko-pomorskie) ordynację obrony kresów. Dokument stanowił o rozmieszczeniu oddziałów obrony potocznej, których zadaniem była obrona południowo-wschodnich granic polskich, zwłaszcza przed najazdami tatarskimi.

• W 1631 r. odbył się ingres biskupa Andrzeja Lipskiego do katedry wawelskiej w Krakowie (woj. małopolskie).
• W 1762 r. pożar wzniecony przez wojska rosyjskie strawił ponad 100 budynków, w tym szkółkę parafialną i ratusz w Śremie (woj. wielkopolskie).
• W 1787 r. ur. się Karol Zieliński, wojskowy, generał, sekretarz generalny w Komisji Rządowej Wojny.
• W 1793 r. ur. się Witalis Smochowski, aktor teatralny.
• W 1834 r. ur. się Eliasz Stumann, żydowsko-polski fotograf.
• W 1840 r. ur. się Witalis Walter, ziemianin, inżynier, wojskowy, powstaniec styczniowy.
• W 1844 r. ur. się Zzia Bukowiecka, autorka, publicystka.
• W 1845 r. ur. się Anastazy Dreszer, pianista, kompozytor, pedagog.
• W 1848 r. podczas Powstania wielkopolskiego w Grodzisku Wielkopolskim (woj. wielkopolskie), polscy kosynierzy pod dowództwem Marcusa Mossego przegrali bitwę z 600 osobową ekspedycją pruską, tracąc 25 zabitych i 7 ciężko rannych. Kolejnych 20 mieszkańców miasta zostało zamordowanych w tym samym dniu przez pruskich żołnierzy.
• W 1857 r. ur. się Władysław Biegański, lekarz internista, doktor medycyny, teoretyk logiki i psychologii, filozz, działacz społeczny.
• W 1862 r. ur. się Antoni Lange, poeta, krytyk literacki, tłumacz, publicysta.
• W 1865 r. ur. się Piotr Bieńkowski, archeolog, twórca „polskiej szkoły archeologicznej”, publicysta.
• W 1892 r. ur. się Albin Dziekoński, poeta, publicysta. Aresztowany przez Sowietów w 1939 r. i wywieziony do sowieckiej ZSRR gdzie zaginął.
• W 1894 r. ur. się Teodor Regedziński, szachista, olimpijczyk, volksdeutsche.
• W 1895 r. ur. się Anna Sołtan-Romerowa z d. Pereświt-Sołtan, artystka, malarka. Zmarła w Kanadzie w 1974 r.

• W 1895 r. ur. się Zygmunt Zaremba ps. „Andrzej Czarski”, „Wit Smrek”, „Marcin”, „Smreczyński”, polityk socjalistyczny, działacz emigracyjny, antykomunista, publicysta. Zmarł w 1967 r. we Francji.
• W 1902 r. ur. się Janina Loteczkowa z d. Szałowska, narciarka, mistrzyni Polski, walczyła w obronie Lwowa (woj. lwowskie, Kresy Wschodnie) w 1918 r.
• W 1904 r. ur. się Jan Sztaudynger, poeta, fraszkopisarz, satyryk, teoretyk lalkarstwa, tłumacz, publicysta.
  W 1910 r. ur. się Karol Kozieł, astronom, przesor doktor habilitowany, specjalizujący się w zakresie mechaniki nieba.
• W 1915 r. ur. się Leszek Antoni Chełmiński, w Kanadzie znany jako Leslie Chelminski, żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, zicer techniczny polskich dywizjonów, inżynier, kanadyjski kierowca rajdowy. Zmarł w USA w 2007 r.
• W 1918 r. ur. się Stefan Borsukiewicz, żołnierz Wojska Polskiego II RP, poeta, publicysta. Zginął w wypadku spadochronowym w Wielkiej Brytanii w 1942 r.
• W 1918 r. ur. się Samuel Tepler, żydowsko-polski artysta, malarz. Zmarł w Izraelu w 1998 r.
• W 1919 r. ur. się Michał Gawałkiewicz ps. „Marek”, żołnierz Wojska Polskiego II RP i Armii Krajowej 5 Rejonu VI Obwodu Praga AK, Powstaniec Warszawski, dziennikarz, fotografik, poeta, varsavianista. Zmarł w 2011 r.
• W 1919 r. ur. się Leszek Prorok ps. „Modrzew”, żołnierz Związku Jaszczurczego, Szef sztabu Armii Podziemnej i Obszaru Zachód NSZ, AK, Powstaniec Warszawski, pisarz, eseista, dramaturg, publicysta. Zmarł w 1984 r.
• W 1920 r. założony został pierwszy polski port wojenny w Pucku (woj. pomorskie), którego struktury przeniesiono później do Gdyni (woj. pomorskie).
• W 1921 r. ur. się Jerzy Kujawski, Powstaniec Warszawski, artysta, malarz. Zmarł w 1998 r. we Francji.

• W 1924 r. od powołania Banku Polskiego rozpoczęła się reforma walutowa autorstwa premiera i ministra skarbu Władysława Grabskiego.
• W 1928 r. ur. się Mirosława Dubrawska-Hübner,  aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna. Zmarła w 2010 r.
• W 1930 r. ur. się Wanda Warska, właśc. Wanda Kurylewicz z d. Małolepsza, wokalistka, kompozytorka, wykonawczyni poezji śpiewanej, artystka kabaretu literackiego „Piwnica pod Baranami”. Zmarła w 2019 r.
• W 1936 r. ur. się Małgorzata Szejnert, dziennikarka, autorka, publicystka.
• W 1936 r. Sejm RP uchwalił obowiązujące do dzisiaj ustawy pt. Prawo wekslowe i Prawo czekowe.
• W 1938 r. ur. się Paweł Waloszek, żużlowiec, wicemistrz Polski i świata.
• W 1939 r. Niemcy wypowiedziały polsko-niemiecką deklarację z 1934 r. o niestosowaniu przemocy.
• W 1943 r. z inicjatywy nacjonalistycznych środowisk ukraińskich we Lwowie (Kresy Wschodnie) sformowana została składająca się z ukraińskich ochotników niemiecka 14. Dywizja Grenadierów SS tzw. SS-Galizien.
• W 1945 r. komunista Piotr Zaremba przybył do Szczecina (woj. zachodniopomorskie) z zadaniem ustanowienia polskiej komunistycznej władzy w mieście.
• W 1947 r. ur. się Jarosław Warzecha, dziennikarz, dramaturg i prozaik, reżyser teatralny i filmowy.
• W 1947 r. komuniści rozpoczęli Akcję „Wisła”.
• W 1949 r. Koluszki (woj. łódzkie) uzyskały prawa miejskie.
• W 1952 r. ur. się Paweł Szcześniak, artysta, rzeźbiarz.
• W 1955 r. odbyła się premiera filmu Opowieść atlantycka w reżyserii Wandy Jakubowskiej.
• W 1963 r. ur. się Cezary Makiewicz, muzyk, kompozytor, autor tekstów, jeden z twórców i wykonawców muzyki americana w Polsce.

• W 1963 r. ur. się Małgorzata Płatek z d. Gąsior, lekkoatletka, mistrzyni Polski.
• W 1968 r. ur. się Beata Ścibakówna, właśc. Beata Lucyna Ścibak-Englert,  aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna.
• W 1969 r. zlikwidowana została komunikacja tramwajowa w Jeleniej Górze (woj. dolnośląskie).
• W 1971 r. ur. się Natasza Sierocka, aktorka teatralna i telewizyjna.
• W 1973 r. ur. się Dariusz Jabłoński, apaśnik, mistrz świata i Europy, olimpijczyk.
• W 1973 r. w dzielnicy Nowa Huta w Krakowie (woj. małopolskie), komuniści odsłonili pomnik bolszewika Włodzimierza Lenina.
• W 1974 r. ur. się Małgorzata Dydek-Twigg, koszykarka, grałą w lidze polskiej, francuskiej, hiszpańskiej, rosyjskiej i amerykańskiej (WNBA), wielokrotna reprezentantka Polski. Mistrzyni Europy, olimpijka.
• W 1976 r. ur. się Sylwia Nowak-Trębacka, łyżwiarka figurowa, dziewięciokrotna mistrzyni Polski, mistrzyni świata juniorów, medalistka zawodów Grand Prix, olimpijka, trenerka.
• W 1977 r. ur. się Hanna Garbowska, z d. Jabłońska, szachistka, mistrzyni Polski i FIDE.
• W 1981 r. masowiec SS „Sołdek”, pierwszy statek zbudowany całkowicie w Polsce po II wojnie światowej, przekazany został do Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku (woj. pomorskie).
• W 1990 r. weszła w życie ustawa znosząca obchodzone 22 lipca Narodowe Święto Odrodzenia Polski i przywracająca Święto Narodowe Trzeciego Maja.
• W 2006 r. minister spraw zagranicznych Stefan Meller podał się do dymisji.
• W 2011 r. samochód ciężarowy wjechał pod pociąg w Mostach (woj. pomorskie), zginęły 2 osoby, a 25 zostało rannych.
• W 2012 r. w Słubicach (woj. lubuskie) zmierzona została rekordowa w historii Polski temperatura w kwietniu +31,6°C.
• W 2014 r. wystartował kanał edukacyjno-poznawczy Fokus TV.

28 kwietnia na świecie:  

• W 32 r. ur. się Marek Salwiusz Oton, cesarz rzymski.
• W 224 r. władca sasanidzki Ardaszir I pokonał w bitwie pod Hormizdeganem ostatniego króla Partów Artabanusa V.
• W 1069 r. po śmierci współpanującego z nim brata Magnusa II Haraldssona samodzielnym królem Norwegii został Olaf III Pokojowy.
• W 1131 r. Bela II Ślepy został koronowany na króla Węgier i Chorwacji.
• W 1192 r. na kilka dni przed planowaną koronacją na króla Jerozolimy (w dzisiejszym Izraelu) Konrad z Montferratu został skrytobójczo zamordowany przez członków muzułmańskiej sekty nizarytów.
• W 1202 r. król Filip II August skonfiskował lenna króla Anglii Jana bez Ziemi w północnej Francji.
• W 1220 r. położony został kamień węgielny pod budowę katedry w Salisbury (Wielka Brytania).
• W 1330 r. założony został klasztor benedyktynów w Ettal w Bawarii (Niemcy).
• W 1402 r. ur. się Nezahualcoyotl, władca Texcoco.
• W 1442 r. ur. się Edward IV York, król Anglii.
• W 1487 r. wojska mediolańskie pokonały Szwajcarów w bitwie pod Crevolą (Włochy).
• W 1503 r. podczas II wojny włoskiej, zwycięstwo odniosły wojska hiszpańskie nad francuskimi w bitwie pod Cerignolą.
• W 1580 r. Mustafa Lala Pasza został wielkim wezyrem tureckim.
• W 1589 r. ur. się Małgorzata Sabaudzka, księżna Mantui i Montferratu, wicekról Portugalii.
• W 1611 r. założony został Uniwersytet św. Tomasza w Manili (Filipiny), najstarszy działający nieprzerwanie na kontynencie azjatyckim.
• W 1612 r. ur. się Edward I Farnese, książę Parmy i Piacenzy.

• W 1625 r. ur. się Henryk Rudolf z Brunszwiku-Lüneburg, książę brunszwicki.
• W 1652 r. ur. się Magdalena Sibylla von Hessen-Darmstadt, niemiecka księżna, kompozytorka.
• W 1686 r. ur. się Michał Jan Józef Brokzf, czeski rzeźbiarz.
• W 1688 r. ur. się Giacomo Boni, włoski artysta, malarz.
• W 1738 r. papież Klemens XII w konstytucji apostolskiej In Eminenti zakazał katolikom przynależności do lóż masońskich pod karą ekskomuniki.
• W 1758 r. ur. się James Monroe, amerykański polityk, 5. prezydent USA.
• W 1760 r. podczas wojny siedmioletniej, zwycięstwo odniosły wojska francuskie nad brytyjskimi w bitwie pod Quebekiem (Kanada).
• W 1761 r. ur. się Maria Harel, Francuzka, domniemana twórczyni sera Camembert.
• W 1772 r. w Kopenhadze (Dania) straceni zostali publicznie niemiecki lekarz, były minister Królestwa Danii i kochanek królowej Karoliny Matyldy Johann Friedrich Struensee oraz jego współpracownik Enevold Brandt.
• W 1774 r. ur. się Francis Baily, angielski astronom, który podczas obrączkowego zaćmienia Słońca odkrył zjawisko dziś zwane perłami Baily’ego.
• W 1788 r. Maryland jako 7. stan wstąpił do Unii (USA).
• W 1789 r. w pobliżu archipelagu Wysp Przyjacielskich (Tonga) doszło do buntu załogi brytyjskiego okrętu HMS „Bounty”. Kapitana Williama Bilgha i 18 wiernych mu marynarzy pozostawiono w szalupie, którą rozpoczęli rejs na wyspę Timor.
• W 1796 r. podczas kampanii włoskiej Napoleona, w Cherasco (Włochy) zawarte zostało zawieszenie broni między Królestwem Sycylii a Francją.
• W 1815 r. ur. się Karl von Blaas, austriacki artysta, malarz.
• W 1818 r. w Wielkiej Brytanii ustanowiony został Order św. Michała i św. Jerzego.

• W 1838 r. założone zostało niemieckie przedsiębiorstwo Pelikan Holding, zajmujące się produkcją przyborów piśmienniczych, głównie wiecznych piór.
• W 1848 r. Ibrahim Sarim Pasza został wielkim wezyrem tureckim.
• W 1849 r. król Prus Fryderyk Wilhelm IV odrzucił koronę cesarską, ziarowaną mu przez ogólnoniemiecki parlament frankfurcki.
• W 1855 r. ur. się José Malhoa, portugalski artysta, malarz.
• W 1866 r. ur. się Maria Hermina Grivot, francuska misjonarka, męczennica, święta.
• W 1868 r. ur. się Émile Bernard, francuski artysta, malarz.
• W 1877 r. otwarty został stadion Stamford Bridge w Londynie (Wielka Brytania).
• W 1878 r. ur. się Lionel Barrymore, właśc. Lionel Herbert Blythe, amerykański aktor. Zdobywca Oscara.
• W 1885 r. podczas wystawy psów w Nowym Jorku (USA) po raz pierwszy zaprezentowany został grzywacz chiński.
• W 1902 r. brytyjski klub piłkarski Newton Heath został przemianowany na Manchester United.
• W 1903 r. w trzęsieniu ziemi w mieście Malazgirt (Turcja) zginęło 3,5 tys. osób.
• W 1908 r. Szwajcar Hector Hodler założył Universala Esperanto-Asocio (UEA), największą międzynarodową organizację użytkowników języka esperanto.
• W 1908 r. w wyniku podpalenia domu przez swojego pracownika w La Porte w stanie Indiana (USA) zginęła wraz z trojgiem dzieci pochodząca z Norwegii 48-letnia wdowa Belle Gunness. Przybyła na miejsce policja odkryła zakopane w chlewie ciała 28 mężczyzn, których Gunness zwabiała drogą ogłoszeń matrymonialnych i mordowała w celach rabunkowych.
• W 1913 r. austriacki astronom Johann Palisa odkrył planetoidę (750) Oskar, a rosyjski astronom Grigorij Nieujmin planetoidę (751) Faïna.

• W 1913 r. w USA ukazało się pierwsze wydanie encyklopedii naukowej CRC Handbook z Chemistry and Physics.
• W 1916 r. Hugo Ball ogłosił w Zurychu (Szwajcaria) Manifest Dada.
• W 1918 r. podczas I w.ś., wojska niemieckie obaliły Centralną Radę Ukrainy.
• W 1918 r. Sidónio Pais został prezydentem Portugalii.
• W 1919 r. rozpoczęła się budowa Kaplicy Objawień w Fatimie (Portugalia).
• W 1920 r. utworzona została Azerbejdżańską SRR.
• W 1923 r. otwarty został pierwszy Stadion Wembley w Londynie (Wielka Brytania).
• W 1926 r. Damad-i Shariyari Ahmad Nami Bay został prezydentem Syrii.
• W 1928 r. Amerykanin Lee Barnes ustanowił rekord świata w skoku o tyczce (4,30 m).
• W 1933 r. Włosi dokonali oblotu myśliwca Fiat CR.32.
• W 1936 r. Faruk I został królem Egiptu i Sudanu.
• W 1937 r. ur. się Saddam Husajn, prawnik, polityk, dyktator, marszałek polny, premier i prezydent Iraku.
• W 1937 r. faszystowski dyktator Benito Mussolini dokonał otwarcia największego włoskiego studia filmowego Cinecittà na przedmieściach Rzymu (Włochy).
• W 1939 r. w czasie przemówienia w niemieckim Reichstagu nazistowski dyktator Adolf Hitler otwarcie ogłosił plany pozyskania przez Niemcy „przestrzeni życiowej” na wschodzie oraz wypowiedział Wielkiej Brytanii traktat morski.
• W 1940 r. podczas niemieckiego nalotu na Molde (Norwegia) król Haakon VII i jego syn, następca tronu książę Olaf demonstracyjnie przeczekali bombardowanie na otwartym terenie pod brzozą, która, nazwana później królewską, stała się symbolem norweskiego oporu przeciwko agresji niemieckiej.

• W 1940 r. klub piłkarski Atlético Madryt zdobył swój pierwszy tytuł mistrza Hiszpanii.
• W 1940 r. w Seattle w stanie Waszyngton (USA) uruchomiona została komunikacja trolejbusowa.
• W 1941 r. niemiecki okręt podwodny U-65 został zatopiony na północnym Atlantyku przez brytyjski niszczyciel HMS „Douglas”, zginęła cała, 50-osobowa załoga.
• W 1941 r. Isaías Medina Angarita został wybrany przez Kongres Narodowy na urząd prezydenta Wenezueli.
• W 1944 r. w trakcie ćwiczeń przed planowanym lądowaniem w Normandii (Francja), w wyniku ataku 9 niemieckich kutrów torpedowych na alianckie okręty desantowe LST, zginęło 946 osób.
• W 1945 r. komunistyczni partyzanci rozstrzelali w miejscowości Giulino di Mezzegra Benita Mussoliniego i jego kochankę Clarę Petacci.
• W 1947 r. norweski podróżnik Thor Heyerdahl rozpoczął wyprawę na tratwie „Kon-Tiki” z Peru przez Ocean Spokojny, która miała udowodnić hipotezę, że ludzie przybyli na wyspy Polinezji z Ameryki Południowej.
• W 1948 r. z konstytucji Luksemburga usunięto zapis o jego neutralności.
• W 1950 r. król Tajlandii Bhumibol Adulyadej ożenił się z Sirikit Kitiyakarą.
• W 1951 r. Mohammad Mosaddegh został premierem Iranu.
• W 1952 r. w Tajpej (Tajwan) podpisany został traktat pokojowy między Republiką Chińską (Tajwanem) a Japonią.
• W 1952 r. zakończyła się amerykańska okupacja Japonii.
• W 1953 r. syn zmarłego w marcu bolszewika Józefa Stalina, Waslilij, został aresztowany pod zarzutem ujawnienia tajnych informacji zagranicznym dyplomatom i oczerniania przywódców sowieckich.

• W 1955 r. ur. się Eddie Jobson właśc. Edwin Jobson, brytyjski muzyk, multiinstrumentalista, kompozytor.
• W 1962 r. francuska wyprawa dokonała pierwszego wejścia na himalajski siedmiotysięcznik Jannu.
• W 1963 r. Sowieci wystrzelili satelitę Kosmos 16.
• W 1965 r. William F. Raborn Jr. został dyrektorem amerykańskiej CIA.
• W 1965 r. wojska amerykańskie dokonały inwazji Dominikany w celu zdławienia komunistycznej rebelii.
• W 1967 r. z połączenia amerykańskich przedsiębiorstw lotniczych McDonnell Aircraft Corporation i Douglas Aircraft Company powstała amerykańska wytwórnia lotnicza McDonnell Douglas.
• W 1969 r. Charles de Gaulle ustąpił ze stanowiska prezydenta Francji.
• W 1975 r. ur. się Barby Kelly, irlandzka piosenkarka, członkini zespołu The Kelly Family.
• W 1977 r. zapadły wyroki skazujące w procesie trzech przywódców zachodnioniemieckiej Frakcji Czerwonej Armii (RAF).
• W 1978 r. prezydent Afganistanu Mohammad Daud Chan i członkowie jego rodziny zostali zamordowani w pałacu prezydenckim w Kabulu w czasie komunistycznego przewrotu.
• W 1981 r. hiszpański region Galicja uzyskał autonomię.
• W 1983 r. uchwalone zostało zniesienie kary śmierci w czasie pokoju w państwach członkowskich Rady Europy.
• W 1988 r. 1 osoba zginęła, a 65 zostało rannych wskutek dekompresji po oderwaniu się nad Hawajami (USA) fragmentu kadłuba Boeinga 737 linii Aloha Airlines.
• W 1991 r. rozpoczęła się amerykańska misja STS-39 wahadłowca Discovery.

• W 1992 r. dwie pozostałe po rozpadzie kraju republiki Serbia i Czarnogóra rozwiązały formalnie Socjalistyczną Federacyjną Republikę Jugosławii, powołując w jej miejsce Federalną Republikę Jugosławii ze stolicą w Belgradzie (Serbia).
• W 1993 r. Carlo Azeglio Ciampi został premierem Włoch.
• W 1993 r. weszła w życie konstytucja Andory.
• W 1994 r. papież Jan Paweł II upadł w łazience i doznał złamania kości udowej.
• W 1994 r. Tsutomu Hata został premierem Japonii.
• W 1995 r. minister spraw zagranicznych III RP i były więzień niemieckiego obozu KL Auschwitz Władysław Bartoszewski wygłosił przemówienie podczas uroczystej sesji Bundestagu i Bundesratu w Bonn (Niemcy), zwołanej z okazji 50. rocznicy zakończenia II wojny światowej.
• W 1996 r. w Port Arthur (Tasmania) z rąk szaleńca zginęło 35 osób, a 37 zostało rannych.
• W 1999 r. powstał Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF).
• W 2001 r. amerykański miliarder Dennis Tito został pierwszym turystą kosmicznym jako członek załogi rosyjskiego statku Sojuz TM-32.
• W 2003 r. na orbitę okołoziemską wyniesiony został amerykański teleskop kosmiczny GALEX.
• W 2003 r. ustanowiony został hymn Wysp Kanaryjskich.
• W 2003 r. w Malmö (Szwecja) podpalony został meczet.
• W 2007 r. 28 osób zginęło w samobójczym zamachu bombowym w miejscowości Chorsadda (Pakistan), którego celem miał być minister spraw wewnętrznych Aftab Ahmad Sherpao.
• W 2007 r. 71 osób zginęło, a ponad 170 zostało rannych w wybuchu samochodu-pułapki w Karbali (Irak).
• W 2008 r. w zderzeniu pociągów w mieście Zibo w prowincji Szantung (Chiny) zginęły 72 osoby, a 416 zostało rannych.

• W 2009 r. Albania złożyła wniosek o przyjęcie do Unii Europejskiej.
• W 2011 r. 17 osób zginęło, a 21 zostało rannych w zamachu bombowym na restaurację w centrum Marrakeszu (Maroko).
• W 2013 r. Enrico Letta został premierem Włoch.
• W 2015 r. na wyspie Nusa Kambangan u wybrzeży Jawy (Indonezja) rozstrzelanych zostało 8 przemytników narkotyków, w tym 7 obcokrajowców.
• W 2016 r. Rosjanie wystrzelili pierwszą rakietę z Kosmodromu Wostocznyj na rosyjskim dalekim wschodzie, która wyniosła na orbitę 3 satelity.
• W 2017 r. Ilir Meta został wybrany przez Zgromadzenie Albanii na urząd prezydenta.