3 maja 1791 r. Sejm Czteroletni uchwalił Konstytucję 3 Maja

Konstytucja 3 Maja, 1791 roku autorstwa Jana Matejki namalowana w 1891 r. (fot. domena publiczna)

Dziś obchodzimy Święto Narodowe Trzeciego Maja upamiętniające uchwalenie przez Sejm Czteroletni Konstytucji 3 Maja.

Uchwalona 3 maja 1791 r. przez Sejm Czteroletni Konstytucja regulowała ustrój prawny ówczesnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Konstytucja 3 Maja była pierwszą konstytucją w Europie i drugą na świecie po konstytucji amerykańskiej uchwalonej kilka lat wcześniej w USA.

Nowoczesna konstytucja RP zaprojektowana została w celu zlikwidowania wad ówczesnego zarządzania opartego na wolnej elekcji i systemu politycznego demokracji szlacheckiej. Konstytucja zniosła także liberum veto, które wcześniej dawało prawo każdemu z posłów biorących udział w obradach Sejmu do zerwania go i unieważnienia podjętych na nim uchwał.

W efekcie Konstytucja zmieniła Rzeczpospolitą Polską na monarchię dziedziczną i ograniczyła znacząco demokrację szlachecką. Tym samym Konstytucja odebrała prawo głosu i decyzji w sprawach państwa tzw. Gołocie, czyli ubogiej szlachcie nieposiadającej ziemi. Konstytucja także regulowała prawa osobiste mieszczan i szlachty co chroniło chłopów przed nadużyciami pańszczyzny.

Konstytucja w praktyce długo nie obowiązywała, bo zaledwie 14 miesięcy. Straciła swoją ważność 24 lipca 1792 r. w momencie przystąpienia króla Stanisława Augusta Poniatowskiego do konfederacji targowickiej. W późniejszych miesiącach była modyfikowana aż wreszcie Imperium Rosyjskie zwołało Sejm grodzieński, który 23 listopada 1793 r. zdelegalizował Sejm Czteroletni i uchylił wszystkie uchwalone przez niego akty prawne.

Poniżej lista osobistości uwiecznionych na obrazie Jana Matejki:

1. Stanisław Małachowski (1736–1809), marszałek Sejmu Wielkiego
2. Aleksander Linowski (ok. 1759–1820), poseł na Sejm Wielki, zwolennik konstytucji
3. Ignacy Wyssogota Zakrzewski (1745–1802), poseł na Sejm Wielki, zwolennik konstytucji
4. Tadeusz Kościuszko (1746–1817), generał wojsk koronnych
5. Kazimierz Nestor Sapieha (1757–1798), marszałek Sejmu Wielkiego
6. Julian Ursyn Niemcewicz (1757–1841), poseł na Sejm Wielki, współautor konstytucji
7. Michał Zabiełło (1760–1815), poseł na Sejm Wielki, zwolennik konstytucji
8. Jan Suchorzewski (zm. 1804 lub 1809), poseł na Sejm Wielki, przeciwnik konstytucji
9. Stanisław Kublicki (1750–1809), poseł na Sejm Wielki, zwolennik konstytucji
10. Franciszek Ksawery Branicki (ok. 1730–1819), hetman wielki koronny, przeciwnik konstytucji
11. Hugo Kołłątaj (1750–1812), podkanclerzy koronny, współautor konstytucji
12. Feliks Turski (1720–1800), biskup krakowski (lub Tymoteusz Gorzeński)
13. Ignacy Potocki (1750–1809), marszałek wielki litewski, współautor konstytucji
14. Adam Kazimierz Czartoryski (1734–1823), starosta generalny ziem podolskich, zwolennik konstytucji
15. Scipione Piattoli (1749–1809), sekretarz prywatny królewski, współautor konstytucji
16. Tadeusz Matuszewicz (1765–1819), poseł na Sejm Wielki, współautor konstytucji
17. Stanisław August Poniatowski (1732–1798), król Polski
18. Anna Charlotta Dorota von Medem (1761–1821), księżna kurlandzka (lub Róża z Martynkowskich Dekertowa)
19. Elżbieta z Szydłowskich Grabowska (1748/9–1810), metresa królewska
20. Jan Dekert (1738–1790), prezydent miasta Warszawy
21. Antoni Stanisław Czetwertyński-Światopełk (1748–1794), przeciwnik konstytucji
22. Antoni Polikarp Złotnicki (ok. 1750–1830), poseł na Sejm Wielki, przeciwnik konstytucji
23. Francuski rojalista
24. Jan Kiliński (1760–1819), mistrz szewski
25. Klemens Maria Hzbauer (1751–1820), ksiądz redemptorysta
26. Stanisław Staszic (1755–1826), ksiądz, działacz oświeceniowy
27. Andrzej Hieronim Zamoyski (1716–1792), były wojewoda inowrocławski, autor Kodeksu Zamojskiego
28. Tymoteusz Gorzeński (1743–1825), biskup smoleński
29. Kazimierz Konopka (1769–1805), sekretarz Hugona Kołłątaja
30. Ksiądz prawosławny
31. Paweł Ksawery Brzostowski (1739–1827), ksiądz (lub Józef Stępkowski)
32. Antoni Tyzenhauz (1733–1785), były zarządca litewskich ekonomii królewskich
33. Chłop
34. Józef Poniatowski (1763–1813), generał wojsk koronnych
35. Stanisław Mokronowski (1761–1821), poseł na Sejm Wielki
36. Młody Żyd
37. Stary Żyd

MW

^{COPYRIGHT © 2020-2024 TerazHistoria.pl. Wszelkie Prawa zastrzeżone. Kopiowanie i powielanie tekstów, zdjęć lub filmów bez zgody autora zabronione!}