10 MAJA W HISTORII

10 maja w Polsce:

• W 1520 r. ur. się Stanisław Karnkowski, duchowny katolicki, biskup kujawski, arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski, sekretarz wielki koronny, sekretarz królewski, senator, pisarz polityczny i religijny.
• W 1746 r. ur. się Stanisław Adam Badeni, ziemianin, polityk, poseł.
• W 1784 r. ur. się Stanisław Plater, hrabia, kapitan Armii Królestwa Polskiego, historyk, geograf, kartograf, encyklopedysta, pionier statystyki, tłumacz.

• W 1789 r. Francuz Jean-Pierre Blanchard odbył nad Warszawą (woj. mazowieckie) pierwszy w Polsce lot balonem.
• W 1794 r. podczas Insurekcji kościuszkowskiej, naczelnik Tadeusz Kościuszko powołał Radę Najwyższą Narodową, która miała pełnić funkcje cywilnej władzy powstania.
• W 1798 r. ur. się Zzia Jabłonowska herbu Grzymała, hrabianka, starościanka korsuńska, współdziedziczka zamku kamienieckiego i dóbr odrzykońskich oraz Korczyńskich.
• W 1800 r. ur. się Józef Antoni Beaupré, lekarz, działacz niepodległościowy, za działalność patriotyczną był dwukrotnie zsyłany do Rosji.
• W 1805 r. ur. się Jan Ksawery Kaniewski, artysta, malarz.
• W 1820 r. w Królestwie Kongresowym zawieszona została wolność zgromadzeń i zakazana została działalność masonerii.
• W 1821 r. ur. się Henryk Kieszkowski herbu Krzywda, ziemianin, współzałożyciel i dyrektor Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń w Krakowie (woj. małopolskie), polityk, poseł na Sejm Krajowy Galicji.
• W 1842 r. ur. się Antoni Kurzawa, artysta, rzeźbiarz.
• W 1851 r. ur. się Zygmunt Chełmicki, duchowny rzymskokatolicki, działacz społeczny i polityczny, publicysta.
• W 1854 r. ur. się Antoni Dziędzielewicz, prawnik, adwokat, działacz społeczny, publicysta.
• W 1870 r. ur. się Julian Szymański, okulista, polityk, marszałek Senatu II RP. Odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.
• W 1871 r. ur. się Wanda Haberkantówna, przyrodniczka, nauczycielka, należąca do grupy inicjatorów i animatorów rozwoju dydaktyki biologii w Polsce.
• W 1874 r. ur. się Mojżesz Schorr, żydowsko-polski historyk, orientalista, znawca prawa babilońskiego, semitolog, rabin, polityk, senator II RP, wiceprezydent B’nai B’rith, jeden z twórców historiografii polskich Żydów. Zmarł w sowieckim łagrze w 1941 r.

• W 1888 r. ur. się Symforian Ducki OFMCap., duchowny katolicki, kapucyn, błogosławiony Kościoła katolickiego. Zginął w niemieckim obozie KL Auschwitz w 1942 r.
• W 1889 r. ur. się Jan Smoła, działacz ruchu ludowego, publicysta, polityk, poseł na Sejm II RP. Zmarł w 1945 r.
• W 1892 r. ur. się Witold Elektorowicz, aktor i kompozytor piosenek, śpiewak. Współzałożyciel Związku Autorów i Kompozytorów.
• W 1892 r. ur. się Antoni Poznański, piłkarz, żołnierz Legionów i kapitan pilot Wojska Polskiego II RP, kawaler Orderu Virtuti Militari. Uznany za najlepszego polskiego piłkarza do czasów odzyskania niepodległości, inicjator założenia legionowej drużyny piłkarskiej.
• W 1893 r. w Krakowie (woj. małopolskie) założony został pierwszy w kraju klub szachowy.
• W 1895 r. ur. się Józef Mazur, przedsiębiorca, polityk i działacz społeczny, poseł na Sejm II RP z ramienia Związku Ludowo-Narodowego oraz Stronnictwa Narodowego. Rozstrzelany przez Niemców w 1939 r.
• W 1901 r. ur. się Henryk Witaczek, przedsiębiorca, innowator i pionier w dziedzinie jedwabnictwa w Polsce.
• W 1903 r. ur. się Stanisław Wocjan, artysta, malarz.
• W 1904 r. ur. się Antoni Grabarz-Jarzymski, artysta, malarz, grafik i projektant wnętrz.
• W 1905 r. ur. się Czesław Foryś, lekkoatleta, trzykrotny mistrz Polski, olimpijczyk, długoletni prezes PZLA.
• W 1910 r. ur. się Zzia Nehring, z d. Duda, łyżwiarka szybka, mistrzyni i reprezentantka Polski, rekordzistka świata.
• W 1914 r. ur. się Helena Kurcyusz, Helena Kurcyuszowa, żołnierz ZWZ i AK, więźniarka niemieckich obozów, artystka, malarka, architekt-urbanistka.

• W 1915 r. ur. się Zzia Korbońska z d. Ristau, Powstaniec Warszawski, po wojnie działaczka antykomunistyczna. Odznaczona Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarła w USA 2010 r.
• W 1918 r. ur. się Grzegorz Sołogub, kapitan pilot Wojska Polskiego II RP i Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie, as myśliwski polskich dywizjonów w II w.ś. Kapitan brytyjskich Królewskich Sił Powietrznych (RAF). Zmarł w Wielkiej Brytanii w 1986 r.
• W 1919 r. do Białegostoku (woj. podlaskie) przyłączonych zostało 13 okolicznych wsi.
• W 1920 r. ur. się Tadeusz Przybylski ps. „Biały”, żołnierz AK, ROAK i NZW. Zamordowany przez komunistów w 1951 r.
• W 1920 r. rozpoczął się strajk powszechny na Górnym Śląsku w proteście przeciwko niemieckiemu terrorowi.
• W 1921 r. ur. się Henryk Borucz, piłkarz, mistrz i reprezentant Polski.
• W 1921 r. ur. się Romuald Cabaj, prozaik, reportażysta, autor słuchowisk radiowych.
• W 1922 r. założona została Stocznia Marynarki Wojennej w Gdyni (woj. pomorskie).
• W 1923 r. założony został klub sportowy Górnik Radlin.
• W 1924 r. ur. się Paweł Baldy, podczas II w.ś. wcielony do niemieckiego wojska, z którego zdezerterował do LWP. Po wojnie aktor teatralny i filmowy, także reżyser teatrów amatorskich.
• W 1925 r. ur. się Jadwiga Dzikówna, śpiewaczka operowa i pedagog.
• W 1926 r. ur. się Alfreda Markowska ps. „Noncia”, romsko-polska pracownica kolei w Rozwadowie (obecnie dzielnica Stalowej Woli, woj. podkarpackie), która w czasie II wojny światowej ocaliła ok. pięćdziesięcioro dzieci romskich i żydowskich wykradając je z wagonów kolejowych jadących do niemieckich obozów.
• W 1926 r. utworzony został trzeci rząd Wincentego Witosa.
• W 1933 r. utworzony został rząd Janusza Jędrzejewicza.
• W 1936 r. ur. się Władysław Pałaszewski, siatkarz, mistrz Polski, trener, sędzia siatkarski.

• W 1939 r. ur. się Janusz Różycki, szermierz, medalista olimpijski. Artysta, malarz.
• W 1939 r. ur. się Witold Woyda, szermierz, trzykrotny mistrz Polski, dwukrotny złoty medalista olimpijski. Zmarł w 2008 r. w USA.
• W 1940 r. Niemcy utworzyli getto żydowskie w Krośniewicach (woj. łódzkie).
• W 1943 r. 6 Niemców zginęło, a kilkunastu zostało rannych gdy Grupa Specjalna komunistycznej Armii Ludowej (AL) przeprowadziła zamach przy użyciu granatów na Bar Podlaski w Warszawie (woj. mazowieckie).
• W 1944 r. ur. się Jacek Bednarek, muzyk, kontrabasista, kompozytor.
• W 1944 r. ur. się Iwona Racz-Szczygielska, wokalistka, członkini zespołu Filipinki.
• W 1945 r. otwarty został Teatr Mały w Warszawie (woj. mazowieckie).
• W 1946 r. ur. się Piotr Paleczny, pianista, laureat wielu międzynarodowych konkursów pianistycznych, pedagog.
• W 1947 r. ur. się Anna Sobolewska, eseistka, krytyk i historyk literatury, publicystka.
• W 1952 r. ur. się Andrzej Szczepaniec, hokeista, reprezentant Polski, olimpijczyk, trener.
• W 1953 r. ur. się Andrzej Nowicki, muzyk, gitarzysta basowy. Były członek zespołów Perfect i Voo Voo. Zmarł w 2000 r.
• W 1956 r. ur. się Krzysztz Głuch ps. „Kris”, pianista, kompozytor, aranżer oraz muzyk sesyjny. 
• W 1961 r. ur. się Ryszard Jurek, siatkarz, mistrz i reprezentant Polski, wicemistrz Europy.
• W 1962 r. ur. się Zenon Kasprzak, żużlowiec, mistrz Polski.
• W 1964 r. na terenie byłego obozu w Treblince (woj. mazowieckie) odsłonięty został pomnik ku czci ziar.
• W 1967 r. ur. się Artur Więcek ps. „Baron”, reżyser, scenarzysta filmowy.
• W 1973 r. ur. się Katarzyna Zakrzewska, po mężu Bontruk, lekkoatletka, wielokrotna mistrzyni Polski.
• W 1974 r. ur. się Aneta Sosnowska z d. Bednarczyk, lekkoatletka, mistrzyni i reprezentantka Polski.

• W 1974 r. odbyła się premiera filmu psychologicznego pt. „Nie będę cię kochać” w reżyserii Janusza Nasfetera.
• W 1975 r. ur. się Artur Pontek, aktor teatralny, filmowy, telewizyjny i dubbingowy.
• W 1977 r. ur. się Dawid Kupczyk, bobsleista, pięciokrotny olimpijczyk.
• W 1978 r. miało miejsce rzekome lądowanie UFO w Emilcinie (woj. lubelskie).
• W 1990 r. powstał Urząd Ochrony Państwa.
• W 1990 r. w klubie Hybrydy w Warszawie (woj. mazowieckie) odbył się pierwszy koncert zespołu Elektryczne Gitary.
• W 1996 r. odbyła się premiera komediodramatu Pułkownik Kwiatkowski w reżyserii Kazimierza Kutza.
• W 2003 r. wystartował kanał TVN Meteo.
• W 2006 r. wmurowany został kamień węgielny pod budowę wieżowców Sea Towers w Gdyni (woj. pomorskie).
• W 2020 r. z powodu trwającej pandemii COVID-19 nie odbyła się pierwsza tura wyborów prezydenckich.

10 maja na świecie:

• W 70 r. Rzymianie rozpoczęli oblężenie Jerozolimy (dzisiejszy Izrael).
• W 213 lub 214 r. ur. się Klaudiusz II Gocki, cesarz rzymski.
• W 946 r. Agapit II został wybrany papieżem.
• W 1265 r. ur. się Fushimi, cesarz Japonii.
• W 1272 r. ur. się Bernard Tolomei, włoski zakonnik, święty.
• W 1291 r. król Anglii Edward I Długonogi na zwołanej przez siebie naradzie szkockich baronów został uznany ich najwyższym seniorem.

• W 1491 r. ur. się Suzanne de Bourbon, francuska księżna.
• W 1503 r. Krzysztz Kolumb odkrył wyspy Kajmany (Wielka Brytania).
• W 1508 r. Michał Anioł rozpoczął malowanie fresków w Kaplicy Sykstyńskiej na Watykanie.
• W 1534 r. Jacques Cartier odkrył Nową Fundlandię.
• W 1612 r. Szahdżahan, późniejszy władca muzułmańskiego imperium w Indiach z dynastii Mogołów, poślubił swoją trzecią żonę Mumtaz Mahal, dla której, po jej śmierci, nakazał wybudować mauzoleum Tadź Mahal w Agrze (Indie).
• W 1638 r. przyszły król Polski Jan Kazimierz Waza został aresztowany we Francji pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Hiszpanii. Zwolniono go po interwencji poselstwa Rzeczypospolitej w lutym 1640 r.
• W 1655 r. Anglicy rozpoczęli inwazję na hiszpańską Jamajkę, zajmując ją następnego dnia.
• W 1752 r. ur. się Pierre Riel de Beurnonville, francuski generał, polityk, marszałek i par Francji.
• W 1752 r. ur. się Amalia Wittelsbach, księżniczka Palatynatu-Birkenfeld, elektorowa i królowa Saksonii, księżna warszawska.
• W 1770 r. ur. się Louis Nicolas Davout, francuski arystokrata, wojskowy, marszałek Francji.
• W 1774 r. Ludwik XVI został królem Francji.
• W 1775 r. w Filadelfii (USA) zebrał się II Kongres Kontynentalny.
• W 1775 r. podczas wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych, oddział amerykański pod dowództwem Benedicta Arnolda i Ethana Allena zajął Fort Ticonderoga.
• W 1788 r. ur. się Katarzyna Pawłowna Romanowa, królowa Wirtembergii.
• W 1794 r. podczas Rewolucji francuskiej, księżniczka Elżbieta Burbon została ścięta na gilotynie.
• W 1796 r. podczas I koalicji antyfrancuskiej, zwycięstwo odniosły wojska francuskie nad austriackimi w bitwie pod Lodi (Włochy).
• W 1797 r. zwodowany został pierwszy okręt amerykańskiej US Navy USS „United States”.
• W 1799 r. ur. się Franciszek Gagelin, francuski misjonarz, męczennik, święty.

• W 1801 r. berberyjscy piraci z Trypolisu wypowiedzieli wojnę USA.
• W 1802 r. Berard z Marsi został beatyfikowany przez papieża Piusa VII.
• W 1804 r. w Wielkiej Brytanii utworzony został drugi gabinet Williama Pitta Młodszego.
• W 1824 r. w Londynie (WIelka Brytania) otwarta została Galeria Narodowa.
• W 1838 r. ur. się John Wilkes Booth, amerykański aktor, zamachowiec, zabójca prezydenta USA Abrahama Lincolna.
• W 1857 r. bezludna wyspa Lisianski została przyłączona do Królestwa Hawajów.
• W 1857 r. w Indiach wybuchło powstanie sipajów.
• W 1863 r. podczas Powstania styczniowego na ziemiach zabranych I Rzeczpospolitej, w bitwie pod Piotrowszczyzną koło Mińska Rosjanie rozbili oddział 300 powstańców pod wodzą Antoniego Trusowa.
• W 1865 r. jedyny prezydent Skonfederowanych Stanów Ameryki Jefferson Davis został schwytany w Georgii (USA) przez żołnierzy Unii.
• W 1869 r. japońska flota cesarska odniosła zwycięstwo nad flotą Republiki Ezo podczas bitwy w zatoce Hakodate (Japonia).
• W 1869 r. w USA otwarta została Pierwsza Kolej Transkontynentalna łącząca sieć kolejową na wschodzie z Kalifornią i wybrzeżem Pacyfiku.
• W 1871 r. zawarty został traktat pokojowy kończący wojnę francusko-pruską.
• W 1879 r. w stanie Iowa (USA) spadł meteoryt Estherville.
• W 1890 r. ur. się Clarence Brown, amerykański reżyser i producent filmowy.
• W 1894 r. otwarte zostało Muzeum Aquincum w Budapeszcie (Węgry).
• W 1897 r. uchwalony został niemiecki Kodeks handlowy.
• W 1900 r. przyszły cesarz Japonii Yoshihito poślubił Sadako Kujō.
• W 1901 r. Kinmochi Saionji został premierem Japonii.
• W 1906 r. Muhammad Jamalul Alam II został sułtanem Brunei.

• W 1906 r. odbyło się inauguracyjne posiedzenie Dumy Państwowej w Rosji.
• W 1918 r. podczas I w.ś., brytyjczycy przeprowadzili drugi rajd na okupowane przez Niemców belgijskie porty Ostenda i Zeebrugge.
• W 1921 r. w Rosji ur. się Wieńczysław Gliński ps. „Antek”, polski żołnierz ZWZ i AK, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, artysta kabaretowy, pedagog.
• W 1921 r. w Niemczech został utworzony pierwszy rząd Josepha Wirtha.
• W 1922 r. USA zaanektowały rafę koralową Kingman.
• W 1924 r. J. Edgar Hoover został dyrektorem Biura Śledczego (od lipca 1935 r. Federalnego Biura Śledczego tzw. FBI), którym kierował 48 lat, aż do swojej śmierci.
• W 1930 r. utworzony został Czukocki Okręg Autonomiczny.
• W 1932 r. Pieśń Het Wilhelmus została ustanowiona hymnem Holandii.
• W 1933 r. w Czechach ur. się Władysław Sikora, polski pisarz, poeta, prozaik, felietonista, publicysta.
• W 1933 r. przed gmachem opery w Berlinie (Niemcy) naziści rozpoczęli palenie książek, podczas akcji biblioteki miały być oczyszczane z „destrukcyjnego piśmiennictwa”.
• W 1940 r. podczas II w.ś Niemcy zaatakowali Francję, Belgię, Holandię i Luksemburg.
• W 1940 r. Winston Churchill zastąpił Neville’a Chamberleina na stanowisku premiera Wielkiej Brytanii.
• W 1940 r. wojska brytyjskie wylądowały na Islandii.
• W 1941 r. zastępca Adolfa Hitlera w NSDAP i minister bez teki w jego rządzie Rudolf Heß poleciał pilotowanym przez siebie myśliwcem do Szkocji, gdzie po wyskoczeniu ze spadochronu został aresztowany.
• W 1944 r. w USA na XXVI Międzynarodowej Konferencji Pracy przyjęta została Deklaracja Filadelfijska.

• W 1945 r. w Rovensku pod Troskami (Czechy) doszło do mordu 365 cywilów i rozbrojonych żołnierzy niemieckich.
• W 1948 r. podczas I wojny arabsko-izraelskiej, oddziały izraelskie zdobyły miasto Safed (Izrael).
• W 1949 r. Bonn zostało stolicą RFN (Niemcy).
• W 1950 r. w wojskowym zamachu stanu na Haiti został obalony prezydent Dumarsais Estimé.
• W 1953 r. Ciudad Constitución (Meksyk) uzyskało prawa miejskie.
• W 1955 r. na Morzu Północnym zatonął polski statek rybacki „Czubatka”, zginęło 12 członków załogi.
• W 1956 r. w Alwarze (Indie) zmierzona została najwyższa w historii kraju temperatura 50,6 °C.
• W 1957 r. ur. się Sid Vicious właśc. John Simon Ritchie, brytyjski muzyk, basista, członek zespołu Sex Pistols. Zmarł w 1979 r.
• W 1960 r. ur. się Bono, właśc. Paul David Hewson, irlandzki muzyk, filantrop, członek zespołu U2.
• W 1960 r. amerykański atomowy okręt podwodny USS „Triton” po 83 dniach zakończył pierwszą w historii podwodną podróż dookoła świata trasą rejsu Ferdynanda Magellana z lat 1519-1522.
• W 1963 r. szwedzki parlament przyjął ustawę o zmianie ruchu drogowego na prawostronny, co nastąpiło 3 września 1967 r.
• W 1965 r. otwarte zostało Muzeum Izraela w Jerozolimie.
• W 1967 r. założony został holenderski klub piłkarski AZ Alkmaar.
• W 1969 r. odbyła się premiera westernu Złoto MacKenny w reżyserii J. Lee Thompsona.
• W 1970 r. wystartował program drugi Telewizji Czechosłowackiej.
• W 1973 r. w Saharze Zachodniej założony został Front Polisario.
• W 1977 r. 54 osoby zginęły w katastrzie izraelskiego wojskowego śmigłowca transportowego Sikorsky CH-53 Sea Stallion w Rowie Jordanu.
• W 1978 r. ur. się Lalla Salma, księżna Maroka.
• W 1979 r. utworzone zostały Sfederowane Stany Mikronezji.

• W 1981 r. socjalista François Mitterrand wygrał wybory prezydenckie we Francji, pokonując w II turze urzędującego prezydenta Valéry’ego Giscarda d’Estainga.
• W 1984 r. w Szwecji utworzony został Park Narodowy Skuleskogen.
• W 1988 r. Michel Rocard został premierem Francji.
• W 1991 Kanadyjczycy dokonali oblotu małego odrzutowca pasażerskiego Bombardier Canadair Regional Jet.
• W 1993 r. w Kirgistanie weszła do obiegu nowa waluta narodowa – som.
• W 1994 r. Nelson Mandela został pierwszym czarnoskórym prezydentem RPA.
• W 1995 r. John Deutch został dyrektorem CIA.
• W 1996 r. na Mount Everest (Nepal) w wyniku gwałtownej burzy zginęło 8 himalaistów.
• W 1996 r. odbyła się premiera filmu katastrzicznego Twister w reżyserii Jana de Bonta.
• W 1997 r. papież Jan Paweł II rozpoczął podróż apostolską do Libanu.
• W 1997 r. w trzęsieniu ziemi o sile 7,3 stopnia w skali Richtera w północno-wschodnim Iranie zginęło 1567 osób, a ponad 2300 zostało rannych.
• W 1998 r. oddany został do użytku stadion piłkarski De Grolsch Veste w Enschede (Holandia).
• W 2000 r. założony został Uniwersytet Katolicki w Rużomberku na Słowacji.
• W 2004 r. Gloria Macapagal-Arroyo wygrała ponownie wybory prezydenckie na Filipinach.
• W 2004 r. w Hershey w stanie Pensylwania (USA) urodziły się sześcioraczki Gosselin.
• W 2005 r. doszło do nieudanego zamachu na prezydenta USA George’a W. Busha podczas jego przemówienia na Placu Wolności w Tbilisi (Gruzja). Granat rzucony z tłumu przez 27-letniego Vladimira Arutyuniana nie eksplodował.
• W 2005 r. w Berlinie (Niemcy) odsłonięty został Pomnik Pomordowanych Żydów Europy.
• W 2006 r. Giorgio Napolitano został prezydentem Włoch.
• W 2010 r. 114 osób zginęło, a około 400 zostało rannych w serii zamachów bombowych w Iraku.
• W 2010 r. Benigno Aquino III wygrał wybory prezydenckie na Filipinach.

• W 2012 r. János Áder został prezydentem Węgier.
• W 2012 r. podczas wojny domowa w Syrii, w wybuchu dwóch bomb w dzielnicy Kazaz w Damaszku zginęło 55 osób, a 372 zostały ranne.
• W 2013 r. były dyktator Gwatemali Efraín Ríos Montt został uznany za winnego zbrodni przeciwko ludzkości oraz ludobójstwa i skazany na 80 lat pozbawienia wolności.
• W 2016 r. 3 osoby zginęły, a 45 zostało rannych w wyniku wybuchu samochodu-pułapki w mieście Diyarbakır (Turcja).
• W 2018 r. Mahathir bin Mohamad został po raz drugi premierem Malezji.