30 PAŹDZIERNIKA W HISTORII

30 października w Polsce:

• W 1447 r. ur. się Łukasz Watzenrode, biskup warmiński, dyplomata, mecenas sztuki i nauki.
• W 1728 r. ur. się Marcin Poczobutt-Odlanicki, matematyk, astronom, poeta, jezuita, dziekan kapituły smoleńskiej.
• W 1768 r. ur. się Tezil Wolicki, duchowny katolicki, arcybiskup poznańsko-gnieźnieński i prymas Polski.
• W 1794 r. utworzone zostało generał-gubernatorstwo litewskie (Kresy Wschodnie).

• W 1806 r. wojska napoleońskie zajęły pruską twierdzę Szczecin (woj. zachodniopomorskie).
• W 1810 r. król Prus Fryderyk Wilhelm III wydał edykt likwidujący 56 klasztorów męskich i 13 żeńskich na terenie Śląska.
• W 1813 r. gen. Jan Henryk Dąbrowski został naczelnym wodzem wojsk polskich Księstwa Warszawskiego.
• W 1853 r. odbyła się Beatyfikacja Andrzeja Boboli.
• W 1869 r. ur. się Edmund Dalbor, duchowny katolicki, arcybiskup poznańsko-gnieźnieński i prymas Polski, kardynał.
• W 1873 r. pszczelarz i ksiądz Jan Dzierżoń został ekskomunikowany za krytykowanie dogmatu o nieomylności papieża.
• W 1887 r. otwarty został odcinek Kolei Galicyjskiej Dębica-Nadbrzezie.
• W 1893 r. ur. się Zygmunt Bohdanowski przybrane nazwisko Zygmunt Bończa ps. „Bończa”, major artylerii Wojska Polskiego II RP, współorganizator Tajnej Armii Polskiej, komendant Konfederacji Zbrojnej, został rozstrzelany w niemieckim obozie KL Auschwitz w 1943 r.
• W 1900 r. otwarty został dworzec Gdańsk Główny (woj. pomorskie).
• W 1903 r. ur. się Zenon Wasilewski, pionier polskiej animacji lalkowej, malarz, fotografik, twórca pierwszego powojennego filmu lalkowego pt. Za króla Krakusa, współtwórca polskiej szkoły filmu animowanego.
• W 1904 r. ur. się Franciszek Kwiryn Herman ps. „Nowak”, generał brygady Wojska Polskiego, żołnierz ZWZ i Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski, zmarł ubeckim więzieniu na Mokotowie w 1952 r.
• W 1904 r. odsłonięta została kolumna Adama Mickiewicza we Lwowie (woj. lwowskie, Kresy Wschodnie).

• W 1908 r. ur. się Zygmunt Władysław Stępiński, żołnierz ZWZ i Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski, inżynier architekt i historyk architektury, urbanista.
• W 1915 r. ur. się Józef Majkowski, jezuita, represjonowany przez Niemców, duszpasterz akademicki, wykładowca psychologii religii i teologii ascetycznej, doktor nauk kościelnych, poeta, działacz niepodległościowy.
• W 1919 r. założony został Aeroklub Polski w Poznaniu (woj. wielkopolskie).
• W 1921 r. ur. się Wacław Bojarski ps. „Czarnota”, poeta, należący do pokolenia Kolumbów, żołnierz konspiracyjnej Konfederacji Narodu. W 1943 r. wraz z Tadeuszem Gajcym i Zdzisławem Stroińskim składał wieniec z biało-czerwoną szarfą pod pomnikiem Kopernika w Warszawie (woj. mazowieckie) z okazji czterechsetnej rocznicy śmierci astronoma. W czasie odwrotu został postrzelony przez Niemców.
• W 1926 r. ur. się Stanisław Wielgus, żołnierz AK, pilot doświadczalny, instruktor i konstruktor lotniczy.
• W 1928 r. założony został Jacht Klub Morski „Gryf” w Gdyni (woj. zachodniopomorskie).
• W 1932 r. ur. się Mieczysław Stefan Wilczewski, kolarz szosowy, zwycięzca Tour de Pologne, 7-dniowy lider Wyścigu Pokoju. Olimpijczyk.
• W 1935 r. rozwiązany został Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem (BBWR).
• W 1944 r. komunistyczny PKWN wydał dekret o ochronie państwa.
• W 1950 r. władze PRL przeprowadziły wymianę pieniędzy w stosunku 1 nowy złoty = 100 starych złotych.
• W 1951 r. założona została Polska Akademia Nauk.
• W 1954 r. utworzone zostały parki narodowe: Babiogórski, Tatrzański i Pieniński.
• W 1955 r. konsekrowana została Archikatedra Chrystusa Króla w Katowicach. (woj. śląskie).

• W 1957 r. uruchomiony został pierwszy blok w Elektrowni Blachownia (woj. opolskie).
• W 1966 r. zakończył się rejs jachtem Śmiały dookoła Ameryki Południowej.
• W 1976 r. w Stoczni Gdynia (woj. pomorskie) uruchomiony został drugi suchy dok.
• W 1979 r. 22 górników zginęło w pożarze w kopalni KWK „Silesia” w Czechowicach-Dziedzicach (woj. śląskie).
• W 1983 r. dokonany został oblot motoszybowca J-5 Marco.
• W 1984 r. ze zbiornika na Wiśle pod Włocławkiem (woj. kujawsko-pomorskie) wyłowione zostało ciało zamordowanego przez komunistów ks. Jerzego Popiełuszki.
• W 1985 r. opuszczona została bandera na łodzi podwodnej ORP „Kondor„.
• W 1989 r. odbyła się premiera filmu pt. 300 mil do nieba w reżyserii Macieja Dejczera.
• W 1998 r. zakończyło się wydobywanie węgla w kopalni KWK „Morcinek” w Kaczycach na Śląsku Cieszyńskim.
• W 2008 r. Grzegorz Lato został wybrany na prezesa PZPN.

30 października na świecie:

• W 553 r. podczas wojny Bizancjum z Ostrogotami, zwycięstwo odniosły wojska bizantyjskie w bitwie pod Mons Lactarius (Włochy).
• W 701 r. Jan VI został wybrany papieżem.
• W 942 r. Maryn II został wybrany papieżem.
• W 1218 r. ur. się Chūkyō, cesarz Japonii.
• W 1270 r. zakończyła się siódma i ostatnia wyprawa krzyżowa.
• W 1340 r. podczas tzw. Rekonkwisty, wojska kastylijskie i portugalskie pokonały Maurów w bitwie nad rzeką Salado (Hiszpania).

• W 1470 r. Henryk VI Lancaster powrócił na tron angielski.
• W 1485 r. Henryk VII Tudor koronował się na króla Anglii.
• W 1501 r. syn papieża Aleksandra VI Cezar Borgia rzekomo urządził w swym apartamencie w Pałacu Apostolskim w Rzymie (Watykan) imprezę znaną jako „Balet Kasztanów”.
• W 1611 r. Gustaw II Adolf został królem Szwecji.
• W 1668 r. ur. się Zzia Charlotta, królowa Prus.
• W 1676 r. ur. się Tezil z Corte, włoski franciszkanin, teolog, święty.
• W 1697 r. cesarstwo Niemieckie podpisało traktat z Rijswijk (Holandia) kończący wojnę Francji z Ligą Augsburską.
• W 1735 r. ur. się John Adams Jr., amerykański polityk, dyplomata, wiceprezydent i 2. prezydent USA.
• W 1757 r. Mustafa III został sułtanem Imperium Osmańskiego.
• W 1759 r. ok. 2 tys. osób zginęło w trzęsieniu ziemi na Bliskim Wschodzie.
• W 1763 r. podczas tzw. Powstania Pontiaka, zakończyło się nieudane indiańskie oblężenie Fort Detroit (USA).
• W 1793 r. francuski Trybunał Rewolucyjny skazał na karę śmierci 22 deputowanych Konwentu Narodowego ze stronnictwa żyrondystów.
• W 1804 r. ur. się Karol II, książę Brunszwiku-Lüneburga, książę oleśnicki.
• W 1805 r. podczas III koalicji antyfrancuskiej, rozpoczęła się bitwa pod Caldiero (Włochy).
• W 1811 r. Niemiec Friedrich Koenig opatentował pierwszą cylindryczną maszynę drukarską.
• W 1816 r. Wilhelm I został królem Wirtembergii.
• W 1831 r. w Wirginii (USA) ujęty został Nat Turner, przywódca największego powstania niewolników w historii stanów południowych USA.

• W 1848 r. podczas Powstania węgierskiego, zwycięstwo odniosły wojska austriackie w bitwie pod Schwechat (Austria).
• W 1849 r. w Paryżu (Francja) odbył się pogrzeb Fryderyka Chopina.
• W 1863 r. Frederick Whitaker został premierem Nowej Zelandii.
• W 1864 r. w Wiedniu (Austria) zawarty został traktat pokojowy kończący wojnę duńską.
• W 1870 r. podczas wojny francusko-pruskiej, wojska pruskie zdobyły Dijon (Francja).
• W 1874 r. ur. się Maria Immaculata Burbon-Sycylijska, księżniczka Królestwa Obojga Sycylii, księżna Saksonii.
• W 1880 r. Tegucigalpa została stolicą Hondurasu.
• W 1883 r. Rumunia zawarła układ sojuszniczy z tzw. Trójprzymierzem (Austro-Węgry, Niemcy, Włochy).
• W 1888 r. Amerykanin John Loud opatentował pióro kulkowe.
• W 1889 r. książę Monako Albert I Grimaldi poślubił Alicję Heine w Paryżu (Francja).
• W 1895 r. w Rosji ur. się Maria Kuncewiczowa z domu Szczepańska, polska pisarka, tłumaczka, wykładowczyni na University z Chicago (USA), wiceprezes PEN-Clubu.
• W 1902 r. papież Leon XIII powołał Papieską Komisję Biblijną.
• W 1905 r. cesarz Mikołaj II Romanow nadał pierwszą rosyjską konstytucję i powołał Dumę Państwową.
• W 1908 r. w Atenach (Grecja) wyjechał na trasę pierwszy tramwaj elektryczny.
• W 1918 r. podczas I w.ś. Jemen proklamował niepodległość od Turcji.
• W 1918 r. podczas I w.ś. w Mudros (Grecja) podpisane zostało zawieszenie broni między Turcją a państwami alianckimi.
• W 1918 r. podczas I w.ś. zwycięstwem wojsk włoskich nad austriackimi zakończyła się bitwa pod Veneto (Włochy).

• W 1918 r. podczas I w.ś. ogłoszona została deklaracja martińska przez Słowacką Radę Narodową, która zgłasiła akces do wspólnego państwa z Czechami.
• W 1920 r. podczas wojny armeńsko-tureckiej, zwycięstwo odniosły wojska tureckie w bitwie pod Karsem (Turcja).
• W 1925 r. Brytyjczyk John Logie Baird skonstruował pierwszy przekaźnik telewizyjny.
• W 1925 r. w Wiedniu (Austria) odbyła się premiera operetki pt. Paganini autorstwa Franza Lehára.
• W 1938 r. amerykańska stacja CBS wyemitowała słuchowisko Orsona Wellesa pt. Wojna światów, które wywołało masową panikę wśród mieszkańców New Jersey (USA) będących przekonanymi o rozpoczęciu inwazji Marsjan.
• W 1940 r. podczas II w.ś. niemiecki U-Boot U-32 zatopiony został przez brytyjskie niszczyciele HMS „Harvester” i HMS „Highlander” na północny wschód od Irlandii. Zginęło 9 członków załogi, uratowano 33.
• W 1940 r. ukazało się ostatnie wydanie polonijnego tygodnika „Gazeta Katolicka w Kanadzie”.
• W 1941 r. podczas II w.ś. prezydent USA Franklin Delano Roosevelt zaaprobował pomoc wojskową dla Wielkiej Brytanii w wysokości miliarda dolarów działając na podstawie Lend-Lease Act.
• W 1941 r. podczas II w.ś. wojska niemieckie i rumuńskie rozpoczęły oblężenie Sewastopola (Ukraina, obecnie oupowana przez Rosję).
• W 1943 r. podczas II w.ś. sowiecka ZSRR, USA, Wielka Brytania i Chiny podpisały tzw. Deklarację Moskiewską.
• W 1945 r. ur. się Henry Winkler ps. „The Fonz”, amerykański aktor, reżyser i producent filmowy.
• W 1947 r. w Genewie (Szwajcaria) podpisany został tzw. Układ w Sprawie Taryf Celnych i Handlu (GATT).
• W 1950 r. Erik Eriksen został premierem Danii.

• W 1957 r. sowiecki śmigłowiec Mi-6 ustanowił rekord świata w udźwigu ładunku, 12.000 kg na wysokość 2432 m.
• W 1960 r. ur. się Diego Maradona, argentyński piłkarz, trener. Zmarł w 2020 r.
• W 1961 r. na archipelagu Nowa Ziemia (ZSRR) zdetonowana została najpotężniejsza dotychczas bomba termojądrowa – tzw. Car Bomb.
• W 1963 r. w stolicy Mali Bamako podpisane zostało porozumienie kończące niewypowiedzianą algiersko-marokańską wojnę graniczną.
• W 1963 r. założona został włoska firma motoryzacyjna Lamborghini.
• W 1968 r. odbyła się premiera francuskiej komedii filmowej pt. Żandarm się żeni w reżyserii Jeana Girault.
• W 1968 r.  zakończyła się załogowa sowiecka misja kosmiczna Sojuz 3.
• W 1969 r. Emílio Garrastazu Médici został prezydentem Brazylii.
• W 1970 r. ukazał się album pt. Tumbleweed Connection brytyjczyka Eltona Johna.
• W 1972 r. 45 osób zginęło, a 332 zostały ranne w zderzeniu 2 pociągów w Chicago (USA).
• W 1972 r. mieszkający w Berlinie Zachodnim (Niemcy) 8-letni Turek Cengaver Katrancı wpadł do granicznej rzeki Sprewa i utonął nie doczekawszy się pomocy. Ze względu na okoliczności śmierci jest uważany za jedną z ziar Muru Berlińskiego.
• W 1973 r. w Stambule (Turcja) otwarty został Most Bosforski.
• W 1974 r. Afroamerykanin Muhammad Ali zdobył tytuł mistrza świata wagi ciężkiej w boksie po zwycięstwie nad George’em Foremanem, w pojedynku znanym jako „Rumble in the jungle” w Kinszasie (Kongo).
• W 1975 r. 75 osób zginęło, a 45 zostało rannych pod Pragą (Czechy) w katastrzie jugosłowiańskiego samolotu McDonnell Douglas DC-9 z wracającymi do kraju czechosłowackimi turystami.

• W 1975 r. Jan Karol II został królem Hiszpanii.
• W 1978 r. odbyła się premiera brytyjskiego filmu kryminalnego pt. Śmierć na Nilu w reżyserii Johna Guillermina.
• W 1978 r. wybuchła wojna ugandyjsko-tanzańska.
• W 1980 r. Salwador i Honduras podpisały traktat pokojowy kończący trwający od 1969 roku spór graniczny, tzw. wojnę futbolową.
• W 1981 r. w kierunku Wenus wystrzelona została sowiecka sonda Wenera 13.
• W 1983 r. po 7 latach rządów junty wojskowej w Argentynie, przeprowadzone zostały pierwsze demokratyczne wybory generalne.
• W 1985 r. rozpoczęła się amerykańska misja STS-61-A wahadłowca Challenger.
• W 1989 r. na Cyprze Północnym założona została lewicowa Nowa Partia Cypryjska.
• W 1989 r. socjaliści premiera Felipe Gonzáleza wygrali wybory parlamentarne w Hiszpanii.
• W 1992 r. japońsko-chińska ekspedycja dokonała pierwszego wejścia na szczyt siedmiotysięcznika Namcze Barwa w Himalajach.
• W 1993 r. 7 osób zginęło w napadzie Bojowników o Wolność Ulsteru na przyjęcie halloweenowe w barze w Greysteel (Irlandia).
• W 1995 r. separatyści z Quebecu minimalnie przegrali referendum w sprawie oderwania prowincji od Kanady.
• W 1997 r. Mary McAleese wygrała wybory prezydenckie w Irlandii.
• W 1998 r. Mikuláš Dzurinda został premierem Słowacji.
• W 1998 r. odbyła się premiera rosyjsko-francusko-czesko-węgierskiego melodramatu pt. Cyrulik syberyjski w reżyserii Nikity Michałkowa.
• W 1999 r. po 24 latach okupacji ostatni indonezyjscy żołnierze opuścili Timor Wschodni.

• W 2000 r. w Tadżykistanie wprowadzona została nowa waluta narodowa tzw. somoni.
• W 2001 r. Michael Jackson wydał swój dziesiąty album pt. Invicible.
• W 2002 r. rozpoczęła się rosyjska załogowa misja kosmiczna Sojuz TMA-1.
• W 2005 r. w Dreźnie (Niemcy) ponownie poświęcony został luterański kościół Marii Panny, odbudowany po zniszczeniu w czasie bombardowania w 1945 r.
• W 2006 r. Ewart Brown został premierem Bermudów.
• W 2006 r. północną i środkową Europę zaatakował orkan Britta.
• W 2008 r. 19 osób zostało rannych w przeprowadzonym przez baskijską separatystyczną organizację ETA zamachu bombowym na terenie kampusu studenckiego Uniwersytetu Nawarry w Pampelunie (Hiszpania).
• W 2008 r. ok. 84 osoby zginęły, a ponad 350 zostało rannych w serii zamachów bombowych w stanie Asam (Indie).
• W 2008 r. Rupiah Banda wygrał wybory prezydenckie w Zambii.
• W 2008 r. zamknięty został Port lotniczy Berlin-Tempelhz (Niemcy).
• W 2010 r. Amerykanka Alexandria Mills zdobyła tytuł Miss World 2010 w kurorcie Sanya (Chiny).
• W 2011 r. Ałmazbek Atambajew wygrał w I turze wybory prezydenckie w Kirgistanie.
• W 2011 r. Rosen Plewneliew wygrał w II turze wybory prezydenckie w Bułgarii.
• W 2013 r. 45 osób zginęło w eksplozji zbiornika paliwowego autobusu w miejscowości Kothakota w stanie Telangana (Indie).
• W 2015 r. 64 osoby zginęły, a 147 odniosło obrażenia w pożarze klubu nocnego w Bukareszcie (Rumunia).
• W 2015 r. Gheorghe Brega został p.o. premiera Mołdawii.
• W 2016 r. w Mołdawii odbyła się pierwsza tura wyborów prezydenckich. Do drugiej tury przeszli późniejszy zwycięzca Igor Dodon i Maia Sandu.
• W 2016 r. ok. 6 km na północ od miejscowości Nursja (Włochy) wystąpiło trzęsienie ziemi, w wyniku którego rannych zostało ok. 20 osób, a ok. 25 tys. zostało bez dachu nad głową.