10 LISTOPADA W HISTORII

10 listopada w Polsce:

• W 1003 r. w nocy z 10 na 11 listopada w klasztorze benedyktyńskim w Międzyrzeczu (woj. lubuskie) podczas napadu rabunkowego zamordowanych zostało Pięciu Braci Męczenników. Trzej z nich: Izaak, Mateusz i Krystyn są pierwszymi pochodzącymi z Polski świętymi kanonizowanymi w historii kościoła.
• W 1292 r. Zator (woj. małopolskie) otrzymał prawa miejskie.
• W 1430 r. Wadowice (woj. małopolskie) otrzymały prawa miejskie.
• W 1655 r. podczas IV wojny polsko-rosyjskiej, rozpoczęła się bitwa pod Jezierną (Kresy Wschodnie).

• W 1672 r. król Michał Korybut Wiśniowiecki podpisał akt konfederacji gołąbskiej w Lublinie (woj. lubelskie).
• W 1700 r. szlachta województw i powiatów Wielkiego Księstwa Litewskiego zawiązała konfederację olkienicką, skierowaną przeciwko magnackiej rodzinie Sapiehów.
• W 1702 r. francuski poseł Charles de Caradas został aresztowany w Warszawie (woj. mazowieckie) po tym jak przejęto jego listy do szwedzkiego ministra Carla Pipera i szwedzkiego stronnika Benedykta Sapiehy z zachętą do uderzenia na Saksonię.
• W 1740 r. w Warszawie (woj. mazowieckie) ur. się Maria Kunegunda Wettyn, królewna, księżniczka saska.
• W 1743 r. ur. się Wojciech Skarszewski, duchowny katolicki, biskup chełmski i lubelski, arcybiskup metropolita warszawski i prymas Królestwa Polskiego, pisarz wielki koronny, podkanclerzy koronny.
• W 1804 r. ur. się Edmund Kraiński, szlachcic, ziemianin, kapitan Wojska Polskiego, uczestnik powstania listopadowego, działacz polityczny, społeczny i gospodarczy.
• W 1847 r. Teodor Andrault de Langeron został prezydentem Warszawy (woj. mazowieckie).
• W 1864 r. gen. Jarosław Dąbrowski został skazany na 15 lat zesłania na Syberię (Rosja).
• W 1865 r. Władysław Jan Umiński, pisarz tworzący fantastykę naukową, autor książek dla dzieci i młodzieży, publicysta i popularyzator nauki. Był jednym z prekursorów fantastyki naukowej w literaturze polskiej.
• W 1882 r. ur. się Antoni Zawistowski, duchowny rzymskokatolicki, męczennik chrześcijański, spowiednik, kaznodzieja i błogosławiony Kościoła katolickiego, zginął w niemieckim obozie KL Dachau w 1942 r.
• W 1891 r. Andrzej Tadeusz Hałaciński ps. „Rogoziński”, urzędnik, dyplomata, poeta, starosta, notariusz, legionista, podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, autor słów pieśni My, Pierwsza Brygada, zamordowany przez Sowietów w Katyniu (ZSRR) w 1940 r.
• W 1892 r. otwarty został nowy cmentarz żydowski w Łodzi (woj. łódzkie).

• W 1905 r. ur. się Franciszek Jastrzębski, kapitan Wojska Polskiego i Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii, pilot Dywizjonu 302, kawaler Orderu Virtuti Militari, zginął podczas Bitwy o Anglię w 1940 r.
• W 1905 r. rosyjski cesarz Mikołaj II Romanow wprowadził stan wojenny w Królestwie Polskim.
• W 1907 r. ur. sie Bernard Paweł Ormanowski, wioślarz, olimpijczyk, terener.
• W 1910 r. w kościele św. Mikołaja w Krakowie (woj. małopolskie) odbył się ślub rewolucjonisty Feliksa Dzierżyńskiego i Zzii Muszkat.
• W 1913 r. ur. się Artur Jan Woźniak, piłkarz, zawodnik Wisły Kraków, dwukrotny król strzelców polskiej ekstraklasy, więzień niemieckiego obozu KL Mauthausen-Gusen.
• W 1918 r. Austria zrzekła się Galicji na rzecz Polski.
• W 1918 r. Józef Piłsudski i Kazimierz Sosnkowski powrócili do Warszawy (woj. mazowieckie) z więzienia w Magdeburgu (Niemcy).
• W 1920 r. ur. się Stanisław Jastrzębski ps. „Kopeć”, żołnierz Szarych Szeregów i Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski, po wojnie przewodniczący Środowiska batalionu „Parasol”, inżynier.
• W 1920 r. ur. się Eugeniusz Koecher ps. „Kołczan”, podharcmistrz, porucznik Armii Krajowej, dowódca plutonu „Alek” kompanii „Rudy” batalionu „Zośka”, Powstaniec Warszawski, zginął w Powstaniu.
• W 1920 r. podczas wojny polsko-bolszewickiej, oddziały gen. Stanisława Bułak-Bałachowicza zdobyły Mozyrz (Kresy Wschodnie).
• W 1922 r. ur. się Stanisław Bala ps. „Giza”, operator filmowy, dokumentalista, podporucznik Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski, kronikarz referatu filmowego Oddziału VI Komendy Głównej AK, więzień niemieckich obozów.
• W 1926 r. ur. się Zdzisław I. Pawlak, matematyk, informatyk, twórca teorii zbiorów przybliżonych, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk.
• W 1926 r. PPS ogłosiła przejście do opozycji wobec rządów sanacji.

• W 1927 r. odbyła się premiera filmu pt. Ziemia obiecana w reżyserii Aleksandra Hertza i Zbigniewa Gniazdowskiego.
• W 1932 r. utworzone zostało Archiwum Państwowe w Katowicach (woj. śląskie).
• W 1934 r. w Krakowie (woj. wielkopolskie) otwarty został dzisiejszy Szpital Miejski Specjalistyczny im. Gabriela Narutowicza.
• W 1936 r. Edward Śmigły-Rydz otrzymał nominację na stopień marszałka Polski.
• W 1937 r. odbyła się premiera komedii filmowej pt. Niedorajda w reżyserii Mieczysława Krawicza.
• W 1939 r. Niemcy rozstrzelali ok. 56 mieszkańców miasta na cmentarzu żydowskim w Koninie (woj. wielkopolskie).
• W 1941 r. oddziały niemieckie i ukraińskie dokonały mordu ok. 1500 Żydów z getta w Kostopolu na Wołyniu (Kresy Wschodnie).
• W 1945 r. powstał Centralny Urząd Planowania.
• W 1947 r. przed Sądem Okręgowym w Gdańsku (woj. pomorskie) zakończył się III proces załogi niemieckiego obozu Stutthzf.
• W 1947 r. zainaugurowała działalność Filharmonia Poznańska im. Tadeusza Szeligowskiego.
• W 1950 r. gen. August Emil Fieldorf, były Komendant Główny Kedywu Armii Krajowej aresztowany został w Łodzi przez funkcjonariuszy MBP.
• W 1950 r. utworzone zostało Archiwum Państwowe w Białymstoku (woj. podlaskie).
• W 1974 r. odbyła się premiera filmu pt. Złoto w reżyserii Sylwestra Szyszko.
• W 1979 r. Sąd Wojewódzki w Tarnobrzegu z siedzibą w Sandomierzu (woj. świętokrzyskie) skazał na karę śmierci Jana Sojdę, Józefa Adasia, Jerzego Sochę i Stanisława Kulpińskiego, oskarżonych o zamordowanie 25 grudnia 1976 r. 18-letniej, ciężarnej Krystyny Łukoszek, jej męża Stanisława i 12-letniego brata Mieczysława Kality, wracających do domu po pasterce w Połańcu.
• W 1980 r. zarejestrowana została NSZZ „Solidarność”.
• W 1981 r. założona została narodowo-radykalna organizacja Narodowe Odrodzenie Polski.

• W 2000 r. miasto Sulejówek (woj. mazowieckie) przekazało dworek „Milusin” Fundacji Rodziny Józefa Piłsudskiego.
• W 2000 r. sformowany został Reprezentacyjny Szwadron Kawalerii Wojska Polskiego.
• W 2002 r. odbyła się II tura wyborów samorządowych.
• W 2003 r. Irena Sendlerowa została odznaczona Orderem Orła Białego.
• W 2004 r. PKO BP zadebiutował na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie (woj. mazowieckie).
• W 2004 r. Polska przejęła półroczne przewodnictwo w Radzie Europy.
• W 2005 r. Rosja wprowadziła embargo na import polskich produktów mięsnych.
• W 2005 r. Sejm RP wyraził wotum zaufania dla rządu Kazimierza Marcinkiewicza.
• W 2006 r. weszła w życie ustawa ustanawiająca Order Krzyża Wojskowego.
• W 2006 r. w Warszawie (woj. mazowieckie) odsłonięty został pomnik Romana Dmowskiego.
• W 2008 r. w Krakowie (woj. małopolskie) odsłonięty został pomnik Józefa Piłsudskiego.
• W 2018 r. na placu marsz. Józefa Piłsudskiego w Warszawie (woj. mazowieckie) odsłonięty został pomnik Lecha Kaczyńskiego.

10 listopada n świecie:

• W 911 r. Konrad I został królem Niemiec.
• W 1202 r. rozpoczęło się oblężenie Zadaru (Chorwacja) przez krzyżowców IV krucjaty. Po raz pierwszy krzyżowcy zaatakowali katolickie miasto.
• W 1433 r. ur. się Karol Śmiały, książę Burgundii.
• W 1444 r. klęskę poniosły wojska chrześcijańskie pod Warną (Bułgaria) w bitwie z Turkami. W walce zginął król Polski i Węgier Władysław III Warneńczyk.
• W 1483 r. ur. się Marcin Luter, niemiecki teolog, przywódca reformacji luterańskiej.

• W 1567 r. podczas wojny religijnej hugenockiej, zwycięstwo odnieśli katolicy nad hugenotami w bitwie pod Saint-Denis (Francja).
• W 1584 r. ur. się Katarzyna Wazówna, księżniczka szwedzka, hrabina palatynatowa i księżna Palatynatu Zweibrücken-Kleeburg.
• W 1619 r. francuski filozz, matematyk i fizyk Kartezjusz miał w oberży pod Ulm (Niemcy) serię trzech proroczych snów na temat dalszego rozwoju nauki.
• W 1668 r. ur. się Ludwik III, książę de Condé.
• W 1674 r. na mocy traktatu westminsterskiego Holandia odstąpiła Anglii Nową Holandię w Ameryce Północnej.
• W 1683 r. ur. się Jerzy II Hanowerski, król Wielkiej Brytanii, elektor Hanoweru.
• W 1691 r. ur. się Wilhelm Henryk, książę Saksonii-Eisenach.
• W 1720 r. ur. się Honoriusz III Grimaldi, książę Monako.
• W 1752 r. ur. się Wilhelm Wittelsbach, hrabia palatyn Palatynatu-Gelnhausen, książę w Bawarii.
• W 1766 r. założony został Uniwersytet Rutgersa w stanie New Jersey (USA).
• W 1775 r. powołany został Korpus Piechoty Morskiej USA.
• W 1793 r. podczas Rewolucji francuskiej, w katedrze Notre-Dame w Paryżu (Francja) zorganizowane zostało pierwsze „Święto Rozumu”.
• W 1808 r. podczas wojny napoleońskiej w Hiszpanii i Portugalii, zwycięstwo odniosły wojska francuskie nad hiszpańskimi w bitwie pod Gamonal (Hiszpania).
• W 1813 r. podczas wojny napoleońskiej w Hiszpanii i Portugalii, zwycięstwo odniosły wojska brytyjsko-hiszpańsko-portugalskie nad francuskimi w bitwie nad rzeką Nivelle.
• W 1823 r. podczas wojny o niepodległość Wenezueli, powstańcy zdobyli miasto Puerto Cabello.
• W 1834 r. Hugues Maret został premierem Francji.
• W 1836 r. Thomas Fasting został premierem Norwegii.
• W 1847 r. u południowych wybrzeży Irlandii zatonął brytyjski statek pasażerski „Stephen Whitney”, zginęły 92 spośród 110 osób na pokładzie.

• W 1849 r. w Paryżu (Francja) ukazało się ostatnie wydanie gazety Trybuna Ludów, redagowanej i wydawanej przez Adama Mickiewicza.
• W 1851 r. ur. się Józef Maria de Yermo y Parres, meksykański duchowny katolicki, święty.
• W 1859 r. podpisany został austriacko-francusko-sardyński traktat z Zurychu (Szwajcaria).
• W 1861 r. Schelto van Heemstra został premierem Holandii.
• W 1865 r. w Waszyngtonie (USA) powieszony został kapitan Henry Wirz, jeden z dwóch zicerów Armii Konfederacji sądzonych i skazanych na karę śmierci po zakończeniu wojny secesyjnej za zbrodnie wojenne, jakich miał się dopuścić pełniąc obowiązki komendanta obozu jenieckiego Camp Sumter w pobliżu Andersonville w stanie Georgia.
• W 1871 r. walijski dziennikarz Henry Morton Stanley odnalazł w Afryce zaginionego odkrywcę i misjonarza Davida Livingstone’a.
• W 1884 r. papież Leon XIII przywrócił archidiecezję kartagińską (Tunezja).
• W 1901 r. na ulice Hanoi (Wietnam) wyjechały pierwsze tramwaje elektryczne.
• W 1902 r. założony został prywatny Uniwersytet Bocconiego w Mediolanie (Włochy).
• W 1908 r. Amerykanie wodowali pancernik USS „North Dakota”.
• W 1910 r. skonfliktowany z rodzinną 82-letni autor i dramaturg rosyjski Lew Tołstoj opuścił potajemnie rodzinny majątek Jasna Polana pod Tułą (Rosja). 20 listopada zmarł na zapalenie płuc na stacji kolejowej Astapowo w obwodzie lipieckim (Rosja).
• W 1912 r. w Berlinie (Niemcy) ur. się Antoni Nikodem Pospieszalski vel Edward Ewert vel Anthony Currie, ps. „Trepka”, polski dziennikarz, eseista i filozz, żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, cichociemny.
• W 1912 r. polskie organizacje polityczne działające w Galicji powołały w Wiedniu (Austria) Komisję Tymczasową Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych (KTSSN).
• W 1914 r. podczas I w.ś. w czasie I bitwy pod Ypres (Belgia) doszło do mordu około 2 tysięcy niemieckich ochotników w tzw. Kindermord, głównie uczniów i studentów, skierowanych do ataku na wzgórze zajmowane przez Brytyjczyków.

• W 1914 r. wszedł do służby brytyjski pancernik HMS „Emperor z India”.
• W 1918 r. obalony cesarz Niemiec Wilhelm II Hohenzollern udał się na wygnanie do Holandii.
• W 1918 r. powstała Alzacka Republika Rad, którą po 12 dniach zlikwidowała armia francuska.
• W 1919 r. ur. się Michaił Kałasznikow, sowiecki generał, konstruktor broni palnej.
• W 1924 r. ur. się Russell Johnson, amerykański aktor.
• W 1925 r. ur. się Richard Burton, właśc. Richard Walter Jenkins Jr., aktor, jeden z gwiazdorów światowego kina powojennego, sześciokrotnie nominowany do Oscara.
• W 1928 r. ur. się Ennio Morricone, włoski dyrygent, kompozytor muzyki filmowej.
• W 1928 r. Hirohito został koronowany na cesarza Japonii.
• W 1928 r. Iuliu Maniu został premierem Rumunii.
• W 1931 r. w USA odbyła się 4. ceremonia wręczenia Oscarów.
• W 1934 r. ur. się Bruce Swedien, amerykański realizator dźwięku i producent muzyczny pochodzenia szwedzkiego. Jest szczególnie znany ze swojej współpracy z Michaelem Jacksonem i Quincym Jonesem. Zmarł w 2020 r.
• W 1937 r. prezydent Brazylii Getúlio Vargas unieważnił konstytucję z 1934 r. i ustanowił tzw. „Nowe Państwo” („Estado Novo”).
• W 1937 r. w Gori (Gruzja) otwarte zostało Muzeum Józefa Stalina.
• W 1940 r. około tysiąca osób zginęło w trzęsieniu ziemi w Rumunii.
• W 1940 r. podczas wizyty w Berlinie (Niemcy) Wiaczesław Mołotow odrzucił propozycję przystąpienia ZSRR do niemiecko-włosko-japońskiego Paktu trzech.
• W 1942 r. podczas II w.ś. Niemcy zajęli południową część Francji pod rządami Vichy po tym, jak admirał François Darlan zgodził się na zawieszenie broni z aliantami, po rozpoczęciu przez nich desantu w Afryce Północnej.
• W 1942 r. podczas II w.ś. w Khánaqín (Irak) rozpoczęte zostało formowanie 8. Pułku Artylerii Przeciwlotniczej Ciężkiej, wchodzącego w skład Armii Polskiej na Wschodzie.

• W 1943 r. w niemieckiej III Rzeszy zgilotynowani zostali czterej chrześcijańscy męczennicy z Lubeki.
• W 1944 r. utworzone zostały Królewskie Norweskie Siły Powietrzne.
• W 1944 r. podczas II w.ś. na Pacyfiku zginęły 372 osoby, a 371 zostało rannych w eksplozji na amerykańskim statku zaopatrzeniowym USS „Mount Hood” u wybrzeży Wysp Admiralicji.
• W 1946 r. ok. 1400 osób zginęło w trzęsieniu ziemi w regionie Ancash (Peru).
• W 1949 r. Amerykanie dokonali oblotu śmigłowca transportowego Sikorsky H-19 Chickasaw.
• W 1949 r. w Bukareszcie (Rumunia) uruchomiona została pierwsza linia trolejbusowa.
• W 1952 r. Norweg Trygve Lie zrezygnował z funkcji sekretarza generalnego ONZ.
• W 1953 r. w Ankarze (Turcja) w 15. rocznicę śmierci otwarte zostało mauzoleum Anıtkabir, założyciela republiki Mustafy Kemala Atatürka.
• W 1956 r. stłumione zostało Powstanie Węgierskie.
• W 1958 r. amerykański jubiler Harry Winston podarował tzw. diament Hope dla Smithsonian Institution w Waszyngtonie (USA).
• W 1956 r. przyjęta została flaga Gwinei.
• W 1959 r. Brytyjczyk Alastair Pilkington uzyskał patent na proces produkcji szkła płaskiego (szyb) zwany float.
• W 1959 r. Holenderka Corine Rottschafer zdobyła tytuł Miss World w Londynie (Wielka Brytania).
• W 1960 r. Hamani Diori został pierwszym prezydentem Nigru.
• W 1966 r. Jack Lynch został premierem Irlandii.
• W 1967 r. amerykańska sonda Surveyor 6 wylądowała na Księżycu.
• W 1968 r. Sowieci wystrzelili sondę księżycową Zond 6.
• W 1969 r. wyemitowane zostało premierowe wydanie amerykańskiego telewizyjnego programu dla dzieci pt. Sesame Street (Ulica Sezamkowa).

• W 1970 r. Sowieci wystrzelili sondę księżycową Łuna 17.
• W 1971 r. 69 osób zginęło w katastrzie należącego do indonezyjskich linii lotniczych Merpati Nusantara Airlines samolotu Vickers Viscount na Filipinach.
• W 1971 r. Brazylijka Lúcia Petterle zdobyła tytuł Miss World w Londynie (Wielka Brytania).
• W 1917 r. Czerwoni Khmerzy przeprowadzili atak na stolicę Kambodży Phnom Penh.
• W 1972 r. w Japonii utworzony został Park Narodowy Ashizuri-Uwakai.
• W 1974 r. w Berlinie Zachodnim (Niemcy) zamordowany został przez terrorystów z Frakcji Czerwonej Armii prezes miejscowego sądu Günter von Drenkmann.
• W 1975 r. ONZ przyjęła rezolucję 3379 stwierdzającą, że syjonizm jest formą rasizmu (w 1991 r. została uchylona).
• W 1975 r. Włochy i Jugosławia zawarły traktat graniczny w Osimo (Włochy).
• W 1977 r. w Wielkiej Brytanii dokonane zostało pierwsze udane zapłodnienie in vitro, w wyniku którego jako pierwsze „dziecko z probówki” urodziła się Louise Brown.
• W 1980 r. przywódca niemieciej NRD Erich Honecker przybył do Austrii, rozpoczynając swą pierwszą wizytę w kraju niekomunistycznym.
• W 1982 r. Sowieci dokonali oblotu śmigłowca szturmowego Mi-28.
• W 1985 r. podczas ulewnego deszczu, wody słonego jeziora przelały się przez wał ochronny i zaczęły zatapiać pobliską miejscowość Villa Epecuén w prowincji Buenos Aires (Argentyna), co zmusiło mieszkańców do ewakuacji i doprowadziło do jej całkowitego zatopienia.
• W 1986 r. Atif Sidki został premierem Egiptu.
• W 1989 r. w Bułgarii rozpoczęły się demokratyczne przemiany. Z rządu odszedł komunistyczny lider Todor Żiwkow, zastąpiony przez Petyra Mładenowa, a Bułgarska Partia Komunistyczna zmieniła nazwę na Bułgarska Partia Socjalistyczna.
• W 1990 r. Chandra Shekhar został premierem Indii.

• W 1990 r. odbyła się premiera komedii filmowej pt. Kevin sam w domu w reżyserii Chrisa Columbusa.
• W 1992 r. odbyła się premiera telefonu komórkowego Nokia 1011.
• W 1994 r. Chandrika Kumaratunga wygrała wybory prezydenckie na Sri Lance.
• W 1995 r. w Nigerii skazany został na karę śmierci i powieszony opozycyjny pisarz Kena Saro-Wiwa oraz 8 innych bojowników o prawa mniejszości etnicznych.
• W 1997 r. organizacje opozycyjne ogłosiły tzw. Kartę’97 na Białorusi.
• W 1999 r. powstała Światowa Agencja Antydopingowa.
• W 2005 r. oddany został do użytku Wielki Teleskop Południowoafrykański.
• W 2009 r. co najmniej 32 osoby zginęły w samobójczym zamachu bombowym w mieście Charsadda (Pakistan).
• W 2009 r. południowokoreańska marynarka wojenna zniszczyła północnokoreańską łódź patrolową, która wtargnęła na wody terytorialne Południa. Zginął jeden członek załogi, trzech zostało rannych (Incydent na Morzu Żółtym).
• W 2009 r. w zakładzie karnym w stanie Wirginia (USA) wykonany został wyrok śmierci na seryjnym mordercy Johnie Allenie Muhammadzie tzw. „Snajperze z Waszyngtonu”.
• W 2011 r. Frederick Pitcher został prezydentem Nauru.
• W 2011 r. premier Grecji Jorgos Papandreu podał swój rząd do dymisji.
• W 2012 r. papież Benedykt XVI powołał Papieską Akademię Języka Łacińskiego.
• W 2013 r. podczas wojny domowej w Syrii, wojska rządowe odzyskały kontrolę nad strategiczną bazą 80. leżącą przy międzynarodowym porcie lotniczym w Aleppo.
• W 2014 r. 48 osób zginęło, a 79 zostało rannych w zamachu bombowym na szkołę w mieście Potiskum (Nigeria).
• W 2019 r. prezydent Boliwii Evo Morales ustąpił ze stanowiska po oskarżeniu przez opozycję o sfałszowanie wyborów prezydenckich z 20 października.