4 PAŹDZIERNIKA W HISTORII

4 października w Polsce:

• W 1498 r. Drohiczyn (woj. podlaskie) otrzymał prawa miejskie.
• W 1509 r. podczas wojny polsko-mołdawskiej, wojska polskie pokonały wojska mołdawskie w bitwie pod Chocimiem (Kresy Wschodnie).
• W 1582 r. w Rzeczpospolitej przestał obowiązywać kalendarz juliański. Następny dzień zgodnie z rachubą gregoriańską nosił datę 15 października.
• W 1655 r. podczas II wojny północnej, wojska polskie pod dowództwem Krzysztza Żegockiego zdobyły Kościan (woj. wielkopolskie).

• W 1660 r. podczas IV wojny polsko-rosyjskiej, wojska polsko-litewskie zakończyły nieudane oblężenie Mohylewa (Kresy Wschodnie, obecnie Litwa).
• W 1705 r. Stanisław Leszczyński i jego żona Katarzyna Opalińska koronowani zostali w Warszawie (woj. mazowieckie) na króla i królową Polski.
• W 1741 r. ur. się Antoni Mikołaj Radziwiłł, książę.
• W 1741 r. ur. się Franciszek Karpiński, poeta, dramaturg, publicysta, tłumacz.
• W 1750 r. ur. się Franciszek Dionizy Kniaźnin, poeta, dramaturg, tłumacz.
• W 1754 r. ur. się Franciszek Skarbek-Malczewski, duchowny katolicki, arcybiskup warszawski, prymas Królestwa Polskiego.
• W 1795 r. Prusacy zrabowali polskie insygnia koronacyjne ze skarbca na Wawelu w Krakowie (woj. małopolskie).
• W 1868 r. ur. się Franciszek Myśliwiec, działacz narodowy na Śląsku Opolskim, prezes Dzielnicy śląskiej Związku Polaków w Niemczech, zginął w niemieckim obozie KL Dachau w 1941 r.
• W 1872 r. ur. się Juliusz Tadeusz Tarnawa-Malczewski, generał dywizji Wojska Polskiego II RP, polityk, minister spraw wojskowych, zamordowany przez Sowietów w 1940 r.
• W 1890 r. ur. się Zygmunt Augustyński, prawnik, dziennikarz, polityk, poseł na Sejm II RP, działacz Polskiego Państwa Podziemnego, więzień okresu komunizmu.
• W 1894 r. ur. się Józef Beck, pułkownik Wojska Polskiego II RP, polityk, dyplomata, wicepremier, minister spraw zagranicznych II RP.
• W 1898 r. ur. się Marian Edward Drobik ps. „Siwek”, pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego II RP, szef wywiadu i kontrwywiadu AK w latach 1942–1943, zamordowany przez Niemców w 1944 r.
• W 1900 r. otwarty został Teatr Miejski we Lwowie (Kresy Wschodnie).

• W 1902 r. w Toruniu (woj. kujawsko-pomorskie) powstała Spółdzielnia Mieszkaniowa „Kopernik”.
• W 1906 r. ur. się Antoni Wczelik, major pilot Wojska Polskiego i Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, major Królewskich Sił Powietrznych (RAF).
• W 1907 r. ur. się Franciszek Józef Jurecki ps. „Tatar”, porucznik Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski, zginął w Powstaniu.
• W 1908 r. konsekrowany został kościół Świętej Rodziny w Tarnowie (woj. małopolskie).
• W 1914 r. ur. się Stefania Adamaszkówna, żołnierz konspiracyjnej siatki wywiadowczej Związku Odwetu Inspektoratu Rejonowego Związku Walki Zbrojnej w Cieszynie (woj. śląskie), zginęła w 1943 r. w niemieckim obozie KL Auschwitz.
• W 1918 r. gen. Józef Haller objął naczelne dowództwo nad Armią Polską we Francji.
• W 1923 r. ur. się Janina Trojanowska-Zborowska ps. „Nina”, żołnierz Armii Krajowej w stopniu kaprala podchorążego, łączniczka w dowództwie batalionu „Parasol”, Powstaniec Warszawski, zamordowana w 1944 r. przez niemieckie Gestapo.
• W 1929 r. ur. się Zbigniew Józef Paliwoda ps. „Jur”, żołnierz antykomunistycznego Powstania VI kompanii Zgrupowania Partyzanckiego „Błyskawica” Józefa Kurasia ps. „Ogień”, odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
• W 1934 r. ur. się Zbigniew Jan Pietrzykowski, bokser, czterokrotny mistrz Europy, trzykrotny medalista olimpijski, trener, poseł na Sejm II kadencji III RP.
• W 1936 r. odbyła się premiera filmu historycznego pt. Wierna rzeka w reżyserii Leonarda Buczkowskiego.
• W 1938 r. Sowiecki rozstrzelali 408 Polaków w ramach tzw. operacji polskiej na mocy decyzji trójki miejscowego urzędu sowieckiej NKWD w Żytomierzu (Kresy Wschodnie).

• W 1944 r. dzień po upadku Powstania Warszawskiego, Rada Ministrów podjęła uchwałę o żałobie narodowej w związku z kapitulacją Warszawy (woj. mazowieckie).
• W 1945 r. strażnicy zastrzelili 44-48 przetrzymywanych Niemców i Ślązaków w komunistycznym obozie pracy w Łambinowicach (woj. opolskie).
• W 1946 r. 7 osób zginęło, a 15 zostało rannych w katastrzie kolejowej na stacji Szczecin Turzyn (woj. zachodniopomorskie).
• W 1950 r. Prezydium Rządu Polski Ludowej podjęło decyzję o budowie Nowego Miasta Tychy (woj. śląskie).
• W 1966 r. odbyła się premiera komedii kostiumowej pt. Marysia i Napoleon w reżyserii Leonarda Buczkowskiego.
• W 1982 r. Izba Wojskowa Sądu Najwyższego PRL skazała zaocznie na karę śmierci byłego ambasadora PRL w Waszyngtonie (USA) Romualda Spasowskiego, który po ogłoszeniu stanu wojennego porzucił placówkę i poprosił o azyl polityczny w USA.
• W 1990 r. ukazało się pierwsze wydanie tygodnika „NIE” założonego przez żydowsko-polskiego komunistycznego propagandzisty Jerzego Urbana.
• W 2000 r. rozpoczął się XIV Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina.
• W 2000 r. ukazał się album pt. Golec uOrkiestra 2 zespołu Golec uOrkiestra.
• W 2002 r. odbyła się premiera komedii kostiumowej pt. Zemsta w reżyserii Andrzeja Wajdy.

4 października na świecie:

• W 1160 r. ur. się Alicja, francuska księżniczka, hrabina Vexin.
• W 1189 r. podczas III wyprawy krzyżowej, wojska Saladyna pokonały chrześcijan w bitwie pod Akką (Palestyna).

• W 1209 r. Otto IV został koronowany na cesarza rzymsko-niemieckiego.
• W 1227 r. Kalif Maroka z dynastii Almohadów Abdullah al-Adil został zamordowany przez swego brata Idrisa I, dotychczasowego zarządcę Sewilli (Hiszpania), który zajął jego miejsce.
• W 1274 r. ur. się Rudolf I Wittelsbach, książę Górnej Bawarii, hrabia Palatynatu.
• W 1276 r. ur. się Małgorzata Brabancka, królowa niemiecka.
• W 1289 r. ur. się Ludwik X Kłótliwy, król Francji.
• W 1379 r. ur. się Henryk III Chorowity, król Kastylii.
• W 1437 r. ur. się Jan IV, książę Bawarii-Monachium.
• W 1440 r. król Danii Krzysztz Bawarski został wybrany przez szwedzki parlament na króla Szwecji.
• W 1542 r. ur. się Robert Bellarmin, włoski kardynał, doktor Kościoła katolickiego, święty.
• W 1550 r. ur. się Karol IX Waza, król Szwecji.
• W 1550 r. podczas I wojny szmalkaldzkiej, wojska elektora Saksonii Maurycego Wettyna rozpoczęły oblężenie Magdeburga (Niemcy).
• W 1582 r. papież Grzegorz XIII wprowadził kalendarz gregoriański. W związku z tym we Francji, Hiszpanii, Italii, Portugalii i Rzeczypospolitej Obojga Narodów w 1582 roku po 4 października nastąpił 15 października. W niedługim czasie kalendarz gregoriański zaczął obowiązywać również w innych krajach związanych z Kościołem katolickim.
• W 1585 r. ur. się Anna Tyrolska, cesarzowa niemiecka, królowa czeska i węgierska.
• W 1610 r. wmurowany został kamień węgielny pod budowę bazyliki Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Genui (Włochy).
• W 1626 r. ur. się Richard Cromwell, lord protektor Anglii, Szkocji i Irlandii.
• W 1633 r. ur. się Antoni Ulryk, książę Brunszwiku-Wolfenbüttel.

• W 1636 r. podczas wojny trzydziestoletniej, wojska szwedzkie pokonał wojska cesarsko-saskie pod Wittstock (Niemcy).
• W 1693 r. podczas wojny palatynackiej, wojska francuskie pokonały połączone siły hiszpańsko-sabaudzkie w bitwie pod Marsaglią (Włochy).
• W 1719 r. Ambrogio Imperiale został dożą Genui (Włochy).
• W 1745 r. Franciszek I Lotaryński został koronowany na cesarza Niemiec.
• W 1777 r. podczas wojny o niepodległość USA, zwycięstwo odniosły wojska brytyjskie w bitwie pod Germantown.
• W 1794 r. podczas I koalicji antyfrancuskiej, wojska francuskie wkroczyły do Mönchengladbach (Niemcy).
• W 1796 r. ur. się August Wilhelm Bach, niemiecki kompozytor.
• W 1809 r. Spencer Perceval został premierem Wielkiej Brytanii.
• W 1822 r. ur. się Rutherford Hayes, amerykański polityk, 19. prezydent USA.
• W 1824 r. Meksyk został proklamowany republiką.
• W 1830 r. Belgia odłączyła się od Niderlandów.
• W 1836 r. podczas Powstania Farrapos w Brazylii, zwycięstwo odniosły wojska rządowe w bitwie na wyspie Fanfa.
• W 1839 r. ur. się Franciszek Fogolla, włoski franciszkanin, misjonarz, biskup, męczennik, święty.
• W 1843 r. ur. się Maria-Alfonsyna Danil Ghattas, palestyńska zakonnica, święta.
• W 1849 r. upadło Powstanie węgierskie.
• W 1853 r. Imperium Osmańskie wypowiedziało wojnę Rosji początkując wojnę krymską.
• W 1857 r. szkocki astronom James Ferguson odkrył planetoidę (50) Virginia.
• W 1862 r. podczas wojny secesyjna w USA, zwycięstwo odniosły wojska Unii w II bitwie pod Corinth.

• W 1883 r. pociąg Orient Express wyruszył w swój pierwszy kurs.
• W 1884 r. rozpoczęło się burzenie XVIII-wiecznej twierdzy w Hradcu Královém (Czechy).
• W 1892 r. podczas II wojny Francuzów z Dahomejem, zwycięstwo odniosły wojska francuskie w bitwie pod Poguesą (Obecnie Benin).
• W 1895 . ur. się Buster Keaton, amerykański aktor, komik, reżyser i scenarzysta filmowy.
• W 1902 r. w Trieście (Włochy) zwodowany został austro-węgierski pancernik SMS „Babenberg”.
• W 1903 r. papież Pius X ogłosił swoją pierwszą encyklikę pt. E supremi apostolatus.
• W 1903 r. Sava Grujić został po raz czwarty premierem Serbii.
• W 1903 r. w Trieście (Włochy) zwodowany został austro-węgierski pancernik SMS „Erzherzog Karl”.
• W 1904 r. założony został farerski klub piłkarski HB Tórshavn.
• W 1904 r. założony został szwedzki klub piłkarski IFK Göteborg.
• W 1905 r. przyszły prezydent USA Calvin Coolidge poślubił Grace Goodhue w Burlington w stanie Vermont (USA).
• W 1907 r. założony został niemiecki klub piłkarski SSV Jahn Regensburg.
• W 1910 r. król Portugalii Manuel II Patriota uciekł do Wielkiej Brytanii. Dwa dni później w Porto zicjalnie proklamowana została republika Portugalii.
• W 1910 r. przyjęta została flaga Bermudów.
• W 1912 r. ur. się Anicet Adolf, hiszpański lasalianin, męczennik, święty.
• W 1914 r. podczas I w.ś. Austriacy zatrzymali nad Driną zensywę serbską.
• W 1914 r. podczas I w.ś. wojska francuskie pokonały wojska niemieckie w bitwie pod Arras (Francja).
• W 1916 r. w Operze Wiedeńskiej (Austria) odbyła się premiera nowej wersji opery pt. Ariadna na Naksos z muzyką Richarda Straussa i librettem Hugo von Hzmannsthala.

• W 1916 r. założony został Murmańsk (Rosja).
• W 1918 r. podczas I w.ś. dowodzony przez Karla Dönitza niemiecki U-Boot SM UB-68 zatopiony został na Morzu Śródziemnym przez brytyjskie okręty. Dönitz wraz z większością załogi został uratowany i spędził prawie rok w niewoli na Malcie.
• W 1920 r. założony został klub piłkarski Club Africain Tunis.
• W 1920 r. założony został urugwajski klub piłkarski Bella Vista Montevideo.
• W 1921 r. Riccardo Zanella został pierwszym prezydentem Wolnego Miasta Rijeka (Rijeka).
• W 1922 r. ur. się Joanna Beretta Molla, włoska lekarka, święta.
• W 1922 r. podpisane zostały tzw. Protokoły Genewskie.
• W 1923 r. ur. się Charlton Heston, amerykański aktor.
• W 1927 r. John Borglum rozpoczął wraz ze 400 współpracownikami wykuwanie głów 4 byłych prezydentów na Mount Rushmore w stanie Dakota Południowa (USA).
• W 1928 r. w Berlinie (Niemcy) odbyła się premiera operetki Fryderyka z muzyką Franza Lehára.
• W 1929 r. Adli Jakan został po raz trzeci premierem Egiptu.
• W 1930 r. założony został cypryjski klub piłkarski AEL Limassol.
• W 1934 r. Alejandro Lerroux został po raz drugi premierem Hiszpanii.
• W 1936 r. w Londynie (Wielka Brytania) doszło do tzw. bitwy na Cable Street, starcia pomiędzy manifestacją Brytyjskiej Unii Faszystów, londyńską policją nadzorującą ich marsz i lokalnymi antyfaszystami, m.in. anarchistami, socjalistami, komunistami, Żydami, Irlandczykami.
• W 1940 r. podczas II w.ś. niemiecki nazista Adolf Hitler i włoski nazista Benito Mussolini spotkali się na granicznej przełęczy Brenner w Alpach (Austria, Włochy).
• W 1941 r. podczas II w.ś. Niemcy zamordowali ok. 1800 Żydów z getta w Kownie (Litwa).
• W 1943 r. podczas II w.ś. grecka wyspa Kos została zajęta przez wojska niemieckie.

• W 1943 r. podczas II w.ś. wojska amerykańskie zdobyły Wyspy Salomona.
• W 1944 r. podczas II w.ś. w miejsce utraconego przez Polskę ORP „Dragon” do służby w Marynarce Wojennej wszedł przekazany przez Brytyjczyków krążownik lekki ORP „Conrad”.
• W 1945 r. w Belgradzie (Serbia) założony został klub piłkarski FK Partizan.
• W 1955 r. we Francji ustanowiony został Order Palm Akademickich.
• W 1956 r. na Morzu Północnym zatonął wraz z 12-osobową załogą polski statek rybacki „Cyranka”.
• W 1958 r. proklamowana została V Republika Francuska.
• W 1960 r. krótko po starcie z Bostonu (USA), po zderzeniu ze stadem szpaków, runął do oceanu samolot L-188 Electra, zginęły 62 osoby, a 10 zostało rannych.
• W 1964 r. we Włoszech otwarta została Autostrada Słońca.
• W 1964 r. w Moskwie (Rosja) odsłonięty został mierzący 107 metrów Pomnik Zdobywców Kosmosu.
• W 1965 r. Paweł VI jako pierwszy papież przybył z wizytą do USA.
• W 1965 r. ukazało się pierwsze wydanie kubańskiego dziennika „Granma”.
• W 1966 r. Lesotho uzyskało niepodległość od Wielkiej Brytanii.
• W 1967 r. dotychczasowa niemiecka eksklawa Verenahz została przyłączona do Szwajcarii.
• W 1967 r. Sułtan Brunei Omar Ali Saifuddien III abdykował na rzecz swego syna Hassana Bolkiaha.
• W 1968 r. Sowieci dokonali oblotu samolotu pasażerskiego Tu-154.
• W 1968 r. uruchomione zostało metro we Frankfurcie nad Menem (Niemcy).
• W 1969 r. odsłonięty został pomnik Sigmunda Freuda w jego rodzinnym Příborze (Czechy).
• W 1970 r. św. Katarzyna ze Sieny została ogłoszona doktorem Kościoła przez papieża Pawła VI.
• W 1974 r. byłe Beatles John Lennon wydał swój piąty solowy album pt. Walls and Bridges.
• W 1974 r. w Grecji założona została partia konserwatywno-liberalna Nowa Demokracja.
• W 1975 r. otwarty został Port lotniczy Montreal-Mirabel (Kanada).

• W 1978 r. na Watykanie odbył się pogrzeb papieża Jana Pawła I.
• W 1982 r. w niemieckiej RFN utworzony został pierwszy rząd Helmuta Kohla.
• W 1983 r. prezydent USA Ronald Reagan podpisał ustawę w sprawie emisji programu radiowego na komunistyczną Kubę.
• W 1984 r. przyjęta została nowa flaga Egiptu.
• W 1986 r. papież Jan Paweł II udał się w swą 31. podróż apostolską do Francji.
• W 1991 r. w Madrycie (Hiszpania) podpisany został protokół do Traktatu Antarktycznego o utworzeniu Szczególnie Chronionego Obszaru Antarktyki.
• W 1992 r. w katastrzie izraelskiego transportowego Boeinga 747 w Amsterdamie (Holandia) zginęły 43 osoby, w tym 39 na ziemi.
• W 1992 r. w Rzymie (Włochy) podpisany został układ pokojowy kończący wojnę domową w Mozambiku.
• W 1992 r. w wyniku ataku szaleńca wybuchł pożar w Sali Królestwa Świadków Jehowy w Wonju (Korea Południowa), zginęło 15 osób, a 26 zostało rannych.
• W 1997 r. wystartował węgierski komercyjny kanał telewizyjny TV2.
• W 2001 r. samolot lecący z Tel Awiwu (Izrael) do Nowosybirska (Rosja) należący do Siberia Airlines Tu-154 został przypadkowo zestrzelony nad Morzem Czarnym przez ukraińską rakietę, zginęło 78 osób.
• W 2003 r. w samobójczym zamachu bombowym na restaurację w Hajfie (Izrael) zginęło 21 osób, a 51 zostało rannych.
• W 2007 r. w stolicy Demokratycznej Republiki Kongo Kinszasie rozbił się krótko po starcie samolot transportowy An-26, zginęło 51 osób (w tym 31 na ziemi), a 30 zostało rannych.
• W 2008 r. zakończyła się misja Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Iraku.

• W 2009 r. Socjaliści wygrali przedterminowe wybory parlamentarne w Grecji.
• W 2010 r. w wyniku pęknięcia zapory zbiornika z chemikaliami zginęło 10 osób, a 120 zostało rannych w hucie aluminium w Ajce (Węgry).
• W 2011 r. co najmniej 139 osób zginęło, a 93 zostały ranne zamachu bombowym przeprowadzonym przez organizację terrorystyczną Asz-Szabab powiązaną z organizacją Al-Ka’ida w stolicy Somalii Mogadiszu.
• W 2013 r. w Irlandii odbyło się referendum w sprawie zniesienia wyższej izby parlamentu Seanad Éireann i ustanowienia Sądu Apelacyjnego, który miałby przejąć istniejącą jurysdykcję odwoławczą Sądu Najwyższego.
• W 2017 r. Uchnaagijn Chürelsüch został premierem Mongolii.