16 STYCZNIA W HISTORII

16 stycznia w Polsce:

• W 1593 r. król Zygmunt III Waza zwołał pospolite ruszenie szlachty ze wschodnich województw w celu zdławienia kozackiego powstania hetmana Krzysztza Kosińskiego.
• W 1708 r. ur. się Józef Stanisław Sapieha, duchowny katolicki, biskup koadiutor wileński, polityk.
• W 1734 r. podczas wojny o sukcesję polską, wojska rosyjskie zajęły Toruń (woj. kujawsko-pomorskie).
• W 1792 r. ur. się Adam Wirtemberski, hrabia Wirtembergii, generał Królestwa Polskiego.
• W 1794 r. ur. się Antoni Oleszczyński, artysta, grafik, autor miedziorytów i stalorytów.

• W 1796 r. w Raciborzu (woj. śląskie) otwarty został Most Zamkowy nad Odrą.
• W 1811 r. ur. się Jan Dzierżon, górnośląski pszczelarz, duchowny i uczony. Nazywany „ojcem współczesnego pszczelarstwa”.
• W 1816 r. dekretem namiestnika gen. Józefa Zajączka wprowadzony został nowy podział administracyjny Królestwa Polskiego.
• W 1826 r. ur. się Romuald Traugutt ps. „Michał Czarnecki”, generał, dyktator Powstania styczniowego, naczelnik wojenny powiatu kobryńskiego.
• W 1838 r. ur. się Jan Paweł Lam, powieściopisarz, satyryk, redaktor „Dziennika Polskiego”, nauczyciel.
• W 1854 r. ur. się Juliusz Ostrowski, hrabia, historyk, prawnik, heraldyk polski, konserwatywny działacz katolicki, kolekcjoner malarstwa polskiego.
• W 1861 r. ur. się Adam Chełmoński, lekarz. Opisał objaw, znany w piśmiennictwie medycznym jako objaw Chełmońskiego.
• W 1891 r. ur. się Tadeusz Kasprzycki, generał dywizji Wojska Polskiego II RP, Minister Spraw Wojskowych.
• W 1892 r. ur. się Antoni Owsionka ps. „Kazimierz”, żołnierz Legionów i major Wojska Polskiego II RP. Powstaniec Warszawski w Obywatelskiej Straży Bezpieczeństwa na terenie XXII Obwodu Żoliborz Warszawskiego AK. Zginął w Powstaniu.
• W 1897 r. ur. się Gustaw Łowczowski, żołnierz Legionów Polskich, pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego II RP i Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, w 1964 r. mianowany przez Prezydenta RP na uchodźstwie generałem brygady.

• W 1900 r. ur. się Aleksandra Leszczyńska, właśc. Zzia Aleksandra Jasińska, aktorka teatralna i filmowa.
• W 1904 r. ur. się Juliusz Frydrychewicz, entomolog leśny, ornitolog, inżynier, zicer rezerwy Wojska Polskiego II RP i Armii Krajowej. Zamordowany przez Niemców w 1945 r.
• W 1904 r. ur. się Zygmunt Łotocki, łucznik, pisarz i publicysta, podporucznik rezerwy piechoty Wojska Polskiego II RP. Zamordowany przez Sowietów w Katyniu (ZSRR) w 1940 r.
• W 1905 r. ur. się Zygmunt Bończa-Tomaszewski, aktor teatralny i filmowy, reżyser, dyrektor teatru.
• W 1908 r. ur. się Jan Tytus Dołęga-Zakrzewski, kapitan lekarz Wojska Polskiego II RP. Zamordowany przez Sowietów w 1940 r.
• W 1908 r. ur. się Jan Koecher, aktor i reżyser teatralny oraz filmowy.
• W 1909 r. ur. się Jerzy Paczkowski, żołnierz Polskich Sił Zbrojnych we Francji i francuskiego ruchu oporu, poeta i satyryk. Zmarł w niemieckim obozie Sachsenhausen w 1945 r.
• W 1919 r. gen. Józef Dowbor-Muśnicki przejął od majora Stanisława Taczaka dowództwo nad Powstaniem wielkopolskim.
• W 1919 r. Ignacy Jan Paderewski mianowany został premierem II RP i równocześnie ministrem spraw zagranicznych.
• W 1921 r. ur. się Gustaw Budzyński ps. „Szymura”, żołnierz Wojska Polskiego II RP, Armii Krajowej i WiN, Powstaniec Warszawski, akustyk, nauczyciel akademicki, twórca pierwszych w Polsce zakładów naukowych kształcących inżynierów dźwięku na Politechnice Gdańskiej i Akademii Muzycznej w Gdańsku (woj. pomorskie). Kawaler Orderu Virtuti Militari.
• W 1928 r. ur. się Bolesław Idziak, aktor teatralny i filmowy.

• W 1932 r. ur. się Włodzimierz Bielicki, ps. „Wowo Bielicki”, scenograf i impresario, aktor teatralny, filmowy i reżyser. Współtwórca kabaretu Bim-Bom.
• W 1932 r. ur. się Henryk Wojnarowski, dyrygent. Dyrektor Honorowy Chóru Filharmonii Narodowej, laureat amerykańskiej nagrody Grammy, dwukrotny laureat nagrody Fryderyka.
• W 1941 r. ur. się Ewa Demarczyk, piosenkarka.
• W 1942 r. podczas II w.ś. Niemcy wywieźli pierwszych Żydów z getta w Łodzi (woj. łódzkie) do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem (woj. wielkopolskie).
• W 1945 r. podczas II w.ś. sowiecka Armia Czerwona zajęła miasta: Częstochowa, Żyrardów, Radom, Radomsko, Końskie, Iłża i Szydłowiec.
• W 1945 r. podczas II w.ś. komunista, zicer AL i nowo mianowany wojewoda kielecki Jan Foremniak wraz z kilkoma wspólnikami dokonał napadu rabunkowego na prywatne mieszkanie w Ostrowcu Świętokrzyskim (woj. świętokrzyskie), podczas którego zastrzelony został przez żołnierza AK Stanisława Kosickiego. Wydarzenie po spreparowaniu przez propagandę komunistyczną, stało się kanwą powieści Jerzego Andrzejewskiego pt. Popiół i diament.
• W 1945 r. podczas II w.ś. Niemcy zlikwidowali obóz koncentracyjny KL Plaszow w Krakowie (woj. małopolskie). Ostatni więźniowie zostali wysłani pieszo do niemieckiego obozu zagłady KL Auschwitz-Birkenau do Oświęcimia (woj. małopolskie).
• W 1949 r. dokonany został oblot szybowca IS-B Komar.
• W 1953 r. ur. się Wojciech Wysocki, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny.
• W 1953 r. ur. się Elżbieta Kowalewska-Rutkowska, strzelczyni, wicemistrzyni świata, wielokrotna medalistka mistrzostw.

• W 1955 r. ur. się Jolanta Strzelczyk z d. Januchta, lekkoatletka, specjalizująca się w biegach na średnich dystansach, olimpijka.
• W 1956 r. ur. się Włodzimierz Dulemba, poeta, pisarz, autor tekstów piosenek.
• W 1957 r. ur. się Krzysztz Globisz, aktor teatralny, filmowy, radiowy i telewizyjny.
• W 1957 r. Zrzeszenie Sportowe Kolejarzy Poznań przemianowane zostało na Klub Sportowy Lech Poznań.
• W 1959 r. utworzony został Kampinoski i Karkonoski Park Narodowy.
• W 1961 r. do Zamku na Wawel w Krakowie (woj. małopolskie) powróciły z Kanady skarby królewskie, wśród których znajdowały się wawelskie arrasy.
• W 1963 r. ur. się Wojciech Malajkat, aktor teatralny i filmowy, prezenter telewizyjny, reżyser, pedagog, przesor.
• W 1965 r. ur. się Jacek Lang, muzyk, kompozytor, autor, producent, członek zespołu One Million Bulgarians.
• W 1968 r. władze PRL podjęły decyzję o zawieszeniu przedstawień Dziadów autorstwa Adama Mickiewicza w reżyserii Kazimierza Dejmka.
• W 1972 r. ur. się Aldona Fogiel, po mężu Boroń, lekkoatletka, płotkarka, mistrzyni Polski.
• W 1972 r. ur. się Beata Wyrąbkiewicz, aktorka teatralna, filmowa i dubbingowa.
• W 1980 r. odbyła się premiera filmu wojennego pt. Godzina „W” w reżyserii Janusza Morgensterna.
• W 1981 r. odsłonięty został pomnik Stefana Starzyńskiego w Ogrodzie Saskim w Warszawie (woj. mazowieckie), później przeniesiony na Saską Kępę.
• W 1992 r. w Warszawie (woj. mazowieckie) odbyła się uroczystość wymiany dokumentów ratyfikacyjnych traktatu o dobrym sąsiedztwie między Polską a Niemcami.

• W 2002 r. rozpoczęła się dwudniowa zicjalna wizyta prezydenta Rosji Władimira Putina.
• W 2009 r. odbył się ostatni lot będącego na wyposażeniu Sił Powietrznych RP sowieckiego samolotu transportowego An-26.
• W 2019 r. uruchomiona została usługa asystent Google w języku polskim.

16 stycznia na świecie:

• W 27 p.n.e. Senat rzymski nadał cesarzowi Oktawianowi tytuł augusta.
• W 378 r. podczas wojny o dominację na Jukatanie, wojska Teotihuacánu pod wodzą Siyaj K’ak’a zajęły Tikál (Gwatemala).
• W 550 r. wojska ostrogockie pod wodzą Totili wkroczyły do Rzymu (Włochy).
• W 929 r. dotychczasowy emir Abd ar-Rahman III przyjął tytuł kalifa Kordoby.
• W 1093 r. ur. się Izaak Komnen, bizantyński sebastokrator.
• W 1120 r. podczas obrad synodu Kościoła jerozolimskiego przyjęty został tzw. Kodeks z Nabulusu.
• W 1245 r. ur. się Edmund Crouchback, angielski książę.
• W 1362 r. potężny sztorm na Morzu Północnym spowodował śmierć co najmniej 25 tys. osób na terenach nadbrzeżnych Anglii, Holandii, Niemiec i Danii.
• W 1387 r. zwłoki uduszonej kilka dni wcześniej byłej królowej Polski i Węgier i późniejszej regentki Węgier i Chorwacji Elżbiety Bośniaczki, wywieszone zostały na wieży zamku Nowy Grod nad Adriatykiem (Chorwacja), otoczonego przez wojska cesarza niemieckiego Zygmunta Luksemburskiego i sprzymierzone siły weneckie. Jednocześnie obrońcy zamku, stronniccy otrutego na polecenie Elżbiety króla Neapolu i Węgier Karola III z Durazzo, zagrozili uduszeniem jej córki i żony Zygmunta, królowej Marii Andegaweńskiej, która ostatecznie dzięki jego staraniom została ocalona.

• W 1409 r. ur. się Rene Andegaweński, książę Bar, Lotaryngii i Andegawenii, król Neapolu i Aragonii. 
• W 1412 r. Medyceusze zostali wskazani jako zicjalni bankierzy papiestwa.
• W 1439 r. rozpoczął się sobór florencki.
• W 1516 r. ur. się Bayinnaung Kyawhtin Nawrahta, król Birmy.
• W 1547 r. Iwan IV Groźny jako pierwszy władca rosyjski przyjął tytuł cara.
• W 1556 r. cesarz Niemiec i król Hiszpanii Karol V Habsburg abdykował z tronu hiszpańskiego na rzecz swego syna Filipa II.
• W 1581 r. angielski parlament zdelegalizował katolicyzm.
• W 1605 r. wydana została pierwsza część powieści pt. Don Kichot autorstwa Miguela de Cervantesa.
• W 1630 r. ur. się Har Rai, siódmy sikhijski Guru.
• W 1672 r. ur. się Francesco Mancini, włoski muzyk, organista, kompozytor.
• W 1707 r. parlament Szkocki ratyfikował tzw. Akt Unii, otwierając drogę do utworzenia Wielkiej Brytanii.
• W 1712 r. car Piotr I Wielki założył Szkołę Inżynierii Wojskowej w Moskwie (Rosja), obecnie Wojskowa Akademia Kosmiczna im. A.F. Możajskiego w Petersburgu.
• W 1728 r. ur. się Niccolò Piccinni lub Piccini, muzyk, kompozytor operowy.
• W 1756 r. podpisana została tajna brytyjsko-pruska konwencja westminsterska.
• W 1761 r. Brytyjczycy zajęli francuskie terytorium Puducherry (Indie).
• W 1780 r. podczas walk o Gibraltar, brytyjska flota odniosła zwycięstwo nad eskadrą hiszpańską w bitwie koło Przylądka Świętego Wincentego (Portugalia).

• W 1786 r. w Wirginii (USA) uchwalony został tzw. Statut Wolności Religijnej.
• W 1797 r. podczas I koalicji antyfrancuskiej, zwycięstwo odniosły wojska francuskie nad austriackimi w bitwie pod la Favorita (Włochy).
• W 1809 r. podczas wojny na Półwyspie Iberyjskim, wojska francuskie pokonały brytyjskie w bitwie pod La Coruną (Hiszpania).
• W 1831 r. ur. się Karol Aleksander, książę Lippe.
• W 1836 r. ur. się Franciszek II Burbon, właśc. Francesco d’Assisi Maria Leopoldo, król Obojga Sycylii.
• W 1839 r. wojska brytyjskie zdobyły zajmowany przez Turków Aden (Jemen).
• W 1847 r. podczas wojny amerykańsko-meksykańskiej, trzy dni po zdobyciu Los Angeles (USA) ppłk John Frémont został mianowany wojskowym gubernatorem Kalifornii (USA).
• W 1866 r. ur. się Percy Pilcher, brytyjski wynalazca i pionier lotnictwa. Jako pierwszy zastosował podwozie kołowe dla szybowca i start holowany.
• W 1881 r. na zamku Markree w hrabstwie Sligo (Irlandia) zmierzona została najniższa temperatura w historii wyspy -19,1 °C.
• W 1889 r. w Cloncurry odnotowana została najwyższa temperatura w historii Australii +53,3 °C.
• W 1896 r. francuski astronom Auguste Charlois odkrył planetoidę (414) Liriope.
• W 1906 r. Eloy Alfaro został po raz drugi prezydentem Ekwadoru.
• W 1906 r. rozpoczęła się konferencja w Algeciras (Hiszpania) w sprawie rozwiązania kryzysu marokańskiego.
• W 1909 r. wyprawa kierowana przez irlandzkiego podróżnika Ernesta Shackletona jako pierwsza w historii dotarła do południowego bieguna magnetycznego.

• W 1914 r. w Izmirze (Turcja) założony został klub piłkarski Altay SK.
• W 1919 r. moskiewscy bolszewicy przejęli z Białoruskiej SRR tereny gubernii witebskiej, mohylewskiej i smoleńskiej.
• W 1919 r. ratyfikowana została wprowadzająca prohibicję 18. poprawka do Konstytucji USA.
• W 1920 r. powołana została Rada Ligi Narodów.
• W 1925 r. w Helsinkach (Finlandia) odbyła się konferencja państw nadbałtyckich, której tematem była wspólna polityka wobec bolszewickiej ZSRR.
• W 1935 r. w operze La Scala w Mediolanie (Włochy) odbyła się premiera opery pt. Neron autorstwa Pietra Mascagniego.
• W 1937 r. Francuzi dokonali oblotu bombowca Lioré et Olivier LeO 451.
• W 1940 r. admirał Mitsumasa Yonai został premierem Japonii.
• W 1941 r.  podczas II w.ś. niemiecki U-Boot U-96 zatopił brytyjski statek pasażerski SS „Oropesa” w pobliżu skały Rockall (Wielka Brytania), zginęło 106 pasażerów i członków załogi, 143 osoby uratowało się.
• W 1941 r. założona została Litewska Akademia Nauk.
• W 1942 r. 22 osoby zginęły w katastrzie samolotu Douglas DC-3 pod Las Vegas (USA).
• W 1941 r. podczas II w.ś. u wybrzeży Islandii zatonął polski statek transportowy SS „Wigry”, zginęło 25 członków załogi, w tym 12 Polaków.
• W 1945 r. we Francji znacjonalizowane zostały zakłady Renault, produkujące samochody osobowe, ciężarowe i maszyny rolnicze.
• W 1945 r. podczas II w.ś. w wyniku alianckiego nalotu na Magdeburg (Niemcy) zginęło 16 tys. osób.
• W 1947 r. Vincent Auriol został prezydentem Francji.

• W 1948 r. podczas wojny domowej w Palestynie, arabska milicja działająca we wsi Artuf (Palestyna) zaatakowała żydowski konwój do Jerozolimy (obecnie Izrael), zabijając 35 jego członków.
• W 1952 r. w Meksyku utworzony został stan Kalifornia Dolna.
• W 1954 r. René Coty został prezydentem Francji.
• W 1956 r. w Egipcie na mocy nowej konstytucji islam stał się religią państwową.
• W 1957 r. otwarty został klub muzyczny The Cavern Club w Liverpoolu (WIelka Brytania).
• W 1959 r. rozpoczęta została produkcja sowieckiej limuzyny GAZ-13 Czajka.
• W 1960 r. w nocy z 16 na 17 stycznia podczas sztormu w zatoce wyspy Iturup na Kurylach (Rosja) zerwała się z cumy sowiecka barka wojskowa T-36 z czterema członkami załogi na pokładzie, których krańcowo wyczerpanych, po 49 dniach dryfowania i przebyciu 1020 mil, znalazła załoga amerykańskiego śmigłowca wojskowego.
• W 1963 r. ur. się James May, brytyjski dziennikarz, współpracownik i prezenter programu pt. Top Gear oraz The Grand Tour.
• W 1963 r. Nicolas Grunitzky został prezydentem Togo.
• W 1966 r. w Toronto (Kanada) utworzony został Komitet Koordynacyjny Białorusinów w Kanadzie.
• W 1967 r. na Słowacji utworzony został Pieniński Park Narodowy.
• W 1969 r. ur. się Roy Jones Jr., amerykański bokser, mistrz świata IBF, olimpijczyk.
• W 1969 r. czeski student Jan Palach dokonał samospalenia w proteście przeciw wkroczeniu wojsk Układu Warszawskiego do Czechosłowacji. Zmarł 3 dni później w szpitalu.
• W 1969 r. odbył się pierwszy sowiecki dwuosobowy spacer kosmiczny i pierwsza wymiana załogi na orbicie między pojazdami Sojuz 4 i Sojuz 5.

• W 1970 r. Mu’ammar al-Kaddafi został premierem Libii.
• W 1971 r. ukazał się debiutancki album amerykańskiej grupy ZZ Top pt. ZZ Top’s First Album.
• W 1973 r. amerykańska stacja telewizyjna NBC wyemitowała ostatni odcinek serialu telewizyjnego pt. Bonanza.
• W 1975 r. ukazał się czwarty album Michaela Jacksona pt. Forever, Michael.
• W 1979 r. podczas irańskiej rewolucji islamskiej, obalony szach Iranu Mohammad Reza Pahlawi uciekł wraz z rodziną do Egiptu.
• W 1983 r. 47 osób zginęło, a 20 zostało rannych w katastrzie tureckiego Boeinga 727 w Ankarze (Turcja).
• W 1984 r. Zhao Ziyang jako pierwszy premier Chin przybył z wizytą do Kanady.
• W 1987 r. Hu Yaobang został zmuszony do rezygnacji z funkcji sekretarza generalnego Komunistycznej Partii Chin.
• W 1987 r. prezydent Ekwadoru León Febres Cordero Ribadeneyra został uprowadzony i był przetrzymywany przez kilkanaście godzin przez grupę wojskowych w celu wymuszenia zwolnienia przywódcy wojskowego buntu z 1986 r.
• W 1989 r. podczas demonstracji w 20. rocznicę samospalenia Jana Palacha w Czechosłowacji, aresztowany został przyszły prezydent Czech Václav Havel.
• W 1990 r. w Bułgarii rozpoczęły się obrady Okrągłego Stołu.
• W 1992 r. w mieście Meksyk (Meksyk) podpisane zostało porozumienie kończące trwającą prawie 20 lat wojnę domową w Salwadorze.
• W 2000 r. Kumba Ialá wygrał w II turze wybory prezydenckie w Gwinei Bissau.

• W 2000 r. Ricardo Lagos został prezydentem Chile.
• W 2000 r. w Grodnie (Białoruś) odbyło się ogólnobiałoruskie spotkanie weteranów ruchu narodowowyzwoleńczego i więźniów stalinowskich obozów koncentracyjnych.
• W 2001 r. zamordowany został prezydent Demokratycznej Republiki Konga Laurent-Désiré Kabila.
• W 2003 r. rozbił się amerykański wahadłowiec Columbia. Zginęło siedmiu członków załogi.
• W 2005 r. urzędujący prezydent Chorwacji Stjepan Mesić został wybrany na drugą kadencję.
• W 2005 r. Rumunka Adriana Iliescu w wieku 66 lat została prawdopodobnie najstarszą matką w historii medycyny.
• W 2006 r. Ellen Johnson-Sirleaf została prezydentem Liberii.
• W 2007 r. ok. 65 osób zginęło, a 140 zostało rannych w zamachu bombowym przed uniwersytetem w Bagdadzie (Irak).
• W 2007 r. znad Atlantyku uderzył na Europę huragan Kyrill.
• W 2009 r. 10 osób zginęło, z czego 11 zostało rannych w wyniku zejścia lawiny śnieżnej na drogę w górach pod Kabulem (Afganistan). Uratowanych zostało 40 osób.
• W 2010 r. Aires Ali został premierem Mozambiku.
• W 2011 r. obalony rok wcześniej, oskarżony o defraudację były prezydent Nigru Mamadou Tandja, został z nakazu sądu umieszczony w zakładzie karnym w Kollo (Niger).
• W 2013 r. podczas wojny domowej w Mali, uzbrojona grupa islamistyczna Zamaskowana Brygada zaatakowała pole gazowe In Amnas w sąsiedniej Algierii, uprowadzając setki osób, w tym wielu cudzoziemców.
• W 2015 r. Evans Paul został premierem Haiti.

• W 2016 r. Tsai Ing-wen jako pierwsza kobieta wygrała wybory prezydenckie na Tajwanie.
• W 2017 r. 39 osób zginęło, w tym 4 członków załogi i 35 na ziemi w katastrzie należącego do Turkish Airlines samolotu transportowego Boeing 747-400F w Kirgistanie.
• W 2020 r. Michaił Miszustin został premierem Rosji.
• W 2021 r. grupa dziesięciu nepalskich Szerpów dokonała pierwszego zimowego wejścia na ostatni nie zdobyty o tej porze roku ośmiotysięcznik – K2 w paśmie Karakorum.