3 WRZEŚNIA W HISTORII

3 września w Polsce:

• W 1555 r. ur. się Jan Zbigniew Ossoliński, szlachcic, polityk.
• W 1847 r. w Toruniu (woj. kujawsko-pomorskie) otwarta została nieistniejącą już Wielka Synagoga.
• W 1856 r. na kanały mazurskie wypłynął pierwszy parowiec „Masovia”.
• W 1863 r. podczas Powstania Styczniowego, zwycięstwo odnieśli powstańcy w bitwie pod Panasówką (woj. lubelskie).
• W 1881 r. otwarty został Teatr Nowy w Warszawie (woj. mazowieckie).

• W 1910 r. otwarte zostało Kino Palast-Theater we Wrocławiu (woj. dolnośląskie).
• W 1910 r. we wsi Grzępy (woj. wielkopolskie) spadł meteoryt.
• W 1914 r. podczas I w.ś. wojska rosyjskie zajęły Lwów (woj. lwowskie, Kresy Wschodnie).
• W 1919 r. podpisane zostało porozumienie o warunkach wyjazdów polskich robotników do Francji, na mocy którego została powołana Francuska Misja Robotnicza z oddziałami w Warszawie (woj. mazowieckie), Częstochowie (woj. śląskie) i Poznaniu (woj. wielkopolskie).
• W 1922 r. 91,11% spośród głosujących w referendum opowiedziało się przeciwko utworzeniu samodzielnego kraju górnośląskiego w ramach Niemiec.
• W 1928 r. ur. się Danuta Siedzikówna ps. „Inka”, sanitariuszka 5 Wileńskiej Brygady Armii Krajowej. Zamordowana przez komunistów w 1946 r.
• W 1935 r. żaglowiec „Dar Pomorza” zakończył rejs dookoła świata w porcie w Gdyni (woj. pomorskie).
• W 1935 r. w Warszawie (woj. mazowieckie) ukazał się pierwszy numer tygodnika naukowo-technicznego „Młody Zawodowiec”.
• W 1939 r. powołane zostało dowództwo obrony Warszawy (woj. mazowieckie), na czele którego mianowany został gen. Walerian Czuma.
• W 1939 r. rozpoczęła się akcja niemieckich dywersantów w celu opanowania Bydgoszczy (woj. kujawsko-pomorskie), nazywana w niemieckiej propagandzie „krwawą niedzielą”.
• W 1939 r. utworzony został Legion Czechów i Słowaków.
• W 1939 r. podczas ataku Niemiec na Polskę zakończyła się przegrana bitwa pod Węgierską Górką (woj. śląskie).
• W W 1939 r. podczas ataku Niemiec na Polskę zakończyła się przegrana bitwa pod Bukowcem (woj. kujawsko-pomorskie).

• W 1939 r. podczas ataku Niemiec na Polskę zakończyła się przegrana bitwa pod Wyrami (woj. śląskie).
• W 1939 r. wojska niemieckie wkroczyły do Częstochowy (woj. śląskie).
• W 1941 r. Niemcy dokonali pierwszej masowej egzekucji z użyciem cyklonu B w niemieckim obozie KL Auschwitz w Oświęcimiu (woj. małopolskie). Zagazowanych zostało 600 sowieckich jeńców wojennych i 250 Polaków.
• W 1943 r. Niemcy powiesili 10 osób w Kamesznicy (woj. śląskie).
• W 1944 r. w 34. dniu Powstania Warszawskiego, nasiliły się walki w Śródmieściu, które zostało zbombardowane przez niemiecką artylerię i lotnictwo.
• W 1944 r. oddział z Grupy Armii Krajowej „Kampinos” pod wodzą por. Adolfa Pilcha ps. „Dolina” dokonał w nocy z 2 na 3 września wypadu na wieś Truskaw (woj. mazowieckie), gdzie stacjonował kolaboracyjny, sowiecki batalion SS-RONA. Partyzanci zlikwidowali od 91 do 250 Sowietów i ranili ok 100, przy stratach własnych 10 zabitych i 10 rannych.
• W 1964 r. ur. się Bogdan Łyszkiewicz, muzyk, wokalista, kompozytor, autor tekstów, członek zespołu Chłopcy z Placu Broni, zmarł w 2000 r.
• W 1968 r. ur. się Piotr Rubik, muzyk, kompozytor, dyrygent, producent muzyczny.
• W 1972 r. założone zostało Ogólnokształcące Liceum Lotnicze im. F. Żwirki i S. Wigury w Dęblinie (woj. lubelskie).
• W 1973 r. odbyła się premiera filmu wojennego pt. Hubal w reżyserii Bohdana Poręby.
• W 1980 r. podpisane zostały tzw. porozumienia jastrzębskie.
• W 1982 r. odbyła się premiera filmu wojennego pt. Bołdyn w reżyserii Ewy i Czesława Petelskich.
• W 1987 r. 8 osób zginęło, a kilkadziesiąt odniosło obrażenia w katastrzie kolejowej, do której doszło na stacji kolejowej Warszawa−Włochy (woj. mazowieckie).

• W 1987 r. 7 osób zginęło, a 73 odniosły obrażenia w katastrzie tramwajowej w Warszawie (woj. mazowieckie).
• W 1999 r. założony został Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (woj. mazowieckie).
• W 2007 r. były komunista Leszek Balcerowicz założył Forum Obywatelskiego Rozwoju.

3 września na świecie:

• W 401 p.n.e. podczas wojny domowej w Persji, stoczona została bitwa pod Kunaksą (Irak).
• W 36 p.n.e. flota Oktawiana Augusta pokonała flotę Sekstusa Pompejusza w bitwie w Zatoce Naulochus (Włochy).
• W 301 r. założone zostało miasto San Marino (San Marino).
• W 590 r. rozpoczął się pontyfikat papieża Grzegorza I.
• W 863 r. zwycięstwo odniosły wojska bizantyńskie nad arabskimi w bitwie pod Melitene (Turcja).
• W 1034 r. ur. się Go-Sanjō, cesarz Japonii.
• W 1189 r. Ryszard I Lwie Serce został koronowany na króla Anglii.
• W 1260 r. Mamelucy pokonali Mongołów w bitwie pod Ajn Dżalut (obecnie Izrael), co zahamowało mongolską ekspansję na Bliski Wschód.
• W 1483 r. ur. się Eryk II, książę Meklemburgii.
• W 1499 r. ur. się Diana de Poitiers, francuska arystokratka, faworyta króla Henryka II Walezjusza.
• W 1540 r. Klaudiusz został cesarzem Etiopii.
• W 1612 r. podczas II wojny polsko-rosyjskiej miała miejsce druga w ciągu trzech dni nieudana próba odsieczy dla oblężonej na Kremlu (Moskwa, Rosja) polskiej załogi, podjęta przez hetmana wielkiego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza.

• W 1650 r. podczas wojny angielskiej domowej, wojska Parlamentu angielskiego pod wodzą Olivera Cromwella pokonały szkockich Rojalistów w bitwie pod Dunbar.
• W 1651 r. podczas wojny angielskiej domowej, król Karol II Stuart został pokonany przez Olivera Cromwella w bitwie pod Worcester.
• W 1660 r. przyszły król Anglii i Szkocji Jakub II Stuart ożenił się ze swą pierwszą żoną Anną Hyde.
• W 1673 r. ur. się Magdalena Sybilla, księżniczka Saksonii-Weißenfels, księżna Saksonii-Eisenach.
• W 1680 r. ur. się Piotr Sans i Yordà, hiszpański duchowny katolicki, dominikanin, misjonarz, biskup, męczennik, święty.
• W 1703 r. ur. się Jan Teodor Wittelsbach, książę bawarski, kardynał.
• W 1741 r. podczas wojny szwedzko−rosyjskiej, klęską wojsk szwedzkich zakończyła się bitwa pod Lappeenranta (Finlandia).
• W 1758 r. król Portugalii Józef I Reformator został ranny w zamachu.
• W 1773 r. w Strasburgu (Francja) ur. się Aleksander Antoni Sapieha, polski wojskowy, przyrodnik, podróżnik, mecenas, polityk.
• W 1775 r. ur. się Józef Fernández, hiszpański dominikanin, misjonarz, męczennik, święty.
• W 1777 r. nad mostem Cooch’s Bridge w stanie Maryland (USA) po raz pierwszy wywieszona została flaga Stanów Zjednoczonych.
• W 1783 r. zawarty został tzw. pokój wersalski kończący wojnę o niepodległość USA.
• W 1791 r. Zgromadzenie Ustawodawcze uchwaliło pierwszą konstytucję w dziejach Francji.
• W 1796 r. wojska austriackie odniosły zwycięstwo nad wojskami francuskimi w bitwie pod Würzburgiem (Niemcy).
• W 1810 r. ur. się Ferdynand Filip, książę Orleanu.

• W 1816 r. hiszpańskie władze kolonialne przywróciły swoje panowanie nad Zjednoczonymi Prowincjami Nowej Granady, obejmującymi obecne terytoria Kolumbii, Panamy i Kostaryki.
• W 1826 r. Mikołaj I Romanow został koronowany na cesarza Rosji.
• W 1843 r. w Grecji doszło do rebelii wojskowej, w wyniku której przywrócono monarchię konstytucyjną.
• W 1847 r. ur. się James Hannington, brytyjski duchowny anglikański, misjonarz, męczennik, święty.
• W 1851 r. ur. się Olga Romanowa, wielka księżna Rosji, królowa Grecji.
• W 1855 r. Armia amerykańska odniosła zwycięstwo nad Dakotami w bitwie pod Ash Hollow (USA).
• W 1863 r. podczas wojny z Dakotami, rozpoczęła się bitwa pod Whitestone Hill (USA).
• W 1877 r. podczas X wojny rosyjsko-tureckiej, zwycięstwo odniosły wojska rosyjskie w bitwie pod Łoweczem (Bułgaria).
• W 1878 r. zatonął statek wycieczkowy „Princess Alice” z 640 osobami na pokładzie po kolizji z inną jednostką na Tamizie (Wielka Brytania).
• W 1879 r. w Kabulu (Afganistan) zamordowany został poseł brytyjski w Afganistanie Louis Cavignari wraz z całą jego eskortą.
• W 1880 r. w Berlinie (Niemcy) ur. się Janusz Franciszek Radziwiłł, polski książę, polityk konserwatywny.
• W 1884 r. Robert Stout został po raz drugi premierem Nowej Zelandii.
• W 1898 r. w Nottingham (Wielka Brytania) otwarty został stadion piłkarski City Ground.
• W 1899 r. Huragan San Ciriaco zabił ok. 3369 osób na Bahamach, Dominikanie, Haiti, Kubie, Portoryko i w USA.
• W 1899 r. uruchomiona została komunikacja tramwajowa w Żytomierzu (Kresy Wschodnie).

• W 1902 r. niemiecki astronom Maximilian Wolf odkrył planetoidy: (490) Veritas, (491) Carina i (492) Gismonda.
• W 1904 r. podczas wojny rosyjsko-japońskiej, zakończyła się nierozstrzygnięta bitwa pod Liaoyang (Chiny).
• W 1914 r. kardynał Giacomo della Chiesa został wybrany papieżem i przyjął imię Benedykt XV.
• W 1917 r. podczas I w.ś. wojska niemieckie zajęły Rygę (Łotwa).
• W 1918 r. w Essen (Niemcy) ur. się Marceli Neyder, porucznik, pilot Dywizjonu 303 Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
• W 1918 r. rząd USA uznał Czechosłowacką Radę Narodową z siedzibą w Paryżu (Francja).
• W 1922 r. otwarty został tor wyścigowy Autodromo Nazionale di Monza we Włoszech.
• W 1925 r. 14 osób zginęło w katastrzie wojskowego sterowca USS „Shenandoah” w pobliżu Caldwell w stanie Ohio (USA).
• W 1925 r. Felipe S. Guzmán został prezydentem Boliwii.
• W 1939 r. w trzecim dniu II w.ś. Francja, Wielka Brytania, Nowa Zelandia i Australia wypowiedziały wojnę niemieckiej III Rzeszy. 
• W 1940 r. Pieter Sjoerds Gerbrandy został premierem Holandii na emigracji.
• W 1943 r. podczas II w.ś. wojska wojska brytyjsko-kanadyjskie wylądowały w Kalabrii (Włochy).
• W 1943 r. podczas II w.ś. Włochy podpisały zawieszenie broni z aliantami.
• W 1945 r. Alexander Frick został premierem Liechtensteinu.
• W 1945 r. na Ziemi Północno-Wschodniej na północ od Spitsbergenu, skapitulowali członkowie ekspedycji meteorologicznej pod wodzą Wilhelma Dege, stając się ostatnim kapitulującym niemieckim oddziałem biorącym udział w II wojnie światowej.
• W 1950 r. Włoch Giuseppe Farina został pierwszym mistrzem świata Formuły 1.

• W 1953 r. weszła w życie Europejska konwencja praw człowieka.
• W 1955 r. otwarty został Estadio Ramón de Carranza w Kadyksie (Hiszpania).
• W 1955 r. ur. się Steve Jones, brytyjski gitarzysta, wokalista, członek zespołu Sex Pistols.
• W 1956 r. Amerykanin Parry O’Brien po raz pierwszy przekroczył granicę 19 metrów w pchnięciu kulą uzyskując wynik 19,06 m.
• W 1956 r. Szwajcarzy dokonali oblotu samolotu szkolno-treningowego Pilatus P-3.
• W 1960 r. Zdzisław Krzyszkowiak zdobył złoty medal w biegu na 3000 m z przeszkodami podczas XVII Letnich Igrzysk Olimpijskich w Rzymie (Włochy).
• W 1961 r. reprezentacja Kuwejtu w piłce nożnej w swym pierwszym zicjalnym meczu zremisowała z Libią 2:2.
• W 1964 r. ur. się Charlie Sheen, amerykański aktor.
• W 1967 r. w Szwecji wprowadzony został ruch prawostronny.
• W 1971 r. cztery mocarstwa podpisały traktat ws. Berlina Zachodniego.
• W 1971 r. Katar uzyskał niepodległość od Wielkiej Brytanii.
• W 1976 r. amerykańska sonda Viking 2 wylądowała na Marsie.
• W 1978 r. 48 osób zginęło, a 8 odniosło obrażenia w katastrzie samolotu Vickers Viscount, należącego do linii lotniczych Air Rhodesia w Rodezji (obecnie Zimbabwe).
• W 1979 r. Armia irańska zdobyła po dwutygodniowym oblężeniu Mahabad (Iran), jedną z głównych twierdz kurdyjskich separatystów.
• W 1984 r. weszła w życie nowa konstytucja Republiki Południowej Afryki, która zastąpiła urząd premiera urzędem prezydenta o szerokich kompetencjach i ustanowiła 3 izby parlamentu dla białych, hindusów i rasy mieszanej, wyłączając ludność czarnoskórą.

• W 1987 r. prezydent Burundi Jean-Baptiste Bagaza został obalony w wyniku wojskowego zamachu stanu kierowanego przez majora Pierre’a Buyoyę.
• W 1990 r. Mircea Snegur został prezydentem Mołdawii.
• W 1992 r. włoski samolot transportowy wiozący pomoc humanitarną do Sarajewa (Bośnia i Hercegowina) został zestrzelony na zachód od miasta, zginęło 8 osób.
• W 1993 r. prezydenci Ukrainy Łeonid Kuczma i Rosji Borys Jelcyn podpisali na Krymie (Ukraina, obecnie okupowany przez Rosję) porozumienie o przekazaniu Rosji przez Ukrainę większości Floty Czarnomorskiej i głowic jądrowych w zamian za redukcję ukraińskiego długu.
• W 1994 r. prezydent Rosji Borys Jelcyn i sekretarz komunistycznej partii Chin Jiang Zemin zawarli w Moskwie (Rosja) porozumienie o wojskowych środkach budowy zaufania, przewidujące m.in. zaprzestanie celowania pociskami atomowymi w terytorium drugiego państwa.
• W 1995 r. założony został amerykański portal aukcyjny eBay.
• W 1995 r. rozpoczęła się rosyjska załogowa misja Sojuz TM-22 na stację orbitalną Mir.
• W 1996 r. Ruth Perry jako pierwsza kobieta została prezydentem Liberii.
• W 1997 r. w stolicy Kambodży Phnom Penh podczas podchodzenia do lądowania rozbił się wietnamski samolot Tu-134, zginęło 65 osób, a jedna odniosła obrażenia.
• W 1999 r. założony został Ukraiński Uniwersytet Islamski w Doniecku (Ukraina).
• W 2000 r. papież Jan Paweł II beatyfikował swoich poprzedników Piusa IX i Jana XXIII.
• W 2003 r. Pak Pong Ju został premierem Korei Północnej.
• W 2004 r. z rąk napastników odbita została szkoła przez rosyjskie siły specjalne w Biesłanie w Osetii Północnej (Rosja). Podczas akcji zginęło 385 osób w tym 171 dzieci, a ponad 785 osób odniosło obrażenia.
• W 2007 r. była premier Bangladeszu Chaleda Zia została aresztowana pod zarzutem korupcji.

• W 2008 r. w Grecji opanowane zostały trwające od 28 czerwca pożary lasów, w których zginęły 84 osoby.
• W 2009 r. Marzieh Vahid Dastjerdi została zatwierdzona przez parlament Iranu na stanowisku ministra zdrowia, zostając pierwszą kobietą na stanowisku ministra w historii republiki islamskiej.
• W 2009 r. na cmentarzu Forest Lawn w Glendale (Kalifornia, USA) został pochowany król popu Michael Jackson.
• W 2010 r. 73 osoby zginęły, a ok. 200 odniosło obrażenia w samobójczym zamachu bombowym na szyicką procesję w mieście Kweta (Pakistan).
• W 2010 r. dwóch pilotów zginęło w katastrzie samolotu transportowego Boeing 747 należącego do amerykańskiego przedsiębiorstwa UPS krótko po starcie z Dubaju (Zjednoczone Emiraty Arabskie).
• W 2011 r. Manuel Pinto da Costa, pierwszy prezydent Wysp Świętego Tomasza i Książęcej został ponownie zaprzysiężony na urząd prezydenta.
• W 2012 r. Abd al-Malik Sallal został premierem Algierii.
• W 2013 r. 64 osoby zginęły, a ok. 150 zostało rannych w Bagdadzie (Irak) w serii zamachów bombowych wymierzonych w szyitów.
• W 2014 r. astronomowie z Uniwersytetu Hawajskiego (USA) odkryli, że Droga Mleczna jest częścią supergromady 100 razy większej, niż dotychczas sądzono. Supergromada nazwana została Laniakea.
• W 2015 r. z powodu zarzutów korupcyjnych ustąpił ze stanowiska prezydent Gwatemali Otto Pérez Molina, a jego miejsce zajął dotychczasowy wiceprezydent Alejandro Maldonado.
• W 2016 r. Evaristo Carvalho został prezydentem Wysp Świętego Tomasza i Książęcej.