25 KWIETNIA W HISTORII

25 kwietnia w Polsce:

• W 1333 r. w katedrze wawelskiej w Krakowie (woj. małopolskie) odbyła się koronacja Kazimierza III Wielkiego i jego żony Aldony Anny Giedyminówny na króla i królową Polski.
• W 1425 r. w Brześciu Kujawskim (woj. kujawsko-pomorskie) król Władysław II Jagiełło nadał przywilej generalny dla szlachty, który nie wszedł w życie.
• W 1604 r. odbyła się konsekracja późniejszej archikatedry św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Lublinie (woj. lubelskie).

• W 1685 r. Józef Bogusław Słuszka został hetmanem polnym litewskim.
• W 1767 r. ur. się Karol Jan Fiszer herbu Taczała, audytor w powstaniu listopadowym, audytor dywizji gwardii Wojska Polskiego Królestwa Kongresowego, zicer armii Księstwa Warszawskiego, major wojsk insurekcji kościuszkowskiej, uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1792 r., porucznik 1 Regimentu Pieszego Koronnego w 1783 r.
• W 1809 r. podczas wojny polsko-austriackiej, zwycięstwo odniosły wojska polskie w bitwie pod Radzyminem (woj. mazowieckie).
• W 1818 r. ur. się Marek Sokołowski, muzyk, gitarzysta, kompozytor.
• W 1818 r. w Krośnie (woj. podkarpackie) spłonął ratusz wraz z mieszczącą się w nim szkołą.
• W 1831 r. podczas Powstania listopadowego, miał miejsce bój spotkaniowy straży przednich armii polskiej i rosyjskiej pod Kuflewem (woj. mazowieckie).
• W 1840 r. trzęsienie ziemi o sile około 5 stopni w skali Richtera nawiedziło okolice gór Pienin.
• W 1849 r. ur. się Michał Mikołaj Ogiński herbu Oginiec, hrabia, ziemianin, właściciel dóbr w Płungianach (obecnie Litwa).
• W 1882 r. ur. się Stefan Dąbrowski, ziemianin, wojskowy, prawnik, polityk, działacz PSL „Piast”, poseł na Sejm II RP.
• W 1885 r. ur. się Jan Nepomucen Chrzan, duchowny katolicki, błogosławiony Kościoła katolickiego. Zamordowany w niemieckim obozie KL Dachau w 1942 r.
• W 1905 r. ur. się Tezil Czajkowski, żołnierz SZP, ZWZ i AK, Powstaniec Warszawski, rusznikarz, współautor technologii produkcji luf do pistoletów i pistoletów maszynowych podczas niemieckiej okupacji.

• W 1906 r. ur. się Stanisław Szymborski, harcmistrz, żołnierz Armii Krajowej, inżynier, specjalizujący się w badaniach środowiska wodnego, założyciel Stacji Morskiej w Sopocie (woj. pomorskie) i wiodący organizator polskiej oceanologii.
• W 1907 r. ur. się Stanisława Orska właśc. Stanisława Orska-Kowalczyk z d. Oporska, aktorka teatralna i operetkowa.
• W 1909 r. ur. się Ludwik Nikodem Widerszal ps. „Pisarczyk”, żydowsko-polski historyk i archiwista, znawca dziejów Bałkanów i Kaukazu, członek Wydziału Informacji Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej. Zamordowany został w 1944 r. przez rzekomych członków polskiego podziemia, którzy oskarżyli go o działalność komunistyczną.
• W 1910 r. ur. się Stanisław Miszczyk, tancerz i choreograf.
• W 1911 r. ur. się Anna Łękawa, artystka, malarka ludowa, poetka, publicystka.
• W 1915 r. ur. się Hieronim Powiertowski, przesor medycyny, współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Neurochirurgów. Opracował metodę leczenia kraniosynostozy.
• W 1916 r. ur. się Marek Szymański ps. „Czarny”, kapitan saperów Wojska Polskiego II RP i żołnierz Armii Krajowej, dowódca piechoty w oddziale mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala”, Powstaniec Warszawski w baonie „Czata 49” Zgrupowania „Radosław”. Po wojnie dziennikarz, publicysta. Zmarł w 1996 r.
• W 1920 r. podczas wojny polsko-bolszewickiej, rozpoczęła się wyprawa kijowska.
• W 1920 r. rozegrany został pierwszy mecz w historii mistrzostw Polski w piłce nożnej (faza eliminacyjna Klasy A okręgu krakowskiego MP 1920), w którym Cracovia pokonała na własnym stadionie Jutrzenkę Kraków 8:0.

• W 1921 r. ur. się Halina Kwiatkowska właśc. Helena Królikiewiczówna, aktorka teatralna i filmowa, pedagog.
• W 1925 r. ur. się Zzia Kielan-Jaworowska, harcerka Szarych Szeregów, żołnierz Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski, Po wojnie paleobiolog, przesor. Odznaczona tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata za pomoc Żydom w czasie II w.ś.
• W 1925 r. ur. się Barbara Tylicka z d. Bogusz, pisarka, dziennikarka, publicystka, krytyk literacki.
• W 1925 r. ustanowiony został Medal 3 Maja.
• W 1926 r. ur. się Tadeusz Janczar właśc. Tadeusz Musiał, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny.
• W 1930 r. ur. się Halina Dobrowolska-Adamczak, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, dramatopisarka i reżyserka.
• W 1930 r. ur. się Jerzy Grzymkowski, prozaik i scenarzysta filmowy.
• W 1931 r. ur. się Urszula Figwer, lekkoatletka i siatkarka, trzykrotna mistrzyni Polski, olimpijka.
• W 1936 r. ur. się Krystyna Czajkowska-Rawska, siatkarka, dziesięciokrotna medalistka mistrzostw Polski, dwukrotna medalistka olimpijska.
• W 1939 r. ur. się Jan Krzyżanowski, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny.
• W 1941 r. ur. się Elżbieta Michalczak, lekkoatletka, dwukrotna mistrzyni Polski.
• W 1942 r. ur. się Ewa Wiśniewska, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna.
• W 1943 niemiecki gestapowiec Wilhelm Schuhmacher rozstrzelał na cmentarzu w Nowym Żmigrodzie (woj. podkarpackie) 16 kalekich Łemków, Romów i Żydów.
• W 1946 r. ur. się Barbara Marszałek właśc. Barbara Marszałek-Krukowska, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna.

• W 1946 r. ur. się Andrzej Seweryn, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, reżyser teatralny, dyrektor teatru.
• W 1946 r. uruchomione zostało pierwsze połączenie promowe między Gdynią (woj. pomorskie) a Trelleborgiem (Szwecja).
• W 1947 r. założona została Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa”.
• W 1948 r. ur. się Maria Kuczyńska, artystka, rzeźbiarka.
• W 1951 r. ur. się Tadeusz Rutkowski, sztangista, wielokrotny mistrz Polski, dwukrotny medalista olimpijski.
• W 1953 r. ur. się Piotr Dejmek, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, producent filmowy.
• W 1957 r. ur. się Sławomir Romanowski, strzelec sportowy, wielokrotny mistrz Polski, medalista mistrzostw Europy, olimpijczyk.
• W 1959 r. ur. się Andrzej Ferenc, aktor teatralny, filmowy, telewizyjny i dubbingowy, reżyser i wykładowca akademicki.
• W 1966 r. ur. się Anna Radwan-Gancarczyk, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna.
• W 1967 r. odbyła się premiera komedii muzycznej Kochajmy syrenki w reżyserii Jana Rutkiewicza.
• W 1969 r. ur. się Małgorzata Sobańska, lekkoatletka, mistrzyni Polski, olimpijka.
• W 1974 r. ur. się Karina Kunkiewicz, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, prezenterka telewizyjna.
• W 1977 r. ur. się Katarzyna Klimkiewicz, reżyserka i scenarzystka.
• W 1979 r. ur. się Stephan Szpak-Fleet, aktor filmowy, reżyser, scenarzysta i producent filmowy.
• W 1980 r. ur. się Sylwia Korzeniowska, lekkoatletka, wielokrotna mistrzyni Polski i Francji, olimpijka.
• W 1981 r. ur. się Monika Cabaj, judoczka, wielokrotna mistrzyni Polski.

• W 1981 r. w klubie studenckim „Od Nowa” w Toruniu (woj. kujawsko-pomorskie) odbył się pierwszy koncert grupy Republika.
• W 1988 r. rozpoczęła się kilkumiesięczna fala strajków.
• W 1988 r. odbyła się premiera filmu Cyrk odjeżdża w reżyserii Krzysztza Wierzbiańskiego.
• W 1998 r. wszedł w życie Konkordat między Polską a Stolicą Apostolską.
• W 2005 r. otwarte zostało Muzeum Miejskie w Tychach (woj. śląskie).

25 kwietnia na świecie:

• W 799 r. w wyniku spisku stronnictwa szlachty rzymskiej papież Leon III został napadnięty i zraniony podczas procesji, a następnie pozbawiony urzędu i uwięziony w klasztorze.
• W 1058 r. Malcolm III został koronowany na króla Szkocji.
• W 1077 r. Władysław I Święty został królem Węgier.
• W 1142 r. wojska morawskie księcia znojemskiego Konrada II pokonały wojska księcia Czech Władysława II w bitwie pod Vysoką (Słowacja).
• W 1185 r. w cieśninie Shimonoseki (Japonia) doszło do bitwy morskiej zwanej Dan-no-ura, która zakończyła wojnę Gempei.
• W 1196 r. Piotr II Katolicki został królem Aragonii.
• W 1214 r. ur. się Ludwik IX Święty, król Francji, święty.
• W 1228 r. ur. się Konrad IV Hohenstauf, król Niemiec, Sycylii i Jerozolimy.
• W 1284 r. ur. się Edward II, król Anglii.
• W 1295 r. Ferdynand IV Pozwany został królem Kastylii i Leónu.

• W 1459 r. w Chebie (Czechy) zawarty został traktat między Królestwem Czech a Saksonią, w którym wytyczono wspólną granicę, jedną z najstarszych do dzisiaj istniejących w Europie.
• W 1464 podczas wojny Dwóch Róż, zwycięstwo odnieśli Yorkowie nad Lancasterami w bitwie pod Hedgeley Moor (Wielka Brytania).
• W 1507 r. niemiecki kosmograf Martin Waldseemüller na swej mapie Universalis Cosmographia po raz pierwszy użył nazwy Ameryka.
• W 1541 r. hiszpanie założyli miasto Arica w Peru (obecnie Chile).
• W 1599 r. ur. się Oliver Cromwell, angielski polityk, lord protektor Anglii, Szkocji i Irlandii, przywódca rewolucji angielskiej.
• W 1607 r. podczas wojny osiemdziesięcioletniej, zwycięstwo odniosła flota niderlandzka nad hiszpańską w bitwie pod Gibraltarem.
• W 1608 r. ur. się Gaston Jan Baptysta de France, książę Orleanu.
• W 1625 r. ur. się Jan Fryderyk, książę Brunszwiku-Lüneburga i Calenberga.
• W 1626 r. podczas wojny trzydziestoletniej, w bitwie pod Dessau (Niemcy) armia cesarska pokonała wojska protestanckie hrabiego Mansfelda.
• W 1633 r. Sławuta na Kresach Wschodnich (dzisiejsza Ukraina) uzyskała prawa miejskie.
• W 1644 r. powstańcy chłopscy pod wodzą Li Zichenga zdobyli Pekin (Chiny), obalając ostatniego cesarza z dynastii Ming Chongzhena, który uciekł z pałacu do parku Jingshan, gdzie się powiesił.
• W 1707 r. podczas wojny o sukcesję hiszpańską, siły francusko-hiszpańskie rozbiły armię portugalsko-angielsko-holenderską w bitwie pod Almansą (Hiszpania).
• W 1719 r. ukazała się powieść Przypadki Robinsona Crusoe Daniela Defoe.
• W 1767 r. ur. się Nicolas Charles Oudinot, francuski książę, wojskowy, marszałek Francji.

• W 1792 r. Claude Joseph Rouget de Lisle napisał słowa i muzykę Marsylianki.
• W 1792 r. we Francji wykonany został pierwszy wyrok śmierci przy użyciu gilotyny.
• W 1796 r. Francuzi utworzyli Republikę Alby, którą włączyli w 1801 r. do Francji.
• W 1796 r. Hiszpania ratyfikowała traktat Pinckneya o wzajemnej przyjaźni i ustalający granicę między hiszpańską Florydą a amerykańską Georgią.
• W 1806 r. ur. się Wilhelm, książę Brunszwiku-Lüneburga, książę oleśnicki.
• W 1817 r. ur. się Édouard-Léon Scott de Martinville, francuski zecer i księgarz, twórca pierwszego znanego urządzenia do zapisu dźwięku tzw. fonautografu, który opatentował we Francji 25 marca 1857 r.
• W 1822 r. ur. się James Pierpont, amerykański kompozytor, organista, autor tekstów piosenek. Był autorem słynnej kolędy „Jingle Bells”.
• W 1823 r. ur. się Abdülmecid I, sułtan Imperium Osmańskiego.
• W 1824 r. ur. się Gustave Boulanger, francuski artysta, malarz.
• W 1826 r. we Francji ukazała się powieść historyczna Cinq-Mars Alfreda de Vigny.
• W 1829 r. kapitan Charles Fremantle na fregacie HMS „Challenger” wpłynął na Rzekę Łabędzią w dzisiejszej Australii Zachodniej, zakotwiczył u wybrzeży Garden Island, po czym 2 maja tego roku proklamował powstanie Kolonii Rzeki Łabędziej, wchodzącej w skład Imperium brytyjskiego.
• W 1839 r. polski podróżnik Paweł Edmund Strzelecki przybył do Australii.
• W 1848 r. irlandzki astronom Andrew Graham odkrył planetoidę (9) Metis.
• W 1848 r. ogłoszona została konstytucja Cesarstwa Austriackiego.
• W 1859 r. francuski dyplomata i przedsiębiorca Ferdinand de Lesseps wbił w Port Saidzie (Egipt) łopatę w piasek, inaugurując symbolicznie budowę Kanału Sueskiego.

• W 1865 r. prezydent Peru Juan Antonio Pezet został odsunięty na 2 miesiące od władzy w wyniku rebelii pod wodzą płka Mariano Ignacio Prado.
• W 1882 r. podczas kampanii francuska w Tonkinie (Wietnam), wojska francuskie zdobyły Hanoi w północnym Wietnamie.
• W 1883 r. ur. się Siemion Budionny, bolszewicki dowódca wojskowy, komunista, marszałek sowieckiej ZSRR.
• W 1884 r. ur. się Arthur Chevrolet, szwajcarsko-amerykański kierowca wyścigowy i producent samochodów. Jeden z braci, twórców marki samochodowej Chevrolet Motor Co.
• W 1885 r. wszedł do służby brytyjski transatlantyk „Etruria”.
• W 1897 r. ur. się Maria Windsor, księżniczka brytyjska.
• W 1898 r. USA wypowiedziała wojnę Hiszpanii.
• W 1900 r. na rekordową odległość zbliżyła się do bieguna północnego wyprawa polarna pod dowództwem włoskiego księcia Ludwika Amadeusza Sabaudzkiego, osiągając 86°34′ szer. geogr. północnej.
• W 1906 r. amerykański astronom Joel Hastings Metcalf odkrył planetoidę (599) Luisa.
• W 1906 r. uruchomiona została komunikacja tramwajowa w mieście Oradea (Rumunia).
• W 1911 r. w Niemczech ur. się Stella Maria Szacherska, z d. Rolbieska, żołnierz Armii Krajowej w Wydziale Broni Szybkich Komendy Głównej AK, historyk, mediewistka, publicystka.
• W 1917 r. ur. się Ella Fitzgerald, amerykańska wokalistka jazzowa.
• W 1917 r. Afonso Costa został po raz trzeci premierem Portugalii.
• W 1918 r. sowiecka Armia Czerwona zlikwidowała Krymską Republikę Ludową.

• W 1918 r. papież Benedykt XV mianował Achille Rattiego (późniejszego papieża Piusa XI) wizytatorem apostolskim na Polskę.
• W 1920 r. Rada Państw Ententy przyznała Francji mandat Syrii i Libanu, a Wielkiej Brytanii mandat iracki oraz palestyński wraz z Jordanią.
• W 1923 r. ur. się Albert King, amerykański gitarzysta i wokalista bluesowy.
• W 1926 r. Reza Szah Pahlawi został koronowany na szacha Iranu.
• W 1926 r. w operze La Scala w Mediolanie (Włochy) odbyła się prapremiera nieukończonej opery Turandot Giacomo Pucciniego, dokończonej po jego śmierci przez Franka Alfano.
• W 1929 r. wszedł do służby japoński ciężki krążownik „Haguro”.
• W 1936 r. Jan Břetislav Procházka i Jindřich Kubias wyruszyli z Pragi (Czechy) samochodem osobowym Škoda Rapid w zakończoną po 97 dniach sukcesem podróż dookoła świata.
• W 1940 r. ur. się Al Pacino, amerykański aktor, producent filmowy.
• W 1940 podczas II w.ś. zwycięstwem wojsk niemieckich nad norweskimi zakończyła się trzydniowa bitwa pod Gratangen.
• W 1941 r. ur. się Muna al-Husajn, księżna Jordanii.
• W 1941 r. podczas II w.ś. zwycięstwo odniosły wojska niemieckie nad australijsko-nowozelandzkimi w bitwie pod Termopilami (Grecja).
• W 1945 r. włoscy partyzanci wyzwolili Genuę, Mediolan i Turyn, co zakończyło niemiecką okupację Włoch.
• W 1945 r. wojska fińskie wyparły ostatnie jednostki niemieckie z terenu Finlandii.
• W 1945 r. w Torgau (Niemcy) doszło do pierwszego spotkania wojsk sowieckich i amerykańskich.

• W 1945 r. zwołana została pierwsza konferencja ONZ w San Francisco (USA) w której udział wzięło 50 państw założycieli.
• W 1949 r. uruchomiona została komunikacja tramwajowa w Tomsku (ZSRR).
• W 1950 r. Republika Południowych Moluków w Indonezji ogłosiła niepodległość.
• W 1952 r. w wyniku połączenia trzech dotychczasowych krajów związkowych: Badenii, Wirtembergii-Badenii i Wirtembergii-Hohenzollern powstała Badenia-Wirtembergia (Niemcy).
• W 1953 r. w czasopiśmie „Nature” opublikowana została praca Jamesa Deweya Watsona i Francisa Cricka opisującą model budowy przestrzennej podwójnej helisy DNA.
• W 1958 r. ur. się Fish, właśc. Derek William Dick, szkocki muzyk, wokalista, kompozytor, autor tekstów i aktor. Członek zespołu Marillion.
• W 1961 r. Amerykanin Robert Noyce uzyskał patent na układ scalony.
• W 1963 r. w Libii zniesiony został ustrój federalny i zmieniona została nazwa kraju na Królestwo Libii.
• W 1969 r. wszedł w życie Traktat o zakazie broni jądrowej w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach.
• W 1973 r. Amin al-Hafiz został premierem Libanu.
• W 1974 r. w Portugalii doszło do wojskowego zamachu stanu („rewolucji goździków„), w wyniku którego został obalony dyktator Marcelo Caetano.
• W 1979 r. założony został Uniwersytet Świętego Klemensa z Ochrydy w Bitoli (Macedonia Północna).
• W 1980 r. 146 osób (138 pasażerów i 8 członków załogi) zginęło w katastrzie lecącego Manchesteru Boeinga 727 brytyjskich linii Dan-Air, do której doszło podczas podchodzenia do lądowania na Teneryfie w archipelagu Wysp Kanaryjskich.

• W 1981 r. 45 robotników zostało napromieniowanych podczas remontu w elektrowni atomowej w mieście Tsuruga (Japonia).
• W 1982 r. na mocy postanowień izraelsko-egipskiego traktatu pokojowego Izrael wyczał się z półwyspu Synaj.
• W 1983 r. uruchomione zostało metro we Lille (Francja).
• W 1986 r. Mswati III został koronowany na króla Eswatini.
• W 1990 r. Violeta Chamorro jako pierwsza kobieta objęła urząd prezydenta Nikaragui.
• W 1992 r. otwarte zostało Muzeum Czarnobylskie w Kijowie (Ukraina).
• W 1993 r. odbyła się 58. podróż apostolska Jana Pawła II do Albanii.
• W 2002 r. południowoafrykański przedsiębiorca Mark Shuttleworth został drugim turystą kosmicznym jako członek rosyjskiej misji statku Sojuz TM-34 na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS).
• W 2004 r. Heinz Fischer wygrał w I turze wybory prezydenckie w Austrii.
• W 2005 r. 107 osób zginęło, a 555 zostało rannych w katastrzie pociągu pasażerskiego w mieście Amagasaki (Japonia).
• W 2005 r. Bułgaria i Rumunia podpisały traktaty akcesyjne z Unią Europejską.
• W 2005 r. Jiří Paroubek został premierem Czech.
• W 2005 r. ostatni z trzech fragmentów Obelisku z Aksum, zrabowanego przez Włochów w 1937 r. został zwrócony Etiopii.
• W 2006 r. 9 osób zginęło, a ciężko ranny został m.in. dowódca armii gen. Sarath Fonseca w dokonanym przez samobójczynię zamachu bombowym w kwaterze głównej armii Sri Lanki.
• W 2007 r. w Moskwie (Rosja) odbył się pogrzeb byłego prezydenta Rosji Borysa Jelcyna.

• W 2008 r. co najmniej 26 osób zginęło w zamachu bombowym na autobus w Kolombo (Sri Lanka).
• W 2010 r. prezydent Austrii Heinz Fischer został wybrany w I turze na II kadencję.
• W 2011 r. prezydent Pál Schmitt podpisał nową konstytucję Węgier.
• W 2013 r. Iurie Leancă został premierem Mołdawii.
• W 2015 r. w trzęsieniu ziemi w Nepalu zginęły 8964 osoby, a co najmniej 23.447 zostało rannych.