21 WRZEŚNIA W HISTORII

21 września w Polsce:

• W 1457 r. ur. się Jadwiga Jagiellonka, królewna polska, księżniczka litewska, księżna bawarska.
• W 1689 r. ur. się Jan Klemens Branicki, wojewoda krakowski, hetman wielki koronny.
• W 1732 r. ur. się Franciszek Wielopolski, ziemianin, polityk, prezydent Krakowa (woj. małopolskie), marszałek nadworny koronny.
• W 1863 r. podczas Powstania styczniowego, porażką powstańców zakończyła się bita pod Wejwerami (kresy Wschodnie).

• W 1891 r. w stoczni AG Vulcan Stettin w Szczecinie (woj. zachodniopomorskie) zwodowany został pancernik SMS „Brandenburg”.
• W 1895 r. ur. się Tadeusz Danilewicz, żołnierz Wojska Polskiego, NOW i NSZ, komendant główny NZW.
• W 1901 r. cesarz Austrii Franciszek Józef I nadał prawa miejskie ponad 670-letniej wsi Jaworzno (woj. śląskie).
• W 1902 r. ur. się Tomasz Bronisław Zan ps. „Borek”, inżynier rolnik, żołnierz Armii Krajowej, kawaler Krzyża Srebrnego Orderu Virtuti Militari.
• W 1907 r. w Kartuzach (woj. pomorskie) założone zostało Kaszubskie Towarzystwo Ludoznawcze.
• W 1908 r. ur. się Celina Eugenia Iwanowska ps. „Celina”, harcerka, żołnierz SZP i ZWZ.
• W 1910 r. ur. się Zdzisław Mateusz Rajchel, urzędnik Ministerstwa Spraw Wojskowych, podporucznik rezerwy uzbrojenia Wojska Polskiego II RP, zamordowany przez Sowietów w 1940 r. w Katyniu.
• W 1914 r. podczas I w.ś. rozpoczęła się I rosyjska okupacja Rzeszowa (woj. podkarpackie).
• W 1914 r. podczas I w.ś. został rozwiązany Legion Wschodni z powodu odmowy złożenia przysięgi na wierność cesarzowi Austrii Franciszkowi Józefowi I.
• W 1916 r. ur. się Tadeusz Błaszkiewicz, żołnierz Wojska Polskiego II RP i Armii Krajowej, duchowny katolicki, biskup pomocniczy przemyski.
• W 1916 r. ur. się Bernard Jaruszewski, kleryk katolicki, Sługa Boży Kościoła katolickiego, zamordowany w 1945 r. w niemieckim obozie Mauthausen-Gusen.
• W 1918 r. ur. się Stanisław Mateusz Hencel ps. „Pik”, żołnierz Wojska Polskiego II RP, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, Armii Krajowej, cichociemny, zginął w 1942 r.

• W 1919 r. ur. się Mieczysław Roman Szczepański vel Mieczysław Łebkowski vel Mieczysław Łepkowski, ps. „Spaniel”, kapitan artylerii Wojska Polskiego II RP, zicer Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i Armii Krajowej, cichociemny, zamordowany w 1945 r. przez komunistów.
• W 1924 r. Stefan Żeromski zakończył pracę nad powieścią pt. Przedwiośnie.
• W 1928 r. rozpoczął się czterodniowy strajk dziesięciu tysięcy łódzkich włókniarzy.
• W 1926 r. ur. się Leszek Grodecki ps. „Lis”, żołnierz Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski, siatkarz, reprezentant Polski.
• W 1926 r. ur. się Jerzy Józef Ostoja-Koźniewski, żołnierz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, działacz emigracyjny, minister skarbu w ostatnim Rządzie RP na uchodźstwie (1989-1990).
• W 1928 r. rozpoczął się czterodniowy strajk 10 tysięcy łódzkich włókniarzy.
• W 1931 r. Państwowe Zakłady Inżynierii zawarły umowę licencyjną z włoską firmą FIAT na produkcję samochodów osobowych i ciężarowych.
• W 1938 r. Rząd II RP wystosował wobec Czechosłowacji ultimatum zawierające żądanie zwrotu części Zaolzia.
• W 1939 r. podczas kampanii wrześniowej, z Warszawy (woj. mazowieckie) zostało ewakuowanych drogą radzymińską 178 członków korpusu dyplomatycznego i 1200 cudzoziemców.
• W 1942 r. Niemcy zakończyli dwumiesięczną akcję likwidacji getta w Warszawie (woj. mazowieckie) masową eksterminacją pozostałych w nim Żydów.
• W 1944 r. w 52. dniu Powstania Warszawskiego upadł Marymont.
• W 1944 r. komunistyczny Centralny Komitet Ludowy uznał Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego za rząd tymczasowy.
• W 1945 r. Masowiec SS „Kraków” jako pierwszy polski statek po wojnie zawinął do zrujnowanego portu w Gdyni (woj. pomorskie).

• W 1946 r. komunistyczna Krajowa Rada Narodowa przyjęła uchwałę o planie trzyletnim.
• W 1951 r. dokonany został oblot szybowca SZD-8 Jaskółka.
• W 1958 r. Bogusław Fornalczyk wygrał 15. Tour dr Pologne.
• W 1971 r. rozpoczął się proces członków antykomunistycznej organizacji „Ruch”. 
• W 1975 r. ur. się Magda Steczkowska, piosenkarka.
• W 1975 r. spłonął dom towarowy Centralny Dom Dziecka w Warszawie (woj. mazowieckie).
• W 1975 r. Tadeusz Mytnik wygrał 32. edycję wyścigu kolarskiego Tour de Pologne.
• W 1978 r. odbyła się premiera filmu pt. Spirala w reżyserii Krzysztza Zanussiego.
• W 1980 r. po 31-letniej przerwie Polskie Radio przeprowadziło transmisję mszy świętej.
• W 1990 r. Polska złożyła deklarację o przyjęciu obowiązkowej jurysdykcji Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości.
• W 1997 r. Akcja Wyborcza Solidarność wygrała wybory parlamentarne.
• W 1998 r. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie (woj. mazowieckie) uruchomiła indeks giełdowy MIDWIG.
• W 2002 r. w Warszawie (woj. mazowieckie) otwarty został Most Siekierkowski.
• W 2004 r. w Zatoce Gdańskiej (woj. pomorskie) miało miejsce trzęsienie ziemi o sile 5,0-5,3 stopnia w skali Richtera.
• W 2014 r. odbył się ostatni seans w przedwojennym kinie „Femina” w Warszawie (woj. mazowieckie).
• W 2014 r. Polska pokonała Brazylię 3:1 w rozegranym w Spodku w Katowicach (woj. śląskie) meczu finałowym XVIII Mistrzostw Świata w Piłce Siatkowej Mężczyzn.

21 września na świecie:

• W 37 r. cesarz rzymski Kaligula ogłoszony został przez senat rzymski Ojcem Ojczyzny.
• W 454 r. cesarz rzymski Walentynian III zamordował w czasie audiencji Aecjusza Flawiusza.
• W 687 r. wybrany został antypapież Paschalis.
• W 1024 r. Gizela Szwabska, żona króla Niemiec Konrada II Salickiego koronowana została w Kolonii (Niemcy) na królową Niemiec.
• W 1051 r. ur. się Berta Sabaudzka, niemiecka królowa i cesarzowa.
• W 1217 r. Estowie ponieśli klęskę w tzw. bitwie w dniu św. Mateusza z kawalerami mieczowymi.
• W 1337 r. podczas wojny szwajcarsko-austriackiej, zwycięstwo odnieśli Szwajcarowie w bitwie pod Grynau (Szwajcaria).
• W 1371 r. ur. się Fryderyk I, burgrabia Norymbergi, margrabia-elektor Brandenburgii.
• W 1407 r. ur. się Leonello d’Este, senior Ferrary i Modeny.
• W 1411 r. ur. się. Ryszard Plantagenet, książę Yorku.
• W 1433 r. klęską husytów zakończyła się bitwa pod Hiltersried (Niemcy).
• W 1435 r. podpisany został układ w Arras, na mocy którego Burgundia zerwała sojusz z Anglią i przeszła na stronę Francji.
• W 1415 r. ur. się Fryderyk III Habsburg, cesarz rzymsko-niemiecki.
• W 1428 r. ur. się Jingtai, cesarz Chin.
• W 1457 r. założony został Uniwersytet we Fryburgu (Niemcy).
• W 1551 r. założony został Narodowy Uniwersytet Autonomiczny Meksyku.
• W 1562 r. ur. się Wincenty I Gonzaga, książę Mantui i Montferratu.
• W 1591 r. papież Grzegorz XIV zatwierdził zakon kamilianów.

• W 1640 r. ur. się Filip I Burbon-Orleański, książę Orleanu.
• W 1676 r. Benedetto Odescalchi został wybrany papieżem i przyjął imię Innocenty XI.
• W 1721 r. zar Piotr I Wielki wydał dekret o utworzeniu portu wojskowego w Petersburgu (Rosja).
• W 1721 r. poświęcona została cerkiew Narodzenia Matki Bożej w Tallinnie (Estonia).
• W 1722 r. ur. się Gizela Agnieszka, księżniczka Anhalt-Köthen, księżna Anhalt-Dessau.
• W 1731 r. Topal Osman Pasza został wielkim wezyrem tureckim.
• W 1739 r. ur. się Maria Franciszka Dorota, infantka portugalska.
• W 1745 r. podczas II powstanie jakobickiego, zwycięstwo odnieśli powstańcy jakobińscy nad wojskami rządowymi w bitwie pod Prestonpans (Szkocja).
• W 1765 r. Barnaba Chiaramonti, przyszły papież Pius VII, przyjął święcenia kapłańskie.
• W 1769 r. papież Klemens XIV ogłosił encykliki pt. Decet quam maxime (o korupcji wśród kleru) i Inter multiplices (o administrowaniu parafii).
• W 1776 r. w stanie Delaware (USA) wprowadzony został konstytucyjny zakaz niewolnictwa.
• W 1780 r. podczas wojny o niepodległośc USA, zdrajca Benedict Arnold przekazał Brytyjczykom mapę West Point (USA).
• W 1792 r. Ludwik XVI został formalnie zdetronizowany przez francuski Konwent Narodowy i proklamowana została I Republikę Francuską.
• W 1794 r. podczas I koalicji antyfrancuskiej, wojska francuskie pokonały wojska austriacko-sardyńskie w I bitwie pod Dego (Włochy).
• W 1810 r. założony został Uniwersytet Andyjski w Méridzie (Wenezuela).
• W 1818 r. ur. się Piotr Néron, francuski misjonarz, męczennik, święty.
• W 1818 r. Brytyjczycy zlikwidowali Imperium Marathów w Indiach.
• W 1818 r. założona została pierwsza niemiecka osada na południowym Kaukazie.

• W 1819 r. ur. się Ludwika Burbon, księżna i regentka Parmy.
• W 1839 r. José Francisco Zelaya y Ayes został prezydentem Hondurasu.
• W 1840 r. Murad V, sułtan Imperium Osmańskiego.
• W 1842 r. ur. się Abdülhamid II, sułtan Imperium Osmańskiego.
• W 1845 r. ur. się Ernest August, następca tronu Hanoweru, książę Cumberland i Teviotdale, hrabia Armagh.
• W 1839 r. José Francisco Zelaya y Ayes został prezydentem Hondurasu.
• W 1848 r. Maria Izabela Orleańska, infantka hiszpańska, hrabina Paryża (Francja).
• W 1848 r. ur. się Ernst von Pfuel został premierem Prus.
• W 1849 r. cesarz Haiti Faustyn I ustanowił order Legii Honorowej.
• W 1860 r. podczas II wojna opiumowej, klęską wojsk chińskich zakończyła się bitwa na moście Baliqiao na przedmieściach Pekinu (Chiny).
• W 1887 r. austriacki astronom Johann Palisa odkrył planetoidę (269) Justitia.
• W 1894 r. założony został niemiecki klub sportowy VfL Oldenburg.
• W 1898 r. w wyniku zamachu stanu został obalony cesarz Chin Guangxu.
• W 1899 r. założony został niemiecki klub piłkarski Stuttgarter Kickers.
• W 1901 r. włoski astronom Luigi Carnera odkrył planetoidę (478) Tergeste.
• W 1902 r. w Pilźnie (Czechy) zainaugurował działalność Teatr Josefa Kajetána Tyla.
• W 1906 r. na Broadwayu w Nowym Jorku (USA) zainaugurował działalność nieistniejący już Astor Theatre.
• W 1908 r. założony został luksemburski klub piłkarski Young Boys Diekirch.
• W 1909 r. niemiecki astronom August Kopff odkrył planetoidę (693) Zerbinetta.
• W 1910 r. złożony został austriacki klub piłkarski Wiener AF.

• W 1912 r. założony został argentyński klub piłkarski Estudiantes Río Cuarto.
• W 1914 r. Portugalczycy zwodowali niszczyciel NRP „Guadiana„.
• W 1918 r. podczas I w.ś. wojska brytyjskie rozgromiły Turków w bitwie pod Megiddo (obecnie Izrael).
• W 1920 r. Paul Deschanel ze względów zdrowotnych ustąpił ze stanowiska prezydenta Francji.
• W 1920 r. podczas wojny polsko-bolszewickiej, rozpoczęły się rokowania pokojowe w Rydze (Łotwa).
• W 1920 r. założona została Komunistyczna Partia Urugwaju.
• W 1921 r. 561 osób zginęło, a ponad 2000 zostało rannych w eksplozji w fabryce koncernu chemicznego BASF w Oppau (obecnie Ludwigshafen am Rhein, Niemcy).
• W 1924 r. we Włoszech otwarta została Autostrada Jezior.
• W 1931 r. brytyjski funt szterling został wyczany z systemu waluty złotej.
• W 1937 r. wydana została powieść pt. Hobbit, czyli tam i z powrotem zutorstwa J.R.R. Tolkiena.
• W 1939 r. premier Rumunii Armand Călinescu został zastrzelony w Bukareszcie (Rumunia) przez zamachowca z faszystowskiej Żelaznej Gwardii.
• W 1939 r. rząd Luksemburga, chroniąc neutralność kraju, zamknął anglojęzyczne Radio Luxembourg.
• W 1941 r. Amerykanie dokonali oblotu bombowca Boeing B-29 Superfortress.
• W 1943 r. Biszara al-Churi został wybrany przez parlament na urząd prezydenta Libanu pod mandatem francuskim.
• W 1944 r. podczas II w.ś. odbył się desant polskiej 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej w miejscowości Driel (Holandia) w tzw. operacji „Market Garden”.
• W 1956 r. w mieście León (Nikaragua) postrzelony został nikaraguański dyktator Anastasio Somoza García. Zmarł 29 września.

• W 1957 r. Olaf V został królem Norwegii.
• W 1957 r. w pobliżu Azorów (Portugalia) zatonął niemiecki żaglowiec „Pamir”, zginęło 80 z 86 członków załogi.
• W 1961 r. Amerykanie dokonali oblotu śmigłowca wielozadaniowego Boeing CH-47 Chinook.
• W 1964 r. Malta uzyskała niepodległość od Wielkiej Brytanii.
• W 1965 r. Gambia, Malediwy i Singapur zostały członkami ONZ.
• W 1970 r. odbyła się premiera dwuczęściowego sowieckiego filmu pt. Zbrodnia i kara w reżyserii Lwa Kulidżanowa.
• W 1971 r. Bahrajn, Bhutan i Katar zostały członkami ONZ.
• W 1971 r. w Estonii utworzony został najstarszy Park Narodowy Vilsandi.
• W 1972 r. ur. się Liam Gallagher, brytyjski wokalista, członek zespołu Oasis.
• W 1972 r. prezydent Ferdinand Marcos wprowadził na Filipinach stan wojenny, który obowiązywał przez 9 lat.
• W 1975 r. odbyła się premiera amerykańskiego filmu pt. Pieskie popołudnie w reżyserii Sidneya Lumeta.
• W 1976 r. chilijski opozycyjny polityk i dyplomata Orlando Letelier został zabity w Waszyngtonie (USA) przez agentów dyktatora Augusto Pinocheta.
• W 1976 r. Seszele zostały członkiem ONZ.
• W 1978 r. uchwalona została nowa konstytucja Nigerii.
• W 1981 r. Honduras Brytyjski (obecnie Belize) uzyskał niepodległość od Wielkiej Brytanii.
• W 1984 r. Brunei zostało członkiem ONZ.
• W 1988 r. Saw Maung został premierem Birmy.
• W 1991 r. obywatele Armenii zdecydowali w referendum o odłączeniu się od sowieckiej ZSRR.

• W 1993 r. abchascy separatyści zestrzelili gruziński samolot pasażerski Tu-134 z 27 osobami na pokładzie.
• W 1993 r. prezydent Rosji Borys Jelcyn rozwiązał Radę Najwyższą, a ta w odwecie podjęła próbę odwołania go ze stanowiska.
• W 1993 r. ukazał się trzeci i ostatni studyjny album pt. In Utero amerykańskiej grupy Nirvana.
• W 1995 r. rzekomo w świątyniach hinduistycznych na całym świecie figury bóstw pochłaniały ziarowywane im mleko, wydarzenie nazwane została tzw. „cud mleka”.
• W 1998 r. królowa Hiszpanii Zzia i żona prezydenta RP Jolanta Kwaśniewska, odsłoniły popiersie Fryderyka Chopina upamiętniające pobyt kompozytora w Valldemossa na Majorce (Hiszpania).
• W 1999 r. 2415 osób zginęło, 29 zaginęło, a ponad 11 tys. zostało rannych w trzęsieniu ziemi na Tajwanie.
• W 2001 r. w USA odbył się koncert charytatywny pt. America: A Tribute to Heroes, poświęcony pamięci ziar zamachów z 11 września.
• W 2001 r. 30 osób zginęło, a ponad 2200 zostało rannych w eksplozji w zakładach chemicznych w Tuluzie (Francja).
• W 2003 r. amerykańska sonda kosmiczna Galileo spłonęła w atmosferze Jowisza.
• W 2004 r. w Dubaju (Emiraty Arabskie) rozpoczęła się budowa wieżowca Burdż Chalifa.
• W 2004 r. w obwodzie kaliningradzkim (Rosja) miało miejsce trzęsienie ziemi, które było odczuwalne także w Polsce, Czechach, na Litwie, na Białorusi i w Rumunii.
• W 2009 r. 11 osób zginęło w trzęsieniu ziemi w Bhutanie.
• W 2009 r. 8 żołnierzy filipińskich zginęło w ataku islamskich rebeliantów na wyspie Jolo (Filipiny).
• W 2009 r. obalony i wypędzony z Hondurasu były prezydent Manuel Zelaya potajemnie wrócił do stolicy kraju Tegucigalpy, gdzie schronił się w ambasadzie Brazylii.

• W 2011 r. po 31 latach działalności rozwiązała się amerykańska grupa R.E.M.
• W 2013 r. w stolicy Kenii Nairobi somalijscy terroryści z ugrupowania Asz-Szabab wdarli się do centrum handlowego Westgate Mall, gdzie wzięli zakładników. Kryzys trwał do 24 września, kiedy obiekt został odbity przez siły bezpieczeństwa. Zginęło 71 osób, a 175 zostało rannych.
• W 2014 r. papież Franciszek przybył z 11-godzinną wizytą do Tirany (Albania).
• W 2015 r. kilkanaście osób zginęło w stolicy Somalii Mogadiszu w wybuchu samochodu pułapki w dzielnicy rządowej. Wśród ziar był między innymi posiadający polskie obywatelstwo Abdulcadir Gabeire Farah, prezes Fundacji dla Somalii.
• W 2018 r. po śmierci prezydenta Wietnamu Trần Đại Quanga p.o. prezydenta została wiceprezydent Đặng Thị Ngọc Thịnh.