10 LUTEGO W HISTORII

10 lutego w Polsce:

• W 1439 r. w Namysłowie (woj. opolskie) zawarty został rozejm między Albrechtem II Habsburgiem a Władysławem II Warneńczykiem, który zakończył konflikt o tron czeski powstały po śmierci Zygmunta Luksemburskiego.
• W 1454 r. król Kazimierz IV Jagiellończyk poślubił w Krakowie Elżbietę Rakuszankę, córkę Albrechta II Habsburga.
• W 1631 r. ur. się Ludwika Anhalcka, regentka księstwa legnicko-brzeskiego, księżna oławsko-wołowska.
• W 1648 r. król Władysław IV Waza nadał prawa miejskie Pradze (obecnie Warszawa, woj. mazowieckie) leżącej na prawym brzegu Wisły.

• W 1775 r. Komisja Edukacji Narodowej utworzyła Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych w Warszawie (woj. mazowieckie), pierwszą polską instytucję zajmującą się opracowaniem i wydawaniem podręczników oraz programów szkolnych.
• W 1789 r. ur. się Włodzimierz Potocki, hrabia, pułkownik artylerii konnej.
• W 1800 r. ur. się Kanuty Rusiecki, artysta, malarz.
• W 1807 r. w dokumencie pisanym pojawiła się po raz pierwszy nazwa regionu kociewskiego (woj. pomorskie). Podpułkownik Hurtig raportował do gen. Jana Henryka Dąbrowskiego, że „wysyła patrol ku Gociewiu”.
• W 1811 r. ur. się Konstanty Zakrzewski herbu Wyskota, poeta, dramatopisarz.
• W 1813 r. ur. się Maurycy Dzieduszycki ps. „Rychcicki”, historyk, pisarz, wicekurator Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie (woj. lwowskie, Kresy Wschodnie), członek Polskiej Akademii Umiejętności. Hrabia, ziemianin, szambelan.
• W 1813 r. podczas VI koalicji antyfrancuskiej, zwycięstwo odniosły wojska rosyjskie nad wojskami napoleońskimi w bitwie pod Rogoźnem (woj. wielkopolskie).
• W 1818 r. ur. się Karol Beyer, fotograf, numizmatyk.
• W 1864 r. podczas Powstania Styczniowego, Konstanty Kalinowski, dowodzący faktycznie siłami powstańczymi na Litwie, został schwytany przez Rosjan po zdradzie jednego ze swych żołnierzy. Zamordowany został w Wilnie (Kresy Wschodnie) 22 marca tego samego roku.
• W 1886 r. ur. się Jerzy Szaniawski, dramaturg, felietonista i pisarz, członek Polskiej Akademii Literatury. Sławę przyniosła mu m.in. seria opowiadań o przesorze Tutce.
• W 1890 r. ur. się Zygmunt Wiehler, muzyk, kompozytor i dyrygent.
• W 1900 r. ur. się Franciszek Motylski, żołnierz Wojska Polskiego II RP, Służby Zwycięstwu Polski, Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej. Powstaniec Warszawski, inżynier komunikacji, architekt.

• W 1908 r. ur. się Mieczysław Kurkowski ps. „Sawa”, żołnierz Wojska Polskiego II RP, SZP, ZWZ i Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski. Zamordowany przez Niemców podczas Powstania.
• W 1919 r. ur. się Andrzej Ancuta ps. „Coeur”, żołnierz Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski, kronikarz KG AK, reżyser, operator filmowy, fotograf.
• W 1919 r. w Warszawie (woj. mazowieckie) zainaugurował obrady Sejm Ustawodawczy, którego kadencja trwała do 27 listopada 1922 r. Na stanowisko marszałka wybrany został Wojciech Trąmpczyński.
• W 1920 r. gen. Józef Haller dokonał symbolicznych zaślubin Polski z Morzem Bałtyckim. Tym samym potwierdzone zostało wykonanie jednego z punktów postanowień traktatu wersalskiego, przyznającego Polsce 140-kilometrowy odcinek wybrzeża.
• W 1925 r. zawarty został konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską. Na jego mocy Kościół zyskał pełną swobodę działania, z kolei żadna część terytorium Polski nie miała podlegać biskupowi rezydującemu poza granicami państwa.
• W 1926 r. ur. się Józef Babicz ps. „Żwirko”, żołnierz 5 Brygady Wileńskiej Armii Krajowej. Zginął w obławie komunistycznej KBW w 1947 r.
• W 1926 r. Rada Ministrów wydała rozporządzenie nadające prawa miejskie Gdyni (woj. pomorskie).
• W 1928 r. ur. się Jan Laskowski, operator filmowy, reżyser i scenarzysta filmów animowanych.
• W 1929 r. ur. się Jerzy Kozakiewicz, aktor teatralny i filmowy.
• W 1934 r. na Oksywiu (obecnie dzielnica Gdańska, woj. pomorskie) odsłonięty został Pomnik Bitwy pod Oliwą.
• W 1935 r. ur. się Andrzej Gawroński, aktor teatralny, filmowy, telewizyjny i dubbingowy.
• W 1939 r. wszedł do służby okręt podwodny ORP „Orzeł”.

• W 1940 r. podczas II w.ś. Sowieci rozpoczęli masowe deportacje ludności polskiej z terenów zajętych po 17 września 1939 przez sowiecką Armię Czerwoną. Ponad 200 tys. osób wywiezionych zostało do obozów (łagrów), położonych w Starobielsku (Ukraina), na Syberii i w Kazachstanie. Deportacja objęła głównie urzędników państwowych, właścicieli ziemskich i osadników wojskowych. Działalność ta etapami trwała do najazdu Niemiec na ZSRR w czerwcu 1941 r. Później kontynuowane do 1944 r. po stopniowym zajmowaniu Polski przez sowiecką Armię czerwoną.
• W 1943 r. podczas II w.ś. Niemcy zlikwidowali getto żydowskie w Mostach Wielkich (Kresy Wschodnie). 1150-2000 jego mieszkańców zostało rozstrzelanych przez niemieckich i ukraińskich policjantów w podmiejskim lesie.
• W 1944 r. podczas II w.ś. w odwecie za udany zamach na Franza Kutscherę Niemcy rozstrzelali 140 osób w ulicznej egzekucji na ul. Barskiej w Warszawie (woj. mazowieckie).
• W 1945 r. podczas II w.ś. sowiecka Armia Czerwona zajęła miasta: Biała, Bielsko, Chojnów, Elbląg, Mirosławiec i Pszczyna.
• W 1945 r. podczas II w.ś. ewakuujący niemiecką ludność cywilną i rannych żołnierzy z terenu Prus Wschodnich do Świnoujścia niemiecki transportowiec MS „Steuben” został zatopiony na północ od Ławicy Słupskiej przez sowiecki okręt podwodny S-13. Zginęło ok. 4500 osób, uratowało się ok. 300.
• W 1952 r. ur. się Anna Pawlusiak-Dobija, biegaczka narciarska, olimpijka, wielokrotna mistrzyni Polski.
• W 1955 r. ur. się Wojciech Jagielski, poeta, autor tekstów piosenek, muzyk, kompozytor, reżyser i scenarzysta teledysków i programów telewizyjnych.
• W 1957 r. ur. się Zbigniew Raubo, bokser i trener bokserski, wielokrotny mistrz Polski.
• W 1958 r. dokonany został oblotu szybowca SZD-22 Mucha Standard.

• W 1959 r. ustanowiony został herb Koszalina (woj. zachodniopomorskie).
• W 1962 r. uruchomiona została Latarnia Morska Kikut w Międzyzdrojach (woj. zachodniopomorskie).
• W 1966 r. ur. się Renata Przemyk, piosenkarka.
• W 1968 r. odbył się premierowy spektakl kabaretu Pod Egidą.
• W 1970 r. odbyła się premiera filmu wojennego pt. Znicz olimpijski w reżyserii Lecha Lorentowicza.
• W 1971 r. rozpoczęły się tzw. łódzkie strajki lutowe.
• W 1975 r. odbyła się premiera filmu sensacyjno-szpiegowskiego pt. Orzeł i reszka w reżyserii Ryszarda Filipskiego.
• W 1976 r. komunistyczny Sejm PRL przyjął poprawki do konstytucji PRL. Wprowadzony został zapis o przewodniej roli w państwie PZPR i jego sojuszu z sowiecką ZSRR.
• W 1978 r. ur. się Zuzanna Falzmann, dziennikarka.
• W 1978 r. ur. się Małgorzata Warda, artystka, malarka i rzeźbiarka, pisarka.
• W 1982 r. 16-letni Emil Barchański wraz z kolegami oblał farbą i podpalił pomnik bolszewika Feliksa Dzierżyńskiego w Warszawie (woj. mazowieckie).
• W 1985 r. rozpoczęła się misja Polskiej Lotniczej Eskadry Pomocy Etiopii.
• W 1987 r. w hali Spodek w Katowicach (woj. śląskie) odbył się pierwszy polski koncert amerykańskiego zespołu Metallica.
• W 1993 r. powstała Polska Federacja Karate Tradycyjnego.
• W 2006 r. odbyła się premiera komedii romantycznej pt. Ja wam pokażę! w reżyserii Denisa Delica.
• W 2010 r. na przystanku w Warszawie (woj. mazowieckie) w trakcie interwencji zamordowany został funkcjonariusz policji mł. asp. Andrzej Struj.
• W 2017 r. wprowadzony został do obiegu banknot o nominale 500 zł.

10 lutego na świecie:

• W 1258 r. wojska mongolskie zdobyły Bagdad (Irak) i dokonały rzezi mieszkańców.
• W 1306 r. przyszły król Szkocji Robert I Bruce zabił w pojedynku swego rywala do tronu, Johna Comyn.
• W 1326 r. król Władysław I Łokietek wraz z posiłkami litewskimi najechał Brandenburgię (Niemcy).
• W 1327 r. ur. się Fryderyk II, książę Austrii.
• W 1355 r. w Oksfordzie (Wielka Brytania) wybuchły dwudniowe starcia między mieszkańcami a studentami, zginęły 93 osoby.
• W 1471 r. Albrecht III Achilles został elektorem Brandenburgii.
• W 1486 r. ur. się Jerzy Wittelsbach, książę Palatynatu, biskup Spiry.
• W 1567 r. zamordowany został Henryk Stuart, lord Darnley, drugi mąż królowej Szkocji Marii I Stuart.
• W 1601 r. Alz de Wignacourt został wielkim mistrzem zakonu joannitów.
• W 1606 r. ur. się Krystyna Maria Burbon, księżna i regentka Sabaudii.
• W 1638 r. król Ludwik XIII powierzył Francję opiece Matki Boskiej.
• W 1696 r. ur. się Johann Melchior Molter, niemiecki kompozytor.
• W 1763 r. podpisaniem tzw. pokoju paryskiego zakończyła się wojna siedmioletnia.
• W 1772 r. Franciszek Józef I został księciem Liechtensteinu.
• W 1805 r. ur. się Cyriak Eliasz Chavara, indyjski duchowny katolicki, święty.
• W 1814 r. podczas VI koalicji antyfrancuskiej, zwycięstwo odniosły wojska francuskie nad rosyjskimi w bitwie pod Champaubert (Francja).
• W 1822 r. rozbite zostało przez policję działające w Berlinie (Niemcy) polskie tajne niepodległościowe stowarzyszenie akademickie „Polonia”, a członków aresztowano.

• W 1828 r. 30 Aborygenów zginęło w masakrze w Cape Grim w Tasmanii (Australia), dokonanej przez 4 pasterzy uzbrojonych w broń palną.
• W 1840 r. królowa brytyjska Wiktoria poślubiła księcia Alberta.
• W 1841 r. weszła w życie brytyjska Ustawa o Unii Kanadyjskiej.
• W 1846 r. podczas I wojny Brytyjczyków z Sikhami, zwycięstwo odniosły wojska brytyjskie w bitwie pod Sobraon (Indie).
• W 1851 r. ur. się Józef Maria de Yermo y Parres, meksykański duchowny katolicki, święty.
• W 1858 r. ur. się Alicja Grimaldi, księżna Monako.
• W 1859 r. w Rustenburgu (Południowa Afryka) założony został kalwiński Kościół reformowany.
• W 1861 r. włoski astronom Annibale de Gasparis odkrył planetoidę (63) Ausonia.
• W 1863 r. Amerykanin Alanson Crane opatentował gaśnicę.
• W 1878 r. podpisany został tzw. układ w Zanjón (Kuba) kończący wojnę dziesięcioletnią na Kubie między miejscowymi powstańcami a Hiszpanami.
• W 1879 r. w Wielkim Tyrnowie (Bułgaria) zebrał się po raz pierwszy bułgarski parlament.
• W 1880 r. papież Leon XIII ogłosił encyklikę pt. Arcanum divinae sapientiae.
• W 1881 r. w Paryżu (Francja) odbyła się premiera opery pt. Opowieści Hzfmanna autrostwa Jacques’a Offenbacha.
• W 1888 r. ur. się Harry Beaumont, amerykański reżyser filmowy.
• W 1897 r. ur. się Judith Anderson, amerykańska aktorka pochodzenia australijskiego.
• W 1899 r. przyszły prezydent USA Herbert Hoover ożenił się z Lou Henry.
• W 1902 r. w Chinach ur. się Walter Houser Brattain, amerykański fizyk, który wspólnie z Johnem Bardeenem i Williamem Shockleyem opracował tranzystor, za co otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki.

• W 1904 r. car Rosji Mikołaj II Romanow wypowiedział wojnę Japonii.
• W 1905 r. ur. się John Dierkes, amerykański aktor.
• W 1906 r. w stoczni w Portsmouth (Wielka Brytania) zwodowany pancernik o rewolucyjnej konstrukcji HMS „Dreadnought”.
• W 1907 r. w Teatrze Maryjskim w Petersburgu (Rosja) odbyła się premiera baletu pt. Chopiniana.
• W 1910 r. do stolicy Tybetu Lhasy wkroczyło ok. 2 tys. chińskich żołnierzy. XIII Dalajlama Thubten Gjaco uciekł do Indii.
• W 1910 r. Niemiec Emanuel Lasker wygrał dziesiątą partię meczu z Austriakiem Karlem Schlechterem i obronił tytuł mistrza świata w szachach.
• W 1921 r. Ludowy Komisariat Edukacji Białoruskiej SRR utworzył Komisję Naukowo-Terminologiczną w celu opracowania naukowej terminologii w języku białoruskim.
• W 1925 r. wybuchło kurdyjskie powstanie antytureckie.
• W 1933 r. w hucie w Neunkirchen (wówczas Terytorium Saary, obecnie Niemcy) eksplodował gazometr, zginęło 68 osób, a 190 zostało rannych, zniszczonych zostało wiele domów i nowa szkoła.
• W 1936 r. podczas II wojny włosko-abisyńskiej, rozpoczęła się bitwa pod Amba Aradam (Etiopia).
• W 1938 r. król Rumunii Karol II zdymisjonował rząd i objął władzę dyktatorską.
• W 1938 r. rozstrzelany został białoruski działacz polityczny, pisarz, krytyk i historyk literatury Maksim Harecki, skazany na karę śmierci za przynależność do Związku Wyzwolenia Białorusi.
• W 1939 r. podczas wojny domowej w Hiszpanii, wojska frankistowskie zakończyły zwycięską zensywę w Katalonii.
• W 1941 r. podczas II w.ś. w ramach operacji „Colossus„ brytyjscy komandosi zniszczyli akwedukt w Calitri (Włochy), po czym zostali schwytani i wzięci do niewoli.

• W 1942 r. podczas II w.ś. japoński okręt podwodny ostrzelał amerykańską wyspę Midway.
• W 1945 r. podczas II w.ś. Armia Czerwona zajęła Bagrationowsk (ZSRR).
• W 1945 r. podczas II w.ś. zakończyła się bitwa o las Hürtgen (Belgia, Niemcy).
• W 1946 r. odbyły się wybory do Rady Najwyższej sowieckiej ZSRR.
• W 1947 r. w Paryżu (Francja) podpisane zostały traktaty pokojowe między aliantami a sojusznikami III Rzeszy.
• W 1953 r. założona została międzynarodowa korporację paliwowa Eni z siedzibą w Rzymie (Włochy).
• W 1955 r. w Pradze (Czechosłowacja) wykonane zostały wyroki śmierci na trzech członkach antykomunistycznej organizacji Czarny Lew 777.
• W 1957 r. w Chartumie (Sudan) rozpoczęła się pierwsza edycja piłkarskiego Pucharu Narodów Afryki.
• W 1962 r. ur. się Cliff Burton, amerykański basista, członek zespołu Metallica. Zginął w wypadku w 1986 r.
• W 1962 r. w Berlinie (Niemcy) wymieniony został na sowieckiego agenta Williama Fishera amerykański pilot samolotu szpiegowskiego U-2 Gary Powers, zestrzelony w maju 1960 r. nad ZSRR.
• W 1963 r. założone zostało miasto Kitakyūshū (Japonia).
• W 1964 r. australijski lotniskowiec HMAS „Melbourne” zderzył się podczas manewrów w Zatoce Jervis (Australia) z niszczycielem HMAS „Voyager”, przecinając go na dwie części. Zginęło 14 zicerów i 67 marynarzy z liczącej 293 osoby załogi oraz jeden z obecnych na okręcie stoczniowców.
• W 1966 r. jamajski muzyk reggae Bob Marley poślubił Kubankę Alpharitę „Ritę” Anderson.

• W 1970 r. terroryści z Ludowego Frontu Wyzwolenia Palestyny zaatakowali autobus przewożący pasażerów do samolotu izraelskich linii El Al na lotnisku w Monachium (Niemcy). W zamachu zginęła 1 osoba, a 11 zostało rannych.
• W 1971 r. podczas wojny wietnamskiej, w śmigłowcu zestrzelonym nad Szlakiem Ho Chi Minha w Laos zginęli fotoreporterzy: Larry Burrows, Henri Huet, Kent Potter i Keisaburo Shimamoto.
• W 1978 r. ukazał się debiutancki album pt. Van Halen legendarnej amerykańskiej grupy rockowej Van Halen.
• W 1980 r. w Brazylii założona została Partia Pracujących (PT).
• W 1981 r. 8 osób zginęło w pożarze hotelu Hilton w Las Vegas (USA).
• W 1983 r. 1 osoba zginęła, a 7 zostało rannych w eksplozji granatu rzuconego przez ekstremistę podczas demonstracji izraelskiego lewicowego ruchu pokojowego Pokój Teraz w Jerozolimie (Izrael).
• W 1986 r. podczas wojny iracko-irańskiej, armia irańska rozpoczęła tzw. operację „Wal Fajr 8”, która doprowadziła do odcięcia Iraku od Zatoki Perskiej.
• W 1986 r. w Palermo (Włochy) rozpoczął się tzw. Maksiproces przeciwko mafii sycylijskiej.
• W 1989 r. Michael Manley został po raz drugi premierem Jamajki.
• W 1990 r. podczas spotkania w Moskwie (ZSRR) z kanclerzem niemieckiej RFN Helmutem Kohlem przywódca sowieckiej ZSRR Michaił Gorbaczow wyraził zgodę na zjednoczenie Niemiec.
• W 1992 r. amerykański bokser Mike Tyson został skazany na 6 lat pozbawienia wolności za gwałt na czarnoskórej miss stanu Rhode Island.
• W 1993 r. Lien Chan został premierem Tajwanu.
• W 1994 r. powstała Brazylijska Agencja Kosmiczna.

• W 1995 r. ekwadorskie myśliwce zestrzeliły 3 z 5 maszyn peruwiańskich, które naruszyły przestrzeń powietrzną Ekwadoru.
• W 1995 r. Łotwa została przyjęta do Rady Europy.
• W 1995 r. odbyła się premiera westernu pt. Szybcy i martwi w reżyserii Sama Raimi.
• W 1996 r. amerykański komputer Deep Blue wygrał pierwszą partię w szachowym pojedynku z mistrzem świata Garrim Kasparowem.
• W 1998 r. przyjęty został hymn Bośni i Hercegowiny.
• W 1999 r. Wojciech Kowalczyk zdobył 1000. gola w historii reprezentacji Polski w piłce nożnej w rozegranym na Malcie towarzyskim meczu z Finlandią (1:1).
• W 2002 r. skoczek narciarski Adam Małysz zdobył brązowy medal na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w Salt Lake City (USA). Był to pierwszy od 30 lat medal olimpijski dla Polski w sportach zimowych.
• W 2003 r. Seydou Diarra został po raz drugi premierem Wybrzeża Kości Słoniowej.
• W 2004 r. 43 osoby zginęły w katastrzie irańskiego samolotu Fokker 50 w Szardży (Zjednoczone Emiraty Arabskie).
• W 2004 r. francuski parlament przegłosował wprowadzenie zakazu noszenia widocznych strojów i symboli religijnych.
• W 2005 r. Korea Północna poinformowała zicjalnie, że dysponuje bronią atomową i wyczuje się z prowadzonych w Pekinie (Chiny) rokowań na temat swojego programu atomowego.
• W 2005 r. wskutek obfitych opadów deszczu została przerwana tama w pobliżu miejscowości Pasni (Pakistan), zginęło lub zaginęło ok. 500 osób.
• W 2006 r. w Turynie (Włochy) rozpoczęły się XX Zimowe Igrzyska Olimpijskie.
• W 2009 r. 789 km nad Ziemią doszło do zderzenia satelit Iridium 33 i Kosmos 2251.

• W 2011 r. w wyniku samobójczego zamachu na bazę szkoleniową armii pakistańskiej w mieście Mardan (Pakistan) zginęło co najmniej 31 osób.
• W 2012 r. Janez Janša został po raz drugi premierem Słowenii.
• W 2012 r. podczas wojny domowej w Syrii, w wybuchu dwóch samochodów pułapek w Aleppo zginęło 28 osób, a 235 zostało rannych.
• W 2014 r. Sushil Koirala został premierem Nepalu.
• W 2018 r. 19 osób zginęło, a 65 zostało rannych w katastrzie autobusu piętrowego w dzielnicy Tai Po w Hongkongu (Chiny).
• W 2020 r. z kosmodromu Cape Canaveral (USA) wystrzelona została sonda Solar Orbiter.