22 stycznia 1943 r. Komendant Główny Armii Krajowej gen. Stefan Rowecki ps. „Grot” powołał elitarny pion Kierownictwa Dywersji AK tzw. „Kedyw”.

Rozkaz nr 84, z dnia 22 stycznia 1943 r. dowódcy Armii Krajowej o tytule „Uporządkowanie odcinka walki czynnej”, miał na celu uporządkowanie obecnych struktur sabotażu i dywersji oraz stworzyć nowy pion AK odpowiedzialny za kierowanie i wykonywanie sabotażu, dywersji i walki bieżącej przeciwko niemieckiemu okupantowi.

Gen. Stefan Rowecki postanowił połączyć dotychczasowe struktury sabotażowo-dywersyjne „Związku Odwetu” pozostałego po Związku Walki Zbrojnej (ZWZ) i dywersyjnego „Wachlarza” AK, ponadto chciał dodatkowo wzmocnić nowe struktury osobami dotychczas nie biorącymi udziału w walce czynnej.

Rozkaz 84 nakazywał takżę zorganizowanie w Komendzie Głównej jak i w komendach obszarów i okręgów „oddziałów sztabowych” Kierownictwa Dywersji pod skróconą nazwą „KEDYW”. W rozkazie gen. Rowecki podkreślał swój nacisk na większą dyspozycyjność podległych tym jednostkom oddziałów oraz polecał stworzenie dla nich odrębnej sieci szybkiej łączności z komendami okręgów i obszarów. Organizatorem i Komendantem Głównym Kedywu został mianowany płk. Emil August Fieldorf ps. „Nil”.

Zadania Kedywu

Głównym celem stworzenia „Kedywu” jak pisał w rozkazie gen. Rowecki było nękanie przeciwnika i zadanie mu coraz mocniejszych ciosów przez akcje dywersyjne i sabotażowe oraz przez stosowanie wobec okupanta odwetu za akty gwałtu popełnione na ludności polskiej. Dodatkowo oddziały „Kedywu” miały zaprawiać i hartować ludzi do wykonywania zadań bojowych w okresie ogólnopolskiego powstania (akcji Burza – przyp. red.) i utrzymywać w społeczeństwie postawy bojowe podtrzymując atmosferę sprzyjającą takiemu powstaniu.

Do zadań oddziałów Kedywu Armii Krajowej należało:

▪ Planowanie i realizacja akcji dywersyjnych i sabotażowych.
▪ Kierowanie akcji Oddziałów Dyspozycyjnych „Kedywu” Komendy Głównej.
▪ Studia nad metodami i sposobami organizowania akcji dywersyjnych, sabotażowych i partyzanckich oraz wypracowywanie i wydawanie wytycznych i instrukcji.
▪ Szkolenie dowódców zespołów, patroli dywersyjnych i instruktorów technicznych dla potrzeb okręgów.
▪ Badanie i opiniowanie materiałów, sprzętu i pomysłów do przeprowadzania akcji sabotażowo-dywersyjnych.
▪ Centralna produkcja środków walki sabotażowo-dywersyjnej (głównie granatów i zapalników).
▪ Zaopatrywanie okręgów w środki do walki dywersyjnej i sabotażowej.
▪ Organizowanie oddziałów specjalnych i partyzanckich.
▪ Nadzorowanie szkolenia dla oddziałów specjalnych i partyzanckich.

„Cichociemni” – Komandosi Kedywu

Ponieważ tworzenie oddziałów sabotażowo-dywersyjnych wymagało wyszkolonej i doświadczonej kadry zicerskiej, dowództwo AK wykorzystało do zasilenia komórek Kedywu specjalnie wyszkolonych w Anglii komandosów-spadochroniarzy Polskich Sił Zbrojnych – tzw. „cichociemnych”, których przerzucano do Polski drogą lotniczą prosto z angielskiej bazy szkoleniowej. W ten sposób kilkudziesięciu z 316 wyszkolonych „Cichociemnych” wylądowało w różnych rejonach okupowanej Polski aby tworzyć komórki Kedywu w poszczególnych okręgach i obwodach Armii Krajowej.

Kedyw – elita Armii Krajowej

Przez krótki okres jego istnienia, Kedyw zdołał przeprowadzić wiele spektakularnych akcji na terenie całej okupowanej Polski. Jeszcze w okresie wojny głośno mówiono o akcjach Kedywu w całej Europie. Dzięki brawurowym akcjom Kedywu wykolejono 732 pociągi, podpalono 443 transporty kolejowe, uszkodzono 19 tys. wagonów kolejowych, uszkodzono 6900 parowozów, wysadzono 38 mostów, zniszczono 4300 samochodów wojskowych okupanta, spalono 120 magazynów i 8 składów wojskowych, zniszczono 28 samolotów, zniszczono 1100 cystern benzyny, wykonano 5700 zamachów i akcji likwidacyjnych na Niemcach i konfidentach. Dodatkowo wykonano ponad 25 tysięcy różnych akcji i niezliczonych aktów sabotażu.

Rozkaz nr 84 gen. Stefana Roweckiego „Grota” z 22 stycznia 1943 r. (fot. Muzeum Kedywu)


Marek Wróblewski

źródła: Archiwum Muzeum Kierownictwa Dywersji Armii Krajowej (w organizacji)

COPYRIGHT © 2020-2023 TerazHistoria.pl. Wszelkie Prawa zastrzeżone. Kopiowanie i powielanie tekstów, zdjęć lub filmów bez zgody autora zabronione!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *