15 LUTEGO W HISTORII

15 lutego w Polsce: 

• W 1282 r. na zjeździe w Kępnie (woj. wielkopolskie) książę pomorski Mściwoj II i książę wielkopolski Przemysł II zawarli porozumienie o zjednoczeniu swych ziem.
• W 1383 r. podczas wojny rodów rycerskich Grzymalitów i Nałęczów, stoczona została bitwa pod Szamotułami (woj. wielkopolskie).
• W 1386 r. wielki książę litewski Jagiełło przyjął chrzest oraz imię Władysław.
• W 1563 r. podczas wojny litewsko-rosyjskiej, wojska cara Iwana IV Groźnego zdobyły Połock (Kresy Wschodnie).

• W 1793 r. podczas II rozbioru Polski, wojska pruskie zajęły Środę Wielkopolską (woj. wielkopolskie).
• W 1818 r. ur. się Józef Walenty Komorowski, aktor teatralny.
• W 1819 r. ur. się Antoni Leonard Golejewski herbu Kościesza, ziemianin, poseł do Rady Państwa i Sejmu Krajowego Galicji.
• W 1828 r. ur. się Faustyn Juliusz Cengler, artysta, rzeźbiarz.
• W 1833 r. we Lwowie (Kresy Wschodnie) odbyła się premiera komedii pt. Śluby panieńskie Aleksandra Fredry.
• W 1858 r. ur. się Marcelina Sembrich-Kochańska, właśc. Prakseda Marcelina Kochańska, znana też jako Marcella Sembrich, światowej sławy śpiewaczka (sopran). Jako pierwsza Polka wystąpiła w Metropolitan Opera w Nowym Jorku (USA).
• W 1864 r. podczas Powstania Styczniowego, klęskę ponieśli powstańcy w bitwie pod Głowaczowem (woj. mazowieckie).
• W 1872 r. ur. się Konrad Krzyżanowski, artysta, malarz, portrecista, rysownik, ilustrator i pedagog.
• W 1876 r. ur. się Ksawery Zakrzewski, lekarz, społecznik, działacz niepodległościowy, naczelnik „Sokoła” poznańskiego, inicjator i współtwórca harcerstwa wielkopolskiego.
• W 1883 r. w Szczecinie (woj. zachodniopomorskie) ur. się Fritz Gerlich, niemiecki dziennikarz, publicysta i historyk, jeden z głównych działaczy opozycji antynazistowskiej w III Rzeszy. Zamordowany w 1943 r. przez Niemców w niemieckim obozie KL Dachau.
• W 1887 r. ur. się Jerzy Rygier, aktor i reżyser teatralny i filmowy.
• W 1890 r. ur. się Szymon Pullman, żydowsko-polski muzyk, skrzypek, dyrygent, kameralista i pedagog muzyczny. Zamordowany przez Niemców w niemieckim obozie w Treblince.
• W 1910 r. ur. się Irena Sendlerowa ps. „Jolanta” z d. Krzyżanowska, działaczka podziemia w czasie niemieckiej okupacji, Powstaniec Warszawski. Sprawiedliwa wśród Narodów Świata.

• W 1914 r. ur. się Kazimierz Klimczak ps. „Szron”, pułkownik Wojska Polskiego, ZWZ i Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski. Był najdłużej żyjącym uczestnikiem Powstania Warszawskiego. Zmarł w 2023 r. w wieku 109 lat.
• W 1925 r. ur. się Maria Homerska, aktorka teatralna i filmowa.
• W 1928 r. ur. się Cezary Chlebowski, harcerz, żołnierz Armii Krajowej, pisarz i publicysta, historyk, autor książek i szkiców poświęconych mało znanym wydarzeniom z dziejów polskiego Państwa Podziemnego w czasie II w.ś.
• W 1927 r. Radio Kraków jako drugie w kraju rozpoczęło nadawanie programu.
• W 1930 r. ur. się Włodzimierz Saar, aktor teatralny i telewizyjny.
• W 1938 r. ur. się Tadeusz Wieczorek, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny.
• W 1941 r. ur. się Antoni Woryna, żużlowiec, medalista mistrzostw świata i Polski.
• W 1941 r. podczas II w.ś. do Polski zrzucony został pierwszy spadochroniarz cichociemny.
• W 1942 r. ur. się Władysław Trebunia-Tutka, artysta, plastyk, malarz, muzyk, członek zespołu Trebunie-Tutki.
• W 1945 r. podczas II w.ś. sowiecka Armia Czerwona zajęła Tucholę (woj. kujawsko-pomorskie) i Zieloną Górę (woj. lubuskie).
• W 1945 r. podczas II w.ś. rozpoczęła się bitwa pancerna o Stargard (woj. zachodniopomorskie).
• W 1945 r. podczas II w.ś. w trakcie walk o Poznań (woj. wielkopolskie), w wyniku ostrzału sowieckiej artylerii spłonęła katedra św. Apostołów Piotra i Pawła.
• W 1949 r. ukazało się pierwsze wydanie „Gazety Krakowskiej”.
• W 1951 r. ur. się Jadwiga Jankowska-Cieślak, aktorka teatralna i filmowa.
• W 1951 r. Polska zawarła umowę z sowiecką ZSRR o wymianie obszarów przygranicznych.
• W 1952 r. ur. się Paweł Pitera, reżyser filmów fabularnych i dokumentalnych, scenarzysta.
• W 1953 r. ur. się Adam Tomasiak, wioślarz, olimpijczyk.

• W 1954 r. ur. się Piotr Pręgowski, aktor telewizyjny, piosenkarz i samorządowiec.
• W 1955 r. ur. się Wojciech Zieliński, muzyk, kompozytor, aranżer, dyrygent.
• W 1956 r. ur. się Urszula Gierszon z d. Suszek, poetka, prozaik, krytyk literacki.
• W 1957 r. ukazało się pierwsze wydanie miesięcznika dziecięcego pt. „Miś”.
• W 1960 r. ur. się Filip Zylber, reżyser filmowy i scenarzysta.
• W 1962 r. Sejm PRL przyjął ustawę o obywatelstwie polskim. Likwidacja prawa do posiadania podwójnego obywatelstwa odebrała obywatelstwo emigrantom.
• W 1963 r. odbyła się premiera komedii filmowej pt. Gangsterzy i filantropi w reżyserii Jerzego Hzfmana.
• W 1970 r. ur. się Andrzej Olejnik, aktor teatralny, filmowy, dubbingowy i telewizyjny.
• W 1970 r. ur. się Marek Turek, twórca komiksów.
• W 1971 r. ur. się Anna Leszczyńska-Łazor, lekkoatletka, sprinterka i płotkarka, kilkukrotna mistrzyni Polski.
• W 1971 r. komunistyczny rząd PRL odwołał grudniowe podwyżki cen artykułów żywnościowych po fali protestów.
• W 1972 r. ur. się Katarzyna Enerlich, pisarka.
• W 1972 r. Sąd Wojewódzki w Warszawie (woj. mazowieckie) skazał na karę pozbawienia wolności 9 zicerów MSW oskarżonych o udział w tzw. aferze „Zalew”.
• W 1974 r. ur. się Dominik Życki, żeglarz sportowy, mistrz świata.
• W 1975 r. ur. się Lucyna Nowak, lekkoatletka, halowa mistrzyni Polski, reprezentantka Polski.
• W 1975 r. ur. się Adam Sztaba, muzyk, kompozytor, pianista, aranżer, dyrygent i producent muzyczny, osobowość telewizyjna.
• W 1979 r. 49 osób zginęło, a ok. 100 zostało rannych w wyniku wybuchu gazu w Rotundzie PKO w Warszawie (woj. mazowieckie). 

• W 1980 r. zakończył się VIII Zjazd komunistycznej PZPR.
• W 1983 r. powołana została Generalna Dyrekcja Budowy Metra w Warszawie (woj. mazowieckie).
• W 1985 r. odbyła się premiera filmu psychologiczno-obyczajowego pt. Nadzór w reżyserii Wiesława Saniewskiego.
• W 1989 r. Sejm PRL przyjął ustawy o przywróceniu Narodowego Święta Niepodległości w dniu 11 listopada oraz utworzeniu Funduszu Obsługi Zadłużenia Zagranicznego (FOZZ).
• W 2006 r. Janusz Kochanowski został Rzecznikiem Praw Obywatelskich. Zginął w katastrzie smoleńskiej w 2010 r.
• W 2014 r. Telewizja Trwam i nowy kanał dla dzieci TVP ABC rozpoczęły nadawanie na pierwszym multipleksie naziemnej telewizji cyfrowej.

15 lutego na świecie: 

•  W 399 p.n.e. grecki filozz Sokrates został skazany na karę śmierci poprzez wypicie trucizny.
•  W 438 r. komisja powołana przez cesarza Teodozjusza II wydała Kodeks Teodozjański.
• W 1113 r. papież Paschalis II zatwierdził regułę zakonną joannitów.
• W 1145 r. kardynał Bernardo da Pisa został wybrany papieżem i przyjął imię Eugeniusz III.
• W 1368 r. 15 lub 14 lutego ur. się Zygmunt Luksemburski, król Niemiec, Czech, Węgier i Włoch, święty cesarz rzymski.
• W 1377 r. ur. się Władysław I Andegaweński, Władysław z Durazzo, właśc. Ladislao di Durazzo, król Neapolu, tytularny król Węgier, tytularny król Jerozolimy. 
• W 1458 r. ur. się Iwan Młodszy, władca Tweru.
• W 1472 r. ur. się Piotr II Medyceusz, władca Florencji.
• W 1487 r. ur. się Henryk Wittelsbach, książę Palatynatu, duchowny katolicki, biskup Wormacji, Utrechtu i Fryzyngi.

• W 1534 r. ur. się Aleksander Sauli, włoski duchowny katolicki, biskup Alérii i Pawii, święty.
• W 1549 r. ur. się Barnim X Młodszy, książę szczeciński.
• W 1564 r. Galileusz, włoski filozz, fizyk, astronom.
• W 1575 r. w katedrze w Reims (Francja) odbył się ślub króla Francji Henryka III Walezego z Ludwiką Lotaryńską.
• W 1589 r. ur. się Jonten Gjaco, IV Dalajlama Tybetu.
• W 1611 r. podburzony tłum napadł na klasztor franciszkański w Pradze (Czechy) i zamordował 14 zakonników w odwecie za rzekome wspieranie wojsk biskupa pasawskiego w czasie ich inwazji na Czechy.
• W 1612 r. ur. się Paul Chomedey de Maissonneuve, francuski dowódca wojskowy, założyciel Montrealu (Kanada).
• W 1630 r. Holendrzy zdobyli Olindę, rozpoczynając swą kolonizację północno-wschodniej Brazylii.
• W 1637 r. król Niemiec Ferdynand III Habsburg został wybrany na świętego cesarza rzymskiego.
• W 1710 r. ur. się Ludwik XV, król Francji.
• W 1735 r. ur. się Maria Krystyna Wettyn, królewna, księżniczka Saksonii, córka Augusta III i Marii Józefy.
• W 1751 r. ur. się Johann Heinrich Wilhelm Tischbein, niemiecki malarz.
• W 1760 r. w pobliżu Plymouth (Wielka Brytania) zatonął brytyjski okręt wojenny HMS „Ramillies”, w wyniku czego zginęło ponad 800 osób.
• W 1761 r. ur. się Luiza Henrietta Karolina z Hesji-Darmstadt, wielka księżna Hesji i Renu.
• W 1763 r. w Hubertusburgu (Niemcy) zawarty został drugi z traktatów pokojowych kończących wojnę siedmioletnią. Prusy zatrzymały Śląsk, August III Sas odzyskał Saksonię, a Austria otrzymała obietnicę wsparcia starań arcyksięcia Józefa II Habsburga (syna Marii Teresy) o koronę cesarską.
• W 1764 r. założone został miasto Saint Louis w Missouri (USA).
• W 1775 r. Giovanni Angelo Braschi został wybrany papieżem i przyjął imię Pius VI.

• W 1786 r. niemiecko-brytyjski astronom William Herschel odkrył Mgławicę Kocie Oko w gwiazdozbiorze Smoka.
• W 1794 r. przyjęty został obecny wzór flagi Francji.
• W 1795 r. elektor Palatynatu Reńskiego i Bawarii Karol IV (II) Teodor Wittelsbach ożenił się po raz drugi z Marią Leopoldyną Habsburg-Este.
• W 1798 r. po zajęciu Rzymu (Włochy) przez wojska francuskie utworzono Republikę Rzymską.
• W 1809 r. ur. się Cyrus Hall McCormick, amerykański wynalazca i założyciel spółki McCormick Harvesting Machine Co., która od 1902 r. jest częścią International Harvester Company.
• W 1835 r. uchwalona została konstytucję Serbii.
• W 1845 r. w operze La Scali w Mediolanie (Włochy) odbyła się premiera opery Joanna d’Arc Giuseppe Verdiego.
• W 1855 r. ok. 700 osób zginęło w wyniku zatonięcia podczas sztormu fregaty „La Sémillante” w Cieśninie Świętego Bonifacego między Sardynią a Korsyką.
• W 1867 r. w Wiedniu (Austria) odbyło się premierowe wykonanie chóralne walca Nad pięknym modrym Dunajem Johanna Straussa (syna).
• W 1882 r. ur. się John Barrymore, amerykański aktor.
• W 1891 r. założony został szwedzki klub piłkarski AIK Fotboll.
• W 1898 r. w porcie w Hawanie (Kuba) doszło do wybuchu na amerykańskim pancerniku USS „Maine”, co stało się pretekstem do rozpoczęcia wojny amerykańsko-hiszpańskiej.
• W 1899 r. ur. się Gale Sondergaard właśc. Edith Holm Sondergaard, amerykańska aktorka, laureatka pierwszej przyznanej statuetki Oscara w kategorii najlepsza aktorka drugoplanowa.
• W 1899 r. niemieccy astronomowie Arnold Schwassmann i Max Wolf odkryli planetoidę (442) Eichsfeldia.
• W 1901 r. założony został peruwiański klub piłkarski Alianza Lima.

• W 1902 r. otwarty został pierwszy odcinek berlińskiego metra.
• W 1905 r. ur. się Harold Arlen, amerykański kompozytor, zdobywca Oscara.
• W 1907 r. ur. się w Rosji Aleksander Dzwonkowski, polski aktor filmowy i dubbingowy.
• W 1907 r. ur. się Cesar Romero, amerykański aktor.
• W 1914 r. ur. się Kevin McCarthy, amerykański aktor.
• W 1914 r. założony został urugwajski klub piłkarski Sud América Montevideo.
• W 1915 r. założony został urugwajski klub piłkarski Liverpool FC Montevideo.
• W 1918 r. podczas I wojny światowej, w nocy z 15 na 16 lutego II Brygada Legionów Polskich pod dowództwem gen. Józefa Hallera, wchodząca w skład Polskiego Korpusu Posiłkowego, przebiła się przez front austriacko-rosyjski pod Rarańczą na Bukowinie w celu połączenia z oddziałami polskimi w Rosji. Był to protest przeciwko postanowieniom krzywdzącego Polaków traktatu brzeskiego, zawartego między państwami centralnymi a Ukraińską Republiką Ludową, oddającemu jej Chełmszczyznę i część Podlasia.
• W 1922 r. brytyjski transatlantyk RMS „Homeric” wypłynął w swój dziewiczy rejs do Nowego Jorku (USA).
• W 1922 r. uchwalona została konstytucja Łotwy.
• W 1923 r. mocarstwa zachodnie zgodziły się przekazać Okręg Kłajpedy Litwie.
• W 1933 r. w Miami na Florydzie (USA) Giuseppe Zangara dokonał nieudanego zamachu na prezydenta elekta USA Franklina Delano Roosevelta. Ciężko ranny został towarzyszący prezydentowi burmistrz Chicago Anton Cermak, który zmarł 6 marca w szpitalu.
• W 1934 r. minister spraw zagranicznych II RP Józef Beck zakończył trzydniową wizytę w Moskwie (Rosja).
• W 1939 r. odbyła się premiera westernu pt. Dyliżans w reżyserii Johna Forda.

• W 1942 r. wojska japońskie zdobyły Singapur i Sumatrę.
• W 1944 r. rozpoczęła się druga bitwa o Monte Cassino.
• W 1946 r. Amerykanie dokonali oblotu samolotu pasażersko-transportowego Douglas DC-6.
• W 1949 r. Chaim Weizman został pierwszym prezydentem Izraela.
• W 1950 r. odbyła się premiera filmu animowanego Kopciuszek.
• W 1953 r. szwedzkie przedsiębiorstwo ASEA wyprodukowało pierwszy syntetyczny diament.
• W 1954 r. ur. się Matt Groening, amerykański twórca filmów animowanych, producent telewizyjny, pisarz. Twórca Simpson’ów (The Simpsons).
• W 1959 r. Antonio Segni został po raz drugi premierem Włoch.
• W 1959 r. w Danii powstała Socjalistyczna Partia Ludowa (SF).
• W 1961 r. pod Brukselą (Belgia) w pierwszej z udziałem Boeinga 707 katastrzie lotniczej zginęły 72 osoby, w tym cała amerykańska ekipa lecąca na Mistrzostwa Świata w łyżwiarstwie figurowym w Pradze (Czechy). 
• W 1964 r. ur. się Chris Farley, amerykański aktor. Zmarł w 1997 r.
• W 1965 r. przyjęty został nowy wzór flagi Kanady.
• W 1970 r. w katastrzie dominikańskiego samolotu DC-9 na Dominikanie zginęły 102 osoby.
• W 1971 r. wprowadzony został podział brytyjskiego funta szterlinga na 100 pensów. Do tej pory dzielił się on na 240 pensów, bądź na 20 szylingów.
• W 1974 r. w Hongkongu (Chiny) powstała Niezależna Komisja Przeciw Korupcji.
• W 1976 r. na Kubie odbyło się referendum ludowe w sprawie zaaprobowania nowej konstytucji.
• W 1976 r. rozpoczęła się produkcja sowieckiego samochodu ciężarowego Kamaz.
• W 1977 r. socjaldemokraci wygrali wybory parlamentarne w Danii.
• W 1977 r. w katastrzie samolotu Ił-18V w mieście Mineralne Wody (Rosja) zginęło 77 osób.
• W 1978 r. w mieście Pensacola na Florydzie (USA) aresztowany został seryjny morderca Ted Bundy.

• W 1982 r. Agatha Barbara została pierwszą kobietą-prezydentem Malty.
• W 1982 r. u wybrzeży Nowej Fundlandii (Kanada) przewróciła się w czasie sztormu platforma wiertnicza Ocean Ranger, w wyniku czego zginęła cała, 84-osobowa załoga.
• W 1984 r. Miftah al-Usta Umar został sekretarzem generalnym Powszechnego Kongresu Ludowego (prezydentem) Libii.
• W 1989 r. ostatnie oddziały armii sowieckiej opuściły Afganistan.
• W 1990 r. Argentyna i Wielka Brytania wznowiły stosunki dyplomatyczne zerwane podczas wojny o Falklandy.
• W 1991 r. powstała Grupa Wyszehradzka.
• W 1992 r. założony został Kongres Polonii Niemieckiej.
• W 1993 r. Michal Kováč został wybrany przez parlament na pierwszego prezydenta Słowacji po rozpadzie Czeskiej i Słowackiej Republiki Federacyjnej.
• W 1994 r. dokonany został oblot lekkiego śmigłowca wielozadaniowego Eurocopter EC135.
• W 1994 r. w Moskwie (Rosja) podpisany został układ regulujący stosunki Republiki Tatarstanu z Federacją Rosyjską.
• W 1995 r. hacker Kevin Mitnick został aresztowany przez amerykańską FBI.
• W 1998 r. we wsi Drawcza (Kresy Wschodnie, dzisiejsza Litwa) 58-letni Polak Leonard Zawistonowicz, będąc w stanie niepoczytalności, zastrzelił 8 mieszkańców narodowości litewskiej.
• W 1999 r. przywódca kurdyjski Abdullah Öcalan został ujęty przez tureckich komandosów w Kenii.
• W 2000 r. Mandé Sidibé został premierem Mali.
• W 2001 r. opublikowane zostały wyniki sekwencjonowania ludzkiego genomu.
• W 2003 r. w 600 miastach na całym świecie odbyły się protesty przeciwko inwazji na Irak. W tym największym w dziejach proteście antywojennym wzięło udział łącznie od 8-30 mln osób.

• W 2003 r. Watykan udostępnił archiwa dyplomatyczne dotyczące stosunków z Niemcami w latach 1922–39.
• W 2005 r. 210 osób zginęło w kopalni Sunjiawan koło miasta Fuxin w największej od 63 lat katastrzie górniczej w Chinach.
• W 2007 r. Ramzan Kadyrow, po dymisji Ału Ałchanowa, został p.o. prezydenta Czeczenii.
• W 2008 r. po ponad 5 miesiącach od zaginięcia nad zachodnią Nevadą (USA) amerykański milioner i podróżnik Steve Fossett został urzędowo uznany za zmarłego.
• W 2008 r. urzędujący prezydent Czech Václav Klaus został wybrany przez Zgromadzenie Narodowe na II kadencję.
• W 2009 r. 54,36% spośród głosujących w referendum obywateli Wenezueli opowiedziało się za zniesieniem limitu dwóch kadencji dla prezydenta kraju.
• W 2010 r. 18 osób zginęło, a 125 zostało rannych w katastrzie kolejowej w Halle (Belgia).
• W 2010 r. 24 indyjskich policjantów zginęło w wyniku ataku grupy maoistów w stanie Bengal Zachodni (Indie).
• W 2010 r. białoruska milicja zatrzymała 40 działaczy Związku Polaków na Białorusi.
• W 2011 r.  wybuchła wojna domowa w Libii.
• W 2013 r. w wyniku eksplozji meteoroidu nad Uralem (Rosja) i wywołanej nią fali uderzeniowej rannych zostało około 1500 osób. Meteoroid miał około 20 m średnicy, jego eksplozja wyzwoliła energię równoważną 600 tysiącom ton trotylu, a na Ziemię spadło 4-6 ton meteorytów.
• W 2014 r. Francuz Renaud Lavillenie podczas mityngu w Doniecku (Ukraina) ustanowił wynikiem 6,16 m halowy rekord świata w skoku o tyczce, poprawiając o 1 cm rezultat Serhija Bubki z 1993 roku.

• W 2014 r. podczas XXII Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Soczi (Rosja), złote medale dla Polski zdobyli: Zbigniew Bródka w biegu łyżwiarskim na 1500 m i Kamil Stoch w konkursie skoków narciarskich na dużej skoczni.
• W 2015 r. podczas zawodów Pucharu Świata na skoczni mamuciej Vikersundbakken w Vikersund (Norwegia) reprezentant gospodarzy Anders Fannemel ustanowił niezicjalny rekord świata długości skoku 251,5 m.