8 WRZEŚNIA W HISTORII

8 września w Polsce: w kościele katolickim obchodzimy uroczystość Narodzenia Najświętszej Maryi Panny.

• W 1487 r. podczas wojny polsko-tureckiej, wojska polskie pokonały Turków w bitwie pod Kopystrzyniem (Kresy Wschodnie).
• W 1514 r. podczas wojny litewsko-moskiewskiej, wojska polsko-litewskie pokonały wojska moskiewskie w bitwie pod Orszą (Kresy Wschodnie).
• W 1655 r. podczas Potopu szwedzkiego, wojska szwedzkie zajęły Warszawę (woj. mazowieckie).
• W 1672 r. ur. się Aleksander Paweł Sapieha, marszałek wielki litewski.

• W 1717 r. biskup chełmski Krzysztz Andrzej Jan Szembek koronował koronami papieskimi obraz Matki Boskiej Częstochowskiej na Jasnej Górze (woj. śląskie).
• W 1746 r. ur. się Michał Dymitr Krajewski, pisarz.
• W 1753 r. ur. się Mikołaj Hutten-Czapski, hrabia, generał.
• W 1792 r. w Warszawie (woj. mazowieckie) odbyła się premiera dramatu mieszczańskiego pt. Henryk VI na łowach autorstwa Wojciecha Bogusławskiego.
• W 1812 r. ur. się Józef Warszewicz, podróżnik, botanik, ogrodnik.
• W 1831 r. podczas Powstania listopadowego skapitulowała Warszawa (woj. mazowieckie).
• W 1899 r. wmurowany został kamień węgielny pod budowę gmachu głównego Politechniki Warszawskiej (woj. mazowieckie).
• W 1900 r. w Bielsku (obecnie Bielsko-Biała, woj. śląskie) odsłonięty został pomnik Marcina Lutra.
• W 1914 r. podczas I w.ś. odbyła się pierwsza w historii walka samolotów koło Żółkwi (Kresy Wschodnie). Rosyjski pilot Piotr Niestierow staranował austriacki samolot rozpoznawczy, w wyniku czego samoloty rozbiły się, a Niestierow i dwóch lotników austriackich zginęli.
• W 1914 r. podczas I w.s. rozpoczęła się niemiecko-rosyjska Bitwa nad jeziorami mazurskimi (woj. warmińsko-mazurskie).
• W 1919 r. ur. się Stanisław Jagielski ps. „Siapek”, podporucznik Wojska Polskiego, żołnierz Armii Krajowej, cichociemny, Kawaler Orderu Virtuti Militari, zamordowany w publicznej egzekucji w 1944 r.
• W 1919 r. ur. się Ewa Matuszewska ps. „Mewa”, sanitariuszka Armii Krajowej, Powstaniec Warszawski, zginęła w Powstaniu.

• W 1922 r. ur. się Paweł Buchalik, był jednym z założycieli Polskiej Tajnej Organizacji Powstańczej, działającej na terenie powiatu rybnickiego. Został skazany przez sąd na śmierć przez powieszenie. Zginął w pokazowej egzekucji.
• W 1927 r. publicysta i pisarz Tadeusz Dołęga-Mostowicz został ciężko pobity na ulicy, a następnie wywieziony na skraj lasu pod Warszawą (woj. mazowieckie) i tam wrzucony nieprzytomny do glinianki przez sanacyjnych bojówkarzy. Życie uratował mu przypadkowy świadek.
• W 1935 r. odbyły się wybory do Sejmu II RP.
• W 1938 r. odbyła się premiera filmu pt. Druga młodość w reżyserii Michała Waszyńskiego.
• W 1939 r. podczas II w.ś. Niemcy spalili żywcem 60 Żydów w synagodze w Lipsku (woj. mazowieckie).
• W 1939 r. podczas II w.ś rozpoczęła się bitwa pod Iłżą (woj. mazowieckie).
• W 1939 r. podczas II w.ś rozpoczęła się obrona Warszawy (woj. mazowieckie).
• W 1939 r. podczas II w.ś stoczone zostały bitwy pod Barakiem (woj. mazowieckie) i pod Wolą Cyrusową (woj. łódzkie).
• W 1939 r. podczas II w.ś Niemcy rozstrzelali 45 polskich jeńców we wsi Opatowiec (woj. świętokrzyskie).
• W 1939 r. podczas II w.ś wojska niemieckie zajęły Łódź (woj. łódzkie) i Radom (woj. mazowieckie).
• W 1939 r. podczas II w.ś w procesie pierwszej grupy obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku (woj. pomorskie) Niemcy skazali na śmierć 28 osób.
• W 1944 r. ur. się Mira Kubasińska, wokalistka, członkini zespołu Breakout.
• W 1944 r. ur. się Ada Rusowicz, wokalistka, członkini zespołu Niebiesko-Czarni.
• W 1944 r. w 39. dniu Powstania Warszawskiego, wybuchły pożary na Pradze.

• W 1944 r. w ramach akcji „Burza” na Czerwonym Bagnie (woj. podlaskie) stoczona została największa na Podlasiu bitwa partyzancka 9. Pułku Strzelców Konnych Armii Krajowej pod dowództwem rotmistrza Wiktora Konopki, w której zginęło około 110 partyzantów (w tym dowódca) i 1500 Niemców.
• W 1945 r. otwarte zostało Muzeum lubuskie im. Jana Dekerta w Gorzowie Wielkopolskim (woj. lubuskie).
• W 1946 r. ur. się Krzysztz Krawczyk, piosenkarz, kompozytor. Zmarł w 2021 r.
• W 1958 r. w katastrzie balonu w Szatarpach (woj. pomorskie) zginął dwukrotny zdobywca Pucharu Gordona Bennetta mjr Franciszek Hynek.
• W 1968 r. Ryszard Siwiec – były żołnierz Armii Krajowej dokonał samospalenia podczas uroczystości dożynkowych na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie (woj. mazowieckie), protestując w ten sposób przeciwko inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację. Zmarł po 4 dniach w wyniku odniesionych poparzeń.
• W 1970 r. odbyła się premiera filmu pt. Krajobraz po bitwie w reżyserii Andrzeja Wajdy.
• W 1972 r. Sąd Wojewódzki w Opolu (woj. opolskie) skazał Jerzego Kowalczyka na karę śmierci, a jego brata Ryszarda na 25 lat pozbawienia wolności za wysadzenie 7 października 1971 r. auli miejscowej Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
• W 1977 r. na antenie telewizji TVP1 wyemitowane zostało premierowe wydanie programu popularnonaukowego pt. Sonda.
• W 1981 r. z inicjatywy Henryka Sicińskiego, ostrowskiego delegata na I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność”, uchwalone zostało Posłanie do ludzi pracy Europy Wschodniej.
• W 1984 r. odbyła się premiera filmu wojennego pt. Umarłem, aby żyć w reżyserii Stanisława Jędryki.

• W 1993 r. 7 osób zginęło, a ponad 50 zostało rannych w katastrzie tramwaju w Poznaniu (woj. wielkopolskie).
• W 1997 r. odbyła się premiera filmu Historie miłosne w reżyserii Jerzego Stuhra.
• W 1999 r. w rozegranym w Warszawie (woj. mazowieckie) meczu eliminacyjnym do Mistrzostw Europy Polska zremisowała bezbramkowo z Anglią.
• W 2000 r. odbyła się premiera filmu pt. Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową w reżyserii Krzysztza Zanussiego.
• W 2006 r. odbyła się premiera filmu pt. Plac Zbawiciela w reżyserii w reżyserii Krzysztza Krauzego i Joanny Kos-Krauze.
• W 2006 r. Sejm III RP przyjął ustawę o zmianie Konstytucji dopuszczającą ekstradycję obywatela polskiego.
• W 2011 r. we Wrocławiu (woj. dolnośląskie) rozpoczął się Europejski Kongres Kultury w ramach polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej.

8 września na świecie:

• W 801 r. ur. się Oskar, arcybiskup Bremy i Hamburga, święty.
• W 828 r. ur. się Ali an-Naki, imam szyicki.
• W 1011 r. wojska duńskie pod wodzą Thorkella Wysokiego rozpoczęły oblężenie Canterbury (Wielka Brytania).
• W 1157 r. ur. się Ryszard I Lwie Serce, król Anglii.
• W 1100 r. został wybrany antypapież Teodoryk.
• W 1207 r. ur. się Sancho II, król Portugalii.

• W 1253 r. papież Innocenty IV kanonizował biskupa krakowskiego Stanisława ze Szczepanowa, zamordowanego w 1079 roku na rozkaz króla Bolesława II Szczodrego.
• W 1271 r. ur. się Karol Martel Andegaweński, tytularny król Węgier.
• W 1276 r. portugalski kardynał Pedro Julião został wybrany papieżem i przyjął imię Jan XXI.
• W 1278 r. zawarte zostało porozumienie ustanawiające podwójne zwierzchnictwo nad Andorą katalońskiego biskupa z miasta La Seu d’Urgell (Hiszpania) i francuskiego hrabiego de Foix jako jej współksięciami. System ten, z korektami, przetrwał do dziś.
• W 1298 r. flota genueńska pokonała wenecką w bitwie morskiej pod Curzolą (Chorwacja).
• W 1331 r. Stefan Urosz IV Duszan został królem Serbii.
• W 1380 r. ur. się Bernardyn ze Sieny, włoski franciszkanin, święty.
• W 1380 r. wojska Dymitra Dońskiego odniosły zwycięstwo nad Tatarami w bitwie na Kulikowym Polu (Rosja).
• W 1413 r. ur. się Katarzyna de Vigri, włoska klaryska, mistyczka, święta.
• W 1471 r. ur. się Wilhelm III Młodszy, landgraf Górnej Hesji.
• W 1504 r. we Florencji (Włochy) odsłonięta została rzeźba Dawid Michała Anioła.
• W 1529 r. założone zostało miasto Maracaibo (Wenezuela).
• W 1551 r. założone zostało miasto Vitória (Brazylia).
• W 1563 r. Maksymilian II Habsburg został królem Węgier i Chorwacji.
• W 1565 r. na terenie dzisiejszego miasta St. Augustine na Florydzie (USA) odbyły się pierwsze, udokumentowane obchody Dnia Dziękczynienia w USA.
• W 1565 r. Turcy osmańscy rozpoczęli odwrót z Malty po kilkumiesięcznym, zakończonym ich wielkimi stratami oblężeniu.
• W 1581 r. podczas I wojny polsko-rosyjskiej, wojska polskie pod dowództwem króla Stefana Batorego rozpoczęły oblężenie Pskowa (Rosja).

• W 1621 r. ur. się Ludwik II Burbon, książę Condé, marszałek Francji.
• W 1633 r. ur. się Ferdynand IV Habsburg, król Czech, Węgier i Niemiec.
• W 1635 r. ur. się Paul I Esterházy, austriacki książę, feldmarszałek, poeta, kompozytor pochodzenia węgierskiego.
• W 1636 r. w Newtowne (obecnie Cambridge) w Kolonii Zatoki Massachusetts (USA) założony został Uniwersytet Harvarda (jako Harvard College).
• W 1642 r. wykonany został wyrok śmierci na skazanym za zozilię mieszkańcu Kolonii Zatoki Massachusetts w Nowej Anglii (USA) Thomasie Grangerze. Był on pierwszą osobą skazaną na śmierć i straconą w tej kolonii oraz pierwszym znanym małoletnim straconym na terytorium dzisiejszej USA.
• W 1689 r. podczas wojny Francji z Ligą Augsburską, skapitulował po oblężeniu francuski garnizon w Moguncji (Niemcy).
• W 1690 r. podczas VII wojny wenecko-tureckiej, odbyła się nierozstrzygnięta bitwa morska pod Mytilini (Grecja).
• W 1701 r. Mechitar z Sebasty założył w Konstantynopolu (obecnie Stambuł, Turcja) zakon mechitarystów o regule benedyktyńskiej, będący jedynym ormiańskokatolickim zakonem mniszym na świecie.
• W 1710 r. wojska rosyjskie zdobyły szwedzki Kexholm (obecnie Prioziersk, Rosja).
• W 1712 r. podczas wojny o sukcesję hiszpańską, po miesięcznym oblężeniu skapitulował przed wojskami francuskimi holenderski garnizon w Douai (Francja).
• W 1713 r. papież Klemens XI wydał konstytucję apostolską pt. Unigenitus Dei Filius.
• W 1755 r. podczas brytyjskiej wojny z Francuzami i Indianami, zwycięstwo odniosły wojska brytyjskie nad francuskimi w bitwie nad Lake George (USA).

• W 1761 r. król Wielkiej Brytanii Jerzy III Hanowerski ożenił się z Zzią Charlottą Mecklenburg-Strelitz.
• W 1775 r. na Malcie wybuchło stłumione tego samego dnia powstanie księży przeciwko zakonowi joannitów.
• W 1779 r. ur. się Mustafa IV, sułtan Imperium Osmańskiego.
• W 1788 r. podczas wojny o niepodległość USA, zwycięstwo odniosły wojska brytyjskie w bitwie pod Eutaw Springs.
• W 1793 r. podczas I koalicji antyfrancuskiej, zwycięstwo odniosły wojska francuskie nad brytyjsko-hanowerskimi w bitwie pod Hondschoote (Francja).
• W 1796 r. podczas I koalicji antyfrancuskiej, zwycięstwo odniosły wojska francuskie nad austriackimi w bitwie pod Bassano (Włochy).
• W 1798 r. podczas Rewolucji irlandzkiej, zwycięstwo odniosły wojska brytyjskie w bitwie pod Ballinamuck (Irlandia).
• W 1799 r. w Republice Batawskiej (obecnie Holandia) sformowana została Legia Naddunajska, formacja wojskowa złożona z byłych żołnierzy armii austriackiej narodowości polskiej.
• W 1805 r. rozpoczęła się wojna Francji z III koalicją.
• W 1831 r. Wilhelm IV Hanowerski został koronowany na króla Wielkiej Brytanii.
• W 1833 r. Rosja i Austria podpisały układ w Munchengratz (Czechy), na mocy którego zobowiązały się wspólnie zwalczać ruchy rewolucyjne.
• W 1847 r. podczas y amerykańsko-meksykańskiej, zwycięstwo odniosły wojska amerykańskie w bitwie pod Molino del Rey (Meskyk).
• W 1848 r. Manuel Jimenes został prezydentem Dominikany.
• W 1852 r. ur. się Gojong, cesarz Korei.

• W 1857 r. w Paryżu (Francja) ur. się Stanisław Pruszyński, polski dowódca wojskowy, szambelan, marszałek polny porucznik cesarskiej i królewskiej armii, generał dywizji WP.
• W 1860 r. ponad 300 osób zginęło po zatonięciu parowca „Lady Elgin” na jeziorze Michigan (USA).
• W 1862 r. w Nowogrodzie Wielkim (Rosja) odsłonięty został Pomnik Tysiąclecia Rosji.
• W 1868 r. ur. się Maria Venegas de la Torre, meksykańska zakonnica, święta.
• W 1873 r. w belgijskiej Gandawie powołano Instytut Prawa Międzynarodowego.
• W 1888 r. tzw. Kuba Rozpruwacz zamordował swą drugą „kanoniczną” ziarę, prostytutkę Annie Chapman w Wielkiej Brytanii.
• W 1888 r. zainaugurowała rozgrywki angielsko-walijska The Football League, pierwsza liga piłkarska na świecie.
• W 1900 r. ok 8 tys. osób zginęło w Galveston w Teksasie (USA) wskutek przejścia huraganu.
• W 1915 r. na Morzu Północnym zderzyły się niemieckie niszczyciele V 1 i G 12, który zatonął wraz z 47-osobową załogą.
• W 1922 r. założony został czeski klub piłkarski FC Banik Ostrava.
• W 1923 r. 23 marynarzy zginęło w wyniku katastrzy 7 niszczycieli przy Przylądku Honda w Kalifornii (USA).
• W 1926 r. Niemcy zostały przyjęte w poczet stałych członków Rady Ligi Narodów.
• W 1930 r. amerykańska firma 3M wprowadziła do sprzedaży przezroczystą taśmę klejącą.
• W 1932 r. ur. się Patsy Cline, amerykańska piosenkarka.
• W 1933 r. Ghazi I został królem Iraku.
• W 1934 r. u wybrzeży stanu New Jersey (USA) doszło do pożaru na statku pasażerskim „Moro Castle”, w wyniku czego zginęły 134 osoby.

• W 1935 r. ur. się Teddy Mayer, amerykański menedżer sportowy, współzałożyciel zespołu Formuły 1 McLaren.
• W 1941 r. ur. się Bernie Sanders, amerykański socjalista, polityk, senator ze stanu Vermont pochodzący z rodziny polskich Żydów.
• W 1941 r. rozpoczęło się niemieckie oblężenie Leningradu.
• W 1943 r. została ogłoszona kapitulacja Włoch.
• W 1944 r. pierwsze niemieckie pociski rakietowe V2 zostały wystrzelone na Paryż i Londyn.
• W 1946 r. 95,6% spośród głosujących w referendum opowiedziało się za zniesieniem monarchii w Bułgarii.
• W 1948 r. ustanowiona została flaga Korei Północnej.
• W 1949 r. odbyła się premiera brytyjskiego melodramatu Pod znakiem Koziorożca w reżyserii Alfreda Hitchcocka.
• W 1951 r. w San Francisco (USA) odbyła się konferencja pokojowa z udziałem 48 państw, na której Japonia zaakceptowała Deklarację poczdamską i podpisała traktat pokojowy o formalnym zakończeniu wojny na Oceanie Spokojnym oraz traktat bezpieczeństwa z USA.
• W 1954 r. utworzona została Organizacja Paktu Południowo-Wschodniej Azji (SEATO).
• W 1956 r. kanclerz Niemiec Zachodnich Konrad Adenauer złożył pierwszą po wojnie wizytę w ZSRR.
• W 1957 r. w hiszpańskiej Saragossie otwarty został stadion La Romareda.
• W 1960 r. ur. się Aimee Mann, amerykańska piosenkarka, basistka, członkini zespołu ‘Til Tuesday.
• W 1960 r. ZSRR i Kuba nawiązały stosunki dyplomatyczne.
• W 1966 r. odbyła się premiera pierwszego odcinka amerykańskiego serialu telewizyjnego Star Trek: The Original Series.
• W 1967 r. 39 marynarzy zginęło w wyniku eksplozji i pożaru na znajdującym się na Morzu Norweskim sowieckim atomowym okręcie podwodnym K-3 „Leninskij Komsomoł”.

• W 1967 r. wystrzelona została amerykańska sonda księżycowa Surveyor 5.
• W 1974 r. 88 osób zginęło u wybrzeży greckiej wyspy Kefalinia w wyniku wybuchu bomby na pokładzie lecącego z Tel Awiwu do Nowego Jorku amerykańskiego Boeinga 707.
• W 1974 r. prezydent USA Gerald Ford ułaskawił in blanco swego poprzednika Richarda Nixona za wszystkie przestępstwa jakich dopuścił się on w czasie swej prezydentury.
• W 1978 r. wojska rządowe Iranu dokonały masakry kilkuset demonstrantów w Teheranie podczas tzw. „Czarny Piątek”.
• W 1986 r. papież Jan Paweł II spotkał się w trakcie wizyty w Liechtensteinie z księciem Franciszkiem Józefem II.
• W 1990 r. w Estonii założona została Partia Socjaldemokratyczna.
• W 1991 r. Macedonia uzyskała niepodległość od Jugosławii.
• W 1994 r. ostatni żołnierze amerykańscy, francuscy i brytyjscy opuścili Berlin (Niemcy).
• W 1994 r. 132 osoby zginęły podczas podchodzenia do lądowania w Pittsburghu (USA) rozbił się Boeing 737 należący do US Airways.
• W 1996 r. 90% spośród głosujących w referendum na Okinawie (Japonia) opowiedziało się za redukcją amerykańskiej obecności wojskowej na tej wyspie.
• W 1999 r. odbyła się premiera filmu pt. American Beauty w reżyserii Sama Mendesa.
• W 1999 r. w południowo-wschodniej dzielnicy Moskwy (Rosja) doszło do eksplozji ładunku ok. 400 kg materiałów wybuchowych umieszczonego na parterze 9-piętrowego bloku mieszkalnego, zginęły 94 osoby, a 150 zostało rannych.
• W 2000 r. Albania została przyjęta do Światowej Organizacji Handlu (WTO).
• W 2003 r. premier Ariel Szaron przybył jako pierwszy izraelski polityk na tym szczeblu z zicjalną wizytą do Indii.

• W 2004 r. amerykańska sonda kosmiczna Genesis rozbiła się podczas lądowania na pustyni w stanie Utah (USA).
• W 2005 r. na Ukrainie upadł pierwszy rząd Julii Tymoszenko.
• W 2006 r. ok. 31 osób zginęło, a 125 zostało rannych w wybuchu trzech bomb w Malegaon w stanie Maharasztra (Indie).
• W 2006 r. zamachowiec-samobójca staranował w pobliżu amerykańskiej ambasady w Kabulu (Afganistan) konwój wojskowy, zabijając 14 Afgańczyków i 2 żołnierzy amerykańskich.
• W 2006 r. zlikwidowana została baza NATO w islandzkim Keflavíku.
• W 2007 r. 30 osób zginęło, a 47 zostało rannych w samobójczym zamachu bombowym na baraki wojskowe w porcie Dellys (Algieria).
• W 2007 r. Ernest Bai Koroma wygrał wybory prezydenckie w Sierra Leone.
• W 2009 r. 79 osób zginęło, a 14 zostało rannych w wyniku wybuchu gazu w kopalni w Pingdingshan (Chiny).
• W 2009 r. Malam Bacai Sanhá został po raz drugi prezydentem Gwinei Bissau.
• W 2011 r. otwarty został Juventus Stadium w Turynie (Włochy), wybudowany w miejscu wyburzonego Stadio delle Alpi.
• W 2011 r. z okazji 20. rocznicy niepodległości w stolicy Macedonii Skopje odsłonięty został pomnik Wojownik na koniu.
• W 2016 r. z bazy sił powietrznych na Półwyspie Canaveral na Florydzie (USA) wystrzelona została sonda NASA OSIRIS-REx z misją sprowadzenia na Ziemię próbek planetoidy (101955) Bennu.
• W 2017 r. William Lai został premierem Tajwanu.
• W 2019 r. Giorgi Gacharia został premierem Gruzji.