8 PAŹDZIERNIKA W HISTORII

8 października w Polsce:

• W 1414 r. podczas wojny głodowej, zawarty został polsko-krzyżacki rozejm pod Brodnicą (woj. kujawsko-pomorskie).
• W 1656 r. podczas Potopu szwedzkiego, wojska polsko-litewskich pokonały Szwedów w bitwie pod Prostkami (woj. warmińsko-mazurskie).
• W 1660 r. podczas IV wojny polsko-rosyjskiej, odbyła się nierozstrzygnięta bitwa nad Basią (Kresy Wschodnie).

• W 1672 r. podczas IV wojny polsko-tureckiej, wojska polskie pod wodzą hetmana Jana Sobieskiego pokonały Turków w bitwie pod Niemirowem (Kresy Wschodnie).
• W 1715 r. podczas Konfederacji tarnogrodzkiej, wojska polskie pokonały wojska saskie w bitwie pod Radogoszczą (woj. małopolskie).
• W 1891 r. ur. się Jan Fryling, urzędnik, dyplomata, dziennikarz, prezes Instytutu Józefa Piłsudskiego w USA.
• W 1901 r. ur. się Kazimierz Aleksander Gzowski, rotmistrz Wojska Polskiego II RP, medalista olimpijski w jeździectwie.
• W 1901 r. Sopot (woj. pomorskie) uzyskał prawa miejskie.
• W 1904 r. ur. się Antoni Dobrowolski, pedagog, był najstarszym znanym ocalałym więzień niemieckiego obozu KL Auschwitz, zmarł w wieku 108 lat.
• W 1923 r. ur. się Jan Franciszek Adamski, aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, także pisarz, kolekcjoner strojów i haftów.
• W 1926 r. ur. się Eugeniusz Tyrajski ps. „Sęk”, żołnierz Szarych Szeregów i Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski, wiceprezes Zarządu Głównego Związku Powstańców Warszawskich.
• W 1926 r. ur. się Tadeusz Zwilnian-Grabowski, pisarz, poeta, prozaik, eseista, krytyk, popularyzator literatury, pedagog.
• W 1931 r. ur. się Maria Broniewska-Pijanowska, aktorka teatralna i filmowa.
• W 1939 r. Adolf Hitler podpisał w Berlinie (Niemcy) dekret o włączeniu do III Rzeszy polskich ziem zachodnich i północnych.
• W 1942 r. ok. 600 Żydów zostało zamordowanych podczas likwidacji getta przez Niemców w Demidówce (Kresy Wschodnie).
• W 1943 r. złożony z Żydów oddział „Sonderkommando 1005”, sformowany przez Niemców w celu zatarcia śladów zbrodni niemieckich, wydobył zwłoki zamordowanych 2 lata wcześniej przesorów lwowskich, których Niemcy rozkazali następnego dnia spalić.

• W 1943 r. żołnierze Referatu 993/W w ramach Oddziału II Informacyjno-Wywiadowczego Komendy Głównej Armii Krajowej przeprowadzili akcję w barze „Za kotarą” przy ul. mazowieckiej 4 w Warszawie (woj. mazowieckie), której celem była likwidacja jego właściciela Józefa Staszauera, zicera Oddziału V KG AK i niemieckiego kolaboranta. Na miejscu doszło do strzelaniny z agentami Gestapo, którzy prawdopodobnie w tym samym czasie odbywali spotkanie w lokalu. Mimo niesprzyjających warunków polscy żołnierze bez strat własnych zlikwidowali Staszauera wraz z jego żoną i szwagrem. Dodatkowo zlikwidowanych zostało 7 Niemców oraz ich konfidentów (w strzelaninie zginęły także 4 przypadkowe osoby).
• W 1944 r. w nocy z 7 na 8 października Armia Krajowa przeprowadziła nieudaną akcję rozbicia więzienia NKWD na zamku w Rzeszowie (woj. podkarpackie) w celu uwolnienia 400 żołnierzy AK.
• W 1946 r. ur. się Marek Kulisiewicz, muzyk, wokalista, członek zespołu Wawele.
• W 1950 r. uruchomiona została wąskotorowa Nasielska Kolej Dojazdowa (woj. mazowieckie).
• W 1966 r. Kazimierz Deyna zadebiutował w barwach ŁKS Łódź w ekstraklasie piłkarskiej.
• W 1968 r. komunistyczne władze PRL wprowadziły zmiany do ustawy o szkolnictwie wyższym.
• W 1968 r. założony został klub sportowy AZS Koszalin (woj. zachodniopomorskie).
• W 1976 r. oddana została do użytku tzw. „gierkówka”, trasa łącząca Warszawę (woj. mazowieckie) i Katowice (woj. śląskie).
• W 1979 r. w Muzeum Narodowym w Krakowie (woj. małopolskie) otwarta została wystawa pt. Polaków Portret Własny.
• W 1982 r. Sejm komunistycznej PRL przyjął ustawę o związkach zawodowych, tym samym formalnie zdelegalizował NSZZ „Solidarność”.
• W 1999 r. odbyła się premiera komedii filmowej pt. O dwóch takich, co nic nie ukradli w reżyserii Łukasza Wylężałka.

• W 2004 r. odbyła się premiera filmu pt. Pręgi w reżyserii Magdaleny Piekorz.
• W 2000 r. ubiegający się o reelekcję komunista Aleksander Kwaśniewski wygrał w I turze wybory prezydenckie.
• W 2010 r. rozpoczęłą się budowa Portu lotniczego Modlin (woj. mazowieckie).
• W 2017 r. Polska pokonała Czarnogórę 4:2 i zapewniła sobie awans do XXI Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej w Rosji na Stadionie Narodowym w Warszawie (woj. mazowieckie).
• W 2019 r. w trakcie rozminowania łądunku zginęło dwóch saperów, a czterech zostało rannych, w tym dwóch ciężko w lesie między Kuźnią Raciborską a Rudą Kozielską (woj. śląskie).

8 października na świecie:

• W 314 (lub 316) r. Konstantyn I Wielki pokonał Licyniusza w bitwie pod Kybalis (Panonia, obecnie Węgry).
• W 451 r. rozpoczęła się pierwsza sesja obrad soboru chalcedońskiego.
• W 876 r. w bitwie pod Andernach (Niemcy) siły Ludwika Młodszego pokonały armię Karola Łysego.
• W 1052 r. Erhard z Ratyzbony ogłoszony został świętym przez papieża Leona IX.
• W 1075 r. Dymitr Zwonimir został koronowany na króla Chorwacji.
• W 1110 r. podczas wyprawy Bolesława Krzywoustego do Czech, wojska polskie pokonały Czechów w bitwie nad Trutiną (Czechy).
• W 1200 r. Izabela z Angoulême, druga żona Jana bez Ziemi, została koronowana na królową Anglii.
• W 1480 r. rozpoczęło się tzw. stanięcie nad Ugrą, sytuacja patowa pomiędzy wojskami chana Ahmeda i Iwana III, zakończona rezygnacją z agresji Wielkiej Ordy na Wielkie Księstwo Moskiewskie. Wydarzenie jest traktowane jako symboliczny koniec „jarzma mongolskiego„.

• W 1508 r. w Moskwie (Rosja) podpisany został traktat pokojowy kończący III wojnę litewsko-moskiewską.
• W 1517 r. król Francji Franciszek I Walezjusz założył miasto portowe Hawr (Francja).
• W 1573 r. podczas wojny osiemdziesięcioletniej, armia hiszpańska zakończyła nieudane oblężenie Alkmaaru (Holandia) po otwarciu przez obrońców śluz i zatopieniu terenów podmiejskich.
• W 1582 r. ze względu na wprowadzenie kalendarza gregoriańskiego w dniu 4 października, dat od 5 października do 14 października nie było we Francji, Hiszpanii, Italii, Portugalii i Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
• W 1600 r. przyjęty został Statut Republiki San Marino.
• W 1619 r. podczas wojny trzydziestoletniej, w Monachium (Niemcy) podpisany został traktat na mocy którego książę Bawarii Maksymilian I oddał wojska Ligi Katolickiej do dyspozycji cesarza Ferdynanda II Habsburga.
• W 1777 r. podczas wojny o niepodległość USA, zwycięstwem Amerykanów zakończyła się bitwa pod Saratogą.
• W 1789 r. podczas VIII wojny austriacko-tureckiej, wojska austriackie zdobyły po trzy tygodniowym oblężeniu Belgrad (Serbia).
• W 1798 r. podczas wyprawy Napoleona do Egiptu, zwycięstwo odniosły wojska francuskie w bitwie pod Al-Lahun (Egipt).
• W 1801 r. w Paryżu (Francja) podpisany został układ pokojowy pomiędzy Francją a Rosją.
• W 1804 r. Jean-Jacques Dessalines został koronowany na cesarza Haiti przyjmując imię Jakub I.
• W 1805 r. podczas III koalicji antyfrancuskiej, zwycięstwo odniosły wojska francuskie nad austriackimi w bitwie pod Wertingen (Niemcy).
• W 1808 r. Klemens Lothar von Metternich został ministrem spraw zagranicznych Austrii.

• W 1813 r. w Ried (Austria) podpisane zostało porozumienie na mocy którego Bawaria opuściła Związek Reński i przystąpiła do VI koalicji antyfrancuskiej.
• W 1814 r. utworzona została prowincja Salta (Argentyna).
• W 1821 r. ustanowiony został Order Słońca Peru.
• W 1822 r. 4011 osób zginęło w erupcji wulkanu Galunggung na Jawie (Indonezja).
• W 1834 r. we Francji ur. się Bronisław Antoni Szwarce, polski inżynier i działacz niepodległościowy, tłumacz literatury rosyjskiej, członek korespondent Towarzystwa Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu (Szwajcaria).
• W 1840 r. ur. się Bernard Ludwik Beaulieu, francuski misjonarz, męczennik, święty.
• W 1843 r. podpisane zostało tzw. porozumienie z Humenczai (będące uzupełnieniem traktatu nankińskiego kończącego I wojnę opiumową) na mocy którego Chiny zobowiązały się stosować wobec Wielkiej Brytanii klauzulę największego uprzywilejowania.
• W 1856 r. Buenaventura Báez został po raz drugi prezydentem Dominikany.
• W 1856 r. władze chińskie zatrzymały w Kantonie (Chiny) pod zarzutem piractwa i przemytu opium brytyjski okręt „Arrow”, co uznane zostało za casus belli II wojny opiumowej.
• W 1862 r. podczas wojny secesyjna w USA, taktyczne zwycięstwo odnieśli Konfederaci a strategiczne Unioniści w bitwie pod Perryville.
• W 1871 r. ogień przeniesiony przez silny wiatr z płonącego lasu strawił zupełnie miasto Peshtigo w stanie Wisconsin (USA) i wiele sąsiednich miejscowości. Zginęło od 1200 do 2500 osób.
• W 1871 r. wybuchł wielki pożar Chicago (USA).
• W 1873 r. ur. się Jan Calabria, włoski duchowny katolicki, założyciel Zgromadzenia Ubogich Sług Bożej Opatrzności, święty.
• W 1876 r. ur. się Harald, duński książę.

• W 1879 r. podczas tzw. wojny o saletrę, flota chilijska pokonała flotę peruwiańską w bitwie pod Angamos (Boliwia).
• W 1885 r. ur. się Khải Định, cesarz Wietnamu.
• W 1887 r. amerykański astronom Christian Peters odkrył planetoidę (270) Anahita.
• W 1887 r. Harry Atkinson został po raz czwarty premierem Nowej Zelandii.
• W 1892 r. Francuzi zwodowali krążownik pancerny „Latouche-Tréville”.
• W 1895 r. ur. się Juan Perón, argentyński polityk, prezydent Argentyny.
• W 1906 r. niemiecki astronom August Kopff odkrył planetoidę (612) Veronika.
• W 1912 r. Czarnogóra wypowiedziała wojnę Turcji początkując I wojnę bałkańską.
• W 1914 r. odbyła się premiera filmu niemego pt. Hello, Mabel w reżyserii Mabel Normand.
• W 1914 r. uruchomiona została pierwsza linia tramwajowa w Quito (Ekwador).
• W 1916 r. podczas II w.ś. niemiecki U-Boot SM U-53 zatopił 5 statków (3 brytyjskie, holenderski i norweski) u wybrzeży wyspy Nantucket (USA).
• W 1918 r. podczas I w.ś. 194 amerykańskich żołnierzy z tzw. „Zagubionego Batalionu” przełamało niemieckie linie i wydostało się z okrążenia w lesie argońskim (Francja), ok. 197 żołnierzy amerykańskich zostało zabitych, a 150 zaginęło lub dostało się do niewoli.
• W 1920 r. utworzona została Bucharska Ludowa Republika Radziecka.
• W 1922 r. odbyły się pierwsze wybory do Sejmu na Łotwie.
• W 1922 r. otwarty został stadion Rose Bowl w Pasadenie (USA).
• W 1929 r. założone zostały kubańskie linie lotnicze Cubana de Aviación.
• W 1932 r. utworzone zostały Indyjskie Siły Powietrzne.
• W 1933 r. Diego Martínez Barrio został premierem Drugiej Republiki Hiszpańskiej.
• W 1933 r. w Belgii założony został Flamandzki Związek Narodowy (VNV).

• W 1937 r. dyktator Dominikany Rafael Trujillo nakazał wstrzymanie zleconej 6 dni wcześniej rzezi haitańskich imigrantów.
• W 1939 r. Brytyjczycy dokonali oblotu samolotu łącznikowego i treningowego Percival P-14 Proctor.
• W 1941 r. podczas II w.ś. Niemcy rozpoczęli mord 16 tysięcy Żydów z getta w Witebsku (Białoruś).
• W 1942 r. podczas II w.ś. niemiecki U-Boot U-179 zatopił brytyjski statek „City z Athens” i tego samego dnia został zaatakowany i zatopiony wraz z 61-osobową załogą przez brytyjski niszczyciel HMS „Active”, który wcześniej podjął rozbitków ze statku „City z Athens”.
• W 1943 r. ur. się Chevy Chase, amerykański aktor, komik.
• W 1943 r. podczas II w.ś. wyzwolone zostało pierwsze francuskie miasto Ajaccio na Korsyce.
• W 1943 r. u wybrzeży Grenlandii zatonął po storpedowaniu przez niemieckiego U-Boota polski niszczyciel ORP „Orkan”, zginęło 178 członków załogi.
• W 1945 r. prezydent Harry Truman poinformował o udostępnieniu „know-how” dotyczącego broni jądrowej Wielkiej Brytanii i Kanadzie.
• W 1952 r. 112 osób zginęło w zderzeniu pociągów na dworcu Harrow and Wealdstone w Londynie (Wielka Brytania).
• W 1958 r. w klinice Karolinska Sjukhuset w Sztokholmie (Szwecja) wszczepiony został pierwszy rozrusznik serca.
• W 1960 r. Amerykanie zwodowali atomowy okręt podwodny USS „Scamp”.
• W 1962 r. Algieria została członkiem ONZ.
• W 1967 r. boliwijscy żołnierze zranili i aresztowali argentyńskiego rewolucjonistę Che Guevarę. Następnego dnia został rozstrzelany.
• W 1968 r. w mieście Puebla (Meksyk) otwarty został Stadion Cuauhtémoc.
• W 1974 r. I sekretarz komunistycznej KC PZPR Edward Gierek rozpoczął zicjalną wizytę w USA.

• W 1976 r. Thanin Kraivichien został premierem Tajlandii.
• W 1976 r. Thorbjörn Fälldin został premierem Szwecji.
• W 1977 r. w Hobart na Tasmanii (Australia) oddany został do użytku odbudowany Most Tasmana, zburzony w wyniku uderzenia statku 5 stycznia 1975 r.
• W 1982 r. Olz Palme został po raz drugi premierem Szwecji.
• W 1985 r. palestyńscy terroryści zamordowali na uprowadzonym włoskim statku „Achille Lauro” amerykańskiego inwalidę pochodzenia żydowskiego Leona Klinghzfera.
• W 1985 r. w USA przedstawiony został tzw. Plan Bakera, mający przeciwdziałać rosnącemu zadłużeniu państw rozwijających.
• W 1985 r. 17 Palestyńczyków zginęło, a ponad 100 zostało rannych w starciach z izraelską policją na Wzgórzu Świątynnym w Jerozolimie (Izrael).
• W 1991 r. Milan Kučan został pierwszym prezydentem Słowenii.
• W 1991 r. Parlament Chorwacji zerwał wszystkie konstytucyjne powiązania z Jugosławią.
• W 1996 r. prezydent Autonomii Palestyńskiej Jasir Arafat przybył z pierwszą zicjalną wizytą do Izraela.
• W 1997 r. Departament Stanu ogłosił listę zagranicznych organizacji terrorystycznych uważanych za wrogie wobec USA.
• W 1997 r. Kim Dzong Il został pierwszym sekretarzem Partii Pracy Korei.
• W 1997 r. założony został klub piłkarski Chicago Fire (USA).
• W 2000 r. Ali Khalif Galaid został premierem Somalii.
• W 2001 r. 118 osób zginęło, a 4 na ziemi zostały ranne po zderzeniu krótko po starcie należącego do skandynawskich linii SAS samolotu MD-82 z awionetką nad Mediolanem (Włochy).
• W 2001 r. Arnold Rüütel został prezydentem Estonii.

• W 2001 r. Girma Woldegiorgis został prezydentem Etiopii.
• W 2001 r. prezydent USA George W. Bush wydał zarządzenie o powołaniu Departamentu Bezpieczeństwa Krajowego Stanów Zjednoczonych (DHS).
• W 2001 r. 9 osób zginęło w zestrzelonym nad wąwozem Kodori (Abchazja) helikopterem ONZ-owskiej misji obserwacyjnej UNOMIG.
• W 2005 r. otwarty został odbudowany Most Wolności nad Dunajem w Nowym Sadzie (Serbia), zniszczony w wyniku nalotów NATO w 1999 r.
• W 2005 r. w Kaszmirze (Pakistan) miało miejsce trzęsienie ziemi o sile 7,6 stopnia w skali Richtera, które pochłonęło kilkadziesiąt tysięcy ziar.
• W 2007 r. pod Oslo (Norwegia) otwarty został Port lotniczy Moss-Rygge.
• W 2008 r. 18 osób zginęło, a jedna została ranna w katastrzie samolotu pasażerskiego DHC-6 Twin Otter w Nepalu.
• W 2008 r. prezydent Ukrainy Wiktor Juszczenko rozwiązał Radę Najwyższą i rozpisał przedterminowe wybory.
• W 2008 r. Mohamed Nasheed wygrał pierwsze demokratyczne wybory prezydenckie na Malediwach.
• W 2009 r. Amerykański Kongres nadał pośmiertnie gen. Kazimierzowi Pułaskiemu, jako siódmej osobie w historii, tytuł Honorowego Obywatela Stanów Zjednoczonych.
• W 2009 r. Co najmniej 17 osób zginęło, a 76 zostało rannych w samobójczym zamachu bombowym koło ambasady indyjskiej w Kabulu (Afganistan).
• W 2012 r. Alberto Vaquina został premierem Mozambiku.
• W 2012 r. podczas wojny domowej w Syrii, rozpoczęła się bitwa pod Ma’arrat an-Numan.
• W 2014 r. zmarł pochodzący z Liberii Thomas Eric Duncan, amerykański pacjent zero zarażony gorączką krwotoczną Ebola, u którego wirus rozwinął się już po jego przybyciu do Ameryki.
• W 2016 r. na Węgrzech ukazało się ostatnie wydanie największego opozycyjnego dziennika „Népszabadság”.
• W 2016 r. podczas wojny domowej w Jemenie, 140 osób zginęło, a ponad 520 zostało rannych w Sanie, w wyniku zbombardowania sali, w której zebrani byli żałobnicy po pogrzebie ojca ministra spraw wewnętrznych.
• W 2019 r. Əli Əsədov został premierem Azerbejdżanu.