25 GRUDNIA W HISTORII

25 grudnia w Polsce obchodzimy Święto Bożego Narodzenia.

• w ok. roku 0 urodził się Jezus Chrystus.
• W 1025 r. Mieszko II Lambert został koronowany na króla Polski.
• W 1076 r. Bolesław II Szczodry został koronowany w Gnieźnie (woj. wielkopolskie) na króla Polski.
• W 1519 r. podczas wojny pruskiej, hetman wielki koronny Mikołaj Firlej wkroczył na czele 7,5 tys. armii do Prus Zakonnych.
• W 1659 r. podczas IV wojny polsko-rosyjskiej, wojska rosyjskie pod wodzą Iwana Chowańskiego spaliły Zabłudów (woj. podlaskie) i wymordowały mieszkańców zgromadzonych na mszy w kościele.

• W 1795 r. ur. się Karolina Sobańska, hrabina, agentka rosyjskiej policji carskiej. 
• W 1795 r. w wyniku III rozbioru Polski utworzona została gubernia słonimska w Imperium Rosyjskim.
• W 1815 r. Józef Zajączek został namiestnikiem Królestwa Polskiego.
• W 1823 r. we Lwowie (woj. lwowskie, Kresy Wschodnie) założone zostało Muzeum Książąt Lubomirskich (obecnie z siedzibą we Wrocławiu, woj. dolnośląskie).
• W 1835 r. ur. się Henryk Machalski, inżynier kolejowy i wynalazca węglowego mikrzonu proszkowego, na który w 1879 r. otrzymał jeden z pierwszych na świecie patentów.
• W 1881 r. podczas trwającej w kościele św. Krzyża w Warszawie (woj. mazowieckie) mszy świątecznej wybuchła panika spowodowana fałszywym alarmem pożarowym, w wyniku której zadeptanych zostało 20 osób. Plotka o wywołaniu alarmu przez przyłapanego na kradzieży kieszonkowej Żyda doprowadziła do pogromu, w którym zginęły 2 osoby, 24 zostały ranne, a około 10 tys. Żydów poniosło znaczne straty finansowe.
• W 1893 r. ur. się Bogusław Łubieński, ziemianin, Powstaniec wielkopolski, działacz gospodarczy, polityk, poseł na Sejm II RP, zginął w niemieckim zlagu Woldenberg (Niemcy) w 1941 r.
• W 1893 r. ur. się Mieczysław Makary Smorawiński, generał brygady Wojska Polskiego II RP, zamordowany przez Sowietów w Katyniu (ZSRR) w 1940 r.
• W 1895 r. ur. się Stefan Paweł Rowecki ps. „Grot”, generał dywizji Wojska Polskiego II RP, Komendant Główny Związku Walki Zbrojnej następnie Armii Krajowej, zamordowany przez Niemców w obozie Sachsenhausen (Niemcy) w 1944 r.
• W 1899 r. ur. się Michał Hamburger, żydowsko-polski piłkarz grający na pozycji napastnika, zawodnik Polonii Warszawa, reprezentant Polski, prawnik, żołnierz Wojska Polskiego II RP, Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej, postrzelony śmiertelnie przez Niemców w 1943 r.

• W 1901 r. ur. się Szczepan Grzeszczyk, konstruktor lotniczy, pilot doświadczalny, lotnik sportowy, szybownik i instruktor szybownictwa, żołnierz Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie. Był twórcą śmigłowcowego systemu trałowania min morskich.
• W 1903 r. ur. się Stefan Bartik, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny. 
• W 1903 r. ur. się Teodozja Lisiewicz, aktorka radiowa i teatralna, pisarka, podporucznik Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, działaczka kulturalna i społeczna, prezes Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie.
• W 1906 r. ur. się Loda Niemirzanka, właśc. Leokadia Niemirzanka, nazwisko rodowe Niemira, tancerka, aktorka teatralna i filmowa, żołnierz Armii Krajowej.
• W 1914 r. podczas I w.ś. zakończyła się bitwa pod Łowczówkiem (woj. małopolskie).
• W 1915 r. ur. się Wacław Szczepan Król, pułkownik pilot Wojska Polskiego i Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie, as myśliwski polskich dywizjonów, kawaler Orderu Virtuti Militari, publicysta i historyk lotnictwa.
• W 1916 r. cesarz Rosji Mikołaj II Romanow wydał ukaz zawierający obietnicę utworzenia niepodległej Polski.
• W 1922 r. ur. się Stanisław Kacprzak ps. „Tulipan”, plutonowy podchorąży Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski, żołnierz III plutonu „Włodek” 1. kompanii „Maciek” batalionu „Zośka” Zgrupowania „Radosław” AK, zginął w Powstaniu.
• W 1926 r. ur. się Mirosław Szonert, aktor filmowy i telewizyjny.
• W 1929 r. ur. się Jerzy Antczak, reżyser telewizyjny, teatralny i filmowy, przesor Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles (UCLA).
• W 1939 r. podczas II w.ś. Niemcy podpalili Nową Synagogę w Częstochowie (woj. śląskie).

• W 1943 r. podczas II w.ś. ok. 40 Polaków zostało zamordowanych przez oddział ukraińskie UPA w Janówce (Kresy Wschodnie).
• W 1945 r. Polskie Radio Szczecin rozpoczęło emisję programu.
• W 1956 r. wznowione zostało wydawanie Tygodnika Powszechnego.
• W 1965 r. odbyła się premiera filmu pt. Sam pośród miasta w reżyserii Haliny Bielińskiej.
• W 1965 r. odbyła się premiera 1. odcinka serialu kryminalnego pt. Kapitan Sowa na tropie w reżyserii Stanisława Barei.
• W 1970 r. na antenie Programu III Polskiego Radia wyemitowano premierowe wydanie magazynu satyrycznego pt. Ilustrowany Tygodnik Rozrywkowy.
• W 1974 r. odbyła się premiera komedii filmowej pt. Nie ma róży bez ognia w reżyserii Stanisława Barei.
• W 1976 r. pod Połańcem (woj. świętokrzyskie) miała miejsce tzw. Sprawa połaniecka zwana także zbrodnią połaniecką. Był to jedna z głośniejszych zbrodni kryminalnych z okresu PRL.
• W 1990 r. Polska ratyfikowała tzw. Układ o Współpracy Patentowej.
• W 2010 r. na antenie TVP2 wyemitowany został ostatni odcinek telenoweli pt. Złotopolscy.
• W 2014 r. weszła w życie Ustawa o prawach konsumenta.
• W 2015 r. odbyła się premiera filmu muzycznego pt. Córki dancingu w reżyserii Agnieszki Smoczyńskiej.

25 grudnia na świecie:

• W 352 r. odbyły się pierwsze obchody święta Bożego Narodzenia w Cesarstwie rzymskim.
• W 800 r. odbyła się koronacja Karola Wielkiego na świętego cesarza rzymskiego.
• W 820 r. cesarz bizantyjski Leon V Armeńczyk obalony został i zamordowany. Jego miejsce zajął Michał II Amoryjczyk.

• W 875 r. odbyła się koronacja Karola II Łysego na świętego cesarza rzymskiego.
• W 983 r. odbyła się koronacja Ottona III na króla niemieckiego.
• W 1000 r. odbyła się koronacja Stefana I na króla Węgier.
• W 1013 r. odbyła się koronacja Swena Widłobrodego na króla Anglii.
• W 1046 r. Suidger von Morsleben został intronizowany na papieża przyjmując imię Klemens II. Tego samego dnia koronował na cesarza króla niemieckiego Henryka III Salickiego.
• W 1066 r. odbyła się koronacja Wilhelma Zdobywcy na króla Anglii.
• W 1100 r. odbyła się koronacja Baldwina I z Boulogne na króla Jerozolimy.
• W 1130 r. odbyła się koronacja Rogera II na króla Sycylii.
• W 1250 r. ur. się Jan IV Laskarys, cesarz nicejski.
• W 1261 r. cesarz bizantyński Jan IV Laskarys w dniu swoich 11. urodzin został obalony i oślepiony na rozkaz Michała VIII Paleologa, który zajął jego miejsce.
• W 1261 r. odbyła się koronacja Przemysła Ottokara II na króla Czech.
• W 1356 r. cesarz Karol IV Luksemburski ogłosił w Metz (Francja) drugą część tzw. Złotej Bulli, która regulowała podstawowe zasady ustrojowe Świętego Cesarstwa Rzymskiego. Pierwsza część została ogłoszona 10 stycznia w Norymberdze (Niemcy). 1406 r. Jan II został królem Kastylii i Leónu.
• W 1406 r. Jan II został królem Kastylii i Leónu.
• W 1492 r. żaglowiec „Santa María” Krzysztza Kolumba wpadł na rafę koralową u wybrzeży wyspy Hispaniola (Haiti).
• W 1495 r. wojska hiszpańskie pokonały Guanczów w drugiej bitwie w wąwozie Acentejo. Było to ostateczne zwycięstwo konkwistadorów nad rdzenną ludnością Wysp Kanaryjskich.
• W 1505 r. ur. się Krystyna Saska, landgrafini Hesji.

• W 1553 r. Indianie z plemienia Araukanów rozgromili Hiszpanów w bitwie pod Tupacel (Chile). Wzięty do niewoli pierwszy królewski gubernator Chile Pedro de Valdivia został zamordowany.
• W 1559 r. kardynał Giovanni Angelo de Medici został wybrany papieżem i przyjął imię Pius IV.
• W 1584 r. ur. się Małgorzata Habsburg, królowa Hiszpanii i Portugalii.
• W 1599 r. założone zostało miasto Natal (Brazylia).
• W 1601 r. ur. się Ernest I Pobożny, książę Saksonii-Weimar i Saksonii-Gotha-Altenburg.
• W 1615 r. Holendrzy Jacob Le Maire i Willem Corneliszoon Schouten dopłynęli do bezludnej Wyspy Stanów koło Ziemi Ognistej.
• W 1643 r. kapitan William Mynos z Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej odkrył Wyspę Bożego Narodzenia na Oceanie Indyjskim.
• W 1658 r. podczas II wojny północnej, po trzydniowym oblężeniu przez dywizję Stefana Czarnieckiego skapitulowała załoga duńskiej twierdzy Koldynga (Dania).
• W 1683 r. były wezyr Kara Mustafa został uznany za winnego klęski w bitwie pod Wiedniem (Austria) i uduszony z rozkazu sułtana Mehmeda IV w Belgradzie (Serbia).
• W 1717 r. ur. się Pius VI, papież.
• W 1745 r. ur. się Joseph Bologne, Chevalier de Saint-Georges, francuski kompozytor, wirtuoz skrzypiec.
• W 1745 r. zawarty został austriacko-sasko-pruski traktat pokojowy w Dreźnie (Niemcy) kończący II wojnę śląską. Potwierdzone zostały także warunki pokoju wrocławskiego z 1742 r.
• W 1776 r. wojska amerykańskie pod wodzą George’a Washingtona przeprawiły się przez rzekę Delaware (USA), rozpoczynając decydujący etap wojny o niepodległość USA.
• W 1785 r. ur. się Étienne de Gerlache, belgijski polityk, pierwszy premier Belgii.

• W 1809 r. lekarz Ephraim McDowell przeprowadził pionierską operację usunięcia (bez znieczulenia) torbieli jajnika o wadze 10 kg. w swym domu w Danville w stanie Kentucky (USA). 45-letnia pacjentka Jane Crawford przeżyła zabieg.
• W 1812 r. ostatni żołnierze napoleońskiej Wielkiej Armii zostali wyparci za granicę Rosji pół roku od rozpoczęcia inwazji na Rosję.
• W 1833 r. ur. się Adelajda Maria Anhalt-Dessau, wielka księżna Luksemburga.
• W 1837 r. wojska amerykańskie pokonały Seminolów podczas wojny z Indianami w bitwie nad jeziorem Okeechobee (USA).
• W 1840 r. w Paryżu (Francja) zorganizowana została tzw. uczta grudniowa, będąca improwizowanym pojedynkiem poetyckim między Adamem Mickiewiczem  i Juliuszem Słowackim.
• W 1848 r. podczas Powstania węgierskiego, wojska siedmiogrodzkie pod dowództwem gen. Józefa Bema zdobyły Kolozvár (obecnie Kluż-Napoka, Rumunia).
• W 1858 r. w kościele de la Madeleine w Paryżu (Francja) odbyło się premierowe wykonanie oratorium pt. Oratorium na Boże Narodzenie autorstwa Camille’a Saint-Saënsa.
• W 1863 r. ur. się Charles Pathé, francuski przemysłowiec filmowy. Pionier przemysłu filmowego we Francji. Wraz z braćmi Émile’em, Jacques’em i Théophile’em założyli przedsiębiorstwo Pathé-Frères produkujące kinematografy, fonografy i sprzęt projekcyjny, stając się potentatem w tej branży na rynku międzynarodowym.
• W 1868 r. na wyspie Hokkaido (Japonia) została utworzona pierwsza w Azji Republika Ezo.
• W 1868 r. prezydent USA Andrew Johnson ułaskawił wszystkich żołnierzy Konfederacji z czasów wojny secesyjnej w USA.
• W 1868 r.  podczas wojny paragwajskiej, wojska argentyńsko-brazylijskie rozgromiły armię paragwajską pod wodzą prezydenta Francisca Solano Lópeza w bitwie pod Ypacarai (Paragwaj).

• W 1881 r. w Bułgarii ustanowiony został Order Świętego Aleksandra.
• W 1899 r. ur. sie Humphrey Bogart, amerykański aktor.
• W 1901 r. ur. się Lady Alice Christabel Montagu-Douglas-Scott, później: Alicja, księżna Gloucester, najdłużej żyjący członek brytyjskiej rodziny królewskiej, ciotka królowej Elżbiety II.
• W 1904 r. w Tbilisi (Gruzja) wyjechał na trasę pierwszy tramwaj elektryczny.
• W 1915 r. założony został portugalski klub piłkarski Varzim SC.
• W 1917 r. Bolszewicy ogłosili w Charkowie (Ukraina) utworzenie marionetkowej Ukraińskiej Ludowej Republiki Rad, co doprowadziło do wybuchu wojny ukraińsko-bolszewickiej.
• W 1926 r. Hirohito został cesarzem Japonii.
• W 1928 r. odbyła się premiera westernu pt. W starej Arizonie w reżyserii Raoula Walsha i Irvinga Cummingsa.
• W 1932 r. brytyjska rozgłośnia BBC nadała pierwszą audycję nagraną wcześniej na taśmie magnetycznej.
• W 1932 r. 70 tys. osób zginęło w trzęsieniu ziemi w prowincji Gansu (Chiny).
• W 1941 r. podczas II w.ś. wojska japońskie zdobyły Hongkong (Chiny).
• W 1944 r. podczas II w.ś. francuski niszczyciel „Le Malin” uderzył na dużej prędkości w bliźniaczy „Le Terrible” niedaleko Neapolu (Włochy), zginęło 61 na pierwszej i 8 członków załogi na drugiej jednostce.
• W 1944 r. podczas II w.ś. wojska amerykańskie wylądowały na Luzonie (Filipiny).
• W 1945 r. ur. się Noel Redding, brytyjski muzyk, basista, członek zespołu The Jimi Hendrix Experience.
• W 1945 r. odbyła się premiera westernu pt. Dakota w reżyserii Josepha Kane’a.
• W 1946 r. uruchomiony został pierwszy sowiecki reaktor jądrowy F-1.

• W 1947 r. weszła w życie konstytucja Republiki Chińskiej (Tajwanu).
• W 1948 r. ur. się Alia al-Husajn z d. Alia Baha ad-Din Tukan, królowa Jordanii.
• W 1949 r. ur. się Sissy Spacek, amerykańska aktorka.
• W 1952 r. wystartował pierwszy program niemieckiej telewizji publicznej pt. Das Erste.
• W 1953 r. Armia amerykańska zakończyła okupację japońskiej wyspy Amami.
• W 1953 r. w Hongkongu (Chiny) spłonęły slumsy zamieszkane przez chińskich emigrantów.
• W 1954 r. ur. się Annie Lennox, szkocka piosenkarka, kompozytorka, była wokalistka zespołu Eurythmics.
• W 1958 r. ur. się Alannah Myles, kanadyjska piosenkarka, autorka tekstów.
• W 1962 r. odbyła się premiera amerykańskiego filmu pt. Zabić drozda w reżyserii Roberta Mulligana.
• W 1965 r. powstała jemeńska Naserystowska Unionistyczna Organizacja Ludowa.
• W 1968 r. amerykański załogowy statek kosmiczny Apollo 8 po 10-krotnym okrążeniu Księżyca rozpoczął powrót na Ziemię.
• W 1971 r. 163 osoby zginęły w pożarze hotelu Taeyokale w Seulu (Korea Południowa).
• W 1973 r. odbyła się premiera amerykańskiej komedii kryminalnej pt. Żądło w reżyserii George’a Roya Hilla.
• W 1975 r. odbyła się premiera amerykańskiego filmu katastrzicznego pt. Hindenburg w reżyserii Roberta Wise.
• W 1976 r. odbyła się premiera brytyjskiego filmu wojennego pt. Orzeł wylądował w reżyserii Johna Sturgesa.
• W 1976 r. 72 osoby zginęły w katastrzie egipskiego Boeinga 707 w Tajlandii.
• W 1978 r. lądownik sowieckiej sondy kosmicznej Wenera 11 wylądował na powierzchni planety Wenus.

• W 1978 r. wietnamska armia wkroczyła do Kambodży w celu wsparcia powstania przeciwko Czerwonym Khmerom.
• W 1979 r. rozpoczęła się sowiecka interwencja w wojnę domową w Afganistanie.
• W 1986 r. 63 osoby zginęły w katastrzie irackiego Boeinga 737 w mieście Arar (Arabia Saudyjska).
• W 1987 r. odbyła się premiera szwedzko-duńskiego filmu pt. Pelle zwycięzca w reżyserii Bille Augusta.
• W 1989 r. podczas tzw. Rewolucji w Rumunii, w Târgoviște (Rumunia) rozstrzelany został obalony komunistyczny dyktator Nicolae Ceaușescu i jego żona Elena.
• W 1991 r. Michaił Gorbaczow ustąpił ze stanowiska prezydenta sowieckiej ZSRR.
• W 1993 r. weszła w życie nowa konstytucja Rosji.
• W 2000 r. 309 osób zginęło w pożarze sali tanecznej w mieście Luoyang (Chiny).
• W 2001 r. ok. 500 rebeliantów Hutu zginęło w starciu z bojówkami Tutsi podczas wojny domowej w Burundi.
• W 2003 r. 141 osób zginęło, a 24 zostały ranne w katastrzie gwinejskiego Boeinga 727-223, który rozbił się na plaży, krótko po starcie z lotniska w Kotonu (Benin).
• W 2003 r. 15 osób zginęło, w tym 2 jadących furgonetkami zamachowców-samobójców), a 46 zostało rannych w nieudanym zamachu bombowym na konwój prezydenta Pakistanu gen. Perveza Musharrafa w Rawalpindi (Pakistan).
• W 2003 r. 4 Izraelczyków zginęło, a 26 zostało rannych w zamachu bombowym dokonanym przez palestyńskiego terrorystę-samobójcę na przystanku autobusowym w mieście Petach Tikwa (Izrael).
• W 2003 r. Europejska Agencja Kosmiczna utraciła łączność z marsjańskim lądownikiem Beagle 2.
• W 2003 r. Norweg Kurt Nilsen wygrał konkurs piosenki World Idol w Londynie (WIelka Brytania).

• W 2004 r. planetoida (99942) Apophis otrzymała 4. stopień w skali Torino, według której oceniane jest ryzyko uderzenia w Ziemię, co jest najwyższym wskaźnikiem w historii. Obserwacje w 2006 r. pozwoliły na dokładniejsze obliczenie orbity i obniżenie tego wskaźnika do zera w skali Torino (brak ryzyka).
• W 2005 r. w wyniku błędu pracowników doszło do uszkodzenia i wyłączenia reaktora nr 1 w jedynej na kontynencie afrykańskim elektrowni atomowej Koeberg w RPA.
• W 2007 r. podczas wojny domowej na Sri Lance, stoczona została bitwa morska pod Delft.
• W 2009 r. spłonęła doszczętnie katedra św. Mela w Longford (Irlandia).
• W 2009 r. miał miejsce nieudany zamach bombowy na samolot Airbus A330 amerykańskich linii lotniczych Northwest Airlines podczas lotu z Amsterdamu (Holandia) do Detroit (USA).
• W 2010 r. 45 osób zginęło, a 50 zostało rannych w samobójczym zamachu bombowym na punkt dystrybucji pomocy żywnościowej w mieście Khar na Terytoriach Plemiennych (Pakistan).
• W 2012 r. 2 osoby zginęły, w tym jedna na ziemi, a 11 zostało rannych podczas awaryjnego lądowania samolotu Fokker 100 linii lotniczych Air Bagan na drodze w pobliżu lotniska w Heho (Birma).
• W 2012 r. 27 osób zginęło w katastrzie samolotu wojskowego An-72 w Szymkencie (Kazachstan).
• W 2013 r. Egipski sąd uznał Bractwo Muzułmańskie za organizację terrorystyczną.
• W 2016 r. 92 osoby zginęło, w tym 64 członków Chóru Aleksandrowa, w katastrzie rosyjskiego samolotu wojskowego Tu-154 na Morzu Czarnym koło Soczi (Rosja).