15 GRUDNIA W HISTORII

15 grudnia w Polsce:

• W 1433 r. zawarty został polsko-krzyżacki rozejm w Łęczycy (woj. łódzkie).
• W 1595 r. ur. się Jerzy Ossoliński, szlachcic, dyplomata, polityk, podstoli wielki koronny, marszałek Sejmu, podskarbi nadworny koronny, wojewoda sandomierski, podkanclerzy koronny, kanclerz wielki koronny.
• W 1701 r. przyszły elektor Palatynatu Reńskiego Karol III Filip Wittelsbach poślubił w Krakowie (woj. małopolskie) swą drugą żonę Teresę Lubomirską.
• W 1730 r. w Bydgoszczy (woj. kujawsko-pomorskie) doszło do sporu połączonego z bijatyką pomiędzy miejscowymi bernardynami a duchowieństwem kościoła farnego i rodziną zmarłego o prawo zorganizowania uroczystego pogrzebu burmistrza Adama Froszka.

• W 1735 r. ur. się Dawid Zygmunt Pilchowski SI, duchowny rzymskokatolicki, jezuita, poeta, tłumacz literatury z języka łacińskiego, biskup pomocniczy wileński.
• W 1767 r. spłonęło południowe skrzydło Zamku Królewskiego w Warszawie (woj. mazowieckie).
• W 1772 r. ur. się Jan Stefan Krukowiecki, generał, uczestnik wojen napoleońskich i Powstania listopadowego, hrabia.
• W 1784 r. ur. się Wacław Seweryn Rzewuski, podróżnik, orientalista, poeta.
• W 1797 r. wybuchł pożar na zamku w Kętrzynie (woj. warmińsko-mazurskie).
• W 1801 r. ur. się Tomasz Bułhak ps. „Gulicz”, działacz niepodległościowy, ziemianin, sybirak.
• W 1813 r. ur. się Ludwik Adam Jucewicz, szlachcic, duchowny, pisarz, etnograf, historyk, folklorysta, opisywał życie codzienne na Żmudzi (Kresy Wschodnie).
• W 1818 r. założony został Ogród Botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego.
• W 1828 r. kilkunastu wojskowych ze Szkoły Podchorążych w Warszawie (woj. mazowieckie) zawiązało tzw. Sprzysiężenie Wysockiego.
• W 1847 r. ur. się Walery Brochocki, malarz-pejzażysta.
• W 1857 r. ur. się Eugeniusz Pankiewicz, muzyk, pianista, kompozytor, pedagog.
• W 1859 r. ur. się Ludwik Zamenhz, polsko-żydowski lekarz, lingwista, twórca sztucznego języka esperanto, ośmiokrotnie nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla.
• W 1862 r. uruchomiona została Kolej Warszawsko-Petersburska.
• W 1867 r. w drewnianym kościele św. Kazimierza w Sorokpolu (Kresy Wschodnie) ochrzczony został Józef Piłsudski.
• W 1869 r. ur. się Maria Wojciechowska z d. Kiersnowska, w latach 1922–1926 polska pierwsza dama, żona 2. prezydenta II RP Stanisława Wojciechowskiego.

• W 1869 r. ur. się Leon Paweł Teodor Marchlewski, chemik, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, wiceprezes PAU, organizator Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach (woj. lubelskie) i w Bydgoszczy (woj. kujawsko-pomorskie), prezes PTCh, pierwszy prezes YMCA w Polsce, członek Rady Naczelnej PSL „Piast”, a następnie Stronnictwa Ludowego, senator II i III kadencji II RP.
• W 1876 r. ur. się Władysław Paciorkiewicz, mechanik, wynalazca, przedsiębiorca, konstruktor pierwszej polskiej maszyny do pisania.
• W 1880 r. ur. się Wiesław Chrzanowski, inżynier i konstruktor silników cieplnych, przesor politechnik we Lwowie (woj. lwowskie, Kresy Wschodnie) i Warszawie (woj. mazowieckie), działacz państwowy, rektor PW. Ojciec Wiesława Mariana Chrzanowskiego, marszałka Sejmu, adwokata i polityka.
• W 1900 ur. się Ignacy Dąbrowski, prawnik, działacz ruchu oporu II w.ś., zamordowany w niemieckim obozie KL Auschwitz w 1941 r.
• W 1900 r. ur. się Stanisław Piasecki, ps. „Stanisław Mostowski”, działacz Stronnictwa Narodowego, dziennikarz, pisarz, żołnierz, publicysta, krytyk literacki i teatralny, rozstrzelany przez Niemców w Palmirach (woj. mazowieckie) w 1941 r.
• W 1900 r. otwarty został gmach „Zachęty” w Warszawie (woj. mazowieckie).
• W 1902 r. ur. się Bronisław Chajęcki ps. „Boryna”, „Maciej Boryna”, pedagog, działacz harcerski (harcmistrz), podporucznik rezerwy Wojska Polskiego II RP, członek organizacji konspiracyjnych Warszawianka, Unia, pułkownik Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski, zamordowany przez komunistów w 1953 r.
• W 1907 r. w Olsztynie (woj. warmińsko-mazurskie) wyjechał pierwszy tramwaj.

• W 1914 r. podczas I w.ś. austriackie wojsko po czterodniowej bitwie o Krosno (woj. podkarpackie) wyparli z miasta wojska rosyjskie.
• W 1918 r. w związku z napiętą sytuacją w Wielkopolsce, rząd zerwał stosunki dyplomatyczne z Niemcami. Jednocześnie podjęto decyzję o konieczności wyboru przedstawicieli polskich z terenu zaboru pruskiego do Sejmu Ustawodawczego.
• W 1922 r. ur. się Henryk Mandelbaum, przedsiębiorca pochodzenia żydowskiego, więzień niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz-Birkenau, uczestnik marszu śmierci.
• W 1923 r. ur. się Leon Stanisław Niemczyk, żołnierz Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski, więzień niemieckich obozów, żołnierz US Army, aktor filmowy i teatralny. Jeden z najpopularniejszych aktorów w historii polskiej kinematografii, zagrał kilkaset ról w polskich i zagranicznych filmach.
• W 1926 r. ur. się Michał Światopełk-Mirski ps. „Orlicz”, kapral podchorąży Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski, walczył w szeregach kompanii harcerskiej batalionu „Gustaw” NOW-AK, zginął w Powstaniu.
• W 1929 r. ur. się Tomasz Zbigniew Zaliwski, aktor teatralny, filmowy, radiowy i dubbingowy.
• W 1931 r. ukazało się pierwsze wydanie miesięcznika pt. „Kuźnia Młodych”.
• W 1933 r. 8 osób zginęło w zderzeniu dwóch pociągów w Poznaniu (woj. wielkopolskie).
• W 1936 r. uruchomiona została pierwsza w kraju linia kolei elektrycznej na trasie Warszawa-Otwock i Warszawa-Pruszków (woj. mazowieckie).
• W 1937 r. uruchomiona została elektryczna linia kolejowa Warszawa-Mińsk Mazowiecki (woj. mazowieckie).
• W 1937 r. założony został klub sportowy Calisia Kalisz (woj. wielkopolskie).
• W 1939 r. powołany został niemiecki Bank Emisyjny w Polsce, instytucja stworzona przez Niemców do emitowania pieniędzy w Generalnym Gubernatorstwie.
• W 1939 r. władze litewskie zlikwidowały Uniwersytet Wileński (Kresy Wschodnie).

• W 1940 r. podczas II w.ś. Niemcy utworzyli getto żydowskie w Tomaszowie Mazowieckim (woj. łódzkie).
• W 1943 r. ur. się Bernard Dornowski, muzyk, gitarzysta, kompozytor, wokalista, członek zespołów Niebiesko-Czarni i Czerwone Gitary.
• W 1945 r. komandor Adam Mohuczy został p.o. dowódcy Marynarki Wojennej.
• W 1948 r. ur. się Andrzej Mogielnicki, autor tekstów piosenek, autor wielu przebojów muzyki współczesnej, producent. Członek Akademii Fonograficznej Związku Producentów Audio-Video (ZPAV).
• W 1948 r. z połączenia „koncesjonowanej” PPS i PPR powstała komunistyczna partia PZPR.
• W 1948 r. w Warszawie (woj. mazowieckie) zaprezentowany został samochód ciężarowy Star 20.
• W 1951 r. w gmachu ZNP w Warszawie (woj. mazowieckie) odbył się pierwszy publiczny pokaz telewizyjny.
• W 1952 r. odbył się oblot szybowca SZD-12 Mucha 100.
• W 1956 r. Program I Polskiego Radia wyemitował premierowy odcinek powieści radiowej pt. Matysiakowie.
• W 1957 r. w Gorzowie Wielkopolskim (woj. lubuskie) odsłonięty został pomnik Adama Mickiewicza.
• W 1957 r. podniesiona została bandera na niszczycielu ORP „Grom”.
• W 1970 r. podczas protestów w czasie tzw. „Grudnia 1970”, grupa robotników podpaliła budynek Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Gdańsku (woj. pomorskie).
• W 1973 r. w Warszawie (woj. mazowieckie) otwarte zostało odbudowane po II w.ś. Państwowe Muzeum Etnograficzne.
• W 1981 r. ZOMO rozpoczęło pacyfikację kopalni KWK „Manifest Lipcowy” w Jastrzębiu-Zdroju (woj. śląskie).

• W 1993 r. odbył się oblot motoszybowca J-6 Fregata.
• W 1997 r. Pomnik Bohaterów Warszawy (woj. mazowieckie) umieszczony został na nowym cokole i w nowym miejscu przy Trasie W-Z.
• W 1991 r. w Katowicach (woj. śląskie) odsłonięty został pomnik poległych górników kopalni KWK „Wujek”.
• W 2000 r. powołana została Inspekcja Handlowa.
• W 2001 r. papież Jan Paweł II otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (woj. mazowieckie).
• W 2006 r. PKN Orlen kupił litewską rafinerię ropy naftowej Mažeikių Nafta.
• W 2007 r. zakończyła się modernizacja kolei linowej na Kasprowy Wierch.

15 grudnia na świecie:

• W 37 r. ur. się Neron, cesarz rzymski.
• W 130 r. ur. się Lucjusz Werus, cesarz rzymski.
• W 533 r. wojska bizantyńskie pokonały Wandalów w bitwie pod Trikamarum (obecnie Tunezja).
• W 687 r. Sergiusz I został wybrany papieżem.
• W 1025 r. Konstantyn VIII został cesarzem bizantyńskim.
• W 1072 r. Malikszah I został sułtanem Wielkich Seldżuków.
• W 1242 r. ur. się Munetaka, japoński siogun.
• W 1256 r. Mongołowie pod wodzą Hulagu-chana zdobyli należącą do Asasynów górską twierdzę Alamut (obecnie Iran).
• W 1263 r. po śmierci króla Norwegii Haakona IV Starego pełną władzę przejął współrządzący z nim do tej pory syn Magnus VI Prawodawca.

• W 1291 r. ur. się Aimone Spokojny, hrabia Sabaudii.
• W 1387 r. w Niemczech wybuchła tzw. wojna miast między Związkiem Miast Szwabskich a książętami bawarskimi.
• W 1447 r. ur. się Albrecht IV Mądry, książę Bawarii-Monachium i Bawarii-Landshut.
• W 1467 r. hospodar mołdawski Stefan III Wielki pokonał w bitwie pod Baią (Rumunia) węgierskich najeźdźców pod wodzą króla Macieja Korwina.
• W 1612 r. niemiecki astronom Simon Marius sporządził pierwszy, bazujący na obserwacjach teleskopowych, opis Galaktyki Andromedy.
• W 1640 r. Jan IV Szczęśliwy koronowany został na króla Portugalii.
• W 1683 r. Kara İbrahim Pasza został wielkim wezyrem tureckim, zastępując usuniętego Kara Mustafę.
• W 1702 r. w Japonii, zgodnie z kodeksem bushidō, poniosło śmierć 47 rōninów.
• W 1719 r. ur. się Ludwik IX, landgraf Hesji-Darmstadt.
• W 1745 r. podczas wojny o sukcesję austriacką, zwycięstwo dniosły wojska pruskie nad sasko-austriackimi w bitwie pod Kesselsdorfem (Niemcy).
• W 1749 r. założony został Rostów nad Donem (Rosja).
• W 1783 r. odkryta została kometa jednopojawieniowa C/1783 X1.
• W 1791 r. weszła w życie Karta Praw USA.
• W 1801 r. w Niemczech ur. się Karol August Freyer, właśc. Karl August Freyer, niemiecko-polski kompozytor, organista i pedagog.
• W 1806 r. ur. się Karol de Leon, francuski hrabia, najstarszy syn Napoleona Bonapartego.
• W 1807 r. w Paryżu (Francja) odbyła się premiera opery pt. Westalka autorstwa Gaspare Spontiniego.

• W 1809 r. Napoleon Bonaparte rozwiódł się z Józefiną.
• W 1840 r. w jednej z kaplic Kościoła Inwalidów w Paryżu (Francja) pochowane zostały sprowadzone z Wyspy Świętej Heleny szczątki Napoleona Bonapartego.
• W 1846 r. otwarta została linia kolejowa Berlin-Hamburg (Niemcy).
• W 1852 r. brytyjski astronom John Russell Hind odkrył planetoidę (23) Thalia.
• W 1860 r. w Monachium (Niemcy) wykonany został po raz pierwszy hymn Bawarii.
• W 1862 r. podczas wojny secesyjnej w USA, zwycięstwo odnieśli Konfederaci w I bitwie pod Fredericksburgiem.
• W 1864 r. podczas wojny secesyjnej w USA, rozpoczęła się bitwa pod Nashville.
• W 1879 r. podczas II wojny brytyjsko-afgańskiej, rozpoczęła się bitwa pod Kabulem (Afganistan).
• W 1891 r. w Springfield w stanie Massachusetts (USA) James Naismith zorganizował pierwszy mecz wymyślonej przez siebie koszykówki.
• W 1893 r. Francesco Crispi został po raz drugi premierem Włoch.
• W 1893 r. Francja zaanektowała Timbuktu, główne miasto regionu Azawad (Mali).
• W 1895 r. podczas I wojny włosko-abisyńskiej, wojska etiopskie rozpoczęły oblężenie Mekelie (Etiopia).
• W 1895 r. uruchomiona została komunikacja tramwajowa w Vichy (Francja).
• W 1895 r. zwycięstwo odnieśli powstańcy kubańscy nad wojskami hiszpańskimi w bitwie nad rzeką Mal Tiempo (Kuba).
• W 1899 r. podczas II wojny burskiej, zwycięstwo odniosły wojska burskie nad brytyjskimi w bitwie pod Colenso (Afryka Południowa).
• W 1906 r. w Rangunie (Birma) wyjechały na trasę pierwsze tramwaje elektryczne.

• W 1908 r. 15 osób zginęło w zderzeniu pociągu osobowego z towarowym w tunelu pod Voutezac (Francja).
• W 1910 r. ur. się John Henry Hammond II, amerykański producent muzyczny.
• W 1911 r. ur. się Stan Kenton, amerykański muzyk jazzowy.
• W 1912 r. w Kopenhadze (Dania) odbyła się premiera rosyjskiego filmu animowanego pt. Konik polny i mrówka w reżyserii Władysława Starewicza.
• W 1914 r. podczas I w.ś. zwycięstwo odniosły wojska serbskie nad austro-węgierskimi w bitwie nad Kolubarą (Serbia).
• W 1914 r. 687 górników zginęło w eksplozji w kopalni węgla kamiennego na wyspie Kiusiu (Japonia).
• W 1920 r. Austria została członkiem Ligi Narodów.
• W 1923 r. ur. się Freeman John Dyson, amerykański fizyk teoretyk, matematyk, futurolog, astrzizyk pochodzenia angielskiego, współautor projektu Orion, prekursor koncepcji sfery Dysona.
• W 1925 r. Reza Szah Pahlawi został szachem Iranu.
• W 1930 r. w Berlinie (Niemcy) rozpoczęły się rokowania polsko-litewskie w sprawie ruchu granicznego.
• W 1931 r. Lin Sen został prezydentem Republiki Chińskiej.
• W 1938 r. weszła do służby ulepszona wersja niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma.
• W 1939 r. odbyła się premiera filmu pt. Przeminęło z wiatrem w reżyserii Victora Fleminga.
• W 1940 r. podczas II w.ś. marszałek Polski Edward Śmigły-Rydz zbiegł z miejsca internowania w Dragoslavele (Rumunia) i udał się na Węgry.
• W 1940 r. podczas II w.ś. u wybrzeży Tunezji zatonął po wejściu na minę francuski okręt podwodny „Narval”.
• W 1942 r. podczas II w.ś. w Berlinie (Niemcy) powstał kolaboracyjny Armeński Komitet Narodowy.

• W 1944 r. podczas II w.ś. nad kanałem La Manche (Wielka Brytania, Francja) zaginął samolot, którym leciał do Paryża amerykański muzyk Glenn Miller.
• W 1944 r. podczas II w.ś. Amerykanie dokonali inwazji na wyspę Mindoro (Filipiny).
• W 1945 r. oddziały kurdyjskie pod wodzą Mustafy Barzaniego zajęły Mahabad (Iran), który stał się stolicą proklamowanej miesiąc później Republiki Kurdystanu.
• W 1947 r. utworzony został Protektorat Saary pod kontrolą francuską.
• W 1955 r. ur. się Paul Simonon, brytyjski muzyk, basista, członek i jeden z twórców brytyjskiego zespołu The Clash.
• W 1955 r. Austria została przyjęta do ONZ.
• W 1957 r. liczba mieszkańców Monachium (Niemcy) osiągnęła milion.
• W 1958 r. b. Giovanni Battista Montini (późniejszy papież Paweł VI) został mianowany kardynałem.
• W 1960 r. odbyła się nieudana próba wystrzelenia amerykańskiej sondy księżycowej Pioneer P 31.
• W 1960 r. król Belgów Baldwin I Koburg ożenił się z Fabiolą de Mora.
• W 1961 r. niemiecki zbrodniarz nazistowski Adolf Eichmann został skazany przez izraelski sąd na karę śmierci.
• W 1963 r. odbyła się premiera filmu pt. Ameryka, Ameryka w reżyserii Elii Kazana.
• W 1963 r. Yen Chia-kan został premierem Tajwanu.
• W 1965 r. doszło do pierwszego w historii spotkania na orbicie amerykańskich statków kosmicznych Gemini 6 i 7.
• W 1966 r. odkryty został Janus, jeden z księżyców Saturna.
• W 1967 r. 46 osób zginęło w wyniku zawalenia się mostu Silver Bridge nad rzeką Ohio w Point Pleasant w stanie Wirginia Zachodnia (USA).

• W 1970 r. sowiecka sonda Wenera 7 wylądowała na powierzchni planety Wenus skąd przez 23 minuty nadawała sygnały na Ziemię.
• W 1970 r. 308 osób zginęło w katastrzie południowokoreańskiego promu pasażerskiego w Cieśninie Koreańskiej.
• W 1972 r. w Niemczech Zachodnich powstał drugi rząd Willy’ego Brandta.
• W 1973 r. wystartował kanał włoskiej telewizji publicznej Rai 3.
• W 1976 r. Samoa zostało członkiem ONZ.
• W 1977 r. po 4 miesiącach lotu amerykańska sonda Voyager 2 została prześcignięta przez wystrzeloną 16 dni później, ale wprowadzoną na szybszą trajektorię, bliźniaczą sondę Voyager 1.
• W 1983 r. na Cyprze zniesiona została kara śmierci za zabójstwo.
• W 1983 r. przyjęta została nowa konstytucja Salwadoru.
• W 1984 r. wystrzelona została sowiecka sonda Wega 1 przeznaczona, wraz z wystrzeloną później Wegą 2 do badań Wenus i Komety Halleya.
• W 1988 r. odbyła się premiera australijskiej komedii filmowej pt. Młody Einstein w reżyserii Yahoo Seriousa.
• W 1993 r. Mario Frick został premierem Liechtensteinu.
• W 1994 r. Palau zostało członkiem ONZ.
• W 1995 r. Europejski Trybunał Sprawiedliwości wydał orzeczenie w tzw. sprawie Bosmana.
• W 1995 r. odbyła się premiera filmu pt. Gorączka w reżyserii Michaela Manna.
• W 1995 r. odbyła się premiera filmu pt. Jumanji w reżyserii Joe Johnstona.
• W 1997 r. 85 osób zginęło, a jedna została ranna w katastrzie należącego do Tajikistan Airlines samolotu Tu-154B-1 lecącego z Duszanbe (Tadżykistan) do Szardży (Zjednoczone Emiraty Arabskie).

• W 1998 r. Isma’il Hamdani został premierem Algierii.
• W 1999 r. w Japonii odlana została największa na świecie sztaba złota o masie 200 kg.
• W 2001 r. Krzywa Wieża w Pizie (Włochy) została ponownie udostępniona do zwiedzania po trwających 11 lat pracach zabezpieczających przed jej runięciem.
• W 2004 r. trzech polskich żołnierzy zginęło, a trzy osoby zostały ranne w katastrzie śmigłowca PZL W-3 Sokół pod Karbalą (Irak).
• W 2005 r. w Iraku odbyły się wybory parlamentarne.
• W 2006 r. Amerykanie dokonali oblotu myśliwca wielozadaniowego Lockheed Martin F-35 Lightning II.
• W 2008 r. Abhisit Vejjajiva został premierem Tajlandii.
• W 2009 r. Amerykanie dokonali oblotu Boeinga 787.
• W 2009 r. zainaugurowała działalność Kazachska Filharmonia Narodowa w Astanie (Kazachstan).
• W 2010 r. 41 osób zginęło, a około 60 zostało rannych samobójczym zamachu bombowym na szyicki meczet w mieście Czabahar (Iran).
• W 2011 r. były prezydent Francji Jacques Chirac został skazany na karę 2 lat pozbawienia wolności w zawieszeniu za defraudację publicznych pieniędzy i narażenie zaufania publicznego.
• W 2014 r. w Japonii rozpoczęła się sprzedaż Toyoty Mirai, pierwszego seryjnie produkowanego samochodu zasilanego wodorowymi ogniwami paliwowymi.
• W 2016 r. uruchomiony został europejski system nawigacji satelitarnej Galileo.
• W 2018 r. na soborze zjednoczeniowym, w którym wzięli udział na zasadach soborów biskupich przedstawiciele Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Kijowskiego oraz Ukraińskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, a także oddzielni przedstawiciele Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego, którzy powołali Kościół Prawosławny Ukrainy, a na jego zwierzchnika wybrali biskupa Epifaniusza.