10 STYCZNIA W HISTORII

10 stycznia w Polsce:

• W 1569 r. na zamku w Lublinie (woj. lubelskie) rozpoczęły się obrady Sejmu poprzedzające zawarcie unii polsko-litewskiej.
• W 1723 r. konsekrowany został kościół (obecnie katedra) Trójcy Przenajświętszej w Drohiczynie (woj. podlaskie).
• W 1765 r. król Stanisław August Poniatowski powołał Komisję Menniczą.
• W 1791 r. ur. się Elżbieta z Krasińskich Jaraczewska, powieściopisarka, autorka romansów i książek dla dzieci.

• W 1842 r. ur. się Józef Dąbrowski, duchowny polonijny, Powstaniec Styczniowy, założyciel seminarium duchownego, pedagog, pionier szkolnictwa polskiego w USA.
• W 1844 r. ur. się Antoni Jan Strzałecki, artysta, malarz, konserwator zabytków, dekorator i kolekcjoner dzieł sztuki. Powstaniec Styczniowy.
• W 1861 r. pisarz i publicysta Walery Łoziński stanął do pojedynku na szable ze swoim kolegą redakcyjnym z „Czytelni Akademickiej” Karolem Cieszewskim we Lwowie (woj. lwowskie, Kresy Wschodnie), w czasie którego został ranny w skroń i zmarł 30 stycznia na skutek pourazowego zapalenia opon mózgowych i zakażenia krwi.
• W 1892 r. ur. się Melchior Wańkowicz, żołnierz Wojska Polskiego II RP, pisarz, dziennikarz, reportażysta i publicysta. Podczas II w.ś. korespondent wojenny przy II Korpusie Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
• W 1895 r. ur. się Paweł Zygmunt Janeczko, żołnierz Armii Kanadyjskiej, Armii Polskiej we Francji, kapitan pilot Wojska Polskiego II RP i Armii Krajowej, kawaler Orderu Virtuti Militari. Zginął w obławie sowieckiej NKWD i UB w 1944 r.
• W 1899 r. na łamach krakowskiego czasopisma „Życie” ukazał się esej pt. Confiteor Stanisława Przybyszewskiego, który stał się manifestem polskiego modernizmu.
• W 1901 r. ur. się Artur książę Radziwiłł, ziemianin, ostatni właściciel Rytwian (woj. świętokrzyskie), porucznik piechoty Wojska Polskiego II RP, kawaler Orderu Virtuti Militari. Zginął podczas walk z Niemcami we wrześniu 1939 r.
• W 1918 r. ur. się Władysław Siakiewicz vel Władysław Szalapa ps. „Sójka”, żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, cichociemny. Zginął podczas lotu do Polski w 1943 r.

• W 1918 r. ur. się Tadeusz Zawadziński ps. „Wojciech”, członek Związku Akademickiego Młodzieży Wszechpolskiej oraz Narodowo-Ludowej Organizacji Wojskowej, NSZ i NZW, p.o. szefa Oddziału II Wywiadowczego KG NZW. Zamordowany przez komunistów w 1948 r.
• W 1919 r. ur. się Jan Wróblewski ps. „Zabawa”, żołnierz Wojska Polskiego II RP i Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski batalionu „Parasol” AK. Odznaczony Orderem Virtuti Militari i Krzyżem Walecznych. Zginął w Powstaniu.
• W 1927 r. ur. się Jerzy Świderski ps. „Pol”, plutonowy Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski w 2. kompanii „Rudy” batalionu „Zośka” AK. Odznaczony Krzyżem Walecznych. Zginął w Powstaniu.
• W 1931 r. ur. się Zygmunt Stefan Dmochowski, poeta. Odznaczony medalem „Zasłużony dla Kultury Polskiej”.
• W 1932 r. ur. się Bogdan Łysakowski, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny.
• W 1935 r. zwodowany został trałowiec ORP „Mewa”.
• W 1940 r. ur. się Maciej Stanisław Rayzacher, aktor teatralny i filmowy, lektor, scenarzysta, działacz opozycji w okresie PRL. Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
• W 1940 r. podczas II w.ś. niemiecki Selbstschutz dokonał ostatniej masowej egzekucji w lesie Barbarka pod Toruniem (woj. kujawsko-pomorskie) mordując ok. 600–1200 przedstawicieli polskiej inteligencji oraz elit gospodarczych i politycznych z Torunia i okolic.
• W 1950 r. ur. się Czesław Nogacki, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny.
• W 1950 r. ur. się Aleksander Zajączkowski, zapaśnik, trener, olimpijczyk.
• W 1957 r. sformowana została Wojskowa Służba Wewnętrzna do zabezpieczania Sił Zbrojnych PRL.
• W 1959 r. ur. się Henryk Petrich, bokser, medalista olimpijski, mistrzostw świata i Europy.

• W 1967 r. wyemitowane zostało premierowe wydanie programu telewizyjnego pt. Latający Holender.
• W 1981 r. zakończyła się akcja gaszenia pożaru szybu naftowego we wsi Krzywopłoty koło Karlina (woj. zachodniopomorskie).
• W 1982 r. przywrócona została łączność telefoniczna w miastach, która zawieszona została po wprowadzeniu stanu wojennego.
• W 1982 r. Wisła przerwała wały w okolicach Płocka (woj. mazowieckie) i zatopiła część miasta i okoliczne wsie. Powódź spowodował zator lodowy na Jeziorze Włocławskim.
• W 1983 r. odbyła się premiera komedii filmowej pt. Filip z konopi w reżyserii Józefa Gębskiego.
• W 1987 r. odbyła się premiera filmu pt. Przypadek w reżyserii Krzysztza Kieślowskiego.
• W 1989 r. reaktywowane zostało Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”.
• W 1990 r. 19 górników zginęło w wybuchu metanu w kopalni KWK „Halemba” w Rudzie śląskiej (woj. śląskie).
• W 1991 r. 10 policjantów zginęło w katastrzie śmigłowca Mi-8 w Bieszczadach (woj. podkarpackie).
• W 1993 r. odbyła się premiera filmu pt. Trzy kolory. Niebieski w reżyserii Krzysztza Kieślowskiego.
• W 1998 r. w Słupsku (woj. pomorskie) śmiertelnie został pobity przez policjanta 13-letni kibic miejscowej drużyny koszykarskiej, co wywołało kilkudniowe zamieszki w mieście.
• W 1999 r. odbył się 7. Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy.
• W 2003 r. Sejm III RP powołał komisję śledczą w sprawie tzw. afery Rywina.
• W 2007 r. Sławomir Skrzypek został wybrany przez Sejm III RP na stanowisko prezesa NBP.
• W 2009 r. Tomasz Sikora jako pierwszy Polak w historii został liderem Pucharu Świata w biathlonie.
• W 2010 r. odbył się 18. Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy.
• W 2016 r. odbył się 24. Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy.

10 stycznia na świecie:

• W 49 p.n.e. na czele swej armii Juliusz Cezar przekroczył Rubikon (Włochy), rzekomo wypowiadając podczas przeprawy słowa: Alea iacta est (z łac. dosł. kostka została rzucona). Przekroczenie rzeki było jednoznaczne z rozpoczęciem wojny domowej przeciwko Pompejuszowi i optymatom.
• W 9 r. Wang Mang ogłosił się cesarzem Chin, był to koniec pierwszego okresu rządów dynastii Han.
• W 236 r. św. Fabian został wybrany papieżem.
• W 976 r. Bazyli II Bułgarobójca został cesarzem bizantyńskim.
• W 1055 r. Spitygniew II został księciem Czech.
• W 1072 r. Normanowie pod wodzą Roberta Guiscarda zdobyli znajdujące się pod panowaniem arabskim Palermo (Włochy).
• W 1289 r. książę bytomski Kazimierz złożył w Pradze (Czechy) hołd lenny królowi Czech Wacławowi II.
• W 1356 r. ogłoszona została tzw. Złota Bulla Karola IV, dokument reformujący ustrój polityczny Świętego Cesarstwa Rzymskiego.
• W 1422 r. podczas II krucjaty antyhusyckiej, zwycięstwo odnieśli husyci w bitwie pod Niemieckim Brodem (Czechy).
• W 1430 r. książę Burgundii Filip III Dobry założył w Brugii (Belgia) rycerski Zakon Złotego Runa.
• W 1475 r. hospodar mołdawski Stefan III Wielki pokonał Turków w bitwie pod Vaslui (Rumunia).
• W 1478 r. we Włoszech założona została szkoła Leonarda da Vinci.

• W 1480 r. ur. się Małgorzata Habsburg, księżna Sabaudii.
• W 1514 r. w Wenecji (Włochy) spłonął doszczętnie kościół św. Jana Jałmużnika i wiele okolicznych budynków.
• W 1520 r. wyprawa dowodzona przez Ferdynanda Magellana dotarła do estuarium La Plata w Ameryce Południowej w czasie pierwszego w historii rejsu wokółziemskiego.
• W 1525 r.  protestanci zniszczyli katedrę w Tartu (Estonia).
• W 1547 r. ur. się Gebhard Truchsess von Waldburg, arcybiskup Kolonii i książę-elektor Rzeszy.
• W 1592 r. rozpoczęło się konklawe, które wybrało Klemensa VIII papieżem.
• W 1593 r. ur. się Maurycy Sabaudzki, książę krwi Sabaudii, kardynał.
• W 1607 r. ur. się Izaak Jogues, francuski jezuita, misjonarz, męczennik, święty.
• W 1644 r. ur. się Louis-François de Boufflers, francuski dowódca wojskowy, marszałek Francji.
• W 1645 r. w Tower z London (Wielka Brytania) ścięty został Arcybiskup Canterbury i prymas Anglii William Laud.
• W 1662 r. Ludwik I Grimaldi został księciem Monako.
• W 1726 r. Darkiejmy (obecnie Oziorsk, Rosja) uzyskał prawa miejskie.
• W 1776 r. brytyjski pisarz Thomas Paine opublikował pamflet polityczny pt. Zdrowy rozsądek, w którym opowiedział się za niepodległością USA.
• W 1769 r. ur. się Michel Ney, francuski książę, dowódca wojskowy, marszałek Francji.
• W 1802 r. ur. się Carl von Ghega, austriacki architekt i inżynier, budowniczy linii kolejowej Semmering, pierwszej linii normalnotorowej kolei górskiej w Europie.
• W 1863 r. w Londynie (Wielka Brytania) otwarta została pierwsza na świecie linia metra.

• W 1870 r. amerykański przedsiębiorca John D. Rockefeller założył przedsiębiorstwo naftowe Standard Oil w Cleveland w stanie Ohio (USA).
• W 1870 r. w Paryżu (Francja) zastrzelony został przez księcia Piotra Napoleona Bonapartego dziennikarz Victor Noir.
• W 1871 r. założone zostało Swierdłowskie Obwodowe Muzeum Krajoznawcze w Jekaterynburgu (Rosja).
• W 1889 r. ur. się Nazaria Ignacia March Mesa, hiszpańska zakonnica, święta.
• W 1889 r. Francja ustanowiła protektorat nad Wybrzeżem Kości Słoniowej.
• W 1901 r. w Beaumont w Teksasie (USA) odkryte zostały duże złoża ropy naftowej.
• W 1902 r. we Włoszech ur. się Leon Rzewuski, właśc. Leon hr. Beydo-Rzewuski, polski muzyk, pianista, kompozytor, zicer Wojska Polskiego II RP, więzień niemieckich obozów.
• W 1904 r. amerykański astronom Raymond Smith Dugan odkrył planetoidę (521) Brixia.
• W 1904 r. niemiecki astronom Max Wolf odkrył planetoidę (522) Helga.
• W 1910 r. z Mauritiusu wypłynął w rejs na Cejlon (Sri Lanka) brytyjski statek pasażerski „Loodiana” ze 175 osobami na pokładzie, po czym zaginął bez wieści.
• W 1911 r. Jimmy Erickson wykonał pierwsze w historii zdjęcia lotnicze (miasta San Diego w Kalifornii, USA).
• W 1920 r. wszedł w życie tzw. Traktat wersalski.
• W 1921 r. podczas wojny grecko-tureckiej, zwycięstwo odniosły wojska tureckie w bitwie pod Inönü (Turcja).
• W 1922 r. Arthur Griffith został prezydentem Wolnego Państwa Irlandzkiego.

• W 1923 r. wojska litewskie wkroczyły do administrowanego przez Ligę Narodów Okręgu Kłajpedy (Litwa).
• W 1927 r. odbyła się premiera niemieckiego filmu science fiction pt. Metropolis w reżyserii Fritza Langa.
• W 1929 r. odbył się debiut Tintina, bohatera serii komiksowej belgijskiego rysownika Hergé’a.
• W 1930 r. traper Joe Labelle odkrył zniknięcie mieszkańców eskimoskiej osady u brzegu jeziora Angikuni w Kanadzie. Sprawa ta po dziś dzień nie została rozwiązana.
• W 1934 r. w Lipsku (Niemcy) stracony został komunista Marinus van der Lubbe skazany na śmierć za podpalenie Reichstagu holenderski.
• W 1938 r. Jan Kiepura wystąpił po raz pierwszy w nowojorskiej Metropolitan Opera (USA).
• W 1938 r. w katastrzie samolotu Lockheed L-14 w okolicy Bozeman w stanie Montana (USA) zginęło 10 osób.
• W 1941 r. podczas II w.ś. 126 członków załogi brytyjskiego lotniskowca HMS „Illustrious” zginęło u wybrzeży Sycylii (Włochy) w ataku niemieckiego lotnictwa na konwój, który ochraniał.
• W 1943 r. ur. się Jim Croce, amerykański piosenkarz, kompozytor.
• W 1943 r. podczas II w.ś. sowiecka Armia Czerwona rozpoczęła decydujące uderzenie na znajdujące się w okrążeniu wojska niemieckie pod Stalingradem (ZSRR).
• W 1943 r. podczas II w.ś. 105 członków załogi zginęło w zatopionym przez japońskie niszczyciele amerykańskim okręcie podwodnym USS „Argonaut”.
• W 1944 r. ur. się Frank Sinatra Jr., amerykański piosenkarz, syn legendarnego Franka Sinatry.
• W 1945 r. Abd al-Hamid Karami został premierem Libanu.

• W 1946 r. Korpus Łączności Sił Lądowych Armii USA rozpoczął badanie powierzchni Księżyca przy pomocy fal radiowych podczas tzw. projektu „Diana”.
• W 1946 r. w Londynie (Wielka Brytania) otwarte zostało pierwsze Zgromadzenie Ogólne ONZ z udziałem delegacji z 51 państw.
• W 1947 r. grecki parowiec „Himara” wpadł na minę morską na południe od Aten (Grecja), zginęły 392 spośród 637 osób na pokładzie.
• W 1949 r. ur. się George Foreman, amerykański bokser, olimpijczyk, mistrz świata wagi ciężkiej.
• W 1952 r. odbyła się premiera amerykańskiego filmu pt. Największe widowisko świata w reżyserii Cecila B. DeMille’a.
• W 1953 r. ur. się Pat Benatar właśc. Patricia Mae Andrzejewski, amerykańska wokalistka rockowa polskiego pochodzenia.
• W 1954 r. 35 osób zginęło w katastrzie brytyjskiego samolotu de Havilland Comet u wybrzeży wyspy Elba (Włochy).
• W 1957 r. Harold Macmillan został premierem Wielkiej Brytanii.
• W 1962 r. ok. 4 tys. osób zginęło po zejściu lawiny śnieżnej z andyjskiego szczytu Huascarán (Peru).
• W 1964 r. Panama zerwała stosunki dyplomatyczne z USA po antyamerykańskich zamieszkach, które miały miejsce dzień wcześniej.
• W 1965 r. 18 marynarzy zginęło w wyniku zatonięcia polskiego drobnicowca MS „Nysa” u wybrzeży Norwegii.

• W 1966 r. Indie i Pakistan podpisały w Taszkencie (Uzbekistan) 10-punktową deklarację pokojową przewidującą m.in. wyczanie wojsk na pozycje sprzed wojny o Kaszmir we wrześniu 1965 r.
• W 1968 r. amerykańska sonda Surveyor 7 wylądowała na Księżycu.
• W 1968 r. John Gorton został premierem Australii.
• W 1968 r. USA utraciły 10-tysięczny samolot podczas nalotów w Wietnamie.
• W 1969 r. w kierunku Wenus została wystrzelona sowiecka sonda Wenera 6.
• W 1969 r. Szwecja jako pierwsze państwo zachodnioeuropejskie uznała Wietnam Północny.
• W 1970 r. sowiecki okręt podwodny K-8 prawdopodobnie rozmieścił zaporę z 20 min nuklearnych w Zatoce Neapolitańskiej (Włochy), sprawa nigdy nie została wyjaśniona.
• W 1973 r. 65 osób zginęło, a 350 zostało rannych w wyniku przejścia tornada nad San Justo (Argentyna).
• W 1975 r. w porcie Hanstholm (Dania) zatonął polski trawler „Brda”, zginęło 11 członków załogi.
• W 1978 r. rozpoczęła się sowiecka załogowa misja Sojuz 27 na stację orbitalną Salut 6.
• W 1979 r. Kambodża zmieniła nazwę na Ludowa Republika Kampuczy.
• W 1981 r. podczas wojny domowej w Salwadorze, rozpoczęła się generalna zensywa lewicowych partyzantów z FMLN.
• W 1982 r. w Braemar (Szkocja) zanotowana została najniższa temperatura w historii Wielkiej Brytanii –27,2 °C.
• W 1984 r. po 117 latach USA nawiązała ponownie stosunki dyplomatyczne ze Stolicą Apostolską.
• W 1984 r. 50 osób zginęło w katastrzie bułgarskiego samolotu Tu-134A w Szii (Bułgaria).
• W 1985 r. Daniel Ortega został prezydentem Nikaragui.

• W 1989 r. rozpoczęła się ewakuacja interwencyjnych wojsk kubańskich z Angoli.
• W 1990 r. chiński rząd zniósł stan wyjątkowy wprowadzony w maju 1989 r.
• W 1990 r. Amerykanie dokonali oblotu samolotu pasażerskiego McDonnell Douglas MD-11.
• W 1991 r. premier Litwy Kazimira Prunskienė podała się do dymisji.
• W 1992 r. w czasie sztormu na Pacyfiku z pokładu statku zostały zmyte 3 kontenery z 30 tysiącami gumowych kaczek, które następnie zostały rozniesione przez prądy morskie.
• W 1994 r. podczas szczytu NATO w Brukseli (Belgia) przyjęty został program pt. Partnerstwo dla Pokoju.
• W 1995 r. rozpoczęły się Światowe Dni Młodzieży w Manili (Filipiny).
• W 1997 r. Arnoldo Alemán został prezydentem Nikaragui.
• W 1998 r. 35 osób zginęło w burzy lodowej na atlantyckim wybrzeżu USA i Kanady.
• W 2000 r. amerykański dostawca usług internetowych America Online kupił medialną korporację Time Warner.
• W 2000 r. Kessai Note został prezydentem Wysp Marshalla.
• W 2005 r. wystartował kanał telewizyjny Eurosport 2.
• W 2006 r. w ramach wysokościowych testów silników, europejski Airbus A380 wykonał pierwszy lot transatlantycki.
• W 2007 r. Kärym Mäsymow został premierem Kazachstanu.
• W 2008 r. 19 osób, w tym 16 policjantów zginęło w samobójczym zamachu w mieście Lahaur (Pakistan).

• W 2008 r. odbyła się premiera indyjskiego mikrosamochodu Tata Nano, będącego najtańszym, seryjnie produkowanym samochodem na świecie.
• W 2009 r. amerykański lotniskowiec USS „George H.W. Bush” wszedł do służby w US Navy.
• W 2009 r. podczas wojny w Pakistanie, 600 bojowników zaatakowało oddziały rządowe w okręgu Mohmand (Pakistan) w pobliżu granicy z Afganistanem. W walkach zginęło 46 rebeliantów i 6 żołnierzy.
• W 2010 r. chińskie media poinformowały, że w 2009 r. Chiny wyprzedziły Niemcy i zostały największym eksporterem na świecie. Całkowita wartość chińskiego eksportu wyniosła 1,2 bln, a niemieckiego 1,17 bln dolarów.
• W 2010 r. w drugiej turze wyborów prezydenckich w Chorwacji Ivo Josipović pokonał Milana Bandicia.
• W 2011 r. fala powodziowa określana jako „lądowe tsunami” zalała miasto Toowoomba (Australia).
• W 2012 r. Christopher Loeak został prezydentem Wysp Marshalla.
• W 2013 r. utworzony został Park Narodowy Pinnacles w Kalifornii (USA).
• W 2013 r. podczas wojny domowej w Mali, rozpoczęła się bitwa o Konnę.
• W 2013 r. ok. 118 osób zginęło, a 220 zostało rannych w serii zamachów bombowych w Pakistanie.
• W 2014 r. podczas konfliktu w Republice Środkowoafrykańskiej, w czasie nadzwyczajnego regionalnego szczytu Wspólnoty Gospodarczej Państw Afryki Środkowej (ECCAS) w stolicy Czadu Ndżamenie prezydent, Michel Djotodia i premier Nicolasem Tiangayem podali się do dymisji. P. o. prezydenta został przewodniczący parlamentu Alexandre-Ferdinand Nguendet.
• W 2015 r. po raz pierwszy w historii lotów kosmicznych odzyskano główny stopień rakiety kosmicznej podczas startu. Dokonała tego amerykańska rakieta Falcon 9 firmy SpaceX, której główny stopień udanie wylądował na platformie na Atlantyku.
• W 2015 r. Agnieszka Radwańska i Jerzy Janowicz pokonali 2:1 reprezentujących USA Serenę Williams i Johna Isnera w finale Pucharu Hopmana, turnieju tenisowego uznawanego za niezicjalne mistrzostwa świata w grze mieszanej.
• W 2015 r. 9 osób zginęło, a ponad 20 zostało rannych w podwójnym samobójczym zamachu bombowym na kawiarnię w alawickiej dzielnicy Dżabal Mohsen w mieście Trypolis (Liban).
• W 2015 r. 3 osoby zginęły, a 26 zostało rannych w samobójczych zamachach bombowych na targowisko w mieście Potiskum (Nigeria) przeprowadzonych przez dwie niepełnoletnie zamachowczynie.
• W 2015 r. 20 osób zginęło, a 18 zostało rannych w samobójczym zamachu bombowym przeprowadzonym przez niepełnoletnią zamachowczynię na targowisku w mieście Maiduguri (Nigeria).
• W 2017 r. Amadou Gon Coulibaly został premierem Wybrzeża Kości Słoniowej.