12 MARCA W HISTORII

12 marca w Polsce:

• W 1223 r. konsekrowany został kościół Świętej Trójcy w Krakowie (woj. małopolskie).
• W 1329 r. król Czech Jan Luksemburski i wielki mistrz zakonu krzyżackiego Werner von Orseln podpisali w Toruniu (woj. kujawsko-pomorskie) akt przymierza skierowany przeciw Polsce. Była to odpowiedź na najazd wojsk króla Władysława I Łokietka na ziemię chełmińską, co z kolei było spowodowane krucjatą władcy Czech przeciw Litwie.
• W 1476 r. ur. się Anna Jagiellonka, królewna polska, księżniczka litewska, księżna pomorska.

• W 1600 r. król Zygmunt III Waza ogłosił przyłączenie Estonii do Rzeczypospolitej.
• W 1631 r. Sejm zatwierdził rozejm z Altmarku (Stary Targ, woj. pomorskie) z 1629 roku, który zakończył V wojnę polsko-szwedzką.
• W 1673 r. podpisany został akt pacyfikacji kończący konflikt i rozwiązujący wspierającą króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego konfederację gołąbską i opozycyjną wobec niego konfederację szczebrzeszyńską.
• W 1679 r. król Jan III Sobieski nadał Tatarom wsie: Kruszyniany, Nietupa, Łużany i część Poniatowicz (woj. podlaskie).
• W 1760 r. ur. się Józef Hutten-Czapski herbu Leliwa, hrabia, generał major wojsk koronnych.
• W 1816 r. ur. się Julia Molińska-Woykowska, poetka, pisarka, publicystka, autorka podręczników.
• W 1817 r. utworzony został Korpus Górniczy.
• W 1818 r. papież Pius VII wydał bullę o utworzeniu archidiecezji warszawskiej.
• W 1847 r. ur. się Kazimierz Slaski, ziemianin, działacz patriotyczny i gospodarczy.
• W 1850 r. ur. się Michał Garapich, ziemianin, polityk, poseł.
• W 1851 r. ur. się Józef Bronikowski, inżynier hydrotechnik, pionier odbudowy dróg wodnych w 1920 r. na Pomorzu i Kujawach. Kawaler Krzyża Oficerskiego Orderu Odrodzenia Polski.
• W 1863 r. podczas Powstania Styczniowego, powstał Rząd Narodowy Cywilny.
• W 1870 r. ur. się Kazimierz Rogoyski, ziemianin, chemik rolny, teoretyk i praktyk rolnictwa, przesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie (woj. wileńskie, Kresy Wschodnie). Rozstrzelany w 1940 r. przez sowiecką NKWD.
• W 1874 r. ur. się Zzia Atteslander, artystka, malarka.
• W 1901 r. ur. się Zdzisława Bytnarowa ps. „Sławka”, pedagog, żołnierz Szarych Szeregów, podporucznik Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski. Matka Jana Bytnara i Danuty Barbary Dziekańskiej.
• W 1902 r. ur. się Maria Zachwatowicz, architekt i konserwator zabytków, autorka projektów odbudowy wielu obiektów Starego Miasta w Warszawie (woj. mazowieckie) po II wojnie światowej.

• W 1905 r. ur. się Bronisław Darski, do 1948 r. Bronisław Lipa, aktor teatralny.
• W 1910 r. ur. się Zygmunt Szendzielarz ps. „Łupaszka”, major kawalerii Wojska Polskiego II RP, Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej. Dowódca 5 Wileńskiej Brygady AK. Zamordowany przez komunistów w 1951 r.
• W 1911 r. ur. się Wiesław Mirecki, aktor teatralny i telewizyjny.
• W 1912 r. w Warszawie (woj. małopolskie) odbył się zjazd Towarzystwa Kultury Polskiej.
• W 1916 r. ur. się Zygmunt Ginter, hokeista, olimpijczyk.
• W 1920 r. ur. się Janina Garścia, muzyk, kompozytorka i pedagog.
• W 1920 r. Ruska Ludowa Republika Łemków została zlikwidowana przez polskie wojsko.
• W 1923 r. ur. się Marian Kostrzewski, żołnierz Szarych Szeregów i Armii Krajowej, działacz społeczny i kulturalny, nauczyciel, artysta, fotograf.
• W 1923 r. ur. się Władysław Sheybal, lepiej znany jako Vladek Sheybal, aktor teatralny i filmowy, reżyser.
• W 1928 r. ur. się Michał Oleksiak vel Hajduk, żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych. W 1946 r. popełnił samobójstwo podczas obławy komunistycznej KBW.
• W 1929 r. ur. się Teresa Brzóskiewicz, artystka, rzeźbiarka.
• W 1929 r. dokonany został oblot prototypu samolotu pasażerskiego PWS-20.
• W 1930 r. ur. się Ryszard Badowski, dziennikarz, pisarz, reporter, publicysta.
• W 1931 r. ur. się Halina Jabłonowska, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna.
• W 1931 r. ur. się Józef Stanisław Tischner, duchowny katolicki, prezbiter, filozz, publicysta, przesor Papieskiej Akademii Teologicznej. Kawaler Orderu Orła Białego.
• W 1931 r. ur. się Jerzy Tuszewski, dziennikarz, reżyser radiowy i teatralny, scenarzysta.
• W 1932 r. ur. się Andrzej Gazdeczka, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny.
• W 1933 r. ur. się Leonard Dobczyński, lekkoatleta płotkarz i sprinter, trzykrotny mistrz Polski, trener.
• W 1934 r. ur. się Henryk Bista, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, pedagog. 

• W 1937 r. Jakow Zak z sowieckiej ZSRR został zwycięzcą III Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina.
• W 1937 r. Minister spraw wojskowych II RP wydał rozkaz o utworzeniu oddziałów Obrony Narodowej.
• W 1938 r. ur. się Karol Gierliński, romsko-polski artysta, rzeźbiarz, poeta i prozaik, działacz społeczny. Twórca pierwszego w Polsce elementarza dla dzieci romskich „Miri szkoła – Romano elementaro”.
• W 1939 r. ur. się Jacek Bednarski, szachista, mistrz międzynarodowy, filozz i fizyk, polityk.
• W 1941 r. ur. się Andrzej Fogiel, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, śpiewak.
• W 1943 r. ur. się Jerzy Gryt, żużlowiec, medalista mistrzostw Polski, trener.
• W 1943 r. ur. się Krystyna Jagodzińska, po mężu Fecica, pływaczka, wielokrotna mistrzyni Polski.
• W 1943 r. podczas II w.ś. oddział partyzancki „Jędrusie” i miejscowa placówka AK rozbiły więzienie w Opatowie (woj. świętokrzyskie) i uwolniły około 80 więźniów.
• W 1944 r. podczas II w.ś. 365 Polaków zostało zamordowanych przez 4 Pułk Policji SS utworzony z ukraińskich ochotników 14 Dywizji Grenadierów SS oraz miejscowe bojówki ukraińskiej UPA i SKW w Palikrowach (woj. tarnopolskie, Kresy Wschodnie).
• W 1945 r. podczas II w.ś. sowiecka Armia Czerwona zajęła miasta: Kostrzyn-Nowe Miasto, Puck, Reda, Tczew i Wejherowo (woj. pomorskie).
• W 1948 r. ur. się Krystyna Ostromęcka-Guryn, siatkarka, olimpijka.
• W 1950 r. ur. się Zbigniew Leśniak, kajakarz górski, czterokrotny mistrz Polski, olimpijczyk, trener.
• W 1954 r. ur. się Elżbieta Kozłowska-Świątkowska, poetka.
• W 1956 r. ur. się Stanisław Bobak, skoczek narciarski, reprezentant Polski, olimpijczyk, medalista Pucharu Świata.
• W 1956 r. ur. się Katarzyna Boruń-Jagodzińska, poetka, publicystka.

• W 1963 r. ur. się Piotr Majchrzak, uczeń Technikum Ogrodniczego w Poznaniu (woj. wielkopolskie). Zmarł po pobiciu przez funkcjonariuszy komunistycznej ZOMO w 1982 r.
• W 1963 r. ur. się Kazik Staszewski, wokalista, muzyk, sakszonista, autor tekstów, aranżer, współzałożyciel i członek zespołów: Kult, Kazik na Żywo, El Dupa i Zuch Kazik.
• W 1965 r. ur. się Zuzanna Leśniak-Goulais, aktorka teatralna i filmowa.
• W 1965 r. odbyła się premiera filmu pt. Życie raz jeszcze w reżyserii Janusza Morgensterna.
• W 1967 r. ur. się Piotr Wawrzyńczak, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny.
• W 1969 r. ur. się Grzegorz Miśkiewicz, muzyk, kompozytor.
• W 1977 r. ur. się Maciej Żołnowski, muzyk, kompozytor, publicysta, pisarz.
• W 1978 r. ur. się Marta Wiśniewska z d. Mandrykiewicz ps. „Mandaryna”, tancerka, wokalistka, choreografka.
• W 1980 r. ur. się Antoni Komasa-Łazarkiewicz, muzyk, kompozytor.
• W 1999 r. Polska wstąpiła do NATO.
• W 2000 r. odbył się III zjazd gnieźnieński.
• W 2004 r. do Kodeksu karnego wprowadzona została definicja przestępstwa terrorystycznego.
• W 2004 r. po zamachach bombowych w Madrycie (Hiszpania) o północy zaczęła obowiązywać dwudniowa żałoba narodowa ogłoszona przez prezydenta RP, komunistę Aleksandra Kwaśniewskiego.
• W 2004 r. rozpoczął się V zjazd gnieźnieński.
• W 2004 r. Sejm RP przyjął ustawę o pomocy społecznej.
• W 2006 r. na placu Zamkowym w Warszawie (woj. mazowieckie) odbył się pierwszy koncert pod hasłem „Solidarni z Białorusią”.
• W 2008 r. Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach (woj. śląskie) uruchomił pierwszy w kraju program świadomej donacji zwłok.
• W 2010 r. rozpoczął się VIII zjazd gnieźnieński.
• W 2020 r. w szpitalu w Poznaniu (woj. wielkopolskie) zmarła pierwsza w Polsce osoba zakażona COVID-19.

12 marca na świecie: 

• W 515 p.n.e. w Jerozolimie (Izrael) zakończona została budowa Drugiej Świątyni.
• W 538 r. Ostrogoci pod wodzą Witigesa zwinęli oblężenie Rzymu (Włochy).
• W 897 r. ur. się Ngô Quyền, generał, król Wietnamu.
• W 1088 r. Odon de Lagery został wybrany papieżem i przybrał imię Urban II.
• W 1096 r. ur. się Kanut Lavard, książę Jutlandii i Szlezwiku, męczennik, święty.
• W 1270 r. ur. się Karol Walezjusz, delfin Francji.
• W 1365 r. w Wiedniu (Austria) założony został Uniwersytet Wiedeński.
• W 1386 r. ur. sie Yoshimochi Ashikaga, japoński siogun.
• W 1470 podczas tzw. wojny Dwóch Róż, zwycięstwo odnieśli Yorkowie nad Lancasterami w bitwie pod Losecote Field (Wielka Brytania).
• W 1479 r. ur. się Julian Medyceusz, władca Florencji.
• W 1550 r. Hiszpanie rozgromili Indian z plemienia Mapuche w bitwie pod Penco (Chile).
• W 1560 r. Genueńczycy zdobyli należącą do Imperium Osmańskiego wyspę Dżerba.
• W 1573 r. ur. się Agnieszka Jadwiga Anhalcka, księżna elektorowa Saksonii i księżna Schleswig-Holstein-Sonderburg.
• W 1622 r. Ignacy Loyola, Franciszek Ksawery, Teresa z Ávili, Izydor Oracz i Filip Neri zostali kanonizowani przez papieża Grzegorza XV.
• W 1664 r. założona została angielska kolonia New Jersey (USA).
• W 1674 r. wojska moskiewskie rozbiły Kozaków w bitwie pod Lisianką (Ukraina).
• W 1689 r. w Irlandii rozpoczęła się wojna jakobitów z nowym monarchą Wilhelmem III.
• W 1710 r. ur. się Thomas Augustine Arne, angielski muzyk, kompozytor.
• W 1728 r. ur. się Anton Raphael Mengs, niemiecki artysta, malarz i teoretyk sztuki.
• W 1781 r. ur. się Fryderyka Dorota Badeńska, królowa Szwecji.
• W 1799 r. podczas II koalicja antyfrancuskiej, Austria wypowiedziała wojnę Francji.

• W 1811 r. podczas wojny na Półwyspie Iberyjskim, zwycięstwo odniosły wojska francuskie nad brytyjsko-portugalskimi w bitwie pod Redinha (Portugalia).
• W 1821 r. ur. się Luitpold Wittelsbach, książę i regent Bawarii.
• W 1821 r. Karol Feliks został królem Sardynii.
• W 1832 r. w Paryżu (Francja) odbyła się premiera baletu pt. Sylfida z muzyką Jeana Schneitzhöffera, librettem Adolphe’a Nourrita i choreografią Filippo Taglioniego.
• W 1835 r. Achille Charles de Broglie został po raz drugi premierem Francji.
• W 1840 r. Paweł Edmund Strzelecki nadał najwyższemu szczytowi kontynentalnej Australii nazwę Góra Kościuszki.
• W 1848 r. w San Marino zniesiona została formalnie kara śmierci za przestępstwa pospolite mimo, że ostatnia egzekucja była przeprowadzona w 1468 r.
• W 1849 r król Sardynii Karol Albert zerwał rozejm z Austrią.
• W 1854 r. ur. się Mahendranath Gupta, bengalski pisarz, jogin, święty hinduistyczny.
• W 1854 r. podczas wojny krymskiej, Francja i Wielka Brytania zawarły sojusz antyrosyjski z Turcją.
• W 1868 r. syn brytyjskiej królowej Wiktorii, książę Alfred został postrzelony przez zamachowca w Sydney (Australia).
• W 1878 r. ur. się Gemma Galgani, włoska mistyczka, stygmatyczka, święta.
• W 1879 r. podczas wojny brytyjsko-zuluskiej, zwycięstwo odniesli Zulusi w bitwie pod Intombe (Afryka).
• W 1884 r. podczas interwencji brytyjsko-egipskiej w Sudanie, mahdyści rozpoczęli oblężenie Chartumu (Sudan).
• W 1890 r. ur. się Idris I, król Libii.
• W 1894 r. w Vicksburgu w stanie Missisipi (USA) rozpoczęta została sprzedaż Coca-Coli w butelkach.
• W 1899 r. na zamarzniętą powierzchnię Morza Bałtyckiego u wybrzeży Finlandii spadł meteoryt kamienny Bjurböle.

• W 1902 r. założony został węgierski klub piłkarski Debreczyn VSC.
• W 1906 r. Ferdinand Sarrien został premierem Francji.
• W 1906 r. José Figueroa Alcorta został prezydentem Argentyny.
• W 1908 r. dokonany został oblot samolotu Aerodrome No.1, zbudowany przez amerykańsko-japoński zespół badawczy Aerial Experiment Association.
• W 1909 r. w Palermo (Włochy) zastrzelony został nowojorski policjant Joseph Petrosino, wysłany na Sycylię z misją zebrania dowodów umożliwiających wydalenie z USA członków mafii.
• W 1910 r. w stoczni we Livorno (Włochy) zwodowany został grecki krążownik pancerny „Georgios Averz”.
• W 1911 r. założony został klub piłkarski Austria Wiedeń.
• W 1912 r. ur. się Ghazi I, król Iraku.
• W 1912 r. założony został bułgarski klub piłkarski Botew Płowdiw.
• W 1912 r. założona została organizacja harcerska Girl Scouts z the USA.
• W 1913 r. założona została Canberra (Australia).
• W 1918 r. utworzony przez bolszewików rząd przeniósł swą siedzibę do Moskwy (ZSRR).
• W 1921 r. przyjęty został hymn Turcji.
• W 1922 r. utworzona została Zakaukaska FSRR.
• W 1924 r. Aleksandros Papanastasiu został premierem Grecji.
• W 1928 r. Malta została dominium brytyjskim.
• W 1928 r. 431 osób zginęło wskutek runięcia zapory St. Francis pod Los Angeles (USA).
• W 1930 r. niemiecki parlament przyjął plan spłaty reparacji wojennych tzw. Plan Younga.
• W 1930 r. w Indiach rozpoczął się tzw. marsz solny zorganizowany przez Mahatmę Gandhiego.
• W 1934 r. premier Estonii Konstantin Päts rozwiązał wszystkie partie i stowarzyszenia i wprowadził rządy autorytarne.

• W 1934 r. torpedowiec „Tomozuru” zatonął podczas manewrów japońskiej floty, zginęło 100 spośród 113 marynarzy na pokładzie.
• W 1937 r. Aimo Cajander został po raz trzeci premierem Finlandii.
• W 1938 r. wojska niemieckie zrealizowały tzw. Anschluss, aneksji Austrii.
• W 1939 r. odbyła się intronizacja papieża Piusa XII.
• W 1940 r. podczas II w.ś. w Moskwie (ZSRR) podpisany został traktat pokojowy kończący wojnę zimową pomiędzy ZSRR a Finlandią.
• W 1942 r. podczas II w.ś. na Pacyfiku, zwycięstwem wojsk japońskich zakończyła się bitwa o Jawę (Indonezja).
• W 1946 r. ur. się Liza Minnelli, amerykańska aktorka, piosenkarka.
• W 1947 r. prezydent USA Harry Truman wezwał Kongres do przyznania natychmiastowej pomocy wojskowej i gospodarczej Grecji i Turcji w celu odparcia komunizmu, formułując tym samym nową wytyczną amerykańskiej polityki zagranicznej tzw. doktrynę Trumana.
• W 1948 r. ur. się James Taylor, amerykański muzyk, piosenkarz, gitarzysta, kompozytor, autor tekstów.
• W 1948 r. 30 osób zginęło w wyniku uderzenia samolotu Douglas DC-4 w zbocze wulkanu Sanford na Alasce (USA).
• W 1949 r. He Yingqin został premierem Republiki Chińskiej.
• W 1950 r. 80 osób spośród 83 na pokładzie zginęło w katastrzie samolotu Avro 689 Tudor na lotnisku w Cardiff (Walia).
• W 1955 r. Francuzi dokonali oblotu śmigłowca Aérospatiale Alouette II.
• W 1957 r. podpisana została umowa międzyrządowa o czasowym pobycie wojsk sowieckich w NRD.
• W 1958 r. francuski utwór pt. Dors, mon amour w wykonaniu André Claveau zwyciężył w 3. Konkurs Piosenki Eurowizji w Hilversum (Holandia).
• W 1963 r. ur. się John Andretti, amerykański kierowca wyścigowy.

• W 1965 r. Sowieci wystrzelili sondę Księżycową Kosmos 60.
• W 1967 r. tymczasowy parlament Indonezji pozbawił władzy prezydenta Sukarno i mianował na jego miejsce gen. Suharto.
• W 1968 r. Mauritius uzyskał niepodległość w ramach brytyjskiej Wspólnoty Narodów.
• W 1971 r. premier Turcji Süleyman Demirel został zmuszony przez armię do ustąpienia ze stanowiska.
• W 1972 r. ostatnie wojska indyjskie opuściły Bangladesz.
• W 1974 r. sowiecka sonda Mars 6 wylądowała na Marsie i utraciła łączność z Ziemią.
• W 1975 r. Etiopia została proklamowana republiką.
• W 1976 r. odbyła się premiera filmu animowanego pt. Dwanaście prac Asteriksa.
• W 1981 r. rozpoczęła się sowiecka załogowa misja statku Sojuz T-4 na stację orbitalną Salut 6.
• W 1983 r. rebelianci z ugrupowania UNITA uprowadzili w Angoli 66 obywateli Czechosłowacji.
• W 1986 r. w Hanowerze (Niemcy) rozpoczęły się pierwsze targi informatyczne CeBIT.
• W 1987 r. w niemieckim RFN utworzony został trzeci rząd Helmuta Kohla.
• W 1992 r. Mauritius został proklamowany republiką.
• W 1992 r. Parlament czeczeński uchwalił konstytucję Czeczeńskiej Republiki Iczkerii.
• W 1993 r. ok. 250 osób zginęło w serii zamachów bombowych w Bombaju (Indie).
• W 1996 r. prezydent USA Bill Clinton podpisał tzw. ustawę Helmsa-Burtona zaostrzającą sankcje gospodarcze wobec objętej amerykańskim embargiem Kuby.
• W 1999 r. podczas uroczystości w Independence w stanie Missouri (USA) Czechy, Polska i Węgry zostały formalnie przyjęte do NATO.
• W 2000 r. papież Jan Paweł II w czasie Mszy Świętej w bazylice watykańskiej poprosił o wybaczenie win kościoła katolickiego wobec wyznawców innych religii.
• W 2003 r. w Belgradzie (Serbia) zastrzelony został przez snajpera premier Serbii Zoran Đinđić.
• W 2004 r. Gérard Latortue został premierem Haiti.

• W 2004 r. prezydent Korei Południowej Roh Moo-hyun został usunięty ze stanowiska przez parlament z powodu zarzutów korupcyjnych. 14 maja Trybunał Konstytucyjny przywrócił mu władzę prezydencką.
• W 2007 r. Parlament Węgier ustanowił 23 marca Dniem Przyjaźni Polsko-Węgierskiej.
• W 2008 r. polski ksiądz Michał Heller został laureatem Nagrody Templetona.
• W 2009 r. 17 osób zginęło, a jedna została ranna w katastrzie śmigłowca transportowego Sikorsky S-92 w Nowej Fundlandii (Kanada).
• W 2011 r. Mahamadou Issoufou wygrał w II turze wybory prezydenckie w Nigrze.
• W 2012 r. 19 osób zginęło, a 8 zostało rannych w wyniku ostrzelania przez nieznanych sprawców autobusu nieopodal miasta Gambela (Etiopia).
• W 2013 r. rozpoczęło się konklawe po rezygnacji papieża Benedykta XVI.
• W 2014 r. 8 osób zginęło, a ponad 60 zostało ciężko rannych w wybuchu gazu i zawalenia dwóch budynków na Manhattanie w Nowym Jorku (USA).
• W 2018 r. 52 osoby zginęły, a 19 zostało rannych w katastrzie banglijskiego samolotu pasażerskiego Bombardier Dash 8-Q400, który rozbił się podczas lądowania na lotnisku w stolicy Nepalu, Katmandu.
• W 2019 r. Noureddine Bedoui został premierem Algierii.