29 PAŹDZIERNIKA W HISTORII

29 października w Polsce:

• W 1611 r. w Warszawie (woj. mazowieckie) do niewoli wzięty został car Rosji Wasyl IV Szujski, który wraz z braćmi złożył hołd królowi Zygmuntowi III Wazie.
• W 1706 r. ur. się Wacław Piotr Rzewuski, szlachcic, hetman wielki koronny, wojewoda podolski i krakowski, pisarz.
• W 1706 r. podczas III wojny północnej, wojska saskie i rosyjskie oraz sprzymierzoni z nimi konfederaci sandomierscy popierających Augusta II Mocnego pokonali siły szwedzkie i wspierające ich oddziały konfederatów warszawskich w bitwie pod Kaliszem (woj. wielkopolskie).

• W 1780 r. ur. się Stanisław Grabowski, hrabia, polityk, minister.
• W 1822 r. ur. się Mieczysław Ledóchowski, duchowny katolicki, arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski, kardynał.
• W 1843 r. otwarta została linia kolejowa Wrocław-Świebodzice (woj. dolnośląskie).
• W 1856 r. otwarta została linia kolejowa Wrocław Główny (woj. dolnośląskie)-Poznań Główny (woj. wielkopolskie).
• W 1706 r. ur. się Wacław Piotr Rzewuski, szlachcic, hetman wielki koronny, wojewoda podolski i krakowski, pisarz.
• W 1706 r. podczas III wojny północnej, wojska saskie i rosyjskie oraz sprzymierzoni z nimi konfederaci sandomierscy popierających Augusta II Mocnego pokonali siły szwedzkie i wspierające ich oddziały konfederatów warszawskich w bitwie pod Kaliszem (woj. wielkopolskie).
• W 1780 r. ur. się Stanisław Grabowski, hrabia, polityk, minister.
• W 1822 r. ur. się Mieczysław Ledóchowski, duchowny katolicki, arcybiskup metropolita gnieźnieński i prymas Polski, kardynał.
• W 1843 r. otwarta została linia kolejowa Wrocław-Świebodzice (woj. dolnośląskie).
• W 1856 r. otwarta została linia kolejowa Wrocław Główny (woj. dolnośląskie)-Poznań Główny (woj. wielkopolskie).
• W 1863 r. podczas Powstania styczniowego, Rosjanie zamordowali w egzekucji 4 powstańców na Placu Grzybowskim w Warszawie (woj. mazowieckie).
• W 1863 r. porażką powstańców zakończyła się bitwa pod Świdnem (woj. mazowieckie).

• W 1864 r. otwarta została rosyjska Wileńska Szkoła Junkrów Piechoty w Wilnie (Kresy Wschodnie).
• W 1891 r. w Tczewie (woj. pomorskie) oddany został do użytku most kolejowy nad Wisłą.
• W 1892 r. ur. się Stanisław Ostrowski, polityk, prezydent RP na uchodźstwie.
• W 1894 r. w Sosnowcu (woj. śląskie) zainaugurowała działalność Sosnowiecka Szkoła Realna. Była to pierwsza szkoła średnia w mieście.
• W 1899 r. ur. się Juliusz Fortunat Kossak, malarz, rysownik i ilustrator. Specjalizował się w malarstwie historycznym i batalistycznym. Był ojcem Wojciecha Kossaka i jednym z inicjatorów utworzenia w Muzeum Narodowego w Krakowie (woj. małopolskie).
• W 1903 r. w Elblągu (woj. warmińsko-mazurskie) ur. się Erich Brost, niemiecki dziennikarz i polityk, poseł do Volkstagu (parlamentu Wolnego Miasta Gdańska), aktywista opozycji wobec reżimu narodowosocjalistycznego III Rzeszy.
• W 1909 r. powstało Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (TOPR).
• W 1914 r. podczas I w.ś. pod Mołotkowem (Kresy Wschodnie) doszło do jednej z najkrwawszych bitew Legionów Polskich z wojskami rosyjskimi.
• 1924 r. ur. się Zbigniew Bolesław Ryszard Herbert, poeta, eseista, dramaturg, twórca słynnego cyklu poetyckiego „Pan Cogito”, autor słuchowisk. Ekonomista, prawnik i filozz. Pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego.
• W 1925 r. na Cmentarzu Obrońców Lwowa we Lwowie (woj. lwowskie, Kresy Wschodnie) dokonany został wybór bezimiennych zwłok, które zostały następnie pochowane w Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie (woj. mazowieckie).
• W 1939 r. w Wilnie (Kresy Wschodnie) rozpoczęły się starcia między ludnością polską a policją litewską, w których ranne zostały 23 osoby.

• W 1940 r. w wytoczonym przez władze sowieckie przed sądem we Lwowie (woj. lwowskie, Kresy Wschodnie) procesie 11 działaczy Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) zapadło 10 wyroków śmierci i jeden 10 lat pozbawienia wolności.
• W 1941 r. podczas II w.ś. marszałek Polski Edward Śmigły-Rydz przybył do Warszawy (woj. mazowieckie), gdzie zamieszkał pod przybranym nazwiskiem Adam Zawisza w domu generałowej Jadwigi Maksymowicz-Raczyńskiej przy ul. Sandomierskiej 18.
• W 1943 r. zakończyła się trzydniowa niemiecka operacja „Memel”, przeprowadzona w lasach suchedniowskich (woj. świętokrzyskie) przeciwko oddziałom AK ppor. Jana Piwnika ps. „Ponury”. Niemiecka akcja zakończyła się porażką Niemców i zadaniem im dużych strat.
• W 1944 r. partyzanci komunistycznej AL, BCh i żołnierze LWP stoczyli tzw. Bitwę pod Chotczą (woj. mazowieckie) z Niemcami.
• W 1954 r. ur. Stanisław Banaś, aktor, reżyser teatralny.
• W 1956 r. odbyła się premiera filmu pt. Nikodem Dyzma w reżyserii Jana Rybkowskiego.
• W 1976 r. odbyła się premiera filmu pt. Zagrożenie w reżyserii Wacława Florkowskiego.
• W 1977 r. Polska zremisowała z Portugalią 1:1 na Stadionie Śląskim w Chorzowie (woj. śląskie) i zapewniła sobie awans do turnieju finałowego XI Mistrzostw Świata w Argentynie.
• W 1979 r. Bałtycki Terminal Kontenerowy w Gdyni (woj. pomorskie) obsłużył pierwszy statek.
• W 1979 r. zainaugurował działalność Teatr Scena Prezentacje w Warszawie (woj. mazowieckie).
• W 2000 r. z Aresztu Śledczego w Wadowicach (woj. małopolskie) uciekł gangster Ryszard Niemczyk ps. „Rzeźnik”.
• W 2001 r. ukazał się album pt. Mrok grupy O.N.A.
• W 2004 r. otwarty został Most Tysiąclecia we Wrocławiu (woj. dolnośląskie).
• W 2008 r. wyprodukowany został ostatni autobus marki Jelcz.

• W 2009 r. Franciszek Smuda został selekcjonerem piłkarskiej reprezentacji Polski.
• W 2012 r. Polska spłaciła Klubowi Londyńskiemu ostatnią ratę (297 mln dolarów) zadłużenia zagranicznego, zaciągniętego w czasie rządów Edwarda Gierka.

29 października na świecie:

• W 437 r. cesarz zachodniorzymski Walentynian III ożenił się z Licynią Eudoksją.
• W 1187 r. papież Grzegorz VIII ogłosił bullę pt. Audita tremendi, w której wezwał do III wyprawy krzyżowej.
• W 1268 r. w Neapolu (Włochy) z rozkazu króla Neapolu i Sycylii Karola I Andegaweńskiego zostali publicznie ścięci 16-letni książę Szwabii, król Sycylii i tytularny król Jerozolimy Konradyn oraz jego przyjaciel Fryderyk von Baden, którzy zostali wzięci do niewoli po przegranej bitwie pod Tagliacozzo (Włochy).
• W 1281 r. w bitwie pod Himsem (Syria) armia sułtana mameluków Kalawuna pokonała mongolskich Ilchanidów pod dowództwem Mongkego Temura i sprzymierzonych z nimi chrześcijan.
• W 1390 r. w Paryżu (Francja) odbył się pierwszy proces o czary.
• W 1507 r. ur. się Fernando Álvarez de Toledo, książę Alby, namiestnik Niderlandów, wicekról Portugalii.
• W 1525 r. Marcin Luter odprawił w Wittenberdze (Niemcy) pierwszą mszę w języku niemieckim.
• W 1547 r. ur. się Zzia Wazówna, szwedzka królewna, księżna Saksonii-Lauenburga.
• W 1551 r. ur. się Łazarz I Starszy Henckel von Donnersmarck, niemiecki hrabia, władca Bytomia, Tarnowskich Gór i Bogumina.
• W 1560 r. Krystian I Wettyn, książę-elektor Saksonii.

• W 1591 r. Innocenty IX został wybrany papieżem.
• W 1618 r. w Londynie (Wielka Brytania) ścięty został sir Walter Raleigh, żeglarz, pisarz i faworyt Elżbiety I Tudor.
• W 1665 r. kongijskie oddziały królewskie poniosły druzgocącą klęskę z portugalskim kolonistami w bitwie pod Mbwila (Angola).
• W 1682 r. William Penn (założyciel Pensylwanii, USA) przybył do Pensylwanii.
• W 1709 r. na rozkaz króla Ludwika XIV zlikwidowane zostało pod zarzutem herezji opactwo cysterek w Port-Royal pod Paryżem (Francja).
• W 1746 r. ur. się Karol II August Wittelsbach, książę Palatynatu-Birkenfeld i Palatynatu-Zweibrücken.
• W 1762 r. podczas wojny siedmioletniej, zwycięstwo odniosły wojska pruskie nad austriacko-cesarsko-saskimi w bitwie pod Freibergiem (Niemcy).
• W 1781 r. Perm (Rosja) uzyskał prawa miejskie.
• W 1784 r. ur. się Wincencja Gerosa, włoska zakonnica, święta.
• W 1787 r. w Pradze (Czechy) odbyła się premiera opery pt. Don Giovanni autorstwa Wolfganga Amadeusa Mozarta.
• W 1795 r. podczas I koalicji antyfrancuskiej, zwycięstwo odniosły wojska austriackie nad francuskimi w bitwie pod Moguncją (Niemcy).
• W 1810 r. założona została Brazylijska Biblioteka Narodowa w Rio de Janeiro (Brazylia).
• W 1812 r. podczas wojny na Półwyspie Iberyjskim wojska francuskie pokonały wojska brytyjsko-hiszpańsko-portugalskie w bitwie pod Tordesillas (Hiszpania).
• W 1813 r. założone zostało miasto Perico (Argentyna).
• W 1816 r. ur. się Ferdynand II Koburg, król Portugalii.
• W 1831 r. król Sardynii Karol Albert ustanowił Order Sabaudzki Cywilny.

• W 1832 r. ur. się Narcyza od Jezusa, ekwadorska zakonnica, święta.
• W 1840 r. Jean-de-Dieu Soult został po raz trzeci premierem Francji.
• W 1863 r. założony został Międzynarodowy Czerwony Krzyż.
• W 1865 r. w Wielkiej Brytanii powstał drugi rząd lorda Russella.
• W 1873 r. ur. Albert I Wettyn został królem Saksonii.
• W 1875 r. ur. się Maria Koburg, królowa Rumunii.
• W 1888 r. na stacji Borki koło Charkowa (Ukraina) wybuchła bomba po pociągiem którym jechał cesarz Rosji Aleksander III Romanow. Zginęło 21 osób, cesarz i jego rodzina nie zostali poszkodowani.
• W 1888 r. w Kiszyniowie (Mołdawia) wyjechał na trasę pierwszy tramwaj konny.
• W 1888 r. 9 państw europejskich podpisało konwencję w Konstantynopolu (Turcja) gwarantującą swobodę korzystania z Kanału Sueskiego.
• W 1894 r. książę Chlodwig zu Hohenlohe-Schillingsfürst został kanclerzem Rzeszy i premierem Prus.
• W 1900 r. prezydent Wenezueli gen. Cipriano Castro zdecydował o utworzeniu z Pałacu Miraflores w Caracas zicjalnej rezydencji prezydentów Wenezueli.
• W 1900 r. ok. 200 osób zginęło w wybuchu w zakładach chemicznych w Nowym Jorku (USA).
• W 1900 r. zwodowany został austro-węgierski krążownik pancernopokładowy SMS „Szigetvár”.
• W 1901 r. stracony został na krześle elektrycznym zabójca prezydenta USA Williama McKinleya, anarchista polskiego pochodzenia Leon Czolgosz.
• W 1910 r. założony został austryjacki klub piłkarski Austria Wiedeń.
• W 1911 r. Reprezentacja Luksemburga rozegrała swój pierwszy zicjalny mecz piłki nożnej, przegrywając z Francją 1:4.

• W 1912 r. podczas I wojny bałkańskiej, rozpoczęła się bułgarsko-turecka bitwa pod Lüleburgaz (Turcja).
• W 1914 r. podczas I w.ś. niemieckie okręty pływające pod banderą turecką SMS „Goeben” i SMS „Breslau” zaatakowały rosyjskie porty w Odessie, Sewastopolu i Teodozji (Ukraina).
• W 1914 r. rozpoczął się tzw. proces zamachowców z Sarajewa (Bosnia i Hercegowina).
• W 1915 r. Aristide Briand został po raz trzeci premierem Francji.
• W 1917 r. Niemiec Max Heiser opublikował zbiór zasad gry w piłkę ręczną.
• W 1917 r. Vittorio Emanuele Orlando został premierem Włoch.
• W 1918 r. proklamowane zostało Państwo Słoweńców, Chorwatów i Serbów.
• W 1918 r. założone zostały duńskie linie lotnicze Det Danske Luftfartselskab.
• W 1922 r. podczas tzw. marszu na Rzym, król Włoch Wiktor Emanuel III powierzył Benito Mussoliniemu misję utworzenia rządu.
• W 1923 r. proklamowana została Republika Turecka.
• W 1932 r. Jan Malypetr został premierem Czechosłowacji.
• W 1932 r. zwodowany został francuski statek pasażerski „Normandie”.
• W 1933 r. w Hiszpanii założone zostało faszystowskie ugrupowanie Falanga.
• W 1944 r. podczas II w.ś. dywizja gen. Stanisława Maczka Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie wyzwoliła Bredę (Holandia).
• W 1945 r. José Linhares został prezydentem Brazylii.
• W 1945 r. w mieście Surabaja na Jawie (Indonezja) brytyjska żandarmeria ostrzelała Indonezyjczyków chcących zająć opuszczony przez wojska japońskie arsenał, co doprowadziło do wybuchu walk ulicznych, w których zginęło kilkaset osób, a kilka tysięcy zostało rannych.
• W 1945 r. w USA pojawiły się w sprzedaży pierwsze długopisy.

• W 1947 r. ur. się Richard Dreyfuss, amerykański aktor.
• W 1948 r. podczas I wojny izraelsko-arabskiej, wojska izraelskie rozpoczęły operację „Hiram” w Górnej Galilei (obecnie Izrael).
• W 1950 r. Gustaw VI Adolf został królem Szwecji.
• W 1953 r. ustanowione zostało najwyższe panamskie odznaczenie państwowe Order Manuela Amadora Guerrero.
• W 1955 r. ur. się Kevin DuBrow, amerykański wokalista, członek zespołu Quiet Riot.
• W 1955 r. sowiecki pancernik „Noworossyjsk” zatonął po wpadnięciu na niemiecką minę morską na redzie portu w Sewastopolu (Ukraina okupowana przez Rosję), zginęło 608 członków załogi.
• W 1956 r. podczas tzw. kryzysu sueskiego, Izrael zajął półwysep Synaj.
• W 1956 r. Tanger powrócił do Maroka.
• W 1957 r. zamochowiec wrzucił na salę obrad izraelskiego Knesetu granat ręczny, którego wybuch zranił premiera Dawida Ben Guriona i kilku ministrów.
• W 1957 r. w niemieckiej RFN utworzony został trzeci rząd Konrada Adenauera.
• W 1958 r. Ne Win został premierem Birmy.
• W 1959 r. Sowieci dokonali oblotu samolotu pasażerskiego An-24.
• W 1959 r. ukazał się pierwszy komiks o przygodach Asteriksa.
• W 1960 r. afro-amerykański bokser Muhammad Ali stoczył swoją pierwszą zawodową walkę, wygrywając na punkty z Tunneyem Hunsakerem.
• W 1961 r. Syria wystąpiła ze Zjednoczonej Republiki Arabskiej.
• W 1961 r. w Moskwie (ZSRR) odsłonięty został pomnik niemieckiego rewolucjonisty Karla Marksa.
• W 1964 r. Zjednoczona Republika Tanganiki i Zanzibaru przyjęła nazwę Republika Tanzanii.
• W 1965 r. odbyła się premiera francuskiej komedii filmowej pt. Żandarm w Nowym Jorku w reżyserii Jeana Girault.

• W 1966 r. amerykańska sonda Lunar Orbiter 1 planowo uderzyła w powierzchnię Księżyca.
• W 1966 r. w USA założona została feministyczna organizacja National Organization for Women.
• W 1969 r. w USA wysłana została pierwsza wiadomość przez sieć ARPANET, prekursorska Internetu.
• W 1971 r. Teuvo Aura został po raz drugi premierem Finlandii.
• W 1976 r. Erich Honecker został przewodniczącym Rady Państwa niemieckiej NRD.
• W 1984 r. ukazał się debiutancki singiel niemieckiego duetu Modern Talking pt. You’re My Heart, You’re My Soul.
• W 1992 r. powołane zostało Centrum Badania Ludobójstwa i Ruchu Oporu Mieszkańców Litwy.
• W 1996 r. Abd Allah ibn Chalifa Al Sani został premierem Kataru.
• W 1998 r. po 36 latach amerykański astronauta i polityk John Glenn odbył swój drugi lot kosmiczny na pokładzie wahadłowca Discovery, zostając w wieku 77 lat najstarszym człowiekiem w kosmosie.
• W 1998 r. 63 osoby zginęły, a 213 zostało rannych w pożarze klubu nocnego w Göteborgu (Szwecja).
• W 1999 r. Ilir Meta został premierem Albanii.
• W 2002 r. 60 osób zginęło, a ok. 100 zostało rannych w pożarze centrum handlowego w mieście Ho Chi Minh (Wietnam).
• W 2003 r. Abdul Kadir Talib Umar został premierem Sahary Zachodzniej.
• W 2004 r. ciężko chory przywódca Autonomii Palestyńskiej Jasir Arafat udał się na leczenie do Paryża (Francja).
• W 2004 r. Norodom Sihamoni został koronowany na króla Kambodży.
• W 2004 r. odbyła się premiera filmu pt. Marzyciel w reżyserii Marca Forstera.

• W 2004 r. przywódcy 25 państw Unii Europejskiej oraz Rumunii, Bułgarii, Chorwacji i Turcji podpisali w Rzymie (Włochy) Konstytucję Europejską.
• W 2004 r. telewizja Al-Dżazira nadała wystąpienie Osamy bin Ladena, w którym wziął on na siebie odpowiedzialność za zamachy z 11 września 2001 r. w USA i zagroził ich powtórzeniem.
• W 2005 r. 61 osób zginęło w zamachach bombowych w Nowym Delhi (Indie).
• W 2006 r. Georgi Pyrwanow po raz drugi wygrał wybory prezydenckie w Bułgarii.
• W 2006 r. Luiz Inácio Lula da Silva po raz drugi wygrał wybory prezydenckie w Brazylii.
• W 2006 r. Serbowie zaaprobowali w referendum nową konstytucję.
• W 2006 r. w Nigerii rozbił się Boeing 737 nigeryjskich linii lotniczych ADC Airlines. Zginęło 97 osób, w tym jedna na ziemi, a 10 zostało rannych.
• W 2007 r. mjr Siergiej Jurenja został skazany przez sąd wojskowy w Moskwie (Rosja) na karę 7 lat pozbawienia wolności za szpiegostwo na rzecz Polski.
• W 2008 r. Diego Maradona został selekcjonerem reprezentacji Argentyny w piłce nożnej.
• W 2008 r. chińska rakieta wyniosła na orbitę pierwszą wenezuelską satelitę komunikacyjną VENESAT-1.
• W 2009 r. Süchbaataryn Batbold został premierem Mongolii.
• W 2010 r. 30 osób zginęło, a 68 zostało rannych w samobójczym zamachu bombowym w mieście Balad Ruz (Irak).
• W 2010 r. polski żaglowiec „Fryderyk Chopin” stracił podczas sztormu na Atlantyku oba maszty.
• W 2011 r. otwarty został stadion Arena Lwów w Lwowie (Kresy Wschodnie, obecnie Ukraina).
• W 2013 r. w Stambule (Turcja) otwarty został tunel kolejowy Marmaray pod cieśniną Bosfor.
• W 2015 r. Bidhya Devi Bhandari objęła urząd prezydenta Nepalu.
• W 2016 r. centroprawicowa Partia Niepodległości wygrała przedterminowe wybory parlamentarne na Islandii.
• W 2018 r. w katastrzie Boeinga 737 MAX indonezyjskich linii Lion Air na Morzu Jawajskim, zginęło wszystkich 189 osób na pokładzie (181 pasażerów i 8 członków załogi).